Top 6 Bài luận 'Bài ca nhà tranh bị gió thu phá' của Đỗ Phủ lớp 7 xuất sắc

I. Vài điều về Đỗ Phủ
- Đỗ Phủ (712-770) là một nhà thơ hiện thực nổi tiếng ở đời Đường Trung Quốc, tự là Tự Mĩ, hiệu Thiếu Lăng, quê ở tỉnh Hà Nam
- Ông sống trong cảnh đau khổ, bệnh tật suốt đời và để lại 1500 bài thơ
- Bút pháp hiện thực và tinh thần nhân đạo cao cả của ông ảnh hưởng sâu rộng đến thơ ca Trung Quốc sau này

II. Vài điều về tác phẩm Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Sáng tác năm 760, khi nhà mới xây của Đỗ Phủ bị gió thu phá. Bài thơ nổi tiếng thể hiện nỗi khổ cá nhân và ước mơ cao cả của nhà thơ
2. Bố cục (4 phần):
- Phần 1: Cảnh nhà tranh bị gió phá
- Phần 2: Những đứa trẻ cướp tranh
- Phần 3: Nỗi khổ gia đình trong đêm mưa
- Phần 4: Ước mơ của nhà thơ
3. Giá trị nội dung
- Thể hiện sinh động nỗi khổ của Đỗ Phủ khi nhà bị gió phá. Khát vọng cao cả: ước mơ có ngôi nhà vững chắc cho mọi người nghèo
4. Giá trị nghệ thuật
- Sử dụng thể thơ cổ thể, sắp xếp chi tiết hợp lý, kết hợp nhuần nhuyễn miêu tả, tự sự và biểu cảm

III. Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Câu 1 (trang 133 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Bài thơ chia thành 4 phần:

+ Phần 1: Miêu tả cảnh nhà tranh bị gió phá

+ Phần 2: Những đứa trẻ cướp tranh

+ Phần 3: Nỗi khổ gia đình trong đêm

+ Phần 4: Ước mơ của nhà thơ

b, Bài thơ có 3 khổ thơ 5 câu: khổ 1, 2 và 4

- Khổ thơ 1,2, 3 đa phần có 7 chữ trong mỗi câu thơ

- Khổ thơ 4 số chữ là 9, 10 chữ trong mỗi dòng

- Cách gieo vần:

+ Khổ thơ 2 và 3 gieo vần trắc: thể hiện sự khốn cùng đến đau xót, dằn vặt của tác giả

+ Khổ thơ cuối chủ yếu là vần bằng thể hiện mơ ước của tác giả về cuộc sống ấm no hơn.

Câu 2 (trang 134 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Phương thức biểu đạt
Miêu tả Tự sự: Phần đầu (3 khổ thơ đầu)
Biểu cảm trực tiếp Miêu tả kết hợp tự sự: Phần đầu (3 khổ thơ đầu)
Miêu tả kết hợp với biểu cảm: Phần đầu (3 khổ thơ đầu)
Tự sự kết hợp với biểu cảm: Phần đầu (3 khổ thơ đầu)
Phần sau ( khổ thơ cuối): không có phương thức nào

Câu 3 (trang 134 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Nỗi khổ khi ngôi nhà bị gió thu phá: cái bay sang sông, trên ngọn cây, rơi xuống lòng mương tơi tả

→Cảnh tượng điêu tàn

- Đỗ Phủ rất nghèo, để có được căn nhà đó phải nhờ vào sự trợ giúp của những người thân thích và bạn bè nay đã bị gió cuốn

- Nỗi khổ của sự bất lực: Hình ảnh lũ trẻ đua nhau cướp những tấm tranh chạy đi, đối diện với hình ảnh ông già chống gậy yếu ớt, bất lực

- Tình cảnh khổ cực khi phải đối mặt với cảnh mưa lạnh: chăn mền ướt rách nát, con thơ đạp lên rách nát thêm, cả nhà run rẩy

- Nỗi khổ trong chiến tranh loạn lạc: Chiến tranh là căn nguyên chính của những nỗi khổ thường nhật kia

+ Vì chiến tranh mà gia đình phải lang bạt, nhà thơ phải từ quan, những đứa trẻ phải đi cướp giật từ người khác

→Thông qua cách miêu tả sinh động, chân thực và hàm súc hiện lên cảnh khốn cùng của tác giả cũng chính là bức tranh chung của xã hội những ngày đen tối

Câu 4 (trang 134 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Nếu không có đoạn cuối của bài thơ thì giá trị biểu cảm của bài thơ giảm đáng kể khi chỉ có giá trị hiện thực:

+ Người đọc sẽ chỉ nhìn thấy hoàn cảnh khốn khó của nhà thơ mà không nhìn thấy được tấm lòng nhân hậu của nhà thơ

+ Không thấy được vẻ đẹp của giấc mơ và tấm lòng nhân ái, vị tha của tác giả

→ Nhờ vào 5 câu thơ cuối nỗi đau của người trở thành tấm gương phản chiếu mạnh mẽ nhất nỗi đau chung của muôn người, muôn nhà

Luyện tập

Bài 2 (trang 134 sgk ngữ văn 7 tập 1)

+ Từ việc nói lên nỗi khổ của bản thân, Đỗ Phủ đã tố cáo hiện thực đen tối, cùng đường của xã hội đương thời

+ Trong đau khổ nhà thơ vẫn thể hiện tấm lòng nhân hậu, dành cho người dân nghèo khổ những người chung số phận

I. Về Tác giả

- Đỗ Phủ (712 - 770), tự Tử Mĩ, hiệu Thiếu Lăng, là một nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc thời nhà Đường.

- Ông trải qua thời kỳ đau khổ và bệnh tật, làm quan rất ngắn và rời bỏ thủ đô để tránh chiến loạn.

- Đỗ Phủ và Lý Bạch được coi là hai nhà thơ vĩ đại và có ảnh hưởng lớn trong lịch sử văn hóa Trung Quốc.

- Các tác phẩm tiêu biểu: Tập thơ Ngao du nam bắc (731 - 745), Tập thơ Trường An khốn đốn (746 - 755), Tập thơ Lưu vong làm quan (756 - 759), Tập thơ Phiêu bạc tây nam (760 - 770)

II. Về Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Năm 760, Đỗ Phủ xây dựng một ngôi nhà tranh tại Tây Thành Đô, nhưng nó bị gió phá nát ngay sau khi mới ở được một thời gian ngắn.

- Tác giả sáng tác Bài ca nhà tranh bị gió thu phá để ghi lại sự kiện này, là một trong những tác phẩm nổi tiếng của ông.

2. Bố cục

- Gồm 4 phần:

Phần 1: Cảnh nhà tranh bị gió thu phá.
Phần 2: Cảnh lũ trẻ đến ăn cắp tranh.
Phần 3: Cuộc sống gia đình trong đêm nhà tranh bị phá.
Phần 4: Ước mơ của nhà thơ về tương lai.

III. Đọc - hiểu văn bản

1. Khổ thơ thứ nhất: Cảnh nhà tranh bị gió thu phá

- Thời điểm: Vào tháng 8 - mùa thu, gió rét.

- Sự kiện: Gió cuốn mất ba lớp tranh của ngôi nhà.

- Hình ảnh ngôi nhà tranh bị gió cuốn đi: Gió thét già, mái tranh bay khắp nơi.

2. Khổ thơ thứ 2: Cảnh lũ trẻ trong thôn đến ăn cắp tranh

- Hình ảnh đứa trẻ ăn cắp tranh: Xô đẩy, cướp giật tranh và bức tranh được mang đi.

- Hình ảnh người già yếu đuối: Ông lão chống gậy quay về nhà mà trong lòng đầy ấm ức.

3. Khổ thơ thứ 3: Cuộc sống gia đình trong đêm nhà tranh bị phá

- Hình ảnh thiên nhiên: Đêm thu lạnh, trời mưa không dứt.

- Cuộc sống gia đình: Chăn mền cũ không đủ sưởi ấm, đầu giường nhà dột chẳng thừa đâu.

- Hình ảnh nhân vật trữ tình: Ông lão không thể ngủ vì lo cho người dân khác cũng chịu khổ giống như mình.

4. Khổ thơ thứ 4: Ước mơ của nhà thơ về tương lai

- Mong muốn có một ngôi nhà rộng lớn để che chở kẻ sĩ nghèo trong thiên hạ.

- Để thực hiện ước mơ này, nhà thơ sẵn lòng chịu cảnh nghèo khổ.

IV. Tổng kết

- Nội dung: Bài thơ thể hiện nỗi khổ của nhà thơ khi ngôi nhà tranh bị gió phá nát và lòng yêu nước thương dân sâu sắc.

- Nghệ thuật: Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt, hình ảnh chân thực...

V. Trả lời câu hỏi

Câu 1: Phân tích bố cục của bài thơ:

- Bài thơ gồm 4 phần với số câu khác nhau, thể hiện tình cảm và nội dung đa dạng.

Câu 2: Miêu tả và biểu cảm trong từng phần:

- Phần 1: Miêu tả kết hợp tự sự.
- Phần 2: Tự sự kết hợp biểu cảm.
- Phần 3: Miêu tả kết hợp biểu cảm.
- Phần 4: Biểu cảm trực tiếp.

Câu 3: Nỗi khổ của nhà thơ và cách thể hiện:

- Về cả thể chất và tinh thần, thông qua miêu tả hình ảnh thiên nhiên và cuộc sống gia đình.

Câu 4: Ý nghĩa nếu không có năm dòng thơ cuối:

- Giá trị biểu cảm và tình cảm cao quý của nhà thơ sẽ giảm đi, mất đi khía cạnh nhân đạo và lý tưởng.

II. Luyện tập

Dùng hai câu để nêu ý chính của đoạn văn về Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ:

Qua Bài ca nhà tranh bị gió thu phá, Đỗ Phủ không chỉ thể hiện nỗi thống khổ cá nhân mà còn là của 'kẻ sĩ nghèo trong thiên hạ', tôn vinh lòng yêu nước và tình thương dân.

I. GIỚI THIỆU VỀ TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM

1. Tác giả.

Đỗ Phủ (712 – 770) là một nhà thơ lỗi lạc trong thời kỳ Đường ở Trung Quốc. Sinh ra ở tỉnh Hà Nam, ông trải qua cuộc sống ngắn ngủi làm quan, nhưng hầu hết thời gian ông phải đối mặt với đau khổ và bệnh tật. Đỗ Phủ sống trong thời đại loạn lạc, cuộc sống phiêu bạt đã dẫn ông đến nhiều nơi, và chỉ nhờ sự giúp đỡ của bạn bè và người thân mà ông xây dựng được ngôi nhà bên cạnh khe Cán Hoa (phía tây thành đô). Nhưng đáng tiếc, ngôi nhà mới chỉ tồn tại được vài tháng trước khi bị gió phá nát. Bài thơ này được sáng tác trong bối cảnh đau thương đó.

2. Tác phẩm

Đây là một bài thơ viết theo lối cổ thể (tương đối tự do về vần, luật, đối). Với bút pháp hiện thực và tinh thần nhân đạo, bài thơ của Đỗ Phủ đã để lại ấn tượng sâu sắc trên thơ ca Trung Quốc thời sau.

II. KIẾN THỨC CƠ BẢN

Câu 1. a) Bài thơ bao gồm bốn phần:

- Phần 1 (khổ thứ nhất): tác giả mô tả cảnh gió thu cuốn mất lớp tranh của ngôi nhà.

- Phần 2 (khổ 2): kể về cảnh trẻ con lấy mất những tờ tranh bị gió thổi đi.

- Phần 3 (khổ 3): mô tả nỗi đau khổ của gia đình trong đêm mưa.

- Phần 4 (khổ 4): ước mơ cao quý của nhà thơ.

b) Bài thơ có ba đoạn, mỗi đoạn chứa năm câu (điều hiếm thấy trong thơ cổ Trung Quốc, thường số câu trong mỗi đoạn là nhịp chẵn). Đặc biệt, khổ ba dài hơn với tám câu, thể hiện nỗi đau vô hạn của nhà thơ. Khổ 4, các câu trong đoạn dài hơn, có lẽ để thể hiện tâm tư, tình cảm và khát vọng cao đẹp của nhà thơ.

Việc sắp xếp câu và đoạn như vậy cho thấy Đỗ Phủ không quá quan tâm đến hình thức trong sáng tác, ông linh hoạt thay đổi để phục vụ nội dung diễn đạt.

Câu 2. Các phương thức diễn đạt trong từng đoạn thơ:

Miêu tả

Tự sự

Biểu cảm trực tiếp: Phần 4

Miêu tả- tự sự: Phần 1

Miêu tả- biểu cảm: Phần 3

Tự sự - Biểu cảm: Phần 2

Tự sự- miêu tả- biểu cảm

- Ở phần thứ nhất, sau sự mất mát vật chất là nỗi đau tinh thần (khi tác giả chứng kiến cảnh trẻ con cướp những tấm tranh – cuộc sống cùng cực đã làm thay đổi tính cách trẻ thơ).3. Nỗi khổ của nhà thơ được đề cập trong phần hai, đặc biệt là trong phần ba của bài thơ. Nó bao gồm nỗi khổ về vật chất và tinh thần, là nỗi khổ của cá nhân nhưng cũng là nỗi khổ của cả một xã hội, một thời đại.

- Ở phần ba, nỗi khổ của cả gia đình trong đêm mưa được nhà thơ miêu tả chi tiết và cặn kẽ. Đêm tối mù mịt, nhà dột, chăn nát,… cơm mưa kéo dài suốt đêm làm tăng thêm nỗi khổ.

Mặc dù nỗi đau của một người có thể tạo ra một bài thơ hay và có giá trị biểu cảm, nhưng nhờ vào năm dòng thơ cuối, nỗi đau cá nhân trở thành tấm gương phản ánh nỗi đau của hàng triệu người, của nhiều gia đình. Hơn thế nữa, nó thể hiện tư tưởng nhân văn cao quý của nhà thơ (khi đặt nỗi đau chung của đất nước, của mọi người lên trên nỗi đau riêng của mình). Khổ thơ cuối là biểu tượng của lòng nhân ái vô song. Ước mơ của nhà thơ có vẻ huyền bí nhưng rất đẹp, bởi nó nảy sinh từ khao khát về một cuộc sống hòa bình, hạnh phúc, no đủ.

III. PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG

1. Cách đọc

Đối với ba đoạn thơ đầu, tác giả chủ yếu sử dụng tự sự và miêu tả, đọc giả cần tập trung vào chi tiết miêu tả nỗi đau: tranh bị gió cuốn đi, trẻ con cướp tranh, gia đình ngủ trong canh gió thét. Đến khổ thơ cuối, đọc nên có giọng đọc cao để thể hiện được khao khát cao cả của tác giả.

2. Tóm tắt đoạn văn:

Bài ca nhà tranh bị gió thu phá thể hiện nỗi đau của Đỗ Phủ và là cảm nhận chung của những người trí thức nghèo trong xã hội. Điều này giúp bài thơ mãi mãi lôi cuốn tâm hồn độc giả qua thời gian.

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

Câu 1 - Trang 133 SGK

Khám phá và phân tích tổ chức bài thơ.

Trả lời:

Bài thơ được hình thành từ 4 phần:

- Phần 1 (5 dòng đầu): Bối cảnh chung - Gió thu cuốn mất ba lớp tranh nhà tác giả.

- Phần 2 (5 dòng tiếp theo): Uất ức vì già yếu bị bọn trẻ con xô cướp giật mất tranh.

- Phần 3 (8 dòng tiếp theo): Nỗi khổ nhà dột, ướt lạnh, con quậy phá, lo lắng vì loạn lạc.

- Phần 4 (phần còn lại): Tình cảm cao quý của tác giả.

Cũng có thể chia bố cục thành 2 phần: phần đầu 18 câu làm nền và phần sau 5 câu thể hiện ước mơ cao cả, tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Đỗ Phủ. Phần đầu có thể chia thành ba phần nhỏ theo cách khác.

Cách phân chia sau cũng rất hợp lý.

Câu 2 - Trang 134 SGK

Ghi vào vở và đánh dấu × vào ô em cho là hợp lý.

Trả lời:

- Phần 1: Miêu tả kết hợp tự sự

- Phần 2: Tự sự kết hợp biểu cảm- Phần 3: Miêu tả kết hợp biểu cảm- Phần 4: Biểu cảm trực tiếpCâu 3 - Trang 134 SGK

Những nỗi khổ nào của nhà thơ đã được đề cập trong bài thơ? Tác giả đã miêu tả và thể hiện sinh động, khúc chiết những nỗi khổ đó như thế nào?

Trả lời:

Giây lát, gió lặng, mây tối mực,

Trời thu mịt mịt đêm đen đặc

Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,

Con nằm xấu nết đạp lót nát

Đầu giường nhà dột chẳng chừa đâu

Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt

Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê.

- Nỗi khổ vì ngôi nhà bị gió cuốn: cái thì bay sang sông, cái thì treo trên ngọn cây, cái nhào xuống lòng mương tơi tả. Cảnh tượng thực sự kinh hoàng.

Đỗ Phủ rất nghèo, để có được ngôi nhà tranh ấy phải nhờ vào sự giúp đỡ của những người thân thích và bạn bè nay bị gió cuốn, biết xoay sở làm sao.

- Nổi khổ vì thân tình thế thái: Hình ảnh thật thương tâm, một bên lũ trẻ đua nhau cướp những tấm tranh chạy đi, một bên ông già chống gậy lom khom, miệng gào thét mà chẳng đòi lại được.

- Nỗi khổ phải nằm trong mưa lạnh: Mưa chẳng dứt, nhà bị tốc mái, chăn mền ướt sũng rách nát, còn bị con thơ đạp rách thêm, rét lạnh tựa sắt, cả nhà run cầm cập.- Nỗi khổ vì chiến tranh loạn lạc: Đây mới là nỗi khổ lớn nhất và là nguyên nhân của ba nỗi khổ trên. Vì loạn lạc mà nhà thơ phải phiêu bạt, từ quan, vì loạn lạc mà những đứa trẻ khổ sở túng thiếu phải đi cướp giật của người khác. Và cũng vì loạn lạc mà nhà thơ phải đêm dài ít ngủ, chịu lạnh, chịu đói.

⟹ Cách miêu tả của nhà thơ rất sinh động, cụ thể, đồng thời tính hàm súc cao, chỉ bằng một vài câu ngắn gọn người đọc đã hình dung được cả cảnh tượng.

Câu 4 - Trang 134 SGK

Giả sử không có 5 dòng thơ cuối thì ý nghĩa, giá trị biểu cảm của bài thơ sẽ giảm đi như thế nào? Phân tích tình cảm cao quý của nhà thơ được biểu hiện qua phần cuối.

Trả lời:

Giá trị của bài thơ đã tăng lên nhiều lần nhờ đoạn kết:

“Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,

Cho khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,

Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bản!

Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt

Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!”

Để viết những dòng thơ “xuất thần” tuyệt vời này, Đỗ Phủ vượt lên trên nỗi đau khổ, nghèo túng của chính bản thân mình.

Nhà thơ mơ ước có được “nhà rộng muôn ngàn gian” vững chãi trước giông bão gió mưa để che cho những kẻ sĩ nghèo trong khắp thiên hạ. Bao giờ nhìn thấy nhà ấy sừng sững dựng trước mắt thì riêng lều của nhà thơ tan nát, tấm thân cửa nhà thơ dẫu có chết vì giá rét vẫn cam lòng.

Đây đúng là một ước mơ cao cả chan chứa lòng vị tha (vì chỉ nghĩ tới người khác) và tinh thần nhân đạo (ưức mong cho mọi người được hân hoan vui sướng).

Tinh thần tiên ưu, hậu lạc (lo trước, vui sau) của Nho giáo đã thấm sâu vào tâm hồn Đỗ Phủ. Nhà thơ tuy nghèo khổ rất mực nhưng lại không muốn mình sung sướng trước mọi người. Ồng mơ ước cho mọi người được sung sướng trước ông và hơn ông.

Thật là một tư tưởng giàu tính nhân văn đáng ca ngợi.

LUYỆN TẬP

Câu 2 - Trang 134 SGK

Dùng tối đa là hai câu để nêu lên ý chính của đoạn văn sau đây bàn về Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ. (Đọc thêm bài trang 134 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trả lời:

+ Từ việc thể hiện nỗi khổ cá nhân, Đỗ Phủ đã tố cáo hiện thực đen tối và đường lối xã hội đương thời

+ Trong nỗi đau khổ, nhà thơ vẫn bộc lộ tâm hồn nhân ái, dành cho những người dân nghèo khổ cùng số phận.

Tổng kết
Kết hợp nhiều phong cách biểu đạt, Đỗ Phủ đã thể hiện một cách sinh động nỗi đau của mình vì ngôi nhà tranh bị gió cuốn mất. Đáng quý hơn, vượt lên trên bất hạnh cá nhân, nhà thơ đã thể hiện ước mơ cao cả: ước sao có ngôi nhà vững chắc muôn vàn để che chở cho tất cả mọi người nghèo trong thiên hạ.

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

Giới thiệu về tác giả: Đỗ Phủ (712 -770), một nhà thơ nổi tiếng thời Đường ở Trung Quốc, tự là Tử Mĩ, hiệu Thiếu Lăng, quê ở Hà Nam. Ông trải qua cuộc sống khó khăn và bệnh tật. Năm 755, trong cuộc loạn An Lộc Sơn, ông chấp nhận từ chức để đưa gia đình về Tây Nam, Tứ Xuyên. Năm 760, được sự giúp đỡ của bạn bè và người thân, Đỗ Phủ xây dựng một căn nhà gần khe Cán Hoa. Tuy nhiên, sau một vài tháng, căn nhà đã bị gió phá nát. Bài thơ này được sáng tác trong tình cảnh đau buồn đó.

Về bài thơ:
Thể hiện qua nhiều phương tiện biểu đạt và viết theo lối cổ điển với sự tự do về vần, luật, và đối. Bằng bút pháp hiện thực và tinh thần nhân đạo cao, bài thơ đã ảnh hưởng sâu rộng đến thơ ca Trung Quốc thời sau.

Đỗ Phủ đã sống động thể hiện nỗi đau của bản thân khi nhà tranh bị gió phá nát. Hơn nữa, ông mơ ước về một ngôi nhà vững chắc, che chở cho mọi người nghèo.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: (Trang 133 - SGK Ngữ văn 7 tập 1) Phân tích cấu trúc của bài thơ.

Bài thơ chia thành 4 phần:
- Phần 1 (5 câu đầu): mô tả nhà tranh bị gió phá nát.
- Phần 2 (5 câu tiếp): trẻ con cướp tranh, tác giả quay về tâm trạng ấm ức.
- Phần 3 (8 câu tiếp): Nỗi đau của tác giả và gia đình trong đêm mưa.
- Phần 4 (phần còn lại): ước mơ của tác giả về cuộc sống ấm áp cho mọi người nghèo và sẵn sàng hi sinh bản thân nếu có thể làm cho nhân dân hạnh phúc.

Thống kê số câu và giải thích vì sao có sự chênh lệch về số chữ trong mỗi phần.

Thống kê số câu:
Bài thơ có 3 khổ 5 câu: khổ 1, khổ 2, khổ 4. Khổ 3 có 8 câu.
Thống kê số chữ: Các khổ 1, 2, 3 đa phần có 7 chữ trong mỗi dòng thơ. Riêng khổ cuối (khổ 4) có 9, 10 chữ trong mỗi dòng.
Thống kê về vần: Khổ 2, 3 vần trắc, khổ cuối nghiêng về vần bằng.

Lí giải:
Đoạn 3 khá đặc biệt với 8 câu. Tác giả tập trung miêu tả chi tiết về sự đau khổ trong đêm mưa: nhà đổ, lạnh buốt, ông không ngủ được. Điều này làm tăng ý thơ và làm cho đoạn trở nên dài hơn.

Trong khổ thơ cuối, câu thơ dài hơn các khổ trước để diễn đạt tâm tư, tình cảm và khát vọng cao quý của tác giả.

Câu 2: (Trang 134 - SGK Ngữ văn 7 tập 1) Đánh dấu X vào ô đúng trên bảng sau.

Bài làm:
- Phần 1: Mô tả kết hợp tự sự
- Phần 2: Tự sự kết hợp biểu cảm
- Phần 3: Mô tả kết hợp biểu cảm
- Phần 4: Biểu cảm trực tiếp

Câu 3: (Trang 134 - SGK Ngữ văn 7 tập 1) Nỗi đau nào của tác giả được đề cập trong bài thơ? Tác giả đã miêu tả và thể hiện nỗi đau đó như thế nào?

Bài làm:
Nỗi đau được miêu tả trong bài thơ:
- Nỗi đau khi nhà tranh bị gió cuốn: những chiếc tranh bay đi, treo trên cây, rơi xuống mương. Cảnh tượng kinh hoàng. Miêu tả chi tiết mang lại cái nhìn chua chát và sự bất lực khi mái nhà tan hoang. Đây là nỗi đau đầu tiên mà Đỗ Phủ miêu tả.
- Đằng sau sự mất mát vật chất là đau đớn tinh thần (khi trẻ con cướp tranh, làm thay đổi tính cách của trẻ thơ), ông già gào thét mà không đòi lại được.
- Nỗi đau trước cảnh mưa lạnh: Đêm tối tăm, nhà đổ, chăn rạn, thêm cả cơm mưa kéo dài làm tăng cường nỗi đau.

Điều này là nền tảng cho nỗi đau cuối cùng của tác giả: tuổi già và cảnh loạn lạc khiến ông thức trắng một đêm, trong nỗi đau, ông chỉ nghĩ về sự hạnh phúc của nhân dân.

Câu 4: (Trang 134 - SGK Ngữ văn 7 tập 1) Nếu không có 5 dòng thơ cuối, ý nghĩa biểu cảm của bài thơ sẽ giảm đi như thế nào? Phân tích tình cảm cao quý của tác giả được thể hiện qua phần cuối.

Bài làm:
Tinh thần nhân đạo, nhân văn cao quý của bài thơ được tác giả đặt vào khổ thơ cuối cùng. Nếu chỉ dừng lại ở các khổ trước, bài thơ chỉ là sự thể hiện thực về nỗi đau của tác giả và làm đau lòng người đọc. Do đó, giá trị biểu cảm sẽ giảm đi ít nhiều.

LUYỆN TẬP
Câu 1: (Trang 134 - SGK Ngữ văn 7 tập 1) Nêu ý chính của đoạn văn bàn về 'Bài ca nhà tranh bị gió thu phá' của Đỗ Phủ bằng tối đa hai câu.

Bài làm:
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá không chỉ thể hiện nỗi đau của Đỗ Phủ mà còn là nỗi đau của nhiều kẻ sĩ nghèo. Tình yêu nước và lòng nhân ái của tác giả được thể hiện qua bài thơ, gây xúc động cho độc giả.

Phần tham khảo mở rộng
Giá trị nội dung và nghệ thuật trong ' Bài ca nhà tranh bị gió thu tàn phá'
Bài làm:
1. Giá trị nội dung
Bài thơ sống động miêu tả nỗi đau của Đỗ Phủ và khao khát của ông về một ngôi nhà cho tất cả mọi người nghèo. Đồng thời, thể hiện hiện thực xã hội thời kỳ đó và lòng nhân ái của ông đối với mọi người.
2. Giá trị nghệ thuật
Thể thơ cổ điển
Cấu trúc hợp lý
Bút pháp hiện thực và tinh thần nhân đạo

I. Tác giả, tác phẩm

1. Người sáng tác

Đỗ Phủ (712-770) là một nhà thơ hiện thực nổi tiếng trong thời kỳ Đường ở Trung Quốc, tự gọi mình là Tự Mĩ, hiệu Thiếu Lăng, quê ở tỉnh Hà Nam
- Ông đã từng thử sức trong vai trò quan lại một thời gian ngắn, nhưng hầu hết thời gian ông sống trong cảnh đau khổ và bệnh tật
- Năm 759, ông từ bỏ sự nghiệp quan lại, dẫn gia đình trở về khu vực Tây Nam, sống một thời gian tại Thành Đô, thuộc phủ Tứ Xuyên.
2. Hoạt động sáng tác
- Ông để lại khoảng 1500 bài thơ cho thế hệ sau
- Phong cách sáng tạo hiện thực cùng tinh thần nhân đạo cao cả của ông đã gây ảnh hưởng sâu rộng đến thơ ca Trung Quốc thời sau

3. Tác phẩm

Bài thơ 'Bài ca nhà tranh bị gió thu phá' được sáng tác theo thể loại cổ điển (tương đối tự do về vần, luật, đối). Bằng cách sử dụng bút pháp hiện thực tinh tế, kết hợp với tinh thần nhân đạo cao cả, bài thơ này đã để lại ảnh hưởng sâu rộng trong thơ ca Trung Quốc thời sau.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

* Bài thơ có thể được chia thành 4 phần:

Phần 1: 5 câu đầu: Mô tả cảnh gió thu cuốn mất bức tranh của ngôi nhà.
Phần 2: 5 câu tiếp theo: Tâm trạng ấm ức do già yếu nên bị bọn trẻ cướp giật mất tranh.
Phần 3: 8 câu tiếp theo: Nỗi đau của ngôi nhà tan hoang, ướt lạnh, con trẻ quậy phá và lo lắng về tình hình loạn lạc.
Phần 4: phần còn lại: Ước mơ cao cả của nhà thơ.
* Bài thơ có 3 đoạn, mỗi đoạn chứa 5 câu, điều này khá hiếm trong thơ cổ Trung Quốc, vì thường số câu trong mỗi đoạn là nhịp chẵn). Riêng khổ thứ 3 thì dài hơn, gồm 8 câu, mô tả nỗi đau vô tận của nhà thơ. Đến khổ thứ 4, những câu trong khổ này đều dài hơn so với các phần còn lại, có lẽ để diễn đạt những tâm tư, tình cảm và ước vọng cao đẹp của nhà thơ.

=> Đỗ Phủ là một nhà thơ không quá cứng nhắc về hình thức trong sáng tạo thơ. Ông có khả năng linh hoạt thay đổi số câu, số chữ, cách gieo vần,… quan trọng là để phục vụ tốt nội dung diễn đạt.

Câu 2. Các phương thức biểu đạt trong từng đoạn thơ:
Miêu tả
Tự sự
Biểu cảm trực tiếp: Phần 4
Miêu tả- tự sự: Phần 1
Miêu tả- biểu cảm: Phần 3
Tự sự - Biểu cảm: Phần 2
Tự sự- miêu tả- biểu cảm

Câu 3:

* Những nỗi đau của nhà thơ được đề cập trong bài thơ:

Nỗi đau của ngôi nhà bị gió cuốn: bức tranh bay đi qua sông, một số treo trên cây cao tít, một số rơi xuống mương, hình ảnh thực sự kinh hoàng. Do Đỗ Phủ rất nghèo, ngôi nhà tranh ấy được xây dựng nhờ vào sự giúp đỡ từ người thân và bạn bè, nhưng nay lại bị gió cuốn đi, ông phải làm thế nào?
Nỗi đau vì tình thân thế thái: hình ảnh một bên là lũ trẻ đua nhau cướp những tấm tranh và bỏ chạy, một bên là ông già chống gậy lom khom, miệng gào thét đến mức không thể nói.
Nỗi đau từ cơn mưa lạnh: nhà bị tốc mái mà mưa không ngừng, chăn mền ướt sũng, đứa trẻ quấy khóc.
Nỗi đau vì chiến tranh và loạn lạc: đây là nỗi đau lớn nhất và cũng là nguyên nhân chính dẫn đến 3 nỗi đau trên. Vì loạn lạc, nhà thơ buộc phải từ chức, phiêu bạt, vì loạn lạc, những đứa trẻ nghèo phải đi cướp của người khác, và cũng vì loạn lạc, nhà thơ trải qua đêm dài ít ngủ, chịu lạnh và chịu đói.
=> Chỉ với vài nét đậm nét, Đỗ Phủ đã mô tả sinh động và súc tích những nỗi đau của mình, đặc biệt là bằng cách điểm xuyết: việc trải qua cơn loạn đã làm nổi bật nỗi đau của nhà thơ gấp nhiều lần.

Câu 4:

* Giả sử không có 5 dòng thơ cuối, bài thơ vẫn rất hay và vẫn mang giá trị biểu cảm cao. Bởi vì nó vẫn thể hiện được nỗi thống khổ thực sự của con người trước sự tàn phá của thiên nhiên, cũng như vẫn thể hiện sự âu lo của nhà thơ trước thách thức cuộc sống, hoặc nói cách khác, lo lắng về tương lai của lũ trẻ.

Mặc dù vậy, nhờ có 5 dòng thơ cuối, nỗi đau của một người mới trở thành nỗi đau phản ánh của đại đa số, của tất cả mọi nhà. Hơn nữa, nó là minh chứng cho tư tưởng nhân văn cao quý của nhà thơ khi đặt nỗi đau chung của đất nước, của cả xã hội lên trên nỗi đau riêng tư. Có thể nói, ước mơ của nhà thơ có vẻ utopia, huyền bí nhưng lại tràn đầy vẻ đẹp, bởi vì nó xuất phát từ khát khao về một cuộc sống hòa bình, hạnh phúc và đầy đủ. Điều này là một tư tưởng nhân đạo đáng khen ngợi.