1. Dàn ý tham khảo số 1: Phân tích tác phẩm
I. Mở bài
- Giới thiệu đôi nét về tác giả Nguyễn Tuân: Một bậc thầy văn hóa đặc sắc, chiếm vị trí quan trọng trong nền văn học hiện đại Việt Nam.
- Khái quát chung về tác phẩm Chữ người tử tù: Một truyện ngắn đỉnh cao của nghệ thuật sáng tác, được in trong tập Vang bóng một thời (1940).
II. Thân bài
1. Tình huống truyện
- Bối cảnh: nhà tù. Một không gian đầy căng thẳng.
- Thời điểm: Những ngày cuối cùng trước khi Huấn Cao ra đối mặt với án tử.
⇒ Không gian và thời gian tạo ra kịch tính cho tình huống.
- Bí mật và kỳ lạ: Cuộc gặp gỡ đặc biệt giữa hai cá nhân đặc biệt:
⇒ Cuộc họp mặt nằm ngoài sự dự kiến trong ngục tối.
2. Nhân vật Huấn Cao
a. Nghệ sĩ tài hoa
- Tài năng chữ viết được khen ngợi khắp nơi: “Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm … có được chữ ông Huấn mà treo là có một báu vật ở trên đời”.
b. Con người kiên cường
- Là lãnh đạo của cuộc khởi nghĩa chống lại chính quyền.
- Khi bước vào nhà tù: Bản chất kiên cường và lạc quan ngay trên bậc thang gông:
⇒ Tinh thần tự do, ung dung, không sợ trước cái chết.
- Khi được quản ngục đối đãi đặc biệt: “Thản nhiên nhận rượu thịt” như “việc vẫn làm trong cái hứng bình sinh”
⇒ Thái độ bất khuất trước sức mạnh.
- Đối diện với quản ngục với thái độ coi thường: “Ngươi hỏi ta muốn gì ...vào đây”.
⇒ Kiên trì trước uy quyền.
⇒ Thái độ của một anh hùng.
c. Nhân cách cao quý
- Tâm hồn trong sáng, cao quý: “Không vì vàng ngọc hay quyền thê mà ép mình viết câu đối bao giờ” ⇒ tôn trọng, khinh lợi, chỉ viết cho những người đáng trân trọng.
- Khi chưa rõ lòng của quản ngục: đánh giá quản ngục là kẻ hèn nhát
- Khi biết lòng “biệt nhỡn liên tài” của quản ngục: Huấn Cao nhất định sẽ viết cho ông ta.
⇒ Chỉ viết cho những người biết trân trọng tài năng và quý đẹp.
- Thước phim quan trọng: “Thiếu chút nữa ... trong thiên hạ”
⇒ Sự tôn trọng đối với những người có đẳng cấp tinh thần và độ cao đẹp.
⇒ Huấn Cao, một anh hùng - nghệ sĩ, một bản lĩnh trong sáng.
3. Nhân vật quản ngục
a. Tấm lòng biệt nhỡn liên tài
- Trong những ngày Huấn Cao trong ngục, quản ngục luôn thể hiện thái độ kính trọng khiêm nhường
- Dũng cảm biệt đãi Huấn Cao
- Cảm thấy tiếc nuối khi biết Huấn Cao sắp phải rời khỏi thế giới này: “Bấy nhiêu ...vũ trụ”.
b. Khao khát và trân trọng vẻ đẹp
- Ước mơ về vẻ đẹp: Ông mong muốn “được treo ở nhà riêng một đôi câu đối” do chính tay của Huấn Cao.
- Lo lắng nếu không nhận được chữ của Huấn Cao trước khi bị hành hình thì sẽ “ân hận suốt đời mất”
4. Cảnh cho chữ
- Thời điểm: Đêm trước khi Huấn Cao đối diện với án chém, khi chỉ còn “vẳng có tiếng mõ trên vọng canh”
- Địa điểm: Trại giam tỉnh Sơn
- Không gian: Buồng tối hẹp, ẩm ướt...
- Đây là 'hình ảnh lạ chưa từng xuất hiện':
- Sự đặc biệt trong cách quản ngục và Huấn Cao giao tiếp trong bóng tối.
- Xây dựng những đối lập tuyệt vời.
- Chi tiết quản ngục cúi đầu và đeo mặt nạ trước người tử tù Huấn Cao: một sự thức tỉnh trước vẻ đẹp, quản ngục thoát khỏi những giới hạn để đạt đến cái cao đẹp.
⇒ Cảnh cho chữ là bản hòa nhạc tôn vinh vẻ đẹp, lòng thiện, và thiên lương của con người trong hoàn cảnh ngục tù khốc liệt nhất.
III. Kết bài
- Khẳng định về nghệ thuật tinh tế góp phần làm nên thành công của tác phẩm
- Chữ người tử tù là một kiệt tác xuất sắc, đạt đến 'sự toàn thiện, toàn mĩ' (Vũ Ngọc Phan)


2. Dàn ý tham khảo số 3: Đàm phán về nhân vật Huấn trong tác phẩm
I. Mở đầu
- Tìm hiểu về nhà văn Nguyễn Tuân: Một nghệ sĩ với cuộc đời truy tìm vẻ đẹp, sở hữu phong cách tài năng và uyên bác.
- Giới thiệu về tập truyện “Vang bóng một thời”: Một trong những tác phẩm xuất sắc của Nguyễn Tuân, nơi tập trung những nhân vật nho sĩ tài năng, không may mắn.
- Tổng quan về nhân vật Huấn Cao trong truyện ngắn “Chữ người tử tù”.
II. Nội dung chính
1.Huấn Cao - Nghệ sĩ tài năng
- Huấn Cao là một nghệ sĩ của nghệ thuật thư pháp.
- Tài năng của ông được ca ngợi khi quản ngục và nhà thơ trò chuyện:
- Người dân vùng Sơn đánh giá Huấn Cao với từ ngữ: “Viết chữ rất nhanh và rất đẹp”
- “Chữ của ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm… Nếu treo chữ của ông Huấn Cao, đó sẽ là một kho báu trên đời'
- Sự tài năng lóe sáng trong hình ảnh: “Người tù cổ đeo gông, chân vướng xiềng đang dậm tô nét chữ”
⇒ Huấn Cao thực sự là một nghệ sĩ của nghệ thuật thư pháp.
2. Huấn Cao - Người nam tính, quyết đoán
- Huấn Cao là lãnh đạo của phong trào kháng chiến chống lại triều đình, mặc dù không thành công và bị giam giữ, nhưng tư thế và tâm hồn của ông luôn kiên cường, mạnh mẽ, không chút sợ hãi.
- Tính cách quyết đoán của ông được thể hiện rõ trong cuộc trò chuyện với quản ngục:
- “Không biết trên đầu có ai”.
- Còn nhà tù thực dân, ông nhìn nhận như chốn không người, “ra tay tháo cũi xổ lồng như chơi”, có khả năng bẻ khóa vượt ngục
- “văn võ kiêm toàn”
⇒ Tư duy cao, lòng kiên cường, không ngần ngại chống lại quyền lực.
- Ngay khi bước vào ngục: Thoải mái và tự tin trên bậc thang gông
⇒ Tinh thần tự do, ung dung, không sợ hãi trước cái chết.
- Đối mặt với quản ngục với thái độ kiêu hãnh: “Ngươi hỏi ta muốn gì... vào đây”.
⇒ Không khuất phục trước uy quyền.
⇒ Tính cách của một anh hùng.
3. Huấn Cao - Mang trong mình tấm lòng thanh khiết, nhân cách lịch lãm
- Tâm hồn trong sáng, lịch lãm của ông được thể hiện qua câu: “Không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết câu đối bao giờ” ⇒ Tôn trọng, khích lệ, chỉ dành cho những người xứng đáng.
- Khi chưa rõ lòng của quản ngục: xem y là người tiểu nhân
- Khi biết lòng “biệt nhỡn liên tài” của quản ngục: Huấn Cao sẵn lòng viết cho ông ta
⇒ Viết cho những người biết trân trọng nghệ thuật và đẹp đẽ.
- Câu nói của Huấn Cao với quản ngục: “Thiếu chút nữa... trong thiên hạ”
⇒ Sự tôn trọng đối với những người có tâm hồn cao quý, đẹp đẽ.
⇒ Huấn Cao, một anh hùng - nghệ sĩ, là biểu tượng của thiên lương trong sáng.
4. Sự hòa quyện của tài năng, quyết đoán, lòng trong sáng tạo nên cảnh cho chữ - “cảnh tượng chưa từng xuất hiện”
- Hình tượng Huấn Cao “dậm tô nét chữ” trên “tấm lụa trắng còn nguyên vẹn lần hồ” trong tình huống “cổ đeo gông, chân vướng xiềng” tại nơi giam cầm ⇒ biểu tượng cho tài năng, quyết đoán và lòng trong sáng
- Thể hiện chiến thắng của ánh sáng trước bóng tối, cái đẹp trước sự phàm trần và bẩn thỉu.
5. Mỹ thuật xây dựng hình tượng nhân vật Huấn Cao
- Đặt nhân vật trong bối cảnh đặc biệt: cuộc gặp giữa Huấn Cao, người tử tù và quan coi giam thị, những con người đối lập về tình trạng, địa vị nhưng lại là những thiên tài.
- Nghệ thuật tạo ra những sự đối lập và nhất quán: giữa ánh sáng và tối tăm, giữa cái đẹp và sự phàm trần. Đặc biệt trong cảnh dậm chữ.
- Sử dụng ngôn ngữ mô tả nhân vật với từ ngữ Hán - Việt, lời ăn tiếng nói chứa đựng bản sắc của người xưa để làm phong phú không khí, vẻ đẹp của một quá khứ đã qua.
III. Kết luận
- Tổng quan về hình tượng Huấn Cao: một con người tài năng, tràn đầy tinh thần và có tâm hồn cao quý.
- Qua nhân vật Huấn Cao, Nguyễn Tuân thể hiện quan điểm về mối liên quan giữa vẻ đẹp, tài năng và lòng trong sáng, nhân cách cao quý.


3. Dàn ý tham khảo số 2: Phân tích cảnh cho chữ trong 'Chữ người tử tù'
I. Bối cảnh mở đầu
- Nguyễn Tuân, tác giả yêu thích vẻ đẹp và tìm kiếm nó ở mọi nơi. Trong 'Chữ người tử tù', cảnh cho chữ trở thành điểm nhấn với bức tranh đẹp tinh tế về người và cảnh.
- Cảnh cho chữ không chỉ là việc vẽ nét chữ mà còn là biểu tượng cho tinh thần mạnh mẽ, tư tưởng nhân văn sâu sắc.
- Đây là cảnh tượng vô cùng mới mẻ và độc đáo.
II. Nội dung chính
1. Tóm tắt tình hình trước khi cho chữ
- Người tù Huấn Cao: Một con người tâm hồn rộng lớn, yêu tự do và không khoan nhượng trước bất kỳ sự ngược đãi nào. Nghệ sĩ tài năng, ông giữ cho mình một tâm hồn trong sáng và tinh tế.
- Quản ngục: Một người có tâm lý cao, trân trọng cái đẹp và ngưỡng mộ chữ của Huấn Cao. Sự mong đợi của ông là có chữ của nghệ sĩ treo trong nhà mình.
- Cảnh cho chữ diễn ra trong tâm tối của ngục.
- Huấn Cao ban đầu không nhận ra lòng tốt của quản ngục nhưng sau đó không thể từ chối lòng tốt của người này.
2. Diễn biến cảnh cho chữ trong Chữ người tử tù
- Thời gian: Cảnh cho chữ diễn ra tự nhiên vào buổi tối cuối cùng trong đời Huấn Cao.
- Không gian: Cảnh này ngược lại diễn ra trong bóng tối của ngục tối. Môi trường bị ẩm ướt, mùi mặn mặc của đất ẩm và mùi tanh của gác cửa cuội.
- Người cho chữ là người tử tù, vẻ ngoại hình lịch lãm, đang thể hiện sự phúc âm cuối cùng cho người khác. Người xin chữ lại là quản ngục, có quyền hơn nhưng cúi đầu mang ơn.
3. Lý giải tại sao Cảnh cho chữ là cảnh tượng xưa nay chưa từng có
- Thường người sáng tác chỉ làm việc nghệ thuật ở những không gian rộng lớn, trang trọng, nhưng cảnh cho chữ diễn ra trong nơi ác tối.
- Nghệ sĩ chỉ có thể sáng tạo khi thoải mái về tâm lý và thể xác. Trong khi Huấn Cao mang gông, xiềng và chờ án tử, ông vẫn giữ được tâm hồn tự do.
- Quản ngục, người có quyền, bị kẻ tử tù chi phối, quyết định ai được nhận chữ hay không.
4. Ý nghĩa của cảnh cho chữ trong Chữ người tử tù
- Khen ngợi lòng nhân văn của Huấn Cao và quản ngục.
- Nhấn mạnh chiến thắng của cái đẹp ngay cả trong bóng tối. Mặc dù ở nơi u ám nhất, vẻ đẹp vẫn chiến thắng.
- Xác nhận vẻ đẹp tâm hồn trong con người Huấn Cao, phản ánh quan điểm thẩm mĩ của Nguyễn Tuân.
III. Kết luận
Một lần nữa, cảnh cho chữ được khẳng định là một tượng trưng đẹp và mang ý nghĩa sâu sắc về sự trân trọng vẻ đẹp, chữ viết trong tác phẩm của Nguyễn Tuân.


4. Dàn ý tham khảo số 5: Đánh giá tình huống truyện
I. Giới thiệu
Chữ người tử tù, một kiệt tác ngắn của Nguyễn Tuân, vô cùng tinh tế trong việc thể hiện tình huống truyện, khắc họa nhân vật, và truyền đạt tư tưởng chủ đề.
II. Nội dung chính
- Câu chuyện xoay quanh cuộc gặp gỡ không ngờ giữa Huấn Cao, người tử tù đang đối mặt với án tử và viên quản ngục, người cai quản ngục tối tăm nhưng mang trong mình tình yêu và trân trọng vẻ đẹp.
- Bối cảnh trớ trêu giữa hai nhân vật đối lập nhưng lại chứng minh sự đồng điệu về tâm hồn, đặc biệt là tình yêu đối với cái đẹp.
- Viên quản ngục biểu hiện lòng nhân ái với những đối đãi đặc biệt dành cho người tử tù, người mà theo quy tắc nên bị đối xử tàn nhẫn.
- Nhìn nhận khó chịu và tôn thờ cái đẹp, Huấn Cao ban đầu khinh bạc sự tận tâm của viên quản ngục.
- Khi hiểu tấm lòng chân thành của viên quản ngục, Huấn Cao hối hận và quyết định tặng chữ cùng lời khuyên chân thành.
- Cảnh cho chữ, điểm đặc biệt của truyện, diễn ra 'một cảnh tượng xưa nay chưa từng có' trong bóng tối u ám của ngục tối.
- Huấn Cao, từ người tử tù trở thành nghệ sĩ và thần tượng của viên quản ngục.
- Viên quản ngục, nắm quyền lực, trở thành người ngưỡng mộ, chấp nhận lòng nhân từ người tử tù mà ông phải giam giữ.
Nguyễn Tuân khéo léo vẽ nên tính cách của nhân vật, tăng cường sức hấp dẫn của câu chuyện, và vinh danh vẻ đẹp, tài năng, và thiên lương trong sáng.
III. Kết luận
Melalui pembangunan situasi cerita yang mencolok, tác giả Nguyễn Tuân trong 'Chữ người tử tù' đã truyền đạt tư tưởng và chủ đề của truyện ngắn, đồng thời khoe sự tài năng lão luyện trong việc xây dựng cốt truyện.


5. Dàn ý tham khảo số 4: Phân tích nhân vật Viên quản ngục
I. Giới thiệu
- Nguyễn Tuân, nhà văn tài năng với “giọng khinh bạc đệ nhất trong giới Việt Nam hiện đại”, Chữ người tử tù là tác phẩm tiêu biểu
- Giới thiệu nhân vật quản ngục
II. Thân bài
1. Tấm lòng biệt nhỡn liên tài
- Nhìn nhận về kẻ tử tù với sự kính trọng không che giấu “Tôi nghe ...rất đẹp đó không?”
- Trong những ngày Huấn Cao trong ngục, quản ngục luôn thể hiện thái độ nghiêm kính khiêm nhường
- Dũng cảm biệt đãi Huấn Cao trong những ngày cuối cùng ngay cả khi bị HC coi thường, khinh bỉ:
- Mong muốn: “Ta muốn biệt đãi ông Huấn Cao, ta muốn cho ông ta đỡ cực trong những ngày cuối cùng còn lại”
- Sai người đem rượu và đồ nhắm đến cho Huấn Cao vì sợ trong buồng giam lạnh
- Khép nép bày tỏ: Biết ngài là một người có nghĩa khí, tôi muốn châm chước ít nhiều
- Sau sự tức giận của Huấn Cao, quản ngục vẫn giữ sự đối đãi như thế
- Cảm thấy tiếc nuối khi biết Huấn Cao sắp phải từ giữ cõi đời: “Bấy nhiêu ...vũ trụ”.
⇒ Thái độ và hành động của Quản ngục cho thấy đây là con người có tấm lòng biệt nhỡn liên tài, có thiên lương.
2. Sự khát khao và trân trọng cái đẹp
- Quản ngục trước đây là người đèn sách bồi đắp “thiên lương” nảy nở tốt đẹp ⇒ ông ta yêu đến say mê cái đẹp
- Khát khao cái đẹp: mong ước của ông là “được treo ở nhà riêng một đôi câu đối” do chính tay Huấn Cao viết.
- Sự khát khao và niềm trân trọng cái đẹp trong quản ngục mãnh liệt, ông có thể bất chấp cả tính mạng và địa vị, mong sao có được mấy chữ của ông Huấn.
- Biết tính ông Huấn “vốn khoảnh, trừ chỗ tri kỉ, ông ít chịu cho chữ” ⇒ lo lắng nếu như không xin được chữ ông Huấn trước khi bị hành hình thì “ân hận suốt đời mất”
⇒ Chỉ có một người trân trọng cái đẹp đến tột cùng mới có những lo sợ khi không xin được chữ Huấn Cao như vậy thôi
⇒ Sở nguyện cao quý cho thấy quản ngục là con người biết quý trọng nâng niu cái đẹp
3. Tấm lòng biệt nhỡn liên tài và niềm khát khao cái đẹp được kết hợp trong cảnh cho chữ, làm nổi bật hình tượng “một thanh âm trong trẻo”
- Cảnh cho chữ diễn ra trong buồng giam tối tăm và chật hẹp, nhưng tất cả trở nên đẹp đẽ và thanh cao với “tấm lụa trắng còn nguyên vẹn lần hồ” cùng sự trao đổi của hai người, thể hiện sự đẹp và trân trọng, ngưỡng mộ cái đẹp.
- Thái độ “khúm núm, run run” của quản ngục không phải là biểu hiện của sự hèn nhát mà là thái độ ngưỡng vọng trước cái đẹp, cái tài.
- Quản ngục thoát khỏi vai trò người cai quản để trở thành người trân trọng và ngưỡng mộ cái đẹp ⇒ Đồng điệu với Huấn cao
- Chi tiết quản ngục cúi đầu và vái lạy người tử tù Huấn Cao với giọt nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm tỏ ra mình như một người mê muội, như một sự thức tỉnh trước cái đẹp, quản ngục đã vươn ra khỏi những giới hạn, ràng buộc để đạt đến cái cao đẹp.
4. Nghệ thuật xây dựng nhân vật
- Thủ pháp tương phản đối lập.
- Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế.
- Đặt nhân vật vào tình huống giàu kịch tính.
III. Kết luận
- Tóm tắt những điểm đặc sắc nhất về hình tượng nhân vật quản ngục
- Quản ngục là biểu tượng của quan điểm nghệ thuật của Nguyễn Tuân: Cái đẹp có thể tồn tại giữa cái ác, cái xấu, không bị lụi tàn, ngược lại, nó có thể trở nên mạnh mẽ và bền bỉ như hoa sen giữa đầm lầy

