Top 4 Góc Nhìn Sâu Sắc vào 'Ai Đã Đặt Tên Cho Dòng Sông'

1. Phân Tích Vẻ Đẹp 'Ai Đã Đặt Tên Cho Dòng Sông' - Góc Độ Địa Lý

* Tại đầu nguồn: “bản trường ca của rừng già”, “nàng Digan kiên cường”, “mẹ phù sa ru hát”

* Cuộc hành trình về Huế: sông Hương như người con gái chân ướt chân ráo bước vào tình yêu mộng mơ, táo bạo và chủ động.

* Trong lòng Huế: như người con gái đắm chìm trong tình yêu, nữ nhân tài năng “âm thấu lời đàn trong đêm khuya”.

* Làm từ biệt Huế ra biển: như người con gái trung thành, lưu luyến từ biệt người yêu.

* Nhận định: tác giả chủ yếu cảm nhận vẻ đẹp của sông Hương từ góc độ tình yêu, khiến nó trở thành người con gái trung tâm tâm hồn vì tình yêu.

Hoàng Phủ Ngọc Tường, trí thức yêu nước, sáng tác với vốn kiến thức sâu rộng. Ông chuyên viết bút kí. Nét độc đáo là sự kết hợp linh hoạt giữa trí tuệ và trữ tình, nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều từ vốn kiến thức sâu rộng về triết học, văn hoá, lịch sử, địa lí, với lối văn súc tích, mê đắm và tài năng. Ai đã đặt tên cho dòng sông? là bút kí xuất sắc, viết tại Huế 1981, in trong tập sách cùng tên.

Tác phẩm mô tả cảnh thiên nhiên sông Hương, liên kết con sông với lịch sử và văn hoá Huế, đất nước. Nhà văn thể hiện tình tự hào, sâu lắng dành cho dòng sông Hương, cho xứ Huế và đồng thời là cho đất nước.

Sông Hương từ nguồn cao, như một dòng chảy gắn liền với dãy Trường Sơn. Trong mối quan hệ đặc biệt này, sông Hương giống như bản trường ca của rừng già với những đoạn hùng tráng, mãnh liệt: từ giữa bóng cây rậm rạp, đến khi vượt qua thác nước mãnh liệt, hay cuộn mình như cơn lốc trong những vực sâu, đến những cung đường dài mênh mông của hoa đỗ quyên rực rỡ màu đỏ.

Với góc nhìn nhân văn hóa, sông Hương trở thành cô gái Digan tự do và mạnh mẽ, với tâm hồn sáng tạo, lòng dũng cảm và sự tự do. Theo tác giả, nếu chỉ tập trung vào vẻ đẹp của kinh thành mà không khám phá sông Hương từ nguồn cội, người ta sẽ khó hiểu hết vẻ đẹp tâm hồn sâu sắc của dòng sông mà chính nó không muốn tiết lộ.

Ở đầu nguồn, sông Hương thể hiện sức mạnh, vẻ đẹp của một cuộc sống hoang dại, đầy tính cá nhân. Khi chảy về Huế, sông Hương mang đến nhiều vẻ đẹp đa dạng, kết nối với bản sắc văn hoá và không gian của thành phố Huế. Trước khi trở thành người yêu dấu và trung thành của cố đô, sông Hương trải qua một hành trình đầy thách thức và gian khổ. Trong cái nhìn tinh tế và lãng mạn của tác giả, toàn bộ hành trình của sông Hương giống như một cuộc tìm kiếm tự do và tình yêu trong một câu chuyện ngọt ngào như cổ tích.

Phần mô tả về sông Hương chảy qua đồng bằng và ngoại ô thành phố thể hiện sự tinh tế và tài năng của tác giả. Độc giả sẽ không thể cưỡng lại được sức hấp dẫn từ những đoạn miêu tả sống động về dòng chảy của sông qua các địa danh khác nhau của xứ Huế.

Giữa cánh đồng Châu Hoá rực rỡ hoa dại, sông Hương được mô tả như “cô gái xinh đẹp đang ngủ say”, nhưng khi rời xa vùng núi, nó như một nàng tiên tỉnh giấc, tăng sức sống và niềm đam mê của tuổi trẻtrong “chuyển dòng liên tục”, “đột ngột chuyển hướng”, vẽ ra một hình cung tròn đẹp, ôm trọn chân đồi Thiên Mụ, sau đó “vượt qua”, “đi giữa tiếng vang”, “trôi qua giữa hai dãy đồi vững chãi như những bức tường”...Mạnh mẽ và dịu dàng, sông Hương có lúc “mềm như tấm lụa” khi đi qua Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo; lúc lên ánh “những tia sáng đa sắc màu, buổi sáng xanh, trưa vàng, chiều tím” khi đi qua những dãy đồi núi ở phía tây nam thành phố và mang đến vẻ đẹp trầm mặc khi đi qua các lăng tẩm, đền đài được chôn giấu trong rừng thông tĩnh lặng, cho đến khi ánh sáng bừng lên, tươi tắn và trẻ trung khi gặp “tiếng chuông chùa Thiên Mụ vang xa bên kia, giữa những xóm làng trên cánh đồng rộn tiếng gà cưng.”...Nằm giữa trái tim thành phố yêu quý, sông Hương giống như sông Seine ở Paris, sông Đa Nuýp ở Budapest,… nhưng qua bàn tay tài năng của tác giả, sông Hương được thấy nhìn từ nhiều góc độ: nhìn bằng con mắt của họa sĩ, sông Hương và các chi lưu của nó tạo ra những đường nét tinh tế tạo nên vẻ đẹp cổ kính của cố đô; qua cách nhìn của âm nhạc, sông Hương “đẹp như điệu Slow” chậm rãi, sâu lắng, trữ tình và với cái nhìn đắm say của trái tim đa tình, sông Hương là người tình dịu dàng và trung thành.Như vậy, sông Hương trở thành một người con gái đẹp, với vẻ đẹp tinh tế và đa chiều, mang theo mình những câu chuyện đầy màu sắc và cảm xúc. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tận dụng bút kí tài năng của mình để tái hiện và chia sẻ với độc giả vẻ đẹp huyền bí và kỳ diệu của sông Hương, tạo nên một tác phẩm bút kí xuất sắc và lôi cuốn.

Điều này được mô tả qua phát hiện thú vị của tác giả: “Rời khỏi kinh thành, sông Hương chuyển hướng về phía bắc, ôm lấy đảo Cồn Hến xinh đẹp quanh năm phủ mình trong sương khói, đang rời xa thành phố để nhớ mãi ra khỏi giữa bãi cỏ xanh rờn của quê hương Vĩ Dạ.

Và sau đó, như nhớ ra một điều gì đó chưa nói, nó đột ngột thay đổi hướng, rẽ ngang sang phía tây để gặp lại thành phố cuối cùng ở góc thị trấn Bảo Vinh xưa cổ”. Cũng theo tác giả, chuyển động này giống như một “niềm nhớ”, và có lẽ còn chứa đựng “một chút lẳng lơ kín đáo” của một tình yêu...

Dòng sông văn hóa
* Sông Hương là “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”: toàn bộ âm nhạc cổ điển Huế, những bản đàn theo suốt cuộc đời Kiều và bản Tứ đại cảnh đều được sinh thành trên sông nước sông Hương.

* Là người tài nữ đánh đàn trong đêm khuya: không bao giờ lặp lại trong cảm hứng của các thi nhân

* Nhận xét: Sông Hương chính là người con gái phóng khoáng, chung thủy trong tình yêu,anh dũng kiên cường trong lịch sử, tài hoa sáng tạo trong âm nhạc, trong văn hóa, khiêm nhường trong đời thương. Là hiện thân cho vẻ đẹp người con gái Huế.

Dòng sông Hương thơ, mộng, trữ tình còn là nguồn cảm hứng cho biết bao thế hệ thi sĩ. Sông Hương trước hết khơi nguồn cảm hứng âm nhạc, như một “người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya”. Hình ảnh so sánh này xuất phát từ thực tế, sông Hương là sông âm nhạc, với những khúc ca Huế dịu dàng, thiết tha. Đây là nơi gặp gỡ của âm nhạc cổ điển cũng như những câu hò dân gian đều đã được sinh thành trên mặt nước sông Hương, nên nó chỉ vang lên hay nhất “trong một khoang thuyền nào đó, giữa tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya”.

Đặc biệt, sông Hương còn được cảm nhận trong trí tưởng tượng đầy sáng tạo, tài hoa của tác giả. Qua dòng chảy của dòng sông, Hoàng Phủ Ngọc Tường còn nhận được tính cách của con người xứ Huế. Ông nhìn sông Hương như một thiếu nữ xinh đẹp và tài hoa, dịu dàng và sâu sắc, đa tình và kín đáo, lẳng lơ nhưng rất mực chung tình.

Ở người thiếu nữ ấy nổi bật lên vẻ đẹp của sự nữ tính, khi là cô gai Digan phóng khoáng và man dại với bản lĩnh gan dạ, tâm hồn tự do và trong sáng, khi là một người con gái đẹp ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại, khi là người con gái dịu dàng của đất nước, khi là người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở với một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, lúc lại là người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya...

Không chỉ vậy, sông Hương còn mang vẻ đẹp đa tình, nó được ông phản ánh trong mối quan hệ với thành phố, đó là quan hệ của cặp tình nhân lý tưởng trong Truyện Kiều “tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đam mê, thi ca và âm nhạc”.

Trong bài tùy bút này sông Hương đã được đặt trong một cái nhìn tổng thể và toàn diện: địa lí, lịch sử, văn hóa … Trong các mối liên hệ ấy, sông Hương vừa tươi đẹp, vừa thơ mộng và quyến rũ trong các sắc thái thiên nhiên vừa sâu lắng trong các giá trị văn hóa, vừa phong phú đến bất ngờ trong khả năng gợi hứng thú sáng tạo cho những người nghệ sĩ, vừa kiên cường bất khuất trong thế đứng và tinh thần khi đối diện với giặc ngoại xâm…

Song dường như sau tất cả những điều đó, sông Hương vẫn mãi còn những điều bí ẩn chưa được khám phá hết nên vẫn mãi gợi niềm bâng khuâng trong tâm hồn con người.

Sông Hương, nhân chứng của cuộc đời và thi ca, một tuyên nhân kiên cường qua những biến cố. Điều độc đáo của dòng sông là khả năng hiến mình cho chiến công, rồi trở về cuộc sống bình thường, như một người con gái dịu dàng của đất nước. Điều này tạo nên vẻ đẹp khác lạ, không lặp lại trong cảm hứng nghệ sĩ.

Vẻ độc đáo của bức tranh văn hóa nằm ở tình yêu sâu sắc với dòng sông, được thể hiện qua bút pháp tinh tế, giàu tri thức. Bức tranh này không chỉ là tình yêu với Huế mà còn là tình yêu với tâm hồn Huế, do chính sự quan sát tinh tế của Hoàng Phủ Ngọc Tường về sông Hương.

Ông là một thi sĩ thiên nhiên, là người chắt chiu từ điển sống về Huế, bằng bút tài nhân văn và lòng yêu nước sâu sắc. Bài viết không chỉ là đóng góp cho tình yêu và niềm tự hào với dòng sông mà còn là sự đóng góp quan trọng cho tình cảm với quê hương và đất nước.

Dòng sông đậm dấu vết lịch sử
* Sông Hương, nhân chứng lịch sử của Huế và đất nước: “phản ánh bức tranh hào hùng của Phú Xuân, nhịp điệu lịch sử qua những trận kháng chiến thế kỉ XIX”, ...

* Như một công dân trung thành với nhiệm vụ bảo vệ đất nước: “hiến mình cho chiến công và ý thức trách nhiệm sâu sắc”, ...

* Là người con gái anh hùng: liên kết với Huế qua những trận chiến hùng anh dũng từ thời trung đại đến cách mạng tháng tám,...

Sông Hương, trong tình yêu lịch sử với dân tộc, là bức tranh hùng vĩ ghi lại những thăng trầm lịch sử của Việt Nam. Từ khi còn mang tên Linh Giang - dòng sông thiêng, trong sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi, đến thời kỳ 'soi bóng kinh thành Phú Xuân của Nguyễn Huệ” ở thế kỉ XVIII; sống qua những cuộc khởi nghĩa đau thương thế kỉ XIX,...

“nó là nhân chứng sống của lịch sử bi tráng thế kỉ XIX với máu của những cuộc kháng chiến”, là người chứng kiến thời kỳ mới với Cách mạng tháng Tám năm 1945 và những chiến công hùng vĩ qua hai cuộc chiến tranh vệ quốc sau này…