Buzz
1. Bài luận 'Bến quê' số 1
Bố cục
- Đoạn đầu (từ đầu … trước cửa sổ nhà mình): Sự kiện của nhân vật Nhĩ qua cuộc trò chuyện của Nhĩ và Liên
- Phần thứ hai (tiếp … lá buồm cánh dơi in bật trên một vùng nước đỏ): Hành trình vượt sông của Tuấn
- Phần thứ ba (còn lại): Cuộc gặp gỡ Nhĩ của cụ giáo Khuyến
Câu 1 (trang 107 sgk ngữ văn 9 tập 2)
Nhân vật Nhĩ đối mặt với hoàn cảnh đặc biệt:
Anh đã hành trình khắp nơi trên thế giới, nhưng cuối cùng, bị giam chặt vào giường bệnh vì căn bệnh hiểm nghèo, không thể tự do di chuyển
- Nhĩ phát hiện ra vùng đất bên kia xinh đẹp, yên bình nhưng lại không thể đặt chân đến
- Đặt nhân vật vào tình cảnh nghịch lý đó, tác giả muốn đưa độc giả trải nghiệm quanh co của cuộc sống
- Cuộc sống và số phận con người chứa đựng nhiều điều không bình thường, nghịch lý, ngẫu nhiên, vượt ra khỏi kế hoạch và mong muốn, nhấn mạnh sự hiểu biết và kế hoạch của con người
- Trên con đường cuộc sống, người ta khó tránh khỏi những vòng vèo hoặc chùng chình, và sự giàu có cùng với vẻ đẹp thân quen như bãi bồi bên kia sông, vợ yêu thương và hy sinh cho đến lúc chia ly, mới khiến Nhĩ cảm nhận được
Câu 2 (trang 107 sgk ngữ văn 9 tập 2)
Qua khung cửa sổ, Nhĩ phát hiện vẻ đẹp trước đây dù đã đi khắp nơi trên thế giới cũng không tìm thấy
- Không gian mở ra trước cửa sổ với sự kết hợp của bông bằng lăng và dòng sông Hồng màu đỏ nhạt vào mùa thu, bức tranh của bãi bồi bên kia sông
- Cảnh đẹp gần gũi xung quanh Nhĩ, nhưng anh chỉ nhận ra giá trị thực sự khi sắp phải chia tay đời
- Nhĩ khát khao đặt chân lên bãi bồi bên kia sông, mong muốn thức tỉnh mọi người về giá trị của cuộc sống đơn giản và bền vững, những giá trị thường bị lãng quên
→ Sự thức tỉnh xen lẫn với hối tiếc, đau lòng của Nhĩ
Câu 3 (trang 108 sgk ngữ văn 9 tập 2)
Nghệ thuật mô tả tâm lý của Nguyễn Minh Châu tinh tế, giàu tinh thần nhân văn
- Tác giả đặt Nhĩ vào tình thế khó khăn để anh có cơ hội tự nhìn nhận lại cuộc đời và đưa ra những suy nghĩ sâu sắc về bản thân
- Nhĩ suy nghĩ về ý nghĩa của cuộc sống, những người xung quanh, và cuộc hành trình của chính mình
+ Bức tranh về cảnh đẹp trước mắt khiến cuộc sống trở nên tươi đẹp hơn, đặc biệt là vợ và con, những người đã âm thầm đồng hành với Nhĩ
+ Sự thức tỉnh của Nhĩ về vẻ đẹp của bãi bồi bên kia sông trở thành biểu tượng cho sự thức tỉnh của con người
Câu 4 (trang 108 sgk ngữ văn 9 tập 2)
Phần kết của truyện tập trung mô tả chi tiết về những đặc điểm và cử chỉ đặc trưng của Nhĩ:
- 'Nhìn Nhĩ cố gắng nâng lên, giơ tay yếu ớt qua cửa sổ với sự quyết liệt, như một cử chỉ cuối cùng trước khi chia tay'
→ Hành động này không chỉ thể hiện sự nỗ lực cuối cùng của Nhĩ, mà còn là một lời nhắc nhở cho độc giả về những giá trị quan trọng nhất trong cuộc sống
- Hay nói cách khác, nó cũng là cách tác giả muốn thức tỉnh mọi người về những vòng vèo, chùng chình trong cuộc sống và nhấn mạnh vào giá trị đơn giản, gần gũi, và bền vững
Câu 5 (trang 108 sgk ngữ văn 9 tập 2)
Các hình ảnh trong truyện đều chứa nhiều ý nghĩa, kết hợp giữa nghĩa thực và nghĩa tượng:
- Hình ảnh của bãi bồi, bến sông không chỉ là về vẻ đẹp tự nhiên, mà còn là biểu tượng của quê hương, nơi gắn bó với những kí ức và giá trị tinh thần
- Bông bằng lăng cuối mùa và tiếng đất lở ở bờ sông không chỉ là mô tả sự chấp nhận cuộc sống của Nhĩ mà còn là biểu tượng của sự chuẩn bị cho ngày cuối cùng
- Hành động cuối cùng của Nhĩ là sự thức tỉnh và mong muốn truyền đạt những giá trị quý báu ấy cho đứa con trai
3. Bài viết 'Nơi quê hương'
I. Giới thiệu về tác giả
- Nguyễn Minh Châu (1930-1989)
- Quê quán: làng Văn Thai (tên nôm là làng Thơi), xã Quỳnh Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An
- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:
+ Tốt nghiệp Kỹ nghệ Huế năm 1945
+ Học sĩ quan lục quân Trần Quốc Tuấn
+ Học trường Văn hóa Lạng Sơn năm 1962
+ Kết nạp Hội nhà văn Việt Nam năm 1972
Các tác phẩm tiêu biểu: Chiếc thuyền ngoài xa, Dấu chân người lính, Bến quê…
- Phong cách sáng tác:
+ Ngoài chiến trận, Nguyễn Minh Châu viết về âm vang chiến trận và vấn đề dân sự qua bút tích của một người lính.
II. Tác phẩm:
Truyện ngắn “Bến quê’' xuất bản năm 1985, kể về Nhĩ, một người trải đời đang đối diện với cái chết, tác giả gửi gắm suy ngẫm về cuộc sống, gia đình và quê hương.
III. Đọc hiểu văn bản
Câu 1 - Trang 107 SGK ngữ văn 9 tập 2: Nhân vật Nhĩ trong truyện ở vào hoàn cảnh như thế nào? Xây dựng tình huống ấy, tác giả nhằm thể hiện điều gì?
Trả lời Nhân vật Nhĩ trong truyện ở trong hoàn cảnh đặc biệt:- Từng đi khắp nơi nhưng cuối đời bị cảm bệnh nặng.- Khám phá vẻ đẹp bên sông nhưng không thể đến.Đặt Nhĩ vào tình huống nghịch lý, tác giả muốn độc giả suy nghĩ về cuộc đời.
Câu 2 - Trang 107 SGK ngữ văn 9 tập 2: Những ngày cuối cùng, Nhĩ buộc chặt vào giường bệnh, anh nhìn thấy gì qua cửa sổ và anh khao khát điều gì? Vì sao và ý nghĩa của khao khát đó là gì?
Trả lời
Nhĩ mong được đặt chân lên bãi bồi bên kia sông.- Điều ước của anh là thức tỉnh về giá trị bền vững.- Sự thức tỉnh kèm theo niềm ân hận và xót xa.
Câu 3 - Trang 108 SGK ngữ văn 9 tập 2: Tại sao nói ngòi bút miêu tả tâm lí của Nguyễn Minh Châu ở thiên truyện này rất tinh tế và thấm đượm tinh thần nhân đạo? Phân tích miêu tả tâm lí Nhĩ để khẳng định điều trên.
Trả lời
Trong truyện, ngòi bút miêu tả tâm lí của Nguyễn Minh Châu rất tinh tế và thấm đẫm tinh thần nhân đạo.- Hiển nhiên từ cách chọn và xử lí tình huống.- Suy nghĩ của Nhĩ về cuộc sống, về những người thân như vợ con, và về cuộc đời anh.- Đó là tình yêu đối với cuộc sống, trải nghiệm qua một cuộc đời đầy sóng gió.
Câu 4 - Trang 108 SGK ngữ văn 9 tập 2: Ở đoạn kết truyện, tác giả tập trung miêu tả chân dung và cử chỉ của Nhĩ một cách đặc biệt. Giải thích ý nghĩa của chi tiết đó.
Trả lời
Ở đoạn kết truyện, tác giả miêu tả chân dung và cử chỉ của Nhĩ một cách đặc biệt.- Hành động này có thể hiểu là anh muốn con trai đừng bỏ lỡ chuyến đò cuối cùng trong ngày.- Đó là ý muốn khẩn trương để mọi người nhìn nhận giá trị đích thực, giản dị và bền vững của cuộc sống.
Câu 5 - Trang 108 SGK ngữ văn 9 tập 2: Nhiều hình ảnh, chi tiết trong truyện mang tính biểu tượng. Chọn và nêu ý nghĩa biểu tượng của một số hình ảnh, chi tiết đó. (Gợi ý: hình ảnh bãi bồi bên sông, bờ sông bên này bị sụt lở, chi tiết anh con trai sa vào đám chơi phá cờ thế…)
Trả lời
Hình ảnh bãi bồi, bến sông biểu tượng cho vẻ đẹp của cuộc sống bình dị.- Những bông hoa bằng lăng, tiếng đất lở... thể hiện sự sống của Nhĩ trong những ngày cuối cùng.- Hành động của con trai thể hiện sự chùng chình, vòng vèo trong cuộc sống.- Cử chỉ của Nhĩ ở cuối truyện cũng như một cảnh báo về giá trị thực sự của cuộc sống.
Câu 6 - Trang 108 SGK ngữ văn 9 tập 2: Truyện này thể hiện suy nghĩ, trải nghiệm của nhà văn về con người và cuộc sống. Tìm trong văn bản đoạn văn thể hiện tập trung chủ đề của truyện và nêu cảm nhận của bạn về đoạn đó.
Trả lời
Đoạn văn thể hiện suy nghĩ của nhân vật khi thấy con trai ham chơi, lãng phí.
IV. Luyện tập
Câu 1 – Luyện tập - Trang 108 SGK ngữ văn 9 tập 2: Đọc đoạn đầu truyện và nhận xét nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của tác giả.
Trả lời
- Cảnh vật được miêu tả qua con mắt của Nhĩ. - Miêu tả theo trật tự từ gần tới xa tạo nên một không gian sâu rộng.- Miêu tả bằng cảm xúc rất tinh tế.
Câu 2 – Luyện tập - Trang 109 SGK ngữ văn 9 tập 2:
Không khéo rồi thằng con trai lại trễ chuyến đò cuối cùng trong ngày, Nhĩ nghĩ buồn bã, con người trên đời khó tránh khỏi những chuyện vòng vèo hoặc chùng chình. Anh đã trải qua những gì mới hiểu hết vẻ giàu có và đẹp của bãi bồi sông Hồng bên kia, trong sự tiêu sơ, và điều riêng anh khám phá giống như niềm say mê lẫn nỗi ân hận, không giải thích được.
Nêu cảm nghĩ của bạn về đoạn trích trên.
Trả lời
Viết đoạn văn:- Nêu tình huống- Phân tích nỗi khao khát, hoài vọng của Nhĩ.- Bài học nhân sinh mà Nhĩ rút ra.
3. Bài soạn 'Bến quê' số 2
Cấu trúc: Gồm 3 phần
- Phần 1 (từ đầu … trước cửa sổ nhà mình): Mô tả tình cảnh của nhân vật Nhĩ qua cuộc trò chuyện của Nhĩ và Liên.
- Phần 2 (tiếp … lá buồm cánh dơi in bật trên một vùng nước đỏ): Hành trình sang bên kia sông của Tuấn.
- Phần 3 (phần còn lại): Chuyến ghé thăm Nhĩ của cụ giáo Khuyến.
Nội dung chính: Thông qua tâm trạng và trải nghiệm sâu sắc của nhân vật Nhĩ, tác phẩm Bến quê truyền đạt những suy nghĩ, tri thức sâu xa của tác giả về con người và cuộc sống, nhấn mạnh vào ý thức về giá trị của những điều giản dị, gần gũi như gia đình và quê hương.
Trả lời câu 1 (trang 107 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
- Tình hình: Nhân vật Nhĩ, từng du hành khắp nơi trên thế giới nhưng cuối cùng, anh lại bị giam cầm trên giường bệnh vì một căn bệnh nặng, hầu như làm anh liệt toàn bộ cơ thể. Anh không thể tự di chuyển, thậm chí chỉ là một nửa cơ thể trên chiếc giường bệnh. Trong thời điểm này, Nhĩ mới nhận ra vẻ đẹp của bãi bồi bên kia sông.
- Xây dựng tình huống, Nguyễn Minh Châu muốn phát hiện những nguyên lý của cuộc sống và thấu hiểu triết lý về cuộc sống con người: cuộc sống đầy bất ngờ và nghịch lý, điều này nhắc nhở chúng ta hãy trân trọng những giá trị tốt đẹp xung quanh mình.
Trả lời câu 2 (trang 107 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
- Nhĩ nhìn thấy: những bông hoa bằng lăng ngoài cửa sổ, dòng sông Hồng với màu đỏ nhẹ đến mùa thu, bầu trời và bãi bồi bên kia sông.
- Nhĩ mong ước được đặt chân lên bãi bồi bên kia sông. Đây là mong ước không tưởng vì lúc này, anh sắp phải nói lời tạm biệt cuộc sống.
=> Sự thức tỉnh trễ về giá trị bền vững mà con người thường quên mất.
Trả lời câu 3 (trang 108 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
- Sự tinh tế: Từ những động tác ngại ngùng 'không dám đối mặt với con trai', đến những câu hỏi của Liên, lo lắng rằng cô trở thành gánh nặng cho gia đình. Sự ngần ngại khi đưa ra yêu cầu kỳ cục của mình đối với con trai. Lo sợ cho con trai vì quá mải mê chơi đùa mà không kịp đón chuyến đò. Tưởng tượng mình là con trai đang trên chuyến đò đó. Tích lũy hết sức mạnh cuối cùng để giương mình lên qua cửa sổ, ôm con trai.
- Tinh thần nhân đạo: Ngay cả trong hoàn cảnh khốn khó, nhân vật vẫn thể hiện hi vọng có thể đến bãi bồi bên kia. Điều này thể hiện tình yêu quê hương của Nhĩ.
Trả lời câu 4 (trang 108 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
- Hành động khác thường của Nhĩ: Khoát chặt tay với đứa con trai. Hành động này có thể hiểu là anh muốn con trai nhanh chóng lên đừng bỏ lỡ chuyến đò cuối cùng trong ngày.
- Điều này là mong muốn thức tỉnh mọi người về giá trị thực sự, giản dị và bền vững của cuộc sống.
Trả lời câu 5 (trang 108 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
- Hình ảnh bãi bồi bên kia sông: vẻ đẹp của cuộc sống trong những thứ bình dị, thân thuộc, gần gũi.
- Những bông hoa bằng lăng cuối mùa có màu sắc đậm hơn, tiếng đất lở ở bờ sông bên này trút vào trong giấc ngủ của Nhĩ gần sáng là hai chi tiết làm nổi bật sự sống của Nhĩ trong những ngày cuối cùng.
- Con trai của Nhĩ tham gia một trò chơi phá cờ thế: sự xoay vòng, chùng chình trong cuộc sống con người.
Trả lời câu 6 (trang 108 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
- Đoạn văn tập trung vào chủ đề của truyện, diễn đạt suy nghĩ của Nhĩ khi thấy đứa con ham chơi làm lãng quên nhiệm vụ của bố.
- Đoạn văn sâu sắc thể hiện chủ đề của truyện: trong cuộc sống, con người thường không tránh khỏi những vòng vèo, chùng chình, từ đó làm thức tỉnh độc giả nhận ra và đánh giá cao những giá trị bình dị xung quanh.
Luyện tập
Trả lời câu 1 (trang 108 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
Hình ảnh thiên nhiên gần gũi, quen thuộc, bình dị của một dãy cây, một chiếc thuyền, dòng sông, bến đò, bãi bồi... Tất cả những hình ảnh này, mặc dù có vẻ thông thường, nhưng đều chứa đựng giá trị biểu tượng sâu sắc.
Trả lời câu 2 (trang 108 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
Đoạn văn trên là lời nhắn của tác giả về triết lý cuộc đời qua suy nghĩ của Nhĩ. Những suy nghĩ này đánh thức trong độc giả nhận thức về nghịch lý của cuộc sống. Trong quá trình sống, con người thường chú ý đến những điều xoay vòng, làm họ quên mất giá trị hạnh phúc, vẻ đẹp giản dị và bền vững ngay bên cạnh họ như bãi bồi bên kia sông. Khi còn trẻ, con người thường tìm kiếm những điều tốt đẹp xa xôi mà quên đi gia đình và quê hương, nhưng khi nhận ra điều này thì đã quá muộn, giống như Nhĩ, vì bệnh tình liệt nửa cơ thể, anh không còn cơ hội để đặt chân lên bãi bồi bên kia sông. Con trai của anh là Tuấn cũng không thể giúp bố hoàn thành ước mơ cuối cùng.
Nội dung chính:
Thể hiện thông qua tâm trạng và trải nghiệm sâu sắc của nhân vật Nhĩ, Bến quê truyền đạt những suy nghĩ, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc đời, nhấn mạnh vào ý thức về giá trị của những điều giản dị, gần gũi như gia đình và quê hương.
5. Tác phẩm 'Bến quê' số 4
PHẦN CHÍNH TRỌNG TÂM
1. Tác giả: Nguyễn Minh Châu
Nguyễn Minh Châu (1930 - 1989), quê ở Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, là nhà văn Quân đội, từng tham gia hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. Những tác phẩm như 'Dấu chân người lính' (tiểu thuyết), “Những vùng trời khác nhau' (tập truyện ngắn) được coi là những bài ca chiến trận thấm đượm chất sử thi và màu sắc lãng mạn.
Sau năm 1975, các tác phẩm như “Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành”, “Bến quê” và “Cỏ lau” đánh dấu sự đổi mới trong tư tưởng và nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu. Truyện kể về Nhĩ, một người đang ốm nặng, tác giả truyền đạt suy nghĩ về cuộc sống, gia đình và quê hương, nhấn mạnh việc trân trọng những giá trị bình dị của cuộc sống.
PHẦN BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Câu 1: trang 106 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Nhân vật Nhĩ trong truyện đang ở hoàn cảnh như thế nào và tác giả muốn thể hiện điều gì thông qua tình huống ấy?
Bài làm:
Nhân vật Nhĩ đang trải qua những ngày cuối đời, ốm nặng và bị cột chặt vào giường bệnh. Tình huống này giúp tác giả truyền đạt thông điệp về cuộc sống, số phận và khuyến khích độc giả trân trọng những giá trị đơn giản và quen thuộc trong cuộc sống.
Câu 2: trang 107 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Những ngày cuối đời, Nhĩ nhìn thấy gì qua khung cửa sổ và anh ta khao khát điều gì? Ý nghĩa của khao khát ấy là gì?
Bài làm:
Trong buổi sáng cuối thu, Nhĩ thấy những vẻ đẹp xung quanh, từ bông bằng lăng đến sông Hồng. Khao khát của anh là đặt chân lên bãi bồi bên kia sông, điều này thể hiện sự thức tỉnh về giá trị của cuộc sống và vẻ đẹp bình dị.
Câu 3: trang 108 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Tại sao miêu tả tâm lý của Nhĩ trong thiên truyện này được coi là tinh tế và thấm đượm tinh thần nhân đạo? Phân tích miêu tả tâm lý nhân vật để khẳng định điều này.
Bài làm:
Trong truyện, miêu tả tâm lý của Nhĩ rất tinh tế và đậm chất nhân đạo. Tác giả không chỉ xây dựng nhân vật trong hoàn cảnh khó khăn mà còn chú trọng đến những suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống và con người, từ đó khẳng định giá trị nhân đạo.
Câu 4: trang 108 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Ở đoạn kết, tác giả tập trung miêu tả chân dung và cử chỉ của Nhĩ một cách đặc biệt. Giải thích ý nghĩa của các chi tiết đó.
Bài làm:
Ở đoạn kết, tác giả tập trung miêu tả chân dung và cử chỉ của Nhĩ, đặc biệt là hành động cuối đời của anh. Hành động này có ý nghĩa thức tỉnh mọi người về giá trị của cuộc sống đơn giản và bền vững, là một cách diễn đạt sâu sắc về tâm hồn của nhân vật.
Câu 5: trang 108 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Những hình ảnh chi tiết trong truyện mang ý nghĩa biểu tượng. Tìm và giải thích ý nghĩa biểu tượng của một số hình ảnh như bãi bồi bên sông, bờ sông bị sụt lở, hành động của con trai sa vào đám chơi phá cờ, v.v.
Bài làm:
Trong truyện, nhiều hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng. Bãi bồi, bờ sông thể hiện vẻ đẹp của cuộc sống bình dị và quê hương. Hành động của con trai là biểu tượng cho sự chùng chình, vòng vèo trong đời sống con người.
Câu 6: trang 108 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Truyện chứa đựng những suy ngẫm sâu sắc của tác giả về con người và cuộc đời. Tìm trong văn bản đoạn thể hiện tập trung chủ đề và nêu cảm nhận của em về đoạn đó.
Bài làm:
Trong truyện, có đoạn tập trung chủ đề về giá trị cuộc sống và sự thức tỉnh về những điều bình dị. Đoạn này giúp độc giả suy nghĩ về ý nghĩa của cuộc sống và khám phá những giá trị đích thực.
LUYỆN TẬP
Bài tập 1: Trang 108 sgk Ngữ Văn 9 tập hai
Đọc đoạn đầu và nhận xét nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của tác giả trong đoạn văn đó.
Bài làm:
Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên ở đoạn đầu giúp tạo nên bối cảnh tâm lí cho nhân vật. Mọi chi tiết về thiên nhiên đều được sắp xếp hài hòa để thể hiện tâm trạng của Nhĩ.
Bài tập 2: trang 108 sgk Ngữ Văn 9 tập hai
Không khéo rồi thằng con trai anh lại trễ mất chuyến đò trong ngày, Nhĩ nghĩ một cách buồn bã, con người ta trên đường đời thật khó tránh được những cái điều vòng vèo hoặc chúng chính, vả lại nó đã thấy có cái gì đáng hấp dẫn ở bên kia sông đâu? Họa chăng chỉ có anh đã từng trải, đã từng in gót chân khắp mọi chân trời xa lạ mới nhìn thấy hết sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp của một cái bãi bồi sông Hồng ngay bờ bên kia cả trong những nét tiêu sơ và cái điều riêng anh khám phá thấy giống như một niềm mê say pha lẫn với nỗi ân hận đau đớn lời lẽ không bao giờ giải thích hết.
Nêu cảm nghĩ của em về đoạn văn trên.
Bài làm:
Đoạn văn thể hiện sự luyến tiếc và suy ngẫm của Nhĩ về những vòng xoáy cuộc đời và những thách thức mà con người phải đối mặt. Anh nhìn nhận rằng cuộc sống thường trải qua những điều khó khăn, và chỉ khi đã trải qua nhiều trải nghiệm mới hiểu được giá trị của những điều bình dị.
5. Bài giảng về 'Quê hương' số 4
Thông tin cơ bản
I. Tác giả và tác phẩm
1. Tác giả
- Nguyễn Minh Châu (1930-1989), quê ở Quỳnh Lưu, Nghệ An. Là một trong những tác giả nổi tiếng của Văn học Việt Nam, góp phần đổi mới văn hóa nghệ thuật đất nước.
2. Tác phẩm:
- Xuất bản trong tập truyện ngắn “Bến quê” năm 1985.
II. Nghệ thuật sáng tạo
- Chọn điểm nhìn trần thuật.
- Tình huống truyện: một chuỗi nghịch lý về cuộc sống và số phận con người.
- Miêu tả tinh tế về tâm lý nhân vật và hình ảnh biểu tượng.
III. Ý nghĩa và Sâu sắc
Thông điệp về sự trân trọng cuộc sống và giá trị bình dị, gần gũi của gia đình, quê hương.
IV. Nội dung chi tiết
- Nhân vật Nhĩ đối mặt với tình cảnh khó khăn, chiêm nghiệm triết lý về cuộc đời.
- Tình huống nghịch lý làm nhấn mạnh sự phong phú và đan xen của số phận con người.
- Vẻ đẹp của quê hương làm nổi bật qua những chi tiết mô tả tinh tế.
Đọc - Hiểu văn bản
Câu hỏi 1 - Trang 107 SGK
Nhân vật Nhĩ đối mặt với hoàn cảnh gì và điều gì tác giả muốn thể hiện?
Trả lời
Nhân vật Nhĩ đối mặt với tình trạng bệnh nặng, gần chết, và tác giả muốn thể hiện sự chiêm nghiệm triết lý về cuộc sống, giá trị con người.
Câu hỏi 2 - Trang 107 SGK
Trong những ngày cuối cùng, Nhĩ mong muốn điều gì và điều đó có ý nghĩa gì?
Trả lời
Nhĩ mong muốn được chạm tay vào bãi bồi bên kia sông, điều này là ý nghĩa về sự thức tỉnh và trân trọng giá trị cuộc sống, gia đình.
Câu hỏi 3 - Trang 108 SGK: Tại sao miêu tả tâm lí của Nhĩ được coi là tinh tế và thấm đượm tinh thần nhân đạo?
Trả lời
Miêu tả tâm lí của Nhĩ tinh tế vì nó lồng ghép sự nhạy bén, sâu sắc về tình cảm, ý nghĩa cuộc sống, và thấm đượm tinh thần nhân đạo qua việc thể hiện sự trân trọng giá trị nhỏ bé trong cuộc sống.
Câu hỏi 4 - Trang 108 SGK
Ở đoạn kết, tác giả tập trung miêu tả chân dung và cử chỉ của Nhĩ với ý nghĩa gì?
Trả lời
Tác giả miêu tả chân dung và cử chỉ của Nhĩ để truyền đạt ý nghĩa về sự cảm nhận cuộc sống, niềm tin vào giá trị cuộc sống bình dị và sự quan trọng của gia đình, quê hương.
Câu hỏi 5 - Trang 108 SGK Trong truyện này, có những hình ảnh, chi tiết mang tính biểu tượng. Hãy chia sẻ và giải thích một số trong số chúng.
Trả lời
Hình ảnh bãi bồi, bến sông mang ý nghĩa biểu tượng về vẻ đẹp bình dị, gần gũi của quê hương và cuộc sống.
- Bông hoa bằng lăng cuối mùa là biểu tượng của sự tàn úa và những giây phút cuối cùng của Nhĩ trong cuộc sống.
Câu hỏi 6 - Trang 108 SGK
Đoạn văn thể hiện chủ đề chính của truyện là gì và cảm nhận của bạn về nó.
Trả lời
Chủ đề chính của truyện là sự trân trọng cuộc sống, giá trị của gia đình, quê hương. Cảm nhận của tôi là truyện chứa đựng những suy ngẫm sâu sắc về ý nghĩa của cuộc sống và giúp người đọc nhận thức sâu sắc về những giá trị bình dị, gần gũi xung quanh mình.
Tham khảo thêm một số bài văn phân tích nhân vật Nhĩ để hiểu rõ hơn những ý nghĩa của tác phẩm này.
Luyện tập
Câu hỏi 1 - Trang 108 SGK
Đọc đoạn đầu của truyện và nhận xét nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của tác giả trong đoạn văn này.
Trả lời
Hình ảnh thiên nhiên gần gũi, quen thuộc, mà vẫn ánh lên vẻ bình dị của một hàng cây, một con thuyền, dòng sông, bến đò, bãi bồi… Hình ảnh những bông hoa bằng lăng nhợt nhạt gợi nhắc sự tàn úa cũng như những giây phút cuối cùng của Nhĩ trong cuộc đời.
Câu hỏi 2 - Trang 108 SGK
Nêu cảm nghĩ về đoạn văn “Không khéo rồi thằng con trai anh… lời lẽ không bao giờ giải thích hết”.
Trả lời
Đoạn văn trên là lời gửi gắm của tác giả về triết lý cuộc đời thông qua dòng suy nghĩ của nhân vật Nhĩ. Những dòng suy nghĩ ấy đã đánh thức trong mỗi người đọc về nghịch lý của cuộc sống. Con người ta trong cuộc sống sẽ gặp phải những vòng vèo, chùng chình khiến ta lãng quên mất những giá trị hạnh phúc, những vẻ đẹp bình dị mà bền lâu ở ngay xung quanh chúng ta như bãi bồi bên kia sông. Khi con trẻ, con người chỉ chăm chăm tìm kiếm những vẻ đẹp nơi phương xa mà không nhận ra chính gia đình, quê hương mình mới là những giá trị, những cái đẹp đích thực. Nhưng đến khi con người nhận ra được điều này thì đã muộn, cũng như Nhĩ, vì căn bệnh khiến liệt nửa người dưới mà anh không còn cơ hội để đặt chân lên bãi bồi bên kia sông nữa. Con trai anh là Tuấn cũng không thể giúp bố hoàn thành tâm nguyện cuối cùng.
6. Bài giảng 'Bến quê' số 6
Câu 1. Trong tác phẩm Bến quê, nhà văn tập trung khám phá tình huống đặc biệt nào? Đồng thời, tìm hiểu những nghịch lý trong tình huống đó và ý nghĩa mà nó mang lại.
Trả lời:
Tình huống chính trong truyện là cuộc sống khốn khó của Nhĩ, người đang đối mặt với căn bệnh nặng nhọc. Nhà văn đặt Nhĩ vào những tình huống rối bời nhưng cũng là cơ hội để phát hiện ra những điều nghịch lý và đưa ra những triết lý về cuộc sống.
Câu 2. Phân tích bức tranh thiên nhiên ở đầu truyện qua góc nhìn của nhân vật Nhĩ. Mô tả về đường nét, màu sắc, và cảm xúc mà cảnh vật đó gợi lên.
Trả lời:
Cảnh thiên nhiên được Nhĩ miêu tả với cái nhìn sâu sắc, tận hưởng vẻ đẹp gần gũi mà anh chưa từng nhận thức trước đây. Những chi tiết như bông bằng lăng cuối mùa, con sông Hồng màu đỏ, và vòm trời cao thêm tạo nên không gian ấn tượng. Điều này thể hiện sự trân trọng của Nhĩ đối với vẻ đẹp giản dị của thiên nhiên và quê hương.
Câu 3. Em hiểu như thế nào về ý nghĩa biểu tượng của các hình ảnh và chi tiết trong truyện như bãi phù sa màu mỡ bên sông, bờ đất lở dốc, và đứa con trai phá cờ trên hè phố?
Trả lời:
Những hình ảnh này không chỉ mang ý nghĩa thực tế mà còn chứa đựng ý nghĩa biểu tượng. Bãi bồi bên sông, đất lở, và hành động của con trai Nhĩ là những biểu tượng cho sự giàu có và bất trắc trong cuộc sống. Chúng làm nổi bật chủ đề về giá trị của quê hương và cuộc sống bình dị.
Câu 4. Tại đoạn kết, tác giả tập trung miêu tả chân dung và hành động đặc biệt của Nhĩ. Giải thích ý nghĩa của những chi tiết này.
Trả lời:
Hành động nổi bật của Nhĩ ở đoạn kết thể hiện sự khẩn trương và mong muốn truyền đạt thông điệp về giá trị cuộc sống. Hành động này không chỉ là thách thức mọi người hiểu sâu hơn về ý nghĩa của cuộc sống, mà còn là một lời nhắc nhở về những giá trị giản dị mà chúng ta thường xuyên lơ là.
Câu 5. Truyện Bến quê chứa đựng suy ngẫm và triết lí gì của tác giả về con người và cuộc sống?
Trả lời:
Truyện này là tác phẩm chiêm nghiệm về cuộc sống, với những suy ngẫm về sự ngẫu nhiên và những giá trị quan trọng trong cuộc sống. Tác giả muốn truyền đạt ý nghĩa về sự quý báu của quê hương, gia đình, và những giá trị giản dị nhưng vô cùng quan trọng.
Câu 6. Em hiểu như thế nào về tên truyện Bến quê, liên quan đến nội dung của nó?
Trả lời:
Tên truyện Bến quê đồng hành với nội dung, đại diện cho quê hương và những giá trị thực sự của cuộc sống. Nó là biểu tượng cho sự ấm áp, bình yên, và sâu sắc của nguồn gốc và trở về với những giá trị cơ bản trong cuộc sống.
