Top 5 Bài luận 'Bài toán dân số' xuất sắc

- Trọng tâm nội dung: Bài viết tập trung vào nguy cơ bùng nổ dân số toàn cầu và cảnh báo về con đường 'tồn tại hay không tồn tại' của loài người.

- Cấu trúc văn bản:

+ Phần 1 (từ đầu… sáng mắt ra): đặt vấn đề bài toán dân số từ thời cổ đại

+ Phần 2 (tiếp… sang ô thứ 34 của bàn cờ): nhanh chóng gia tăng dân số thế giới

+ Phần 3 (còn lại): tìm kiếm giải pháp cho bài toán dân số.

Câu 1- Trang 131 SGK

Xác định cấu trúc văn bản, nêu nội dung chính của từng phần. Đối với Thân bài, chỉ ra các ý chính (luận điểm).

Trả lời

- Bài viết chia thành 3 phần:

+ Phần 1 (từ đầu… sáng mắt ra): bài toán dân số xuất phát từ thời cổ đại

+ Phần 2 (tiếp… sang ô thứ 34 của bàn cờ): tốc độ gia tăng nhanh chóng dân số thế giới

+ Phần 3 (còn lại): tìm kiếm giải pháp cho bài toán dân số.

Câu 2- Trang 131 SGK

Bài viết tập trung vào vấn đề gì ? Điều gì đã khiến tác giả 'sáng mắt ra' ?

Trả lời

- Bài viết tập trung vào vấn đề:

+ Bài toán dân số từ thời cổ đại: ô đầu tiên trên bàn cờ chỉ là một hạt thóc, nhưng nếu gia tăng theo cấp số nhân, sẽ đủ để phủ kín bề mặt trái đất

+ Sự gia tăng dân số giống như lượng thóc tăng lên trên bàn cờ.

+ Khó khăn trong việc duy trì mỗi gia đình có hai con do tỉ lệ sinh phụ nữ cao hơn hai con.

=> Đặt vấn đề: con người sinh sôi trong khi diện tích đất đai không tăng thêm. Hạn chế sự gia tăng dân số là bài toán khó khăn của xã hội hiện đại.

Câu 3- Trang 131 SGK

Tác động của câu chuyện kén rể của nhà thông thái như thế nào trong việc làm nổi bật vấn đề chính ?

Trả lời

- Sử dụng câu chuyện kén rể:

+ Tạo sức hấp dẫn cho bài viết và nhấn mạnh vấn đề gia tăng dân số từ thời cổ đại đến hiện đại.

+ Tốc độ gia tăng dân số được thể hiện bằng hình ảnh số thóc khổng lồ có thể phủ kín bề mặt trái đất.

+ So sánh giúp người đọc hình dung rõ tình trạng vấn đề, cảnh báo về sự gia tăng mạnh mẽ, cần có biện pháp ngay.

Câu 4- Trang 132 SGK

Ý nghĩa của việc công bố con số tỉ lệ sinh con của phụ nữ ở một số nước theo thông báo của Hội nghị Cai-rô là gì ? Có thể rút ra kết luận gì về mối quan hệ giữa dân số và sự phát triển xã hội ?

Trả lời

- Công bố con số tỉ lệ sinh con:

+ Thông báo về sự gia tăng mạnh mẽ dân số ở những nước chậm phát triển.

+ Mối quan hệ giữa tốc độ gia tăng dân số và tốc độ phát triển kinh tế.

+ Những nước châu Phi và châu Á đều gặp khó khăn về phát triển kinh tế và gia tăng dân số nhanh chóng.

=> Sự gia tăng dân số tác động lớn đến sự phát triển xã hội.

Luyện tập

Câu 1- Trang 132 SGK

Con đường tốt nhất để hạn chế sự gia tăng dân số là gì ?

Trả lời

Con đường tốt nhất để hạn chế sự gia tăng dân số:

+ Nâng cao chất lượng đời sống.

+ Quán triệt công tác dân số.

+ Củng cố tổ chức làm công tác về dân số và kế hoạch hóa gia đình.

+ Tăng mạnh mẽ kế hoạch truyền thông, vận động cung cấp dịch vụ dân số và kế hoạch hóa gia đình.

Câu 2- Trang 132 SGK

Tại sao sự gia tăng dân số quan trọng đối với tương lai nhân loại, đặc biệt là đối với những dân tộc còn nghèo nàn, lạc hậu ?

Trả lời

Sự gia tăng dân số quan trọng đối với tương lai nhân loại, đặc biệt là với những dân tộc còn nghèo nàn:

+ Gia tăng dân số không kiểm soát dẫn đến khó khăn về không gian sống, môi trường, việc làm, giáo dục.

+ Ảnh hưởng xấu đến công việc, kinh tế, và an sinh xã hội trong những nước nghèo.

Câu 3- Trang 132 SGK

Dựa vào số liệu về sự gia tăng dân số thế giới, hãy tính xem từ năm 2000 đến tháng 9 – 2003, số người trên thế giới đã tăng bao nhiêu và gấp bao nhiêu lần dân số của Việt Nam hiện nay.

Trả lời:

Dựa vào bảng thống kê, dân số thế giới năm 2000 là hơn 6 tỷ người và đến tháng 9 – 2003, dân số đã tăng thêm 241 triệu người, gấp 3 lần dân số Việt Nam hiện nay.

Tổng kết:

Thách thức lớn là cần kiểm soát sự gia tăng dân số, đặt ra bởi việc diện tích đất đai có hạn mà con người ngày càng nhiều. Bài viết tạo ra sự chấn động, kêu gọi giải pháp để giải quyết vấn đề này, đặc biệt ở những nơi đang phát triển chậm.

Trả lời câu 1 (trang 131 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Đặt ra bài toán của thế giới với tốc độ gia tăng dân số không ngừng. Mỗi ô bàn cờ trở nên quan trọng khi so sánh với sự bùng nổ dân số: nhưng mỗi hạt thóc đơn lẻ ban đầu nhanh chóng biến thành một con số khổng lồ, ám chỉ thách thức nghiêm trọng của chúng ta về dân số.

Qua ý chính của bài viết: hạn chế sự gia tăng dân số là cần thiết, và giáo dục là con đường duy nhất để đạt được điều này.

- Mở bài: Tổng quan về vấn đề của thế giới.

- Thân bài: So sánh tốc độ gia tăng dân số với cấp số nhân trong bài toán cổ.

- Kết bài: Khuyến cáo về việc hạn chế sự gia tăng dân số thông qua giáo dục.

Trả lời câu 2 (trang 131 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Tác giả đặt ra vấn đề của thế giới hiện đại với tốc độ gia tăng dân số đầy lo ngại. Bài toán cổ trở thành cơ sở để so sánh và làm nổi bật vấn đề này: mỗi ô của bàn cờ, mỗi hạt thóc ban đầu, cuối cùng lại chiếm hết bề mặt trái đất. Điều quan trọng là hiểu rằng giáo dục là chìa khóa giải quyết vấn đề này.

Điểm chính của bài viết: sự gia tăng dân số không kiểm soát sẽ gây hậu quả nặng nề, và tác giả nêu rõ giáo dục là hướng đi đúng để giải quyết vấn đề này.

Trả lời câu 3 (trang 131 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Câu chuyện kén rể của nhà thông thái không chỉ là một bài toán cổ mà còn là tiền đề để thảo luận về sự bùng nổ dân số. So sánh giữa số lượng thóc trên bàn cờ và dân số thế giới làm nổi bật vấn đề: tốc độ gia tăng dân số đang diễn ra nhanh chóng, đặt ra thách thức lớn.

Nhìn nhận chính của tác giả: Sự gia tăng dân số đang ảnh hưởng đến thế giới, và câu chuyện kén rể là một cách để đánh thức nhận thức về vấn đề này.

Trả lời câu 4 (trang 132 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Tổng hợp số liệu về tỉ lệ sinh con của các nước, tác giả nhấn mạnh mối quan hệ giữa sự gia tăng dân số và sự phát triển xã hội. Các con số từ Hội nghị Cairô chỉ ra rằng các nước chậm phát triển đang phải đối mặt với thách thức nặng nề, và vấn đề này không chỉ là về số lượng mà còn về chất lượng cuộc sống.

Chìa khóa để giải quyết vấn đề: Giáo dục là hướng đi để giảm bớt tốc độ gia tăng dân số và đảm bảo phát triển xã hội bền vững.

Trả lời câu 5 (trang 132 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Bài viết giúp hiểu rõ về sự gia tăng dân số và tác động của nó. Tốc độ gia tăng nhanh chóng chủ yếu tập trung ở các nước chậm phát triển, gây ra những vấn đề môi trường và kinh tế. Nhìn nhận này cung cấp cái nhìn sâu sắc về mối quan hệ phức tạp giữa dân số và sự phát triển xã hội.

Luyện tập

Trả lời câu 1 (trang 132 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Sự tăng lên không ngừng của dân số thế giới là một thách thức lớn. So sánh với bài toán cổ, giáo dục được nhấn mạnh là con đường tốt nhất để kiểm soát tình trạng này.

- Sự chọn lựa trong sinh đẻ là quyền tự do của phụ nữ, và giáo dục sẽ giúp họ hiểu rõ hơn về tình hình và những hậu quả của sự gia tăng dân số.

Trả lời câu 2 (trang 132 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Tốc độ gia tăng dân số đang gây ra những thách thức lớn đối với tương lai của nhân loại. Bài viết nhấn mạnh rằng sự gia tăng dân số quá nhanh có ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống và chỉ có giáo dục mới có thể giải quyết được vấn đề này.

Trả lời câu 3 (trang 132 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Câu chuyện kén rể của nhà thông thái đặt ra một cảnh báo về sự gia tăng dân số. So sánh giữa số lượng thóc và dân số làm nổi bật vấn đề, và giáo dục được xem là biện pháp hiệu quả để giảm bớt tốc độ gia tăng dân số.

Trả lời câu 4 (trang 132 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Nhìn chung, số liệu về tỉ lệ sinh con của các nước từ Hội nghị Cairô chỉ ra rằng sự gia tăng dân số đang ảnh hưởng đến sự phát triển xã hội. Và giáo dục được nhấn mạnh là chìa khóa để đối mặt với thách thức này.

Trả lời câu 5 (trang 132 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Bài viết giúp hiểu rõ về tình trạng gia tăng dân số và tác động của nó. Từ đó, chúng ta nhận thức được sự quan trọng của việc giáo dục để kiểm soát tốc độ gia tăng dân số và đảm bảo sự phát triển xã hội bền vững.

I. Về Tác Giả Thái An
- Thái An, tác giả của bài viết, đã chia sẻ thông tin qua bài báo 'Báo Giáo dục và Thời đại' số 28, 1995.
II. Về Tác Phẩm 'Bài Toán Dân Số'
1. Hoàn Cảnh Sáng Tác
- Trích từ bài báo 'Bài Toán Dân Số Đã Được Đặt Ra Từ Thời Cổ Đại' trên báo 'Giáo Dục và Thời Đại' số 28, 1995.
2. Bố Cục
- Phần 1: (Từ đầu đến 'sáng mắt ra'): Bài toán dân số đã được đặt ra từ thời cổ đại.
- Phần 2: (Từ 'Đó là câu chuyện cổ' đến 'sang ô thứ 31 của bàn cờ'): Tốc độ gia tăng dân số thế giới là hết sức nhanh chóng.
- Phần 3: (Từ 'đừng để cho mỗi con người' đến hết): Kêu gọi mọi người quan tâm đến việc chống sự bùng nổ gia tăng dân số.
3. Giá Trị Nội Dung
- Bài viết thảo luận về tình trạng bùng nổ dân số toàn cầu từ một góc độ sáng tạo. Tác giả sử dụng bài toán cổ về cấp số nhân để gợi mở suy nghĩ về sự gia tăng dân số đáng lo ngại, đặc biệt là ở các nước chậm phát triển.
4. Giá Trị Nghệ Thuật
- Văn bản được viết nhẹ nhàng nhưng sâu sắc.
- Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng phong phú và thuyết phục.

Câu 1.

– Mở bài (từ đầu đến 'sáng mắt ra'): Đặt vấn đề về bài toán dân số và kế hoạch hóa từ thời cổ đại.– Thân bài (từ 'Đó là câu chuyện cố' đến 'sang ô thứ 31 của bàn cờ'): Tập trung làm sáng tỏ vấn đề về tốc độ gia tăng dân số thế giới.
Thân bài có ba ý chính:
Ý 1 : Nêu lên bài toán cổ và kết luận: Mỗi ô bàn cờ ban đầu chỉ một vài hạt thóc, nhưng nếu sau đó cứ gấp đôi theo cấp số nhân, số thóc của cả bàn cờ là con số khủng khiếp.
Ý 2 : So sánh sự gia tăng dân số với lượng thóc trong các ô bàn cờ. Ban đầu chỉ là hai người, nhưng năm 1995 đã là 5,63 tỉ người đủ cho ô thứ 30 của bàn cờ.
Ý 3 :Thực tế mỗi phụ nữ sinh rất nhiều con, làm cho việc giới hạn sinh con là khó khăn.– Kết bài (Phần còn lại): Khuyến cáo giảm sự gia tăng dân số để bảo vệ tương lai con người.

Câu 2.

– Bài toán cổ và ý nghĩa của sự gia tăng nhanh chóng: Ô đầu tiên chỉ là một hạt thóc, nhưng nếu gia tăng theo cấp số nhân, đến ô thứ 64 là con số lớn không tưởng.
– Sự gia tăng dân số giống như lượng thóc trong ô bàn cờ. Đến năm 1995, dân số đã đạt 5,63 tỉ người, nằm ở ô thứ 30 của bài toán cổ.
– Việc giảm con số sinh của mỗi gia đình là khó khăn, vì thực tế, phụ nữ thường sinh nhiều hơn hai con. Nếu mỗi gia đình chỉ sinh hai con, chúng ta sẽ 'mon men sang ô thứ 31 của bàn cờ'.
Tác giả muốn đề xuất rằng con người cần giảm sự gia tăng dân số, vì đất đai và tài nguyên không thay đổi, nhưng dân số ngày càng tăng. Điều này là mối đe dọa cho sự tồn tại của loài người.

Câu 3.

Về cách thức thể hiện, tác giả sử dụng câu chuyện kén rể của nhà thông thái để làm nổi bật vấn đề về tốc độ gia tăng dân số. Sự tương đồng giữa số thóc tăng theo cấp số nhân và tình trạng bùng nổ dân số được miêu tả một cách sống động. Tốc độ gia tăng nhanh chóng được cảnh báo bằng hình ảnh một lượng thóc khổng lồ 'có thể phủ kín bề mặt Trái Đất'.

Câu 4.

– Tỉ lệ sinh con của phụ nữ theo thông báo của Hội nghị Cai-rô để thấy rằng phụ nữ có thể sinh rất nhiều con.
– Các nước như Nê-pan, Ru-an-đa, Ta-đa-ni-a, Ma-da-gát-xca thuộc châu Phi, cũng như Việt Nam và Ấn Độ thuộc châu Á, có tỉ lệ sinh con cao. Đây là những nước chưa phát triển, kinh tế yếu kém mà dân số lại tăng nhanh. Điều này làm khó khăn trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống.

Câu 5.

Vì cuộc sống của chúng ta, hãy nhận thức đầy đủ về vấn đề dân số và chấp nhận trách nhiệm giảm sự gia tăng dân số. Điều này là điều tác giả mong muốn đọc giả hãy làm.

LUYỆN TẬP

Câu 1.

– Con đường tốt nhất để giảm sự gia tăng dân số là 'đẩy mạnh giáo dục cho phụ nữ'. Việc giáo dục tốt có thể làm giảm tỉ lệ thụ thai, tử vong và mắc bệnh.
– Quảng bá giáo dục là cách duy nhất để làm cho mọi người hiểu rõ về nguy cơ và hậu quả của sự bùng nổ dân số.

Câu 2.

– Dân số gia tăng có ảnh hưởng lớn đối với tương lai nhân loại, đặc biệt là đối với các dân tộc nghèo. Dân số lớn tạo ra nhiều vấn đề về nhà ở, lương thực, môi trường, việc làm và giáo dục.

+ Dân số phát triển quá nhanh ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh cuộc sống con người như nhà ở, nguồn lương thực, môi trường hẹp, thiếu việc làm và giáo dục không kịp phát triển.
+ Các nước nghèo càng trở nên nghèo nếu họ không thể kiểm soát sự gia tăng dân số, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục.

Câu 3.

– Dân số thế giới vào năm 2000: 6.080.141.683 người.
– Dân số thế giới vào ngày 30-9-2003: 6.320.815.650 người.
– Tăng 241.673.967 người từ năm 2000 đến ngày 30-9-2003, gấp 3 lần dân số Việt Nam hiện tại.

Câu 1. Bài toán dân số mang đặc điểm tích hợp 'liên môn' sống động. Tìm hiểu và chỉ ra điều đó.

Trả lời:

Để giải bài này, bạn cần hiểu kiến thức không chỉ về Ngữ văn mà còn Địa lí, Lịch sử, Toán; về dân số, kế hoạch hoá gia đình và chính sách xã hội...

Câu 2. Mục đích chính tác giả muốn truyền đạt là gì?

A - Khen ngợi trí tuệ nhà thông thái thông qua việc kén rể

B - Thông báo về khả năng sinh con của phụ nữ một số nước

C - Chỉ ra nguy cơ gia tăng dân số thế giới quá nhanh

D - Thông báo về tỉ lệ tăng dân số thế giới trong những năm gần đây

Trả lời:

C - Chỉ ra nguy cơ gia tăng dân số thế giới quá nhanh

Câu 3. Phương thức diễn đạt được sử dụng trong văn bản là gì?

A - Tự sự + nghị luận

B - Miêu tả + tự sự

C- Thuyết minh + miêu tả

D - Tự sự + thuyết minh

Trả lời:

Trong văn bản này, tác giả đã kết hợp hai phương thức diễn đạt chính. Hãy xem lại đặc điểm của các phương thức đã học và so sánh với văn bản để xác định.

Câu 4. Việc cung cấp số liệu về tỉ lệ sinh con của phụ nữ ở một số nước theo thông báo của Hội nghị Cai-rô có mục đích gì? Trong số các nước được đề cập trong bài, nước nào thuộc châu Phi và nước nào thuộc châu Á? Những nước thuộc châu lục nào được nhắc đến nhiều nhất trong bài? Từ đó, có thể rút ra kết luận gì về mối quan hệ giữa dân số và phát triển xã hội?

Trả lời:

Cung cấp thông tin về khả năng sinh con của phụ nữ ở một số nước là quan trọng. Đầu tiên, để thấy rằng phụ nữ có thể sinh rất nhiều con (ít nhất là ở Việt Nam, trung bình 3,7; nhiều nhất là ở Ru-an-đa là 8,1). Điều này làm cho mục tiêu giảm con số con mỗi gia đình trở nên khó khăn. Thứ hai, số liệu cho thấy các nước chậm phát triển sinh con nhiều. Hầu hết các nước được đề cập đều thuộc châu Phi: Ru-an-đa, Tan-đa-ni-a, Ma-đa-gát-xca. Từ đó, có thể suy luận rằng giữa sự gia tăng dân số và sự phát triển xã hội có mối liên quan mật thiết. Sự bùng nổ dân số kèm theo nghèo đói, lạc hậu, kinh tế yếu kém, giáo dục không phát triển... Ngược lại, khi kinh tế, văn hóa và giáo dục ngày càng yếu kém, khả năng kiểm soát sự gia tăng dân số trở nên khó khăn.

Câu 5. Hãy liệt kê các lý do chính để trả lời cho câu hỏi: Tại sao sự gia tăng dân số có tầm quan trọng lớn đối với tương lai nhân loại, đặc biệt là đối với các dân tộc còn nghèo đói, lạc hậu?

Trả lời:

Để trả lời câu hỏi này, hãy suy nghĩ về một số điểm sau:

Sự gia tăng dân số quá nhanh sẽ ảnh hưởng đến con người ở nhiều khía cạnh (chỗ ở, lương thực, môi trường, việc làm, giáo dục...) và dẫn đến nghèo đói, bệnh tật lạc hậu... Đặc biệt là đối với các nước nghèo đói, lạc hậu. Bởi vì nghèo đói, lạc hậu làm giảm khả năng phát triển giáo dục. Mà khi giáo dục không phát triển, nó sẽ tạo điều kiện cho nghèo đói, lạc hậu.

Câu 6. Dựa vào số liệu về sự gia tăng dân số thế giới trong phần Đọc thêm của bài học, hãy tính từ năm 2000 đến năm 2010 số người trên thế giới đã tăng bao nhiêu và làm sao so với dân số của Việt Nam năm 2010?

Trả lời:

Bài tập này yêu cầu bạn tìm hiểu thêm về dân số Việt Nam vào năm 2010. Sau đó, thực hiện các phép toán: Lấy số người vào thời điểm nào đó từ dữ liệu dân số thế giới và trừ đi số dân thế giới vào năm 2000. Sau đó, lấy kết quả chia cho số dân của Việt Nam để có câu trả lời: Từ năm 2000 đến năm 2010, số người trên thế giới đã tăng bao nhiêu và là bao nhiêu lần dân số của Việt Nam vào năm 2010.