Top 40 Đặc Điểm Nổi Bật Của Bài Thơ Nói Với Con: Tư Duy và Cách Diễn Đạt Phong Phú về Hình Ảnh, Đậm Chất Dân Tộc Miền Núi (Hay, Ngắn Gọn)

Bài Văn Nét Đặc Sắc Của Bài Thơ Nói Với Con: Lối Tư Duy và Cách Diễn Đạt Phong Phú về Hình Ảnh, Mang Bản Sắc Dân Tộc Miền Núi Tốt Nhất, Ngắn Gọn Bao Gồm Dàn Ý Chi Tiết, Sơ Đồ Tư Duy và Các Bài Văn Mẫu Được Tổng Hợp và Lựa Chọn Từ Những Bài Văn Hay Đạt Điểm Cao của Học Sinh Lớp 9. Hi Vọng Với Nét Đặc Sắc Của Bài Thơ Nói Với Con: Lối Tư Duy và Cách Diễn Đạt Phong Phú về Hình Ảnh, Mang Bản Sắc Dân Tộc Miền Núi Này Các Bạn Sẽ Yêu Thích và Viết Văn Tốt Hơn.

Top 40 Đặc Điểm Nổi Bật Của Bài Thơ Nói Với Con: Lối Tư Duy và Cách Diễn Đạt Phong Phú về Hình Ảnh, Mang Bản Sắc Dân Tộc Miền Núi

Nét Đặc Điểm Nổi Bật Của Bài Thơ Nói Với Con: Lối Tư Duy và Cách Diễn Đạt Phong Phú về Hình Ảnh, Mang Bản Sắc Dân Tộc Miền Núi - Mẫu 1

Tình Cảm Gia Đình, Tình Yêu Đối với Quê Hương Xứ Sở Là Những Tình Cảm Nguyên Sơ Nhưng Là Những Tình Cảm Thiêng Liêng Nhất Đối với Con Người Việt Nam. Lòng Yêu Thương Con Cái, Ước Mong Thế Hệ Sau Tiếp Nối Xứng Đáng Truyền Thống của Tổ Tiên, Dân Tộc, Quê Hương Là Sự Thể Hiện Cụ Thể Của Tình Cảm Cao Đẹp Đó. Nhiều Nhà Thơ Đã Giãi Bày Những Sắc Thái Tình Cảm Ấy Lên Trang Giấy. Chúng Ta Bắt Gặp Trong Bài Thơ Nói Với Con của Tác Giả Y Phương Những Lời Tâm Tình Thiết Tha, Những Lời Dặn Dò Ân Cần của Người Cha Đối với Con Được Diễn Đạt Bằng Cách Nói Mộc Mạc, Chân Chất của Người Miền Núi, Bằng Những Hình Ảnh Giản Dị Tưởng Như Thô Rập Nhưng Vẫn Mang Vẻ Đẹp Tinh Khôi của Cảnh và Tình Nơi Rừng Núi Quê Hương.

Mở Đầu Bài Thơ, Bằng Những Lời Tâm Tình với Con, Y Phương Đã Gợi Về Cội Nguồn Sinh Dưỡng Mỗi Con Người. Gia Đình và Quê Hương Là Cái Nôi Êm, Để Từ Đó Con Lớn Lên, Trưởng Thành với Những Nét Đẹp Trong Tình Cảm, Tâm Hồn.

“Chân Phải Bước Tới Cha

Bước Chân Trái Đến Bên Mẹ

Một Bước Chạm Vào Tiếng Nói

Hai Bước Đến Với Tiếng Cười

Ban Đầu, Những Dòng Thơ Đầu Tiên Của Bài Thơ Dường Như Miêu Tả Một Tình Huống Thường Gặp Trong Cuộc Sống: Con Đang Tập Đi, Cha Mẹ Vây Quanh Mừng Vui, Hân Hoan Theo Từng Bước Chân Của Con. Tuy Nhiên, Đằng Sau Sự Cụ Thể Đó, Tác Giả Muốn Tóm Gọn Là Một Sự Hiểu Biết Lớn Hơn, Có Tính Chất Trăn Trở: Con Lớn Lên Dưới Sự Yêu Thương, Sự Chăm Sóc, Sự Mong Đợi Của Cha Mẹ. Những Hình Ảnh Ấm Áp Với Cha Mẹ, Những Âm Thanh Sống Động, Vui Tươi Cùng Với Tiếng Nói, Tiếng Cười Là Biểu Hiện Của Một Môi Trường Gia Đình Ấm Cúng, Bên Nhau, Hạnh Phúc. Môi Trường Gia Đình Ấm Áp, Bao Bọc Đó Là Một Tài Sản Quý Giá Cho Cuộc Sống, Tâm Hồn Con. Đây Cũng Là Yếu Tố Đầu Tiên Tạo Nên Những Đức Tính Tâm Hồn Của Mỗi Người. Ngoài Tình Cảm Gia Đình Ấm Áp, Hạnh Phúc, Quê Hương Và Cuộc Sống Lao Động Trên Quê Hương Cũng Giúp Con Lớn Lên, Giúp Tâm Hồn Con Thêm Phong Phú. Trong Khổ Thơ Tiếp Theo Này, Tác Giả Sử Dụng Các Biểu Hiện, Các Hình Ảnh Của Người Miền Núi - Nơi Sinh Sống Của Chính Mình - Để Nói Lên Những Điều Chân Thực Về Quê Hương Rừng Núi:

“Người Dân Bản Địa Yêu Con Rất Nhiều Ơi Con Ơi

Khó Khăn Trong Việc Bứt Đan Những Chiếc Hoa

Vách Nhà Dày Có Câu Hát Vang Lên”

Khi bàn về cuộc sống lao động của dân làng, tôi đã chọn những hình ảnh tươi đẹp như những bông hoa gắn bó và tiếng hát vang vọng. Những từ như đan, ken, cài kết hợp với việc miêu tả các công việc cụ thể giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống của người dân làng và nhấn mạnh vào sự gắn bó, hoà quyện của họ với quê hương.

Mỗi vùng quê mang trong mình những truyền thống quý báu. Đó có thể là phẩm chất tâm hồn của cộng đồng và họ luôn tự hào về điều đó. Trong bài thơ tiếp theo, tôi khám phá nguồn gốc của những phẩm chất của dân làng và tình yêu sâu đậm trong câu thơ đầu tiên 'Dân làng yêu thương con nhiều lắm'.

Nói về quê hương cũng là nói về cảnh đẹp của nơi mà con người sinh sống và lớn lên. Quê hương với hình ảnh của rừng, hiện lên thật thơ mộng, đẹp như bức tranh. Mỗi người có thể gắn với nó những hình ảnh khác nhau, nhưng trong bài thơ của tôi, tôi chọn hình ảnh hoa để diễn đạt vẻ đẹp của quê hương và tâm hồn cao quý của con người.

Khi đọc những dòng thơ này, nhiều người nhớ đến bài thơ quen thuộc 'Quê hương' của Đỗ Trung Quân. Tôi không đi theo cách miêu tả của ông, nhưng những điều tôi muốn truyền đạt lại có những điểm tương đồng. Tôi định nghĩa quê hương thông qua những hình ảnh như chùm khế ngọt, đường đi học, cánh diều, con đò nhỏ, cầu tre nhỏ và đêm trăng sáng. Những hình ảnh này gắn liền với cuộc sống của con người và hình dáng của mẹ - hình ảnh thân thương nhất.

Dân làng không chỉ yêu thương những điều đẹp đẽ, mà còn có những phẩm chất cao quý đáng tự hào. Trong lời chân thành của cha, mong muốn của họ là con sẽ tiếp tục và phát huy truyền thống của tổ tiên, của quê hương.

Con người quê hương tự hào với những phẩm chất, đức tính quý báu mà cha mẹ muốn truyền lại cho con:

Vượt qua nỗi buồn

Xa nuôi tâm hồn lớn

Sống trên đất đá không chê đất đá gập nghềnh

Sống trong thung lũng không chê thung lũng nghèo đói

Leo lên thác, đi qua ghềnh, không lo nản chí vất vả

Tác giả dùng nhiều hình ảnh cụ thể để miêu tả cuộc sống khó khăn, nghèo đói ở quê hương. Nhưng không chỉ vậy, ông còn tự hào về những phẩm chất cao quý của người dân địa phương: kiên cường, mạnh mẽ, và tình cảm sâu đậm với quê hương. Ông hy vọng thế hệ sau sẽ tiếp tục và phát triển truyền thống tốt đẹp này.

Bài thơ Nói với con của Y Phương là biểu hiện của tình yêu thương của cha mẹ và hy vọng rằng con cái sẽ tiếp tục truyền thống của quê hương. Bằng cách diễn đạt đơn giản và chân thành, bài thơ thể hiện tình cảm sâu sắc nhất của con người: tình gia đình và tình yêu quê hương.

Dàn ý Nét đặc sắc của bài thơ Nói với con là sự sâu sắc và giàu hình ảnh, phản ánh nét văn hóa dân tộc miền núi

1. Bắt đầu 

- Giới thiệu về tác giả Y Phương và bài thơ Nói với con.

- Đặc điểm nổi bật của bài thơ là cách diễn đạt sâu sắc và giàu hình ảnh, phản ánh nét văn hóa dân tộc miền núi

2. Nội dung chính

a. Dòng cảm xúc của tác phẩm

- Thông qua lời dặn dò con, Y Phương khơi gợi về nguồn gốc tinh thần của mỗi con người và thể hiện tự hào về sự kiên cường của quê hương.

- Bài thơ khơi nguồn từ tình cảm gia đình, lan tỏa ra tình yêu quê hương, từ những kỷ niệm thân thuộc nâng cao đến triết lý sống

b. Đặc điểm nổi bật của bài thơ chính là cách diễn đạt sâu sắc và giàu hình ảnh, phản ánh bản sắc văn hóa dân tộc miền núi với những lý do sau: Tác giả suy nghĩ theo cách của người miền núi, mạnh mẽ và chân thành.

-  Nhắc nhở đứa con rằng gia đình luôn ở bên cạnh, che chở và bảo vệ con.

-  Cho con thấy vẻ đẹp của quê hương và niềm hạnh phúc của lao động, để con nhận ra may mắn khi sinh ra ở đây.

-  Tác giả cũng đề cập đến thực tế khó khăn, nghèo nàn của những người sống ở miền núi, với cơ thể 'tuy thô sơ da thịt' nhưng 'xa nuôi chí lớn'.

-  Người đồng mình có nhiều phẩm chất quý báu mà đứa con cần kế thừa và giữ gìn: tình yêu với thiên nhiên, niềm tin vào lao động và tình yêu quê hương...

3. Kết luận

- Bài thơ Nói với con là một biểu hiện của tâm hồn, bản sắc dân tộc miền núi, mộc mạc và thơ mộng khi Y Phương hiểu và thể hiện sâu sắc.

- Lời của người cha đến con là việc truyền đạt về truyền thống, niềm tự hào, và khả năng sống bền bỉ của những người dù có 'thô sơ', 'nhỏ bé' nhưng vẫn đầy tự trọng và kiên định.

- Liên kết với trách nhiệm con đối với cha mẹ.

Sơ đồ Đặc điểm Nổi bật của bài thơ Nói với con là cách diễn đạt sâu sắc và giàu hình ảnh, phản ánh bản sắc văn hóa dân tộc miền núi

Đặc điểm Nổi bật của bài thơ Nói với con là cách diễn đạt sâu sắc và giàu hình ảnh, phản ánh bản sắc văn hóa dân tộc miền núi - mẫu 1

Nhiều tác phẩm đã viết về tình cảm gia đình, quê hương và ước nguyện của cha mẹ gửi gắm vào thế hệ sau. 'Quê Hương' của Tế Hanh, và 'Nói Với Con' của Y Phương là những ví dụ. Mỗi nhà thơ đều tìm cho mình cách thể hiện riêng để diễn đạt tình cảm chân thành ấy. Y Phương đã đóng góp vào đề tài này với bài thơ 'Nói Với Con'. Bài thơ này từ tình cảm gia đình mở ra tình yêu quê hương và đất nước.

11 dòng thơ đầu tiên của Y Phương đã thể hiện sâu sắc tình cảm gia đình và tình yêu quê hương. 4 dòng thơ mở đầu mô tả hình ảnh gia đình hạnh phúc, đầy tiếng cười:

'Bước chân đưa tới với cha

Chân phải bước đến bên mẹ

Một bước nghe tiếng nói

Hai bước nghe tiếng cười'

Ký ức tuổi thơ đầy những kỷ niệm đẹp. Trong bài thơ 'Con Cò' của Chế Lan Viên, những khoảnh khắc đầu đời của đứa trẻ khi còn nằm trong nôi được ghi lại:

'Con vẫn được bế trên tay

Con chưa hiểu biết gì về con cò

Nhưng trong tiếng hát của mẹ

Có con cò đang bay'

Trong những dòng thơ này, Y Phương mô tả những bước chân đầu đời của đứa trẻ, biểu hiện sự quý giá và tình yêu thương của cha mẹ. Mỗi bước đi của con trẻ mang theo tiếng nói của tình yêu và niềm vui từ cha mẹ.

Tiếp theo, những câu thơ của Y Phương tôn vinh vẻ đẹp của quê hương và niềm tự hào về nơi sinh ra và lớn lên:

'Con yêu quê hương ơi

Đan nan lờ cài hoa

Vách nhà truyền đi tiếng hát

Rừng đẹp hoa nở rộ

Những con đường dành cho những trái tim

Cụm từ 'Người đồng điệu' chỉ những người cùng chung quê hương bản làng, mở rộng ra là những người sống chung trên một quốc gia, một lãnh thổ. Lời gọi của người cha khiêm tốn, giản dị nhưng tràn đầy tình thương sâu lắng, tràn đầy lòng hiếu thảo dành cho con và người đồng điệu. Người đồng điệu là những người yêu lao động, siêng năng lao động họ đã bỏ lỡ để đánh bắt cá dưới núi, dưới khe suối. Bức tường nhà được xây bằng gỗ và tre để che chắn gió mưa, bão táp đổ về. Người đồng điệu không chỉ cần siêng năng lao động mà còn có đôi bàn tay khéo léo, trí tưởng tượng sáng tạo, tràn đầy cảm xúc, giàu trí tưởng tượng. Với họ, những cành tre, những lỗ thủng đã trở thành những mảnh hoa tươi đẹp. Bức tường nhà không chỉ làm bằng gỗ mà còn được trang trí bằng những lời ca then, lời ca ngọt ngào quyến rũ của người Tày. 'Mảnh hoa', 'lời ca' không chỉ là hình ảnh thực tế mà còn là biểu tượng, thể hiện cuộc sống tràn đầy niềm vui, tinh thần lạc quan. Nhờ đó, họ biến cuộc sống lao động thành thơ, đẹp như thơ. Cuộc sống của người đồng điệu thân thiện, hòa mình với thiên nhiên. Hình ảnh 'hoa' được nhắc tới không chỉ là hình ảnh thực tế mà còn là biểu tượng cho tâm hồn tươi trẻ phong phú, tràn đầy niềm vui. Hình ảnh 'con đường' cũng mang ý nghĩa thực tế và biểu tượng. Con đường ở đây nối liền những bản làng gần và xa, con đường dẫn lên nương, lên rẫy, con đường dẫn vào thung lấy nước. Tất cả đều ghi dấu chân của người đồng điệu. Con đường như một chiếc cầu nối kết những người con của quê hương. Trái tim cũng là biểu tượng, chính là trái tim của quê hương theo con đường gần, con đường xa để về với quê hương, đất nước của mình. Từ 'cho' nhấn mạnh vẻ đẹp, sự giàu có, hào phóng, mơ mộng, đầy yêu thương của thiên nhiên, núi rừng dành cho con và người đồng điệu. Từ những câu thơ giản dị đó, ta thấy người cha mong con giữ gìn, trân trọng những giá trị của quê hương, gia đình và dân tộc. Hai dòng thơ cuối cùng kết thúc với hình ảnh cha mẹ:

'Cha mẹ luôn nhớ ngày kết hôn

Ngày đầu tiên đẹp nhất trong cuộc đời'

Ngày kết hôn là ngày khởi đầu của một tổ ấm, của tình yêu hai người. Ngày kết hôn là ngày gặp gỡ của những tâm hồn, của những con người quê hương. Tình cảm cá nhân đã hòa quện và tình cảm gia đình đã hòa vào tình cảm quê hương. Đoạn thơ mở ra bằng hình ảnh đứa con, kết thúc bằng hình ảnh cha mẹ, khai sinh bằng cội nguồn gia đình, kết thúc bằng cội nguồn quê hương, gia đình và quê hương sẽ mãi mãi ở bên nhau, bảo vệ con trên hành trình dài của cuộc đời.

Bước sang khổ thơ thứ hai, Y Phương đã thể hiện lòng tự hào về quê hương và nguyện vọng của người cha, con sẽ là người kế tục và phát triển những truyền thống tốt đẹp của gia đình, quê hương và đất nước. Mở đầu vẫn là lời gọi từ trái tim của người cha:

'Người đồng điệu thương con nhiều lắm đấy con ơi

Đo lường nỗi buồn

Xa nuôi ý chí mạnh mẽ'

Chỉ một từ 'thương' chứa đựng cảm xúc yêu thương, lòng thông cảm sâu sắc của người cha dành cho con và người đồng điệu. Câu thơ kết thúc bằng lời gọi 'con ơi' khiến cho lòng đầy xúc động. Hai câu thơ tiếp theo miêu tả cuộc sống khó khăn, đầy thử thách của người đồng điệu. Y Phương đã mô tả cách diễn đạt mộc mạc của người dân miền núi. Nỗi buồn là một khái niệm trừu tượng, vô hạn và chỉ có thể được đo bằng độ cao vút của núi non. Người cha buồn vì cuộc sống lao động thô sơ, lạc hậu, khó khăn, mệt nhọc. Nỗi buồn của người đồng điệu cao vút như núi nhưng ý chí và tầm vóc của họ lại không kém cạnh. Hai câu thơ như câu tụ ngữ, làm nổi bật vẻ đẹp, lòng dũng cảm, tinh thần sống để vượt qua gian khổ thử thách.

Câu thơ 'Dù có điều gì đi nữa thì cha vẫn muốn' toát lên lòng thương yêu sâu sắc, mang hơi hướng của núi rừng làm cho lời nhắn nhủ của người cha thêm sâu sắc. Hai câu thơ tiếp theo:

'Sống trên đá không than phiền đá gập ghềnh

Sống trong thung không than phiền thung nghèo đói'

'Đá gập ghềnh', 'thung nghèo đói' vừa là hình ảnh thực tế, vừa là khái niệm. 'Đá gập ghềnh' gợi cuộc sống không phẳng mà gian khổ, mệt mỏi. Câu 'không than phiền' cùng với kiểu câu 'sống... không than phiền...' làm cho ý nghĩa của câu thơ trở nên mạnh mẽ, chân thành, hòa vào ước vọng của người cha. Dù cuộc sống vất vả nhưng người đồng điệu vẫn sống lạc quan, không than phiền về cuộc sống nghèo đói, vẫn trung thành với quê hương. Đó cũng là lời nhắn nhủ của người cha về sự trung thành, lòng hiếu thảo, gắn bó với quê hương, không bao giờ từ bỏ. Nhưng gắn bó với cuộc sống quê hương khó khăn không phải là điều dễ dàng. Hiểu được điều đó người cha mong con hãy sống đúng với lẽ sống của 'sông' và 'suối':

'Sống như dòng sông, như con suối

Leo núi vượt sườn đá

Không sợ gian khổ'

Nghệ thuật so sánh rõ ràng, mang đậm tinh thần miền núi, khơi ra một cách sống đầy kiên cường, mạnh mẽ, tự do và trong trắng. Chỉ khi ấy con người mới không lo lắng về sự khó khăn, không sợ hãi trước thử thách dù cuộc đời nhiều lần gập ghềnh. Từ 'sống' nhấn mạnh hai lần như một lời thề, một sự quyết tâm. Thành ngữ 'leo núi, vượt sườn đá' cho thấy dù cuộc sống có gian khó, buồn phiền như núi non, nhưng người đồng điệu không bao giờ bỏ lại phía sau nơi họ đã từng gieo cấy, nơi cha mẹ đã từng làm việc cật lực và luôn vượt qua mọi khó khăn bằng ý chí và nghị lực kiên định. Truyền đạt trong lời dạy của cha, người cha mong con biết chấp nhận, vượt qua gian nan và thách thức bằng ý chí và lòng tin, hãy đi thẳng và mạnh mẽ, hãy đối diện mọi thử thách với sự kiên định: 'Chân cứng đá mềm'.

Phẩm chất của con người quê hương được ca ngợi thông qua sự tương phản giữa hình thức bên ngoài và bản chất bên trong:

'Người đồng điệu bề ngoài thô sơ da thịt

Nhưng không một ai nhỏ bé cả con ơi

Người đồng điệu tự xây dựng quê hương bằng đá và lao động

Trong khi quê hương thì duy trì truyền thống'

Họ là những người dân đất quê chân chất, đơn giản nhưng cuộc sống chúng gắn bó với núi rừng. Ngược lại với vẻ ngoài nhỏ bé, hình dáng khiêm tốn là ý chí mạnh mẽ, vĩ đại. Ở hai dòng thơ đầu tiên, người cha tỏ ra tự hào về tầm vóc ý chí của người đồng điệu. Cụm từ 'tự xây dựng quê hương bằng đá và lao động' là một cách diễn đạt độc đáo, cụ thể nhưng cũng tổng quát, khơi gợi hình ảnh về những người lao động không ngần ngại trước gian khó, tự lực, tự cường xây dựng quê hương bằng chính sức mạnh và sự kiên trì của họ. Chính họ là những người sáng tạo và truyền bá những phong tục, tập quán, phẩm chất đặc biệt của dân tộc mình và coi quê hương như nơi đặt chân cho tâm hồn mình. Từ 'quê hương' được nhấn mạnh hai lần như một lời tuyên ngôn về niềm tự hào vô bờ bến của người cha dành cho quê hương.

Bốn câu thơ cuối bài thơ là lời khuyên chân thành về cách sống:

'Con ơi dù da thịt chưa phong phú

Hãy bước đi

Không bao giờ tự nhận mình nhỏ bé

Nghe con nói'

Cụm từ 'thô sơ da thịt' được tái hiện kèm theo sự nhấn mạnh vào 'không bao giờ nhỏ bé được' rõ ràng thể hiện niềm mong ước sâu sắc của cha. Mong ước này được thể hiện qua lời nhắn nhủ 'Con ơi', 'nghe con nói' làm cho câu thơ trở nên mềm mại, tình cảm và ngọt ngào, lan tỏa sâu vào lòng người. Điều mà cha muốn truyền đạt cho con được thể hiện một cách ngắn gọn, sâu sắc, có chút nghiêm túc của trái tim. Dù có vẻ thô sơ nhưng không bao giờ coi thường lẽ sống và tâm hồn. Hãy sống với niềm tin, với ý chí để không bao giờ gục ngã trên mỗi chặng đường dài. Làm được điều đó chính là con tiếp tục truyền thống của người cha và quê hương. Bài thơ viết theo thể thơ tự do phù hợp với tư duy của người miền núi, nhịp điệu thơ linh hoạt, tạo ra sự cộng hưởng với những cung bậc cảm xúc khác nhau. Ngôn ngữ giản dị, trong sáng, hình ảnh súc tích, mộc mạc và vẫn phong phú.

Y Phương đã đóng góp vào đề tài tình cha con cao quý, tình yêu quê hương sâu sắc một cách tinh tế trong bài thơ này. Bởi tình yêu đối với gia đình, quê hương là tình cảm nguyên sơ nhất của con người.

Nét đặc sắc của bài thơ Nói với con là lối tư duy và cách diễn đạt giàu hình ảnh mang bản sắc dân tộc miền núi - mẫu 3

Trong thành tựu của văn học hiện đại Việt Nam kể từ sau Cách mạng tháng Tám, thơ ca của các dân tộc anh em đã đóng góp không ít. Nông Quốc Chấn, Bàn Tài Đoàn,... là những nhà thơ tiên phong. Y Phương là một trong số những nhà thơ tiêu biểu sau này. Thơ của Y Phương và thơ của các dân tộc thiểu số nói chung có những đặc điểm riêng biệt dễ nhận diện. Đó là cách diễn đạt, cách suy ngẫm thông qua hình ảnh, mộc mạc, cụ thể, giàu sức mạnh trừu tượng và cũng giàu chất thơ về gia đình, về quê hương, về đất nước. Tuy nhiên, ở từng nhà thơ lại hình thành một phong cách riêng, ví dụ như ở Y Phương là sự suy tư sâu sắc với kinh nghiệm về cuộc sống, về đạo lí làm người, về tình yêu quê hương, đất nước. Đó là giọng điệu đậm chất sâu lắng mặc dù là tâm tình nhẹ nhàng nhưng lại chứa đựng nhiều ý nghĩa.

Sức thuyết phục, sự lan toả tự nhiên mà không một chút kiểu cách, phô trương hay lý luận dài dòng. Cấu trúc bài thơ vừa theo chiều dọc: đứa trẻ sinh ra, trưởng thành và có thể đi xa 'nuôi chí lớn', vừa theo chiều ngang: đứa trẻ gắn bó với tình thương mến của gia đình, của quê hương, và sau đó có thể đi xa nhưng quê hương vẫn như bóng dáng đồng hành trở thành một phần tinh thần không thể thiếu. Để tiện cho việc phân tích, chúng ta tạm chia bài thơ làm hai phần. Đứa con sinh ra và trải qua tuổi thơ của mình. Bước đi đầu tiên của một con người thật quan trọng và cảm động. Quan trọng bởi đây là lần đầu tiên, đứa trẻ bước đi bằng chính đôi chân của mình, còn cảm động vì nó có thể tin tưởng, an lòng trong vòng tay của cha mẹ. Đứa trẻ đó được sinh ra trong hạnh phúc ('Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới – Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời') và lớn lên với sự chăm sóc, bảo bọc:

Chân phải bước tới cha

Bước chân trái gần mẹ

Câu thơ như dòng suối êm đềm, truyền đạt tình thương của cha mẹ. Tình yêu thương của họ là điểm đến cho đứa con. Sự trưởng thành của đứa trẻ tự nhiên như bình minh không từ phía tây. Tiếng nói, tiếng cười là ánh sáng từ phía đông. Hình ảnh cụ thể và giàu cảm xúc được thể hiện qua cách kể dài dòng:

Chạm vào tiếng nói bằng một bước chân

Tiếng cười đến sau hai bước

Hai hành động tư duy không thuộc cùng một hệ thống, đồng thời đầy hài hước và sáng tạo! Không biết đó là sáng tạo từ nhà thơ hay từ khẩu ngữ của người Tày ở Cao Bằng xưa, nếu là ngôn ngữ dân gian thì vẫn mang trong lòng một tinh thần thơ. Câu thơ đầy ấm áp, êm đềm, ngọt ngào, một âm vang khiến bất kỳ ai làm cha mẹ cũng đầy xúc động. Tuy vậy, dù tình thương của cha mẹ có rộng lớn đến đâu, đứa con vẫn cần thêm một điều nữa. Đó là quê hương. Quê hương hiện lên qua ba yếu tố: rừng, con đường và 'đồng đội'. Rừng, con đường mặc dù chỉ là những vật liệu vô tri nhưng chúng cũng mang đến những điều mà đứa trẻ cần để lớn lên:

Hoa nở trên rừng

Con đường dẫn đến những tấm lòng

Vẻ đẹp của tự nhiên không chỉ là về màu sắc và hình thức bề ngoài, mà còn về 'tấm lòng', một khía cạnh vô hình mà chỉ con người mới có thể hiểu được. Câu thơ đã đi sâu vào lòng và mô tả một cách tổng quát. Rừng che chở, con đường mở ra, nhưng có vẻ đáng quý nhất vẫn là con người của đất nước:

Người đồng mình yêu thương nhất, con ơi.

Vậy cái đáng 'quý nhất' đó là gì nếu không phải là phẩm hạnh và tinh thần lạc quan trong cuộc sống:

Đan lời ca vào vải hoa

Vách nhà reo vang tiếng hát.

Dưới vẻ bề ngoài 'thô sơ', ẩn sau đó là một tâm hồn lãng mạn vô số! Sợi thơ kết nối: quê hương và gia đình cùng nuôi dưỡng đứa trẻ trưởng thành trong những năm đầu đời. Nhận thức về nguồn gốc sẽ giúp đứa trẻ đặt bước đi tiếp trên con đường phía trước, rộng lớn hơn.

Phần thứ hai của bài thơ là những lời dặn dò, gửi gắm khi đứa trẻ đã 'lớn' hơn, bước đi càng 'xa' hơn, xa khỏi mái nhà thân yêu và những ngọn núi rừng quê hương. Ở đây ta lại gặp một lần nữa cách diễn đạt rất độc đáo nhưng cũng rất ý nghĩa:

Mưu cao vượt qua nỗi buồn

Đi xa nuôi dưỡng tâm hồn lớn

Sử dụng những trải nghiệm (buồn) để đo lường cao độ, dùng tinh thần lớn để đánh giá sự xa cách. So với phần trước, câu thơ có vẻ nặng nề hơn và do đó cũng sắc sảo hơn. Phần này của bài thơ đặt ra những vấn đề quan trọng hơn, vấn đề về bản chất cuộc sống:

Sống giữa đá không than trách đá dốc

Sống trong cảnh thung lũng không phàn nàn về nghèo đói

Sống tự do như dòng sông, dòng suối

Leo lên thác, trượt xuống ghềnh

Không sợ gian khổ

Ở đây, người trưởng thành phải nhận biết được hoàn cảnh. Những đá, những thung lũng, những thác, những ghềnh là biểu tượng cho nghèo khó, khó khăn mà chúng ta phải đối mặt. Đó là những thử thách khó khăn nhưng lại cần phải vượt qua bằng ý chí mạnh mẽ. Điều đầu tiên của ý chí là không bao giờ đầu hàng trước khó khăn, không than trách, và sau đó là sẵn sàng đối mặt với những khó khăn. Cách sống và cách nghĩ này thể hiện bản sắc Việt Nam qua một cách diễn đạt riêng biệt, mạnh mẽ nhưng không thiếu sức mạnh. Ba từ 'sống' liên tiếp không chỉ là lời nhắc nhở thông thường mà còn như việc truyền đạt và chia sẻ niềm tin, điều quan trọng trong cuộc sống và cái chết. Nói về ý chí cũng đồng nghĩa với việc nói về nhân cách. Nhân cách đó không chịu sự đắn đo và phải luôn kiên cường như 'Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương'… Một lần nữa, quê hương hiện lên như một nguồn động viên, nhưng không chỉ là sự an ủi và động viên như thời thơ ấu, mà còn là sự mạnh mẽ, đứng vững trước mục tiêu.

Về mặt nghệ thuật của bài thơ, cùng với cách diễn đạt và sáng tạo hình ảnh (như đã phân tích ở trên), cần phải bổ sung về nhịp điệu, giọng điệu, thể loại thơ và các phương tiện tu từ. Nhịp điệu của bài thơ, từ nhanh đến chậm, chậm trong mô tả, nhanh trong khát vọng trở thành người, khi mạch thơ chỉ còn là một mũi tên hướng về mục tiêu. Mật độ các câu nói về 'người đồng mình' không đồng đều như một điểm nhấn, tạo nên một tiết tấu tự nhiên phụ thuộc vào cảm xúc và suy nghĩ của người cha trong cuộc trò chuyện một chiều (hình ảnh đứa con không được nhắc đến). Nếu phần đầu tiên là dịu dàng, âu yếm, thì phần sau là nâng cao. Nhưng dù là dịu dàng hay nghiêm túc, bên trong vẫn là một tiếng nói chân thành, đầy tình yêu và hy vọng. Về thể loại thơ, 'Nói với con' được viết bằng một loại thơ tự do, không bị ràng buộc, với độ dài của từng câu thơ không đồng đều. Loại thơ tự do này phản ánh phong cách trò chuyện hàng ngày, phù hợp với một cách tư duy đơn giản, ngây thơ không cần đến sự phức tạp. Ngoài ra, cũng cần chú ý đến các phương tiện tu từ, như tượng trưng (trong nhiều trường hợp), các biện pháp đối lập để làm nổi bật ý thơ như 'Người đồng mình thô sơ da thịt – Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con', ở đây là sự đối lập giữa thể xác và tinh thần. Hoặc cấu trúc nối tiếp theo kiểu bắc cầu : 'Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương – Còn quê hương thì làm phong tục'.

Những yếu tố nghệ thuật đó cùng nhau bổ sung cho nhau như những mảnh vải nhiều màu sắc, những chiếc túi thổ cẩm đẹp mắt, tạo nên một loại 'túi thơ' đặc biệt của người dân miền núi.