1. Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt - Bài 1
I. Nhà văn & Tác phẩm:
1. Nhà văn:
Lưu Quang Vũ (1948 – 1988), xuất thân từ Hạ Hòa, Phú Thọ, quê gốc Đà Nẵng, trong gia đình tri thức, cha là nhà viết kịch Lưu Quang Thuận, đã khám phá đam mê nghệ thuật từ thời thơ ấu.
Tham gia quân đội trong chiến tranh chống Mĩ, Lưu Quang Vũ chuyển từ viết thơ ở giữa thập kỷ 60 sang sân khấu vào những năm 80, sáng tác khoảng 50 kịch bản được đánh giá cao. Ông không chỉ là hiện tượng sân khấu thập kỷ 80 mà còn là một trong những nhà soạn kịch xuất sắc của văn học nghệ thuật Việt Nam đương đại. Ông mất năm 1988 do tai nạn giao thông, được nhà nước vinh danh Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
Các tác phẩm nổi bật: Sống mãi tuổi 17, Nếu anh không đốt lửa, Lời thề thứ 9, Khoảnh khắc và vô tận, tôi và chúng ta,...
2. Tác phẩm:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt (viết năm 1981, công bố 1984) là một kiệt tác của Lưu Quang Vũ, đã được trình diễn nhiều lần trên sân khấu trong và ngoài nước. Ông đã biến một câu chuyện dân gian thành một vở kịch đương đại, đặt ra nhiều vấn đề mới, chứa đựng ý nghĩa, triết lý và lòng nhân văn sâu sắc.
Trích đoạn lớn từ cảnh VII và kết thúc của vở kịch.
II. Hướng dẫn làm bài:
Câu 1 (trang 153 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
Qua cuộc trò chuyện giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, tác giả truyền đạt những điều sau:
- Những mâu thuẫn, lo lắng của nhân vật hồn Trương Ba về cuộc sống không đồng đều của mình.
- Lý do lôi cuốn của nhân vật xác hàng thịt.
- Hình ảnh của Trương Ba và xác hàng thịt để lại ý nghĩa sâu sắc về việc không nên đổi đầu đổi thân và sống ở những nơi không thuộc về mình.
- Ý nghĩa triết lý của vở kịch: sự đồng nhất giữa tư tưởng và hình thức. Đây là một triết lý tổng quát, áp dụng cho nhiều khía cạnh của đời sống xã hội.
Câu 2 (trang 153 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
Những nguyên nhân khiến gia đình Trương Ba và chính Trương Ba phải trải qua những thăng trầm và đau đớn: Trương Ba (tốt bụng, trong trắng, thẳng thắn, có nhiều sở thích tinh tế, thông minh, chơi cờ...) phải sống nhờ vào thân xác của hàng thịt (thô lỗ, thô bạo, thiếu văn hóa). Ngay cả hồn Trương Ba cũng nhận ra điều này, ngày càng cảm thấy xa lạ với mọi người, chán chường bản thân.
Mọi người xung quanh đều không chấp nhận ông. Người thân trong gia đình, từ đứa cháu nhỏ đến người vợ, con dâu đều cảm thấy kỳ lạ với thân xác kì lạ, thô bạo của Trương Ba. Họ tránh xa, sợ hãi, thậm chí kinh tởm ông. Trương Ba rơi vào tình trạng bế tắc, cô đơn. Gia đình anh hàng thịt không thể hòa nhập với lời nói, hành động, tư tưởng của một hồn Trương Ba xa lạ, mặc dù thân xác vẫn hiện diện làm chồng, làm cha.
Nhân vật hồn Trương Ba chìm đắm trong sự châm biếm của số phận. Ông bị người ta loại trừ, sự tồn tại của ông trở nên vô nghĩa, nặng nề, áp đặt.
Câu 3 (trang 154 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
- Tư duy của Đế Thích: Khuyên Trương Ba chấp nhận vì thế giới luôn không hoàn hảo: “Dưới trời, trên đất đều vậy cả”.
- Quan điểm của Trương Ba: không chấp nhận ý nghĩa sống trong một đằng và chết trong một nẻo, muốn tồn tại là chính bản thân mình “toàn vẹn”.
→ Sự khác biệt trong quan điểm về cuộc sống giữa Trương Ba và Đế Thích:
- Đế Thích có cái nhìn lạc quan, hòa nhã.
- Trương Ba mong muốn cuộc sống mang ý nghĩa, phải là chính bản thân mình, đồng thuận toàn vẹn giữa linh hồn và thể xác.
* Trương Ba chỉ trách Đế Thích, người mang lại cuộc sống: “Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào ông chẳng cần biết” là hoàn toàn có lý vì việc Trương Ba sống dựa vào thân xác của hàng thịt đã biến ông thành nô lệ của thân xác.
* Trong cuộc đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích, đồng điệu về ý nghĩa:
- Con người là một thể, hồn và xác phải cùng hòa mình. Không thể có một tâm hồn cao quý trong một thân xác vô nghệ, phạm tội.
- Sống đích thực là thách thức khó khăn, không đơn giản. Khi sống dựa vào người khác, sống kiểu chấp vá, không trọn vẹn làm cho cuộc sống trở nên vô nghĩa.
Câu 4 (trang 154 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
Khi Trương Ba đòi lại thân xác của hàng thịt, Đế Thích đề nghị hồn Trương Ba nhập vào cơ thể cu Tị, nhưng Trương Ba từ chối vì ông cho rằng một tâm hồn già dặn không thể sống trong thân xác của một đứa trẻ. Ông không chấp nhận cuộc sống giả tạo, nơi “khổ hơn là cái chết”.
Quyết định của hồn Trương Ba thể hiện sự quyết đoán, mạnh mẽ và lòng nhân ái sâu sắc.
Câu 5 (trang 154 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
Trong kết của vở kịch, nhân vật hồn Trương Ba chấp nhận sự chết, dù là sự chết không công bằng. Đoạn kết của đoạn trích tỏa sáng nhân cách của Trương Ba, là thông điệp về sự chiến thắng của cái thiện, cái đẹp và cuộc sống thực sự.
→ Gửi thông điệp: Một trong những giá trị quý giá nhất của con người là được sống chính mình, sống đầy đủ với những giá trị mà mình sở hữu và theo đuổi. Cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi con người sống trong sự hài hòa giữa thể xác và linh hồn, con người phải đấu tranh để hoàn thiện bản thân, hướng đến những giá trị cao quý.
Luyện tập:
Nếu Đế Thích đồng ý để Trương Ba sống trong thân xác của hàng thịt hoặc hồn Trương Ba nhập vào cu Tị và Trương Ba đồng ý. Cuộc sống của Trương Ba sẽ trở nên phức tạp, đau khổ hơn.
- Nếu nhập vào thân xác của hàng thịt, Trương Ba chỉ biết thực hiện những công việc của anh hàng thịt, còn gia đình và người thân sẽ cảm thấy người xa lạ với thân xác kì lạ, thô bạo của anh hàng thịt.
- Nếu nhập vào thân xác cu Tị: Trương Ba sẽ gặp thêm nhiều khó khăn vì ông là người trưởng thành, có trải nghiệm, không thể hòa nhập với thân xác của một đứa trẻ, không thể làm những điều mà ông muốn.

2. Hồn Trương Ba Đối Mặt Với Thân Xác Hàng Thịt - Phần 3
I. Nhà Văn & Tác Phẩm:
1. Nhà Văn:
Lưu Quang Vũ (1948 – 1988) sinh ra ở Hạ Hòa, Phú Thọ, quê gốc ở Đà Nẵng, trong một gia đình tri thức, cha là nhà viết kịch Lưu Quang Thuận, nên thiên hướng và năng khiếu nghệ thuật của ông đã sớm bộc lộ từ nhỏ.
Lưu Quang Vũ từng tham gia quân đội thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Ông bắt đầu sáng tác thơ từ khoảng giữa những năm sáu mươi của thế kỉ XX, đến những năm tám mươi thì chuyển sang hẳn lĩnh vực sân khấu. Chỉ trong bảy, tám năm, ông đã sáng tác khoảng mươi năm kịch bản và hầu hết được dàn dựng… Lưu Quang Vũ không chỉ trở thành một hiện tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX mà còn được coi là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại. Năm 1988, ông mất đột ngột vì tai nạn giao thông. Ông được nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
Tác phẩm chính: Sống mãi tuổi 17, Nếu anh không đốt lửa, Lời thề thứ 9, Khoảnh khắc và vô tận, tôi và chúng ta,…
2. Tác phẩm:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt (viết năm 1981 nhưng đến năm 1984 mới ra mắt công chúng) là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ, đã công diễn nhiều lần trên sân khấu trong và ngoài nước. Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa, triết lí và nhân văn sâu sắc.
Văn bản trích phần lớn cảnh VII và đoạn kết của vở kịch.
II. Hướng Dẫn Soạn Bài:
Câu 1 (trang 153 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
Qua đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, những nỗi lo lắng, mâu thuẫn của nhân vật hồn Trương Ba về cuộc sống bất công của mình được tác giả truyền đạt.
Những lý do cám dỗ từ xác hàng thịt cũng được làm rõ, thể hiện sự hấp dẫn và nguy hiểm của sự đồng thuận với thế giới không công bằng.
Hình ảnh của Trương Ba và xác hàng thịt được mô tả sắc nét, làm nổi bật thông điệp giáo dục sâu sắc về việc không nên đánh đổi bản chất và tự trọng bằng việc sống giả dối.
Ý nghĩa triết lí của vở kịch được làm rõ: sự đồng thuận giữa tư tưởng và hình thức, là một thông điệp có ảnh hưởng sâu sắc đối với nhiều khía cạnh của xã hội.
Câu 2 (trang 153 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
Nguyên nhân khiến cho người thân của Trương Ba và chính Trương Ba phải đối mặt với những khó khăn và đau khổ do Trương Ba (nhân hậu, trong sáng, có nhiều sở thích tao nhã, trí tuệ, chơi cờ…) bị buộc phải sống trong thân xác của hàng thịt (tục tập, phũ phàng, dung tục).
Mọi người xung quanh đều cảm thấy xa lạ và kinh tởm thân xác thô lỗ của Trương Ba. Sự không thừa nhận và xa lánh của gia đình và người thân khiến Trương Ba cảm thấy chán chường và cô đơn.
Tình cảnh đau lòng của Trương Ba khi ông bị xã hội lạc quan và sự hoạt bát của mình, đưa ra thông điệp về sự chấp nhận bản thân và sự quan trọng của việc sống đúng với bản chất.
Câu 3 (trang 154 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
– Quan điểm của Đế Thích: Khuyên Trương Ba chấp nhận với sự không hoàn hảo của thế giới: “Dưới đất, trên trời đều thế cả”.
– Quan điểm của Trương Ba: Từ chối sống trong sự đồng thuận với một thế giới không công bằng và không hoàn hảo.
Sự trái ngược trong quan điểm về cuộc sống giữa Trương Ba và Đế Thích được thể hiện rõ trong đoạn trích.
Quan điểm của Trương Ba về sự sống đúng với bản chất của mình, không chấp nhận cuộc sống giả tạo làm nổi bật tính cách kiên quyết và lòng nhân hậu.
Câu 4 (trang 154 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
Khi Trương Ba quyết đòi lại thân xác từ xác hàng thịt, Đế Thích đề xuất cho hồn Trương Ba nhập vào cuộc sống của cu Tị. Tuy nhiên, Trương Ba từ chối vì ông không chấp nhận sống trong một thân xác vô nghĩa và phải đối mặt với cuộc sống giả tạo.
Quyết định của Trương Ba thể hiện tính cách mạnh mẽ, quyết đoán và lòng nhân hậu, giữ vững giá trị cá nhân và tư duy độc lập.
Câu 5 (trang 154 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
Kết thúc vở kịch, Trương Ba chấp nhận cái chết, dù là cái chết bất công. Đoạn kết này làm nổi bật nhân cách của Trương Ba, là thông điệp về chiến thắng của tốt lành, cái đẹp và sự sống đúng với bản chất.
Thông điệp được truyền đạt: Một trong những điều quý giá nhất là được sống là chính mình, sống trọn vẹn với giá trị cá nhân và theo đuổi lẽ sống đích thực. Cuộc sống có ý nghĩa khi con người hài hòa giữa thân xác và linh hồn, và phải đấu tranh để hoàn thiện nhân cách.
Luyện Tập:
Giả sử Đế Thích đồng ý cho Trương Ba sống trong thân xác của hàng thịt hoặc hồn Trương Ba nhập vào cuộc sống của cu Tị và Trương Ba đồng ý. Cuộc sống của Trương Ba sẽ trở nên rối bời và đau khổ.
– Nếu sống trong thân xác của hàng thịt, Trương Ba chỉ biết thực hiện những công việc của anh hàng thịt, nhưng người thân không thể chấp nhận thân xác kì lạ, thô lỗ của anh.
– Nếu nhập vào cuộc sống của cu Tị: Trương Ba sẽ gặp thêm khó khăn vì ông không thể làm những việc mà ông muốn làm trong thân xác của một đứa trẻ.
Con người cần sống hài hòa giữa thân xác và linh hồn, không thể chấp nhận cuộc sống giả tạo và phải vươn lên với những giá trị cao quý.

3. Hồn Trương Ba và Chuyến Phiêu Lưu Hàng Thịt - Phần 2
Phân Tích Vở Kịch: Hồn Trương Ba và Cuộc Phiêu Lưu Hàng Thịt
Câu 1: Ý nghĩa sâu sắc qua đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt là biểu hiện của mâu thuẫn giữa linh hồn và thể xác trong con người, đặt ra vấn đề về sự hài hòa giữa hai yếu tố này.
Câu 2: Nguyên nhân gây bất ổn cho người thân và chính Trương Ba là sự biến đổi của con người khi phải sống trong một thân xác không đồng nhất với bản chất của mình.
Câu 3: Sự khác nhau quan niệm về ý nghĩa sự sống giữa Trương Ba và Đế Thích làm nổi bật vấn đề tư duy về cuộc sống, về mục đích sống của từng nhân vật.
Câu 4: Quyết định dứt khoát của Trương Ba từ chối nhập vào xác cu Tị là biểu hiện của lòng tự trọng, lòng nhân hậu và sự nhận thức đúng đắn về ý nghĩa của cuộc sống.
Câu 5: Kết thúc vở kịch, Trương Ba chấp nhận cái chết, nhưng điều này làm tôn lên nhân cách và giá trị đích thực của cuộc sống.
Luyện Tập: Nhập hồn vào xác cu Tị hoặc sống trong thân xác của anh hàng thịt đều mang lại cho Trương Ba những khó khăn và mâu thuẫn trong cuộc sống, làm đặt ra câu hỏi về ý nghĩa và giá trị của cuộc sống con người.

5. Hồn Trương Ba và Hành Trình Hàng Thịt - Phần 5
HƯỚNG DẪN VIẾT BÀI:
Câu 1. Ý nghĩa được tác giả muốn truyền đạt qua cuộc trò chuyện giữa linh hồn Trương Ba và xác hàng thịt:
Trương Ba đau khổ vì không thể tự do, trong khi xác hàng thịt lại chế nhạo tinh thần trong sáng của Trương Ba. Hai người tranh cãi, và thông điệp mà tác giả muốn gửi đến độc giả là:
- Thứ nhất, không thể sống khi hành động và lý trí không đồng nhất.
- Thứ hai, không nên sống dựa vào những thứ không thuộc về mình.
- Thứ ba, suy nghĩ tốt đẹp không ý nghĩa nếu không kiểm soát được hành động.
- Thứ tư, không thể có tâm hồn đạo đức trong những hành động xấu xa.
- Thứ năm, sống trong hoàn cảnh tội lỗi sẽ dẫn đến thói hư tật xấu.
- Thứ sáu, sức mạnh của tiếng nói cần ý chí kiên cường và quyết tâm.
Câu 2. Nguyên nhân khiến người thân của Trương Ba và chính Trương Ba trải qua khó khăn và đau khổ:
Trương Ba sống lại nhưng không trong thân xác của mình. Ông phải chia sẻ xác với anh hàng thịt. Trương Ba là người hiền lành và đạo đức, trong khi anh hàng thịt lại thô lỗ và lỗ mãng. Điều này khiến mọi người khó chấp nhận sự thay đổi từ một người thô lỗ thành người đạo đức.
Xác hàng thịt đã chết nhưng tiếng nói của hắn vẫn tồn tại. Linh hồn trong sáng của Trương Ba đôi khi bị nhiễm thói hư tật xấu từ anh hàng thịt.
Vợ của anh hàng thịt đến đòi chồng, làm Trương Ba rất khó khăn. Ngược lại, vợ Trương Ba cũng khó nhìn nhận xác của anh hàng thịt như chồng.
Thái độ của Trương Ba:
- Trương Ba đau khổ vì không thể là chính mình.
- Ông sợ xác của anh hàng thịt.
- Ông muốn gần gũi gia đình nhưng họ giữ khoảng cách.
- Ông mong muốn được trở lại bản thân.
Câu 3. Trương Ba nhập hồn vào xác hàng thịt. Sự khác biệt trong quan niệm giữa Trương Ba và Đế Thích về ý nghĩa của cuộc sống:
- Đối với Đế Thích, sống là quan trọng, nhưng ông không quan tâm đến cách sống và mục đích sống của con người.
- Ngược lại, với Trương Ba, sống là quan trọng nhưng cách sống mới thực sự quan trọng. Ông cho rằng chỉ khi sống là chính mình, làm chủ bản thân, cuộc sống mới có ý nghĩa. Nếu sống mà không làm chủ bản thân, ông chọn không sống.
- Trương Ba trách Đế Thích, người mang lại sự sống cho ông: “Ông chỉ muốn tôi sống, không quan tâm tôi sống thế nào” là đúng. Bởi Đế Thích không quan tâm đến những khó khăn mà Trương Ba gặp phải. Ông chỉ cần có đối tác chơi cờ.
Ý nghĩa cuộc trò chuyện giữa Trương Ba và Đế Thích:
Sự sống quan trọng, nhưng quan trọng hơn là sống làm chính mình
Không thể sống dựa vào người khác, cũng như không thể trụ lại ở nơi không thuộc về mình.
Cuộc sống chỉ ý nghĩa khi sống đúng với bản thân.
Câu 4. Trương Ba từ chối nhập vào cu Tị vì:
Mặc dù cu Tị là người tốt, không xấu như anh hàng thịt, nhưng Trương Ba vẫn không được làm chính mình. Ông chỉ muốn sống đúng với bản thân mình.
Trương Ba hiểu rằng nếu nhập vào cu Tị, sẽ gặp nhiều vấn đề khi phải chứng kiến mẹ cu Tị đau đớn khi con mình chết nhưng lại sống lại trong thân xác của đứa trẻ.
Sum up, Trương Ba chỉ muốn là chính mình và không muốn làm đau người khác.
Câu 5. Cảm nhận sau khi đọc đoạn kết:
Trương Ba cuối cùng cũng rời đi mãi mãi. Nhưng lúc ấy, ông sống mãi trong tâm trí mọi người với ấn tượng ban đầu là người hiền lành, tử tế và tốt bụng.
Trương Ba chết, ông không thể giúp đỡ gia đình nữa, nhưng những điều tốt đẹp về ông vẫn được mọi người gìn giữ và nhớ mãi.
Ông chấp nhận ra đi để giữ cho tâm hồn mình trong sạch, nguyên vẹn.
Kết thúc câu chuyện có chút buồn khi Trương Ba phải chết, nhưng lại có ý nghĩa khi linh hồn Trương Ba vẫn giữ được sự trong sạch của mình.
Luyện tập:
- Cuộc sống của Trương Ba chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn: Trương Ba có suy nghĩ chín chắn, kích thích và già dặn nhưng không thể làm những điều mà ông muốn (liên quan đến sức khỏe và vị thế xã hội)
- Ý tưởng cho một vở kịch:
+ Mẹ cu Tị không chấp nhận sự thật rằng cu Tị, người duy nhất mà bà yêu thương, lại là Trương Ba nhập hồn vào
+ Trương Ba không được phép sống với vợ con mà phải sống với gia đình chị Tí dưới hình dạng của một đứa trẻ
+ Trương Ba gặp khó khăn khi đối diện với Gái - cháu nội của ông
+ Khi Trương Ba trở về nhà, mọi thứ lại rối bời một lần nữa
+ Gia đình Trương Ba không thể chấp nhận sự thật rằng Trương Ba sống lại trong thân xác của một đứa trẻ như vậy

5. Tâm Hồn Trương Ba Gặp Xác Hàng Thịt - Phần 4
I. Tìm hiểu chung:
1.Tác giả:
-Lưu Quang Vũ (1948-1988) là nhà thơ, kịch gia nổi tiếng, đặc biệt nổi bật trong những năm 80 với nhiều vở kịch ấn tượng, góp phần làm nổi bật văn đàn Việt Nam.
-Với khoảng năm mươi vở kịch sáng tác chỉ trong vài năm, Lưu Quang Vũ đã chinh phục khán giả và đoạt nhiều giải thưởng cao.
-Được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật năm 2000, Lưu Quang Vũ đã để lại dấu ấn lớn trong lịch sử sân khấu Việt Nam.
2.Tác phẩm:
a) Hoàn cảnh ra đời:
-Vở kịch 'Hồn Trương Ba, da hàng thịt' ra đời vào năm 1984, đánh dấu một bước ngoặt trong sự nghiệp sáng tác của Lưu Quang Vũ.
-Sử dụng câu chuyện dân gian nhưng với những biến đổi sáng tạo, Lưu Quang Vũ tập trung vào khám phá tình cảnh độc đáo khi linh hồn Trương Ba sống trong thân xác hàng thịt.
b) Đoạn trích:
-Đoạn trích trong sách giáo khoa thể hiện nỗi đau, sự đau khổ và quyết định cao quý của Hồn Trương Ba.
II. Tìm hiểu chi tiết:
1. Hoàn cảnh trớ trêu của nhân vật Trương Ba:
- Trương Ba bị chết vô lý vì sự tắc trách của các thần thú, và sau đó, hồn Trương Ba được đặt vào thân xác hàng thịt để sống tiếp.
- Cuộc sống bế tắc khi linh hồn cao quý phải sống trong thân xác thô kệch, gây ra nhiều tình huống trớ trêu và đau khổ.
2. Nhân vật Hồn Trương Ba trong cuộc đối thoại giữa hồn và xác
* Kịch tính của vở kịch thể hiện qua những cuộc đối thoại, vừa thể hiện tính cách nhân vật, vừa đẩy mạnh xung đột giữa hồn và xác:
- Nấc 1:
+ Hồn Trương Ba quyết liệt muốn thoát ra khỏi xác thô kệch không phải của mình.
+ Xác kiêu ngạo và khẳng định sức mạnh của mình.
- Nấc 2:
+Hồn Trương Ba mắng xác thịt âm u đui mù, đồng thời xác tỏ ra mạnh mẽ.
+Xác nhạo báng và tuyên bố sức mạnh của mình.
- Nấc 3:
+ Hồn Trương Ba chỉ trích xác là vỏ bên ngoài, không ý nghĩa, trong khi xác bảo vệ bản năng tầm thường.
+ Xác đáp trả và đẩy Hồn Trương Ba vào thế khó khăn.
-Nấc 4:
+ Hồn Trương Ba từ chối nhắc lại những chuyện đau lòng, phản đối, và bịt tai bất lực.
+ Xác vẫn giữ vẻ mềm mại và nhấn mạnh rằng hồn và xác đã hòa quyện.
-Nấc 5:
+ Hồn Trương Ba khẳng định vẫn giữ được 'đời sống riêng', 'nguyên vẹn', 'trong sạch'.
+ Xác cười mỉa mai và chỉ ra hồn không thể giữ nguyên vẹn trong thân xác thô kệch.
→Lời thoại của Hồn Trương Ba dần trở nên đau đớn và tuyệt vọng, trong khi xác ngày càng chiếm ưu thế, lộ rõ tính cách ti tiện và bản chất của nó.
3. Hồn Trương Ba trong cuộc đối thoại với người thân:
a) Thay đổi tính cách của Hồn Trương Ba khi sống trong thân xác hàng thịt:
- Theo vợ: không còn là người làm vườn chăm chỉ, không còn tình cảm yêu thương như trước.
- Theo cái Gái: trở nên vụng trộm và thô lỗ hơn.
- Theo chị con dâu: mất đi vẻ hiền lành ngày xưa.
b) Phản ứng của Hồn Trương Ba trước sự lên án từ người thân:
- Ban đầu, Hồn Trương Ba tỏ ra chưa nhận thức được thực tế, tự bào chữa bản thân.
- Dần dần, Hồn Trương Ba chấp nhận sự thật và thể hiện sự đau đớn: 'Mặt lạnh... tôi không... Cám ơn con...'.
- Đỉnh điểm là khi thắp hương và kêu gọi Đế Thích cầu xin giải thoát cuối cùng, từ chối sống mãi trong hoàn cảnh đó.
4. Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Đế Thích:
- Hồn Trương Ba từ chối sống giả tạo, kiên quyết không chấp nhận cảnh sống trong ngoài bất nhất: 'Tôi muốn được là tôi toàn vẹn'.
- Hồn Trương Ba chỉ trích sai lầm của Đế Thích, cho rằng lòng tốt không đem lại điều tốt lành.
- Đế Thích đề xuất Hồn Trương Ba nhập vào xác cu Tị.
- Hồn Trương Ba phản đối và kêu gọi Đế Thích trả lại linh hồn cho cu Tị.
- Cuối cùng, Đế Thích làm theo đề nghị của Hồn Trương Ba, và nhận xét 'người hạ giới thật là kì lạ'.
→Cuộc đối thoại này thể hiện Hồn Trương Ba đã nhận thức về hoàn cảnh đầy bi kịch của mình khi phải sống bên trong một đằng và bên ngoài một nẻo.
- Đoạn kết khi Trương Ba trả lại xác cho anh hàng thịt, chấp nhận cái chết để linh hồn được trong sạch và hóa thân vào những sự vật thân thương.
Câu 5. Cảm nghĩ sau khi đoạn kết:
Trương Ba đã trả lại xác cho anh hàng thịt, chấp nhận cái chết để linh hồn được trong sạch và hóa thân vào những sự vật thân thương, tồn tại vĩnh viễn bên cạnh những người thân yêu.
- Cuộc sống trở lại với qui luật tự nhiên.
- Sống chính là tự do, và sống chính mình là quý giá hơn cả.
- Cuộc sống cần sự hài hòa giữa linh hồn và thể xác,
Màn kết cuộc đấu tranh giữa tố chất chân, thiện, mỹ và sự sống đích thực của Hồn Trương Ba để lại ấn tượng sâu sắc.
Luyện tập:
Giả định Đế Thích cho Trương Ba được sống (không phải mượn) trong xác hàng thịt hoặc hồn Trương Ba nhập vào Cu Tị và Trương Ba đồng ý. Cuộc sống của Trương Ba sau đó sẽ như thế nào? Đây sẽ là một thách thức đối với anh, với rất nhiều khó khăn và rắc rối mà anh sẽ phải đối mặt.
Trả lời:
Giả định Đế Thích cho Trương Ba được sống (không phải mượn) trong xác hàng thịt hoặc hồn Trương Ba nhập vào Cu Tị và Trương Ba đồng ý. Cuộc sống của Trương Ba sau đó sẽ rơi vào bế tắc, anh sẽ mất đi tinh thần cao quý, và bị cuốn vào lối sống thực dụng, thèm rượu thịt, và gia trưởng, làm đổ vỡ mọi mối quan hệ. Sự mất đi tư tưởng và tâm hồn trong thân xác thịt sẽ khiến cuộc sống của Trương Ba trở nên vô nghĩa, và anh sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn và rắc rối trong cuộc sống hàng ngày.
