1. Bánh chưng, bánh tét
Chắc hẳn khi nói đến người Việt Nam, không ai không biết đến bánh chưng và bánh tét. Bánh chưng, một chiếc bánh vuông, lá chuối bọc ngoài, nhân đậu xanh kèm thịt mỡ ướp tiêu, tạo nên hương vị đậm đà, hài hòa. Mâm cơm Tết không thể thiếu chiếc bánh chưng, biểu tượng của sự sung túc và ấm no. Món bánh tét, trụ tròn cao khoảng 20 - 25cm, lá chuối xanh mướt quấn chặt, với nhân gồm gạo nếp, đậu xanh, thịt mỡ, là hình ảnh quen thuộc trên bàn ăn ngày Tết. Bánh tét còn có phiên bản chay với nhân đậu xanh, đậu đen hay chuối, tạo nên sự đa dạng và phong phú. Bánh chưng và bánh tét không chỉ là món ăn, mà còn là biểu tượng của tình thân, tình yêu thương trong ngày lễ Tết.


2. Giò lụa, giò xào
Giò lụa - món ăn thơm ngon thường xuất hiện trong bữa cỗ Tết. Những ngày cuối năm, nhiều gia đình đã chọn cách tự tay làm giò lụa tại nhà thay vì mua ngoài tiệm, tạo ra không khí ấm cúng và an toàn vệ sinh thực phẩm. Việc làm giò lụa tại nhà không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn mang lại niềm vui sáng tạo. Thay vì mua giò lụa sẵn, giờ đây mỗi gia đình có thể tự gói giò lụa, cùng với bánh Tét, bánh Chưng tạo nên bữa ăn ngon miệng, truyền thống.
Không chỉ có giò lụa, mâm cỗ Tết của người Việt còn thêm sự hấp dẫn với món giò xào. Đây là món ăn truyền thống xuất phát từ miền Bắc, hiện nay đã trở thành một phần quen thuộc trên bàn ăn của mọi gia đình Việt. Nguyên liệu chính của giò xào là thịt thủ xào chín và được bao gồm cùng một số nguyên liệu khác, sau đó gói và nén chặt. Món giò xào không chỉ ngon miệng mà còn làm phong phú thêm bữa ăn đặc biệt trong những ngày đầu năm mới.


3. Dưa hành
Trong chuỗi những món ăn truyền thống ngày Tết, dưa hành không chỉ đơn thuần là một món ăn truyền thống mà còn là người bạn đồng hành vô cùng quen thuộc trên bàn ăn ngày Tết của mọi gia đình Việt. Dưa hành không chỉ mang đến hương vị đặc trưng, mà còn có tác dụng giúp tiêu hóa, làm giảm ngán khi ăn nhiều thực phẩm nặng. Được làm từ củ kiệu già màu vàng sậm, dưa hành chính là sự kết hợp hài hòa giữa hành củ và muối, tạo nên hương vị thơm ngon đặc trưng.
Nguyên liệu làm dưa hành đơn giản, bao gồm củ kiệu già và muối ăn. Bạn có thể thêm một số nguyên liệu như cải bẹ, mía lót đáy vại, đường, rượu trắng, dấm bỗng tùy theo khẩu vị cá nhân. Quy trình làm dưa hành cũng không quá phức tạp, và bạn có thể tự tay làm một vại dưa hành thơm ngon cho gia đình trong những ngày Tết.


4. Bánh giầy
Bánh giầy, một trong những biểu tượng truyền thống không thể thiếu trong những dịp lễ Tết của người Việt. Không chỉ là một món ăn truyền thống, bánh giầy còn là biểu tượng của lòng biết ơn con cháu đối với tổ tiên và đất trời xứ sở. Chế biến từ gạo nếp giã mịn, bánh giầy có thể có nhân đậu xanh và sợi dừa, tạo nên hương vị ngon đặc trưng. Bánh giầy không chỉ là một phần của bữa cỗ Tết truyền thống mà còn mang theo những giá trị văn hóa sâu sắc.
Theo truyền thuyết về Bánh Chưng Bánh Giầy, bánh giầy tượng trưng cho vũ trụ trong tín ngưỡng của người Việt xưa. Hình tròn, màu trắng của bánh giầy là biểu tượng cho bầu trời, đồng thời kết hợp với bánh chưng hình vuông, tượng trưng cho đất. Bánh giầy thường được làm vào những dịp quan trọng như Tết Nguyên Đán và ngày Giỗ tổ Hùng Vương.
Không chỉ riêng người Việt Kinh, mà cả các dân tộc thiểu số ở Bắc Việt Nam như Tày, Mường cũng truyền thống làm bánh giầy. Đây không chỉ là một món ăn độc đáo mà còn là di sản văn hóa đặc biệt, giữ gìn qua nhiều thế hệ.


5. Chả cuốn (nem rán)
Chả cuốn hay còn gọi là nem rán, món ăn mặn truyền thống ngày Tết mà không nhà nào thiếu. Dễ làm, ngon miệng với nguyên liệu như thịt heo nạc xay nhuyễn, nấm mèo sợi, trứng, miến ngâm nước và rau thơm. Chả cuốn giòn rụm, thơm ngon, kết hợp với nước mắm chua ngọt tạo nên một món ăn tuyệt vời.
Nguyên liệu có thể linh hoạt với thịt lợn, cua, tôm, gà, ốc, hoặc đậu phụ cho chả cuốn chay. Sự kết hợp của cà rốt, củ đậu, giá đỗ, bún gạo, trứng, và các gia vị khác tạo nên hương vị đa dạng và hấp dẫn.


6. Canh măng khô
Mâm cơm truyền thống ngày Tết của người Việt Nam không thể thiếu món canh măng khô. Măng là loại thực phẩm chứa chất xơ tốt cho tiêu hoá, không gây thừa cân và giúp chống ngán cho ngày Tết. Măng khô thường sử dụng măng nứa hoặc măng mai, măng lưỡi lợn. Măng khô kết hợp với sườn lợn, móng giò lợn để nấu canh hầm, tạo ra món canh măng khô ngon truyền thống trong ngày Tết.
Chọn mua măng có màu vàng hơi nâu, cắt thành miếng nhỏ và chưa tẩm muối. Ngâm măng qua đêm, thay nước hàng ngày. Luộc măng vài lần cho mềm, ngấm gia vị. Xào sơ măng với muối và nước mắm để măng ngấm đều. Ninh xương lợn với nước để có nước dùng trong canh. Nấu canh với măng và xương lợn đã chuẩn bị, thêm hành lá. Thưởng thức canh măng khô ngon miệng trong bữa cỗ Tết!


7. Nem chua
Nem chua là một món ăn truyền thống ngày Tết và rất phổ biến ở miền Bắc. Nem chua được làm từ thịt lợn, lá chuối (hoặc lá ổi, lá vông, lá sung), và thính gạo để ủ chín, có vị chua ngậy. Nem chua có thể chế biến ăn sống hoặc nướng, rán. Món nem chua rán, nướng đặc biệt hấp dẫn với mùi thơm đặc trưng. Các hiệu nem chua nổi tiếng ở Hà Nội như Hồng Chiến, Công Châu, Đình Dũng cung cấp nem chua chất lượng, là món nhậu phổ biến và thú vị trong ngày Tết của người Việt.


8. Gà luộc
Trong bữa ăn hàng ngày, gà thường xuất hiện với nhiều hình thức hấp dẫn. Gà là nguồn protein dồi dào và thay thế hoàn hảo cho thịt đỏ. Gà luộc là một món ăn đơn giản, nhưng cách luộc sao cho thịt gà mềm ngon và da bóng mịn là điều mà không phải bà nội trợ nào cũng biết. Để thực hiện một bữa ăn ngon miệng, thịt gà sau khi luộc phải giữ nguyên vẻ đẹp, màu vàng hấp dẫn, và da gà phải mịn màng, không khô. Thịt gà bên trong nên chín đến, giữ được độ giòn tự nhiên.
Gà luộc không chỉ là món ăn phổ biến trong bữa cơm hàng ngày mà còn là sự lựa chọn lý tưởng trong các dịp lễ Tết. Gà được coi là biểu tượng mang lại may mắn và khởi đầu thuận lợi cho một năm mới. Việc lựa chọn gà tươi ngon, sau đó luộc cùng các gia vị như hoa tiêu, hoa hồi, và gừng tạo nên một bữa ăn thơm ngon đặc sắc. Thịt gà chín đến, ăn kèm với lá chanh và muối chanh ớt tạo nên hương vị đặc trưng. Gà luộc không chỉ xuất hiện trong các dịp đặc biệt như đám cưới, đám hỏi, mừng thọ, tân gia mà còn trở thành món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết của người miền Bắc.


9. Mâm cơm truyền thống ngày Tết không thể thiếu món thịt nấu đông
Thịt nấu đông là một món ăn quen thuộc, đặc trưng của miền Bắc Việt Nam trong những ngày đông. Sự kết hợp giữa thịt lợn, da heo, và sương đông tạo nên một món ăn nguội, mát lạnh, rất phù hợp khi ăn kèm với cơm nóng. Thịt đông có hương vị thơm ngon, béo mỡ, và vị ngon đặc trưng của rau câu (sương đông). Khi ăn, bạn có thể cảm nhận được sự ngon miệng của thịt, sự giòn giòn của da heo, và hương thơm của mộc nhĩ. Đây là một món ăn ngon, ít gây ngán, và thường xuất hiện trong mâm cơm truyền thống ngày Tết của mọi gia đình Việt.


10. Canh bóng nấu thả
Canh bóng nấu thả là một sự kết hợp hài hòa của da lợn (da heo), bóng bì, thịt lợn nạc, tôm, và trứng chim cút. Món ăn vừa thanh tao, vừa bổ dưỡng, phù hợp với thời tiết lạnh ngày Tết. Canh có hương vị thơm ngon, đặc trưng của da lợn và bóng bì, kết hợp với các loại rau củ tạo nên một bữa cơm truyền thống hấp dẫn. Mùa lạnh miền Bắc thì da lợn thường khô nứt nẻ, nhưng trong canh bóng nấu thả, da lợn trở nên mềm mại, giữ được độ ẩm, tạo nên lớp da bóng mịn. Canh bóng nấu thả không chỉ là món ăn ngon cho ngày Tết mà còn là lựa chọn hoàn hảo để bổ sung collagen, giúp da trở nên căng mịn và trẻ trung. Bạn chỉ cần một bát canh bóng thả để thưởng thức hương vị tinh tế và đầy đủ chất dinh dưỡng.


11. Thịt kho tàu
Mỗi khi Tết đến, bàn ăn của mọi gia đình không thể thiếu nồi thịt kho tàu, một món ăn truyền thống đậm đà của người Việt Nam. Miếng thịt lợn tươi ngon và những quả trứng cút kết hợp khéo léo tạo nên một nồi thịt kho tàu thơm ngon, quyến rũ cho bữa cơm Tết. Đặc biệt, mâm cơm ngày Tết miền Nam không thể thiếu món thịt kho hột vịt, mang ý nghĩa phú quý, hòa thuận. Nước dùng được làm từ nước dừa, tạo nên hương vị đặc trưng. Thịt lợn, trứng cút được ướp gia vị và kho bằng lửa nhỏ đến khi thịt mềm, béo ngậy. Món thịt kho hột vịt thường được ăn kèm với cơm trắng và dưa chua, tạo nên bữa cơm Tết truyền thống, hấp dẫn.
Món thịt kho tàu ngon phải có màu vàng đẹp, thịt mềm, vị béo ngậy và thơm ngon. Để thịt không bị mùi hôi, bạn có thể ngâm thịt trong nước muối loãng, sau đó rửa sạch và thái miếng vuông. Cho gia vị như hành tím, tỏi băm, nước mắm, đường, hạt nêm, hạt tiêu vào thịt, trộn đều và ướp khoảng 15 - 20 phút. Trong lúc chờ thịt ướp, luộc trứng cút với ít muối để trứng chín và dễ bóc vỏ. Nước sôi, giảm lửa và luộc trứng trong 7 - 8 phút. Tiếp theo, nước đường sôi, cho thịt vào xào đến khi săn lại, sau đó đổ nước dừa vào. Đậy nắp nồi, giảm lửa và đun thêm 30 phút. Món thịt kho tàu đã chín mềm, thơm ngon sẽ là điểm nhấn tuyệt vời trong bữa cơm Tết.


12. Thịt ngâm mắm
Dịp Tết, món thịt ngâm mắm là sự lựa chọn phổ biến ở miền Trung. Bạn có thể sử dụng thịt heo hoặc thịt bò, ngâm trong nước mắm đường để tạo hương vị mặn, ngọt. Thịt thường được ăn kèm với dưa món, củ kiệu và rau sống, tạo nên bữa ăn tuyệt vời. Cách làm món thịt này đơn giản, chỉ cần luộc thịt, ngâm trong nước mắm đường sau đó để thấm hương vị. Món thịt ngâm mắm có vị thơm ngon, hấp dẫn, phù hợp để ăn kèm với cơm nóng hoặc cuốn bánh tráng với rau sống. Thịt heo sau khi ngâm sẽ săn lại, thấm hương mắm, tạo nên một món ngon độc đáo cho bữa cơm Tết.


13. Chè kho
Chè kho - món ăn truyền thống của miền Bắc Việt Nam trong ngày Tết. Vị ngọt, thơm, bổ dưỡng, ăn kèm trà nóng phù hợp với không khí se lạnh của Tết. Món ăn mang lại sự may mắn và sung túc cho năm mới. Đầu năm, người ta thường nấu chè kho để cầu mong một năm mới đầy may mắn, sung túc và mọi chuyện như ý muốn.
Chè kho là món ăn truyền thống không thể thiếu trong mâm cơm Tết ở miền Bắc. Với chỉ 2 nguyên liệu chính là đậu xanh và đường, nhưng để nấu chè kho hoàn hảo, đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ. Hương vị thơm ngon của đậu xanh và đường tạo nên nét đặc trưng cho món chè kho, khiến thực khách không chỉ thấy ngon miệng mà còn khó cưỡng trước sự hấp dẫn của nó. Miếng đậu xanh mềm mịn tan ngay khi đưa vào miệng, mang theo vị ngọt và béo béo của dầu ăn, cùng mùi thơm nhè nhè của vani. Món chè kho đậu xanh thêm phần ngon khi kết hợp với tách trà nóng, tạo nên bữa ăn Tết truyền thống đặc biệt.


14. Canh khổ qua nhồi thịt
Mỗi gia đình miền Nam đều thưởng thức món canh khổ qua nhồi thịt hàng ngày. Món ăn quen thuộc này không chỉ phổ biến ở Nam Bộ mà còn được ưa chuộng ở cả hai miền còn lại của Việt Nam. Canh khổ qua nhồi thịt không chỉ là một món ngon mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa tâm linh, thể hiện mong muốn vượt qua khó khăn, xua đi điều xui xẻo trong năm cũ, chào đón những điều tốt lành trong năm mới. Khổ qua là nguồn dưỡng chất phong phú, đặc biệt là vitamin C và protein, tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ phòng chống nhiễm khuẩn. Ngoài ra, khổ qua còn có lợi ích cho người bị tiểu đường, giúp kiểm soát đường huyết và ngăn chặn sự phát triển của tế bào gây ung thư. Canh khổ qua là sự kết hợp hài hòa giữa vị đắng của khổ qua, vị ngọt của nhân thịt, tạo nên món ăn thanh mát, thơm ngon, đầy dinh dưỡng. Người miền Nam tin rằng, khi thưởng thức món canh này, mọi khó khăn của năm cũ sẽ trôi qua, mở ra những cơ hội mới trong năm mới. Canh khổ qua nên được cắt khoanh tròn và ăn kèm với nước tương hoặc nước mắm ớt để tăng thêm hương vị. Canh này không chỉ ngon khi ăn kèm với cơm trắng mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như giảm cân, cải thiện thị lực và chăm sóc da.


15. Lạp xưởng
Một trong những món ăn phổ biến ở miền Nam mà ai cũng biết đến là lạp xưởng. Mỗi khi Tết đến Xuân về, nhu cầu tìm mua lạp xưởng để bày biện trong mâm cơm không thể thiếu ở người dân Nam Bộ. Lạp xưởng, một món ăn xuất xứ từ Trung Quốc, được làm từ thịt nạc và mỡ heo. Người ta xay nhuyễn thịt heo và mỡ, trộn với rượu và đường, sau đó nhồi vào ruột lợn khô để lên men tự nhiên. Có hai loại lạp xưởng trên thị trường: lạp xưởng khô (được phơi ngoài trời) và lạp xưởng tươi (không phơi). Màu sắc của lạp xưởng thường là hồng hoặc nâu sậm, có vị ngọt tự nhiên hòa quyện với mỡ heo. Món ăn này thường kèm theo cơm trắng, xôi, bánh mì hoặc bánh tráng.
Khi nhắc đến lạp xưởng thơm ngon, người ta sẽ liên tưởng đến lạp xưởng heo, sản phẩm kỳ công từ chọn nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng. Thịt vai, thịt mông hoặc thịt thăn của những con heo vừa mới giết mổ được chọn kỹ, đảm bảo đỏ tươi, lớp mỡ sáng. Thịt được rửa sạch, băm nhỏ và ướp với các gia vị, mỗi vùng có công thức ướp riêng để tạo ra hương vị đặc trưng. Rượu trắng hay mai quế lộ thường được thêm vào để thịt lên men tự nhiên. Sau đó, hỗn hợp nhồi vào ruột heo và phơi nắng khoảng 3 đợt. Khi đã phơi xong, lạp xưởng được treo ở gác bếp để sử dụng dần. Lạp xưởng heo không chỉ là đặc sản của các tỉnh miền Tây mà còn là món quà độc đáo của vùng Tây Bắc.


16. Bánh tổ
Bánh tổ là một loại bánh thường xuất hiện trong những dịp Lễ Tết theo truyền thống người Hoa, cũng như trong văn hóa của người Việt miền Trung. Được làm từ bột gạo nếp, bánh tổ không chỉ là một loại bánh cúng lễ mà còn là món tráng miệng, đặc sản ăn vặt không thể thiếu trong mâm cỗ Tết.
Ý nghĩa của tên gọi bánh tổ tượng trưng cho sự may mắn và thịnh vượng trong cả năm. Đặc biệt, độ dính của loại bánh này được xem như là sự kết nối mạnh mẽ, làm cho nó trở thành một món ăn dành cho Táo quân. Bánh tổ giúp Táo quân không nói những điều tiêu cực về gia đình trước mặt Ngọc Hoàng, thay vào đó là những điều tích cực, hướng đến sự may mắn cho gia đình.


17. Củ cải ngâm nước mắm, củ kiệu tôm khô
Những hình ảnh đầu tiên của mùa Tết đối với mỗi gia đình Việt là bó củ kiệu, củ hành, củ cải được mang từ chợ về để chế biến thành những món dưa món. Trong số những món ưa thích nhất của gia đình miền Nam, không thể không kể đến củ cải ngâm nước mắm, củ kiệu tôm khô. Món củ kiệu - dưa hành là biểu tượng của sự đầy đủ, hoá độ cho bữa cơm tết truyền thống với thịt mỡ, bánh chưng và những món ngon khác.
Khác với miền Bắc thường kết hợp dưa món với bánh chưng, miền Nam lại thường ăn củ kiệu với bánh tét. Dĩa củ kiệu tôm khô được rắc thêm một lớp đường cát trắng, thậm chí có khi thêm vài lát hột vịt bắc thảo. Vị ngon tuyệt vời của món củ kiệu tôm khô không thể diễn đạt hết bằng lời. Món này, mặc dù chua chua nhưng lại mang đến hương vị ngọt dịu, đặc biệt khi ăn kèm với vài con tôm khô, đặc biệt là tôm bạc đất, thêm vào đó là vị ngọt bùi từ thịt tôm. Nếu để ngấm trong giấm kết hợp với đường, món củ kiệu tôm khô sẽ trở nên ngọt đậm, hấp dẫn. Chấm thêm một chút tương ớt, hòa quyện vị ngọt mặn và vị cay, món ăn trở nên phong phú hơn nhiều. Tất cả những hương vị này kết hợp tạo nên một trải nghiệm ẩm thực đặc sắc, khó cưỡng.


18. Bắp bò ngâm mắm siêu ngon
Bắp bò ngâm mắm là món ăn được nhiều người ưa thích, không chỉ làm món nhậu mà còn phổ biến khi ăn vặt hoặc ăn kèm cơm. Mặc dù nhiều người nghĩ đây là món khó làm và thường phải mua sẵn, nhưng thực tế cách làm không hề phức tạp như vậy. Bí kíp để có món bắp bò ngâm mắm ngon chính là ở việc chọn nguyên liệu, và cách thực hiện khá đơn giản.
Đây là một món ngon, đặc trưng cho những ngày Tết. Bạn chỉ cần sơ chế bắp bò, luộc chín, cho vào lọ thủy tinh ngâm với nước mắm mặn ngọt đã pha sẵn, đậy kín lọ. Sau khoảng từ 5 – 7 ngày (tùy thuộc vào kích thước của bắp bò), món ăn có thể sử dụng được. Bắp bò ngâm mắm là món ngon thường dùng trong các dịp lễ tết và thích hợp để làm quà biếu. Một món ăn không quá phức tạp nhưng đảm bảo thơm ngon, chắc chắn sẽ làm hài lòng nhiều thực khách.


19. Bánh nhãn - Đặc sản ngọt quê hương
Bánh nhãn là một trong những món ngon đặc trưng của người Nam Định, thường được sử dụng để đãi khách trong những dịp lễ Tết. Cách làm món ăn này khá đơn giản bằng cách trộn bột nếp với nước và trứng gà, tạo thành những viên nhỏ giống như quả nhãn. Những viên bánh nhỏ được chiên giòn trong chảo dầu nóng, sau đó được tẩm đều với đường, tạo nên vị ngọt vừa đủ. Bánh nhãn khi đã chín có độ giòn mặt ngoài và mềm bên trong, mang lại hương vị thơm ngon đặc trưng.
Không rõ từ khi nào món bánh nhãn trở thành biểu tượng ẩm thực của Nam Định, nhưng nó luôn là món quà đặc biệt được người dân nơi đây trân trọng và giới thiệu đến du khách. Những chiếc bánh nhỏ trắng tinh, giống như trái nhãn, thường được gọi bằng các tên gọi dân dã như bánh cà, bánh bi. Mỗi viên bánh nhãn chứa đựng không chỉ hương vị ngọt ngào mà còn là sự kỳ diệu của đất trời Nam Định.


20. Bánh thuẫn - Hương vị truyền thống đậm đà
Bánh thuẫn (hay còn được biết đến với cái tên thân thiện 'bánh thửng') là một loại bánh ngon đặc trưng của ngày Tết miền Trung, mang đậm hương vị bánh bông lan quen thuộc. Món bánh thuẫn là một phần quan trọng không thể thiếu trong bữa cơm đặc biệt của ngày Tết. Ngày nay, truyền thống làm bánh thuẫn trong những ngày Tết có thể không còn phổ biến như trước, nhưng vẫn là một biểu tượng ẩm thực quen thuộc của nhiều gia đình miền Trung.
Bánh thuẫn được chế biến từ hỗn hợp bột (bột bình tinh, bột năng...) và trứng. Chúng được nướng trên các khuôn đặc biệt thiết kế cho bánh thuẫn và đặt lên than nung với khuôn tròn nhỏ. Khi bánh chín, hương thơm nồng nàn lan tỏa, quyến rũ mọi giác quan. Bánh được sắp xếp trên đĩa và thường là món chính tại bàn ăn trong mâm cơm Tết miền Trung.

