1. Bài tham khảo số 1
Truyện Kiều là bức tranh “đoạn trường tân thanh” về cuộc sống đầy bi thương của Kiều. Những câu thơ như “máu chảy ở đầu ngòi bút, nước mắt thấm trên tờ giấy” (Mộng Liên Đường chủ nhân) đã chạm động hàng triệu trái tim suốt hàng thế kỷ. Thế nhưng, cuộc đời của Kiều cũng trải qua những ngày hạnh phúc, và Truyện Kiều không thiếu những đoạn văn tươi sáng. Đó là thời kỳ hòa mình trong “Êm đềm trướng rủ màn che”, hạnh phúc bên gia đình và bạn bè. Ngày hội xuân là một khoảnh khắc rực rỡ trong Truyện Kiều, nơi Nguyễn Du thể hiện tài năng độc đáo của mình:
Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh.
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước, áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
Nguyễn Du đã vẽ nên bức tranh xuân tràn đầy sức sống: màu trắng tinh khôi thanh khiết điểm hoàn hảo cho màu xanh tươi mới, tạo nên không khí tràn ngập sức sống và hi vọng. Tâm hồn đắm chìm trong cảm xúc bâng khuâng, trước vẻ đẹp trong trẻo của bức tranh xuân. Điều này được thể hiện rõ trong không khí lễ hội:
Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh.
Hai câu thơ mang tính trừu tượng, như một bức tranh giới thiệu về ngày hội - làm nổi bật cái nhìn đặc sắc của tác giả. Tết Thanh minh diễn ra vào đầu tháng ba, không khí trong lành, mát mẻ, mọi người tảo mộ để nhớ đến người thân đã mất. Đó cũng là dịp để thưởng thức không khí trong lành, thanh bình của những ngày tháng ba.
Không khí của ngày hội rực rỡ, được thể hiện trong nhịp thơ nhanh:
Gần xu nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước, áo quần như nêm.
Con người và cảnh vật hòa mình vào không khí rộn ràng của ngày xuân. Nó tương ứng với cảnh sắc tràn đầy sức sống ở bốn câu thơ đầu tiên. Những từ như “gần xa”, “nô nức”, “dập dìu” làm nổi bật màu sắc vui tươi của lễ hội. Trước mắt chúng ta là một bức tranh náo nhiệt: mọi người, tài tử giai nhân, sôi động và tương tác, cùng nhau đi chơi xuân. Hai hình ảnh so sánh: “Ngựa xe như nước, áo quần như nêm” đủ để miêu tả cảnh hội náo nhiệt của ngày xuân.
Những câu thơ như bức tranh sống động cả về màu sắc, âm thanh, không khí và tâm trạng. “Gần xa” là bức tranh không gian; “nô nức” là cảm xúc của người tham gia hội; “như nước”, “như nêm” làm nổi bật không khí của ngày hội. Đây là tài năng của một ngòi bút miêu tả bậc thầy. Nguyễn Du chỉ với vài đoạn thơ đã tái hiện lại một không khí ngày xuân đầy rực rỡ. Sự đẹp đẽ, vui tươi hay đơn giản chỉ là trạng thái tinh thần của những người trong cảnh. Được miêu tả từ góc độ của chị em Thuý Kiều, chúng ta có thể nhận thấy tinh thần trẻ trung của những cô gái “xấp xỉ tuần cập kê”. Chính năng lượng trẻ trung đó đã thổi hồn vào cảnh vật.
Sự náo nhiệt của lễ hội được thể hiện qua bài thơ:
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
Với hai câu thơ, danh nhân dân tộc đã tạo ra những hình ảnh về việc đốt vàng mã truyền thống. Tuy nhiên, trong đoạn thơ này, lễ hội không phải là trung tâm. Do đó, “thoi vàng”, “tiền giấy” dường như chỉ là một phần trong không khí xuân, tô điểm thêm vẻ trang trọng và uy nghi.
Chỉ với tám câu thơ, Nguyễn Du đã xây dựng một bức tranh sống động của ngày hội đẹp đẽ, sôi động và tràn ngập sức sống. Những từ lựa chọn cẩn thận, được ghép ghép trong những đoạn thơ nhỏ, tạo ra một bức tranh hài hoà nhưng vẫn đầy ấn tượng.
Những câu thơ về ngày hội xuân không phải là những phần đặc sắc nhất trong Truyện Kiều, nhưng lại là một trong những giai điệu vui tươi hiếm hoi trong cuộc sống bi thương của Kiều. Điều này cho thấy sức sống tinh thần của Thúy Kiều và khẳng định tài năng văn học xuất sắc của Nguyễn Du. Khi nhắc đến Truyện Kiều, người đọc không thể quên những đoạn thơ tươi sáng về cảnh hội ngày xuân, nơi tràn ngập sắc xuân và tình xuân trong tiết thanh minh này.
2. Tài liệu tham khảo số 3
Bậc thầy Nguyễn Du không chỉ là nghệ sĩ về ngôn ngữ mà còn là 'họa sĩ' vẽ tranh bằng chữ. Đoạn trích 'Cảnh ngày xuân' từ Truyện Kiều là một minh chứng rõ nét. Phải nể phục và kinh ngạc trước khả năng quan sát cũng như nét vẽ tài hoa của ông. Bức tranh xuân tươi mới, tràn đầy sức sống hiện ra như một tác phẩm nghệ thuật.
Mùa xuân là chủ đề bất tận trong thơ ca, là nguồn cảm hứng không ngừng cho nhiều nghệ sĩ. Mỗi người có cảm nhận riêng về mùa xuân. Với Nguyễn Du, mùa xuân liên quan đến cảnh đẹp thiên nhiên và con người, đặc biệt là những ngày lễ truyền thống của Việt Nam. Tất cả được phủ lên đoạn thơ này như một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp nhưng cũng chứa chút buồn khi hoàng hôn buông xuống.
Câu thơ đầu tiên với ngôn ngữ tươi sáng như bức tranh, sự mềm mại của câu từ tái hiện vẻ đẹp của thiên nhiên khi mùa xuân về:
Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh rợn chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa
Bức tranh đầy thơ mộng và tinh tế, làm nổi bật sự rộng lớn của đất trời khi mùa xuân về. Cánh én là biểu tượng của mùa xuân, một mùa tràn ngập ấm áp, sự sống động. Từ 'đưa thoi' vừa làm nổi bật bầu trời đầy cánh én, vừa diễn đạt sự trôi đi nhanh chóng của thời gian. Có lẽ ý niệm về thời gian của Nguyễn Du cũng giống như Xuân Diệu, thời gian trôi nhanh, mùa xuân và tuổi trẻ cũng trở nên thoáng qua.
Chỉ với bốn câu thơ, Nguyễn Du như một họa sĩ tài hoa đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên mùa xuân tuyệt vời. Sự điểm xuyết tinh tế làm cho câu thơ trở nên mềm mại và đầy sức sống hơn. Màu xanh của cỏ non tạo nên vẻ tươi mới và trong lành của đất trời. Từ 'rợn' mô tả vẻ xa xôi, làm nổi bật sự rộng lớn của mùa xuân. Nó làm cho câu thơ trở nên toả sáng, đầy sức sống. Trên nền xanh của cỏ, bầu trời được điểm xuyết bởi 'một vài bông hoa' trắng tinh khôi. Sự điểm xuyết này khiến cho bức tranh trở nên sống động, không thể phai nhạt.
Không khí mùa xuân trở nên vui tươi hơn với lễ hội tảo mộ tháng Ba:
Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh
Sự vui tươi, náo nhiệt của con người khi tham gia lễ tảo mộ thực sự đưa người đọc trở lại với không khí của những ngày xuân tươi mới nhất. Con người nổi bật như làm đẹp thêm bức tranh ngày xuân tươi đẹp:
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm
Mùa xuân là dịp để 'tài tử giai nhân' hòa mình trong niềm vui, thoải mái chia sẻ tâm tư cùng nhau. Có vẻ như mùa xuân là thời điểm lý tưởng cho những câu chuyện tình yêu nở rộ, cho những tình cảm được tỏa sáng. Hình ảnh 'ngựa xe', 'áo quần' làm nổi bật sự sôi động, nhộn nhịp và huyên náo. Nguyễn Du đã khéo léo sử dụng những hình ảnh sinh động, hình ảnh tả để đưa người đọc như đang bước vào không khí của mùa xuân.
Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay
Những phong tục, tập quán khi mùa xuân về, khi được đi tảo mộ, Nguyễn Du đã vẽ lên một cách chân chất và mộc mạc, gợi nhớ và tôn kính. Đó chính là sự biết ơn sâu sắc hướng về quá khứ. Hai câu thơ này thực sự làm cho người đọc cảm động khi nhớ về những người đã khuất, những người góp phần xây dựng cuộc sống hiện nay.
Nhưng những câu thơ cuối cùng dường như làm cho cảnh vật và con người trở nên buồn bã và đầy xót xa:
Tà tà bóng ngả về tây
Chị em thơ thẩn dan tay ra về
Bước dần theo ngọn phong khê
Lời thơ trở nên nhẹ nhàng, sâu lắng khiến tâm trạng con người trở nên nặng nề và buồn rầu hơn. Với từ ngữ 'tà tà', thời gian dường như trôi về hướng tây, không gian trở nên yên bình và ảm đạm hơn. Mỗi bước đi trở nên nặng trĩu hơn khi đêm buông xuống, con người cảm nhận được một loại buồn nào đó len lỏi vào trái tim. Tâm sự con người như hòa quyện vào cảnh sắc thiên nhiên, khiến cho nó trở nên tĩnh lặng và cảm xúc hơn.
Dù cảnh trong thơ của Nguyễn Du có vui tươi hay buồn bã, vẫn mang đặc trưng riêng của nhà thơ. Đoạn trích 'Cảnh ngày xuân' là minh chứng cho điều đó. Bức tranh xuân tươi vui, đầy màu sắc, cũng như mang theo chút hương buồn, được Nguyễn Du mô tả thành công với cảm nhận tinh tế và tài năng sáng tạo trong ngôn ngữ.
3. Tham khảo số 2
Trong đoạn trích 'Cảnh ngày xuân', tám câu thơ giữa mô tả không khí sôi động của ngày hội xuân mà chị em Kiều tham gia.
Đầu tiên là hai câu thơ nói về thời gian của buổi đi chơi của chị em Kiều 'Thanh minh trong tiết tháng ba/Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh'. Cảm nhận được hình ảnh của tháng ba, khi tiết trời xuân dễ chịu, thích hợp cho lễ Thanh minh. Mọi người sửa soạn, làm đẹp mộ và tham gia hội đạp thanh - một phong tục truyền thống. Câu thơ gợi lên hình ảnh của những ngày lễ liên tiếp, cho thấy không khí sôi động của đầu xuân. Tiếp theo, bốn câu thơ thể hiện không khí náo nhiệt của ngày hội
'Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước, áo quần như nêm'.
Từ ngôn ngữ 'nô nức, dập dìu' cho thấy hình ảnh đông đúc, sôi động và vui vẻ của nhóm người đi chơi vào những ngày đầu xuân. Họ là những cô gái như chị em Thúy Kiều đi bộ trên đường và cũng là những người trẻ, tài tử giai nhân hòa mình trong không khí náo nhiệt. So sánh 'như nước, như nêm' tạo ra hình ảnh đông đúc và chân thực. Cuối cùng, hai câu thơ cuối cùng thể hiện khung cảnh buồn thương về những người đã mất 'Ngổn ngang gò đống kéo lên/Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay'. Từ ngôn ngữ 'ngổn ngang' mô tả phong tục đốt vàng mã của dân tộc. Cùng với đó, hình ảnh như 'thoi vàng, tiền giấy' thể hiện sự trang nghiêm của buổi tảo mộ.
Tóm lại, tám câu thơ giữa của bài thơ 'Cảnh ngày xuân' đã thể hiện không khí náo nhiệt của ngày xuân và vẻ đẹp của phong tục truyền thống.
5. Bài tham khảo số 4
Trong thế giới âm dương, nơi cả những linh hồn sống và đã khuất, hiện tại và quá khứ hòa quyện trên những đống đổ nát trong lễ tảo mộ. Các tài tử, những người xinh đẹp không chỉ cầu nguyện cho những linh hồn đã đi mà còn trao đi những ước mơ hạnh phúc cho tương lai khi mùa xuân về.
Sau khi mô tả bức tranh xuân bằng những đường nét tinh tế, Nguyễn Du mở ra khung cảnh lễ hội trong ngày Thanh minh:
Thanh minh trong tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh.
Tại đây, hai hoạt động chính là tảo mộ và đạp thanh. Từ ngữ lễ là... hội là... đưa ta đến với những hình ảnh của những lễ hội dân gian liên tục diễn ra suốt hàng thế kỷ: 'Tháng giêng là tháng ăn chơi - Tháng hai cờ bạc, tháng ba hội hè'... (Ca dao). Khung cảnh của lễ hội sôi động, huyên náo, đầy năng lượng được nhà thơ tả rất tinh tế:
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em trang hoàng để chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước, áo quần như nêm.
Các từ ghép như yến anh, tài tử, giai nhân làm nổi bật sự sôi động và hân hoan của đám đông hội xuân. Các từ ghép như trang hoàng, dập dìu thể hiện sự náo nhiệt và phô trương trong ngày lễ hội. Trong đám đông tài tử, giai nhân đông đúc ấy, có ba chị em Thúy Kiều. Câu thơ 'Chị em trang hoàng để chơi xuân' khiến ta tưởng như chỉ là thông tin đơn thuần, nhưng thực sự đằng sau đó là niềm mong đợi, trông chờ đến ngày lễ tảo mộ, ngày hội đạp thanh để họ diện những bộ trang phục xinh đẹp đã chuẩn bị, đã trang điểm. Từ ghép như gần xa nô nức thể hiện tâm trạng phấn khích của mọi người trong ngày hội. Nô nức, yến anh là những ẩn dụ cho sự đông đảo như bầy chim én, bầy oanh ríu ran.
Chỉ trong vài câu thơ, Nguyễn Du đã tái hiện lại không khí rộn ràng của lễ hội mùa xuân, một khía cạnh tươi đẹp của văn hóa dân gian truyền thống của phương Đông. Trong ngày Thanh minh, người ta rải thoi vàng vó, đốt tiền giấy hàng loạt để tri ân những linh hồn đã khuất:
Đám đông hứng khởi nô nức,
Thoi vàng vó bay tiền giấy tro.
Cõi âm và cõi dương, người đang sống và người đã khuất, hiện tại và quá khứ đã đồng hiện trên những gò đống đổ nát trong lễ tảo mộ. Các tài tử, những người xinh đẹp không chỉ cầu nguyện cho những linh hồn đã đi mà còn trao đi những ước mơ hạnh phúc cho tương lai khi mùa xuân về.