1. Đột quỵ là gì, triệu chứng nhận biết?
Đột quỵ hay còn được gọi là tai biến mạch máu não là một tình trạng bệnh lý do tổn thương mạch máu não. Bệnh xảy ra khi việc cung cấp máu lên một phần của não bộ bị gián đoạn đột ngột. Đột quỵ có thể xuất phát từ hai nguyên nhân chính: Do nhồi máu não (tắc mạch) làm ngừng trệ dòng máu lên nuôi não hoặc chảy máu não (vỡ mạch) khiến máu trong mạch đổ ra ngoài gây tổn thương và ép buộc mô não.
Có hai loại đột quỵ bạn cần biết:
- Thiếu máu: Đột quỵ xảy ra khi cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu đến não, ngăn chặn sự cung cấp ôxy cần thiết. Loại này là phổ biến nhất.
- Xuất huyết: Đột quỵ do mạch máu đến não bị vỡ, dẫn đến chảy máu não.
Bạn cần nhớ ba dấu hiệu dễ nhận biết của đột quỵ:
- Mặt bị méo một bên.
- Tay chân yếu, không thể giữ đồ lâu như đũa, chén, điện thoại...
- Nói khó khăn, méo mó, trong một số trường hợp có thể ngất xỉu.
2. Khi nào cần tầm soát đột quỵ một lần?
Thời gian đề xuất tầm soát đột quỵ được điều chỉnh theo từng cá nhân. Sau khi thăm bác sĩ Thần kinh và qua các xét nghiệm, bác sĩ sẽ tư vấn chi tiết theo từng trường hợp. Nếu kết quả chụp mạch máu não phát hiện hẹp hoặc phình, việc theo dõi định kỳ là cần thiết. Trong trường hợp bình thường, sau 3 năm hoặc với người dưới 50 tuổi, tái khám có thể được thực hiện sau 5 năm.
Đối với những người khỏe mạnh, không cần theo dõi thường xuyên, có thể thực hiện tầm soát mỗi 5 năm một lần. Những người có yếu tố nguy cơ cao như tăng huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao cần thực hiện theo dõi thường xuyên. Lưu ý rằng theo dõi không phải là tầm soát thường xuyên.
Ngoài ra, các chuyên gia về Thần kinh – Đột quỵ lưu ý rằng, việc khám tầm soát đột quỵ với kết quả bình thường không có nghĩa là chúng ta có thể chủ quan. Đặc biệt là nếu bạn dưới 40 tuổi và kết quả khám bình thường, nhưng sau đó thay đổi lối sống với việc hút thuốc lá, uống rượu bia 5-7 lon mỗi ngày, nguy cơ đột quỵ sẽ tăng cao hơn.
3. Ai nên thực hiện tầm soát đột quỵ?
Tầm soát đột quỵ là quan trọng không phân biệt ngành nghề và không giới hạn độ tuổi. Thường, từ 40 tuổi trở lên, mọi người nên thực hiện tầm soát cho căn bệnh này. Đối với những người có yếu tố nguy cơ như có người thân trong gia đình từng mắc đột quỵ, bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, cholesterol cao, bệnh lý về tim mạch, thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều, hoặc có các triệu chứng đau đầu kinh niên, động kinh, họ nên thực hiện tầm soát sớm. Đồng thời, nếu xuất hiện các dấu hiệu của cơn thiếu máu não như đột nhiên yếu tay chân, méo miệng và tự hết trong vòng 24 giờ, cũng là lúc cần thực hiện tầm soát đột quỵ.
Tầm soát nguy cơ đột quỵ định kỳ là cần thiết đối với những người gặp phải các vấn đề sau:
- Tiền sử gia đình có người thân từng bị đột quỵ: Nếu trong gia đình có người từng mắc đột quỵ, người bệnh cần tăng cường theo dõi vì yếu tố di truyền có thể tăng nguy cơ. Việc chia sẻ thông tin với bác sĩ về tiền sử của gia đình là quan trọng để nhận được lời khuyên tốt nhất.
- Người mắc bệnh đái tháo đường: Bệnh tiểu đường, một bệnh mạn tính, thường diễn tiến âm thầm và có thể gây biến chứng cho tim mạch, thần kinh, mắt, thận... Người mắc tiểu đường có nguy cơ đột quỵ cao hơn từ 2 đến 4 lần so với người bình thường.
4. Sống khoẻ để đề phòng đột quỵ
Một số yếu tố nguy cơ đột quỵ không thể thay đổi. Gồm tuổi tác (người già có nguy cơ cao hơn người trẻ), giới tính, chủng tộc và tiền sử gia đình. Các bệnh và tình trạng cụ thể cũng có thể tăng nguy cơ đột quỵ. Bao gồm: Tiền sử đột quỵ; Cao huyết áp; Cholesterol cao; Bệnh tim; Tiểu đường; Béo phì. Hoặc những người có lối sống tăng nguy cơ đột quỵ: Thói quen ăn uống không lành mạnh; Ít hoặc không vận động; Hút thuốc lá.
Do đó, cần kiểm soát và điều trị các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi bằng cách sống lành mạnh:
- Khám sức khỏe định kỳ 3-6 tháng: Để kiểm soát bệnh, uống đúng theo toa của bác sĩ, chỉ ngừng khi có ý kiến của bác sĩ.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh và trái cây, uống đủ nước, giảm lượng muối, chất béo.
- Tuân theo lối sống lành mạnh: Vận động hàng ngày. Nếu hút thuốc lá, thì ngừng ngay. Chỉ sử dụng rượu bia một cách hợp lý.
- Giảm mức căng thẳng: Căng thẳng tăng nguy cơ cao huyết áp và đột quỵ. Học cách giảm căng thẳng trong cuộc sống. Thực hành thở sâu để giảm căng thẳng.
5. Nhất thiết phải kiên nhẫn nhịn ăn trước đợt kiểm tra đột quỵ?
Để đảm bảo kết quả chính xác trong quá trình tầm soát đột quỵ, việc quan trọng nhất là bạn nên giữ đói buổi sáng. Trong gói tầm soát có xét nghiệm máu, và đôi khi cần nhịn ăn sáng khi cần chụp MRI với chất cản từ. Nếu bạn không muốn mang theo nhiều đồ ăn, hãy tận hưởng bữa sáng ngon lành tại căn tin bệnh viện sau khi hoàn thành quá trình lấy máu, và đợi nhận kết quả một cách thoải mái.