
Dù sức khỏe suy yếu, nhưng vào những năm cuối đời, Giáo sư Phan Huy Lê vẫn cố gắng làm việc với đội ngũ nhà khoa học hàng đầu của Việt Nam để hoàn thành bộ sách Quốc sử 25 tập mà ông làm chủ biên. Thật đáng tiếc, ông ra đi khi tâm nguyện hoàn thành bộ sách Quốc sử vẫn chưa được thực hiện.
Trong vai trò một nhà sử học, ông đã làm chủ biên và tác giả của nhiều công trình nghiên cứu, tài liệu quý và dưới đây là 5 cuốn sách ấn tượng trong di sản của Giáo sư Phan Huy Lê.
'Di sản văn hóa Việt Nam qua lăng kính lịch sử'
Thể loại: Khoa học xã hội
Số trang: 1032 trang
NXB: Đại học Quốc gia Hà Nội
Cuốn sách giới thiệu tổng quan về lịch sử và di sản văn hóa của Việt Nam, cũng như một số trung tâm lịch sử quan trọng như Thăng Long – Hà Nội, Phú Xuân – Huế, các trung tâm quyền lực thời Bắc thuộc, trung tâm văn hoá thời Trần và một số vùng văn hoá khác như xứ Thanh, xứ Nghệ Tĩnh, vùng Nam Bộ.

'Tìm về nguồn cội'
Thể loại: Khoa học xã hội
Số trang: 1251 trang
Nhà xuất bản: Đại học Quốc gia Hà Nội
Văn hoá và truyền thống dân tộc luôn liên kết chặt chẽ với con người và là động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế xã hội. Không chỉ vậy, hai yếu tố này còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn bản sắc dân tộc và thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước trong thời đại hiện đại.
Tự nhiên, trong quá trình phát triển đó, chúng ta cũng tiếp xúc, hòa nhập văn hóa với các quốc gia khác và từ đó tạo ra nhiều giá trị văn hóa mới cho dân tộc. Những truyền thống văn hóa đã tồn tại từ lâu cùng với các giá trị mới được hình thành do quá trình hòa nhập với thế giới không ngừng bổ sung và nâng cao lẫn nhau.

Tìm về nguồn gốc là kết quả của việc nghiên cứu lịch sử trung đại của Việt Nam của tác giả. Công trình này đã góp phần nâng cao hiểu biết về lịch sử dân tộc, được sử dụng trong quá trình biên soạn giáo trình, chuyên đề giảng dạy đại học, sau đại học, sách giáo khoa phổ thông, sách phổ cập tri thức lịch sử cho nhân dân. Có thể nói, cuốn sách đã đóng góp quan trọng trong việc phổ biến và nâng cao nhận thức về quy luật phát triển của xã hội và dân tộc Việt Nam.
'Lịch sử và văn hóa Việt Nam tiếp cận phần đông dân cư'
Thể loại: Khoa học xã hội
Số trang: 1050 trang
Nhà xuất bản: Đại học Quốc gia Hà Nội
Cuốn sách bao gồm nhiều bài viết từ năm 1998 của Giáo sư Phan Huy Lê, trong đó bao gồm các báo cáo tại các hội thảo được tổ chức cả trong và ngoài nước, đã công bố và chưa công bố, cũng như được trích dẫn trong các tác phẩm đã xuất bản do tác giả làm chủ biên hoặc đồng tác giả. Ngoài ra, Giáo sư còn viết thêm một số chương cho cuốn sách. Tất cả những bài viết đó được sắp xếp theo các chương như sau:
- Phần 1: Tính đa chiều và toàn diện của lịch sử Việt Nam
- Phần 2: Các trung tâm văn minh và quốc gia cổ đại trên lãnh thổ Việt Nam
- Phần 3: Bước ngoặt lịch sử vào nửa đầu thế kỷ X
- Phần 4: Bước chuyển đổi từ cuối thời Trần sang đầu thời Lê
- Phần 5: Chiến thắng và thất bại của phong trào Tây Sơn
- Phần 6: Một số vấn đề về nông thôn và đô thị
- Phần 7: Thành phố Thăng Long – Hà Nội và di tích mới của Hoàng thành
- Phần 8: Một số sự kiện và nhân vật lịch sử
- Phần 9: Sử học, Việt Nam học, Đông phương học, và quan hệ giao lưu văn hóa với thế giới

'Huế và Triều Nguyễn: Một cái nhìn sâu rộng'
Thể loại: Lịch sử - Địa lý
Số trang: 508 trang
Nhà xuất bản: Chính trị Quốc gia
Những thành tựu nghiên cứu về Huế và triều Nguyễn trong hơn nửa thế kỷ của Giáo sư Phan Huy Lê, được công bố trong các hội thảo khoa học do Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức, tạp chí Huế Xưa và Nay cùng một số diễn đàn khác, đã được biên soạn lại cẩn thận trong cuốn sách có tựa đề Huế và Triều Nguyễn. Cuốn sách gồm 20 công trình nghiên cứu, bao gồm các bài viết, bài phát biểu, giới thiệu của Giáo sư về Huế và triều Nguyễn và được chia thành 2 phần:
- Phần I: Luận văn khoa học
- Phần II: Phát biểu - Giới thiệu
Tác phẩm nghiên cứu của tác giả thể hiện tinh thần nghiên cứu chân thành, đánh giá khách quan, trung thực và công bằng về thành tựu và hạn chế của các chúa Nguyễn và triều đại Nguyễn, giúp độc giả hiểu rõ hơn, sâu sắc hơn về Huế và triều Nguyễn.

'Vùng Nam Bộ - Quá trình hình thành và phát triển: Một cái nhìn sâu rộng'
Thể loại: Lịch sử - Địa lý
Số trang: 1500 trang
Nhà xuất bản: Chính trị Quốc gia
Với vai trò là một vùng đất giàu truyền thống văn hóa, đa dạng dân tộc, tôn giáo và có vị trí chiến lược, Nam Bộ từ lâu đã là đề tài nghiên cứu của nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước. Mặc dù đã có nhiều hội thảo khoa học về vùng này, nhiều công trình nghiên cứu trên nhiều lĩnh vực đã được công bố, nhưng vẫn còn thiếu một tác phẩm có quy mô lớn, nghiên cứu toàn diện, liên ngành về mọi khía cạnh của vùng Nam Bộ.

Do đó, việc xuất bản Bộ sách về vùng Nam Bộ, bao gồm cuốn sách Vùng Nam Bộ - Quá trình hình thành và phát triển, đã điền vào khoảng trống đó.
Bộ bách khoa toàn thư này gồm Vùng đất Nam Bộ - Sự hình thành và phát triển (2 tập) và một Bộ sưu tập chuyên sâu (gồm 10 tập), nghiên cứu kỹ lưỡng trên nhiều lĩnh vực của vùng Nam Bộ, từ điều kiện tự nhiên, quá trình lịch sử, dân cư, dân tộc, tôn giáo và thiết kế quản lý xã hội, quá trình Nam Bộ hội nhập với khu vực và quốc tế.
Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Phan Huy Lê (23/2/1934) là một trong những chuyên gia hàng đầu của lĩnh vực sử học Việt Nam. Ông từng giữ nhiều vị trí quan trọng như:
- Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam (1988-2016)
- Nguyên Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo, Đại học Quốc gia Hà Nội
- Nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam và Giao lưu Văn hoá
- Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Lịch sử Việt Nam Cổ trung đại, Khoa Lịch sử
- Nguyên Chủ nhiệm Khoa Đông phương học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội
- Chủ nhiệm Đề án Khoa học Xã hội cấp Quốc gia Nghiên cứu, biên soạn bộ Lịch sử Việt Nam
Ông từng được trao tặng:
- Giải thưởng Hồ Chí Minh;
- Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ;
- Huân chương Độc lập hạng Nhì, Huân chương Lao động hạng Nhất, hạng Nhì, hạng Ba;
- Huân chương Cành cọ Hàn lâm (Cộng hoà Pháp);
- Giải thưởng Văn hoá châu Á Fukuoka (Nhật Bản)…
Ông sinh ra tại xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh; là hậu duệ cùng họ với thượng thư, nhà ngoại giao Phan Huy Ích, nhà bác học Phan Huy Chú, thượng thư – nhà văn hoá Phan Huy Vịnh.
Cụ thân sinh là tiến sĩ Nho học Phan Huy Tùng, từng làm quan trong triều đình Huế.
Mẹ ông là người họ Cao Xuân giàu truyền thống khoa bảng với các danh nhân như Cao Xuân Dục, Cao Xuân Tiếu, Cao Xuân Huy.
Lễ viếng và truy điệu Giáo sư Phan Huy Lê sẽ được tổ chức từ 7h30 đến 10h ngày 27/6 tại Nhà tang lễ Quốc gia, số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội.
Lễ an táng tổ chức tại công viên nghĩa trang Vĩnh Hằng, Hà Nội lúc 13h cùng ngày.
Jenny