Top 6 Bài luận 'Luyện tập phân tích và tổng hợp' lớp 9 độc đáo

1. Câu 1 (trang 11 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)

Đoạn (a) : sử dụng phép phân tích (theo cách diễn giải) theo trình tự các ý: điểm đặc sắc ở các điệu xanh → những cử động → ở các vần thơ → ở các chữ không non ép.
Đoạn (b) : chủ yếu là sử dụng phép phân tích, kết hợp với tổng hợp. Phân tích các nguyên nhân của sự thành đạt : gặp thời, hoàn cảnh, điều kiện, tài năng.

2. Câu 2 (trang 12 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)

Học không có mục đích, xem việc học chỉ là phụ.
Học một cách thụ động, chỉ nhằm đốĩ phó với kiểm tra, thi cử.
Không nắm bản chất của tri thức, chỉ học gạo, học thuộc lòng máy móc.
Học đổi phó dù có mất nhiều thời gian nhưng đầu óc vẫn rỗng tuếch

3. Câu 3 (trang 12 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)

Đọc sách là một con đường của học vấn.
Muốn tích luỹ và nâng cao trình độ học vấn, cần tiếp thu tích cực kiến thức từ những cuốn sách hữu ích.
Đọc sách giúp hình thành nếp suy nghĩ sâu sắc, ứng dụng lô-gíc, nâng cao khả năng phân tích, phán đoán.
Không đọc sách sẽ tụt hậu so với thời đại.

4. Câu 4 (trang 12 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)

Hiểu biết của con người là kết quả của việc đọc sách. Sách ghi chép đầy đủ và lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu mà loài người thu thập được qua các thời kỳ. Những cuốn sách quý báu nhất là những điểm mốc trên hành trình phát triển của nhân loại. Để nâng cao kiến thức học thuật, cần phải dựa vào sách, kho tàng tinh thần của nhân loại tích lũy từ quá khứ để bắt đầu. Đọc sách không chỉ là quyền lợi mà còn là nghĩa vụ của mỗi người. Đọc sách đúng là nhu cầu không thể thiếu trong xã hội hiện đại. Đó là lối đi để tích lũy tri thức, kỹ năng, chuẩn bị cho sự hòa nhập vào cộng đồng, thích ứng với môi trường và đóng góp cho xã hội. Bài 'Bàn về đọc sách' của Chu Quang Tiềm mang đến nhiều bài học tư duy sâu sắc, xứng đáng để học hỏi. Đó là bài học về việc trở thành con người, muốn phát triển nhanh chóng phải không ngừng học tập, rèn luyện bản thân. Để đạt được kiến thức học thuật, cần phải thường xuyên đọc sách, nhưng việc đọc sách cũng yêu cầu một cách đọc đúng đắn. Đọc sách cần phải đọc sao để hiểu sâu sắc, ghi nhớ kỹ, tránh cách đọc qua loa. Đọc sách cần có sự chọn lọc, bắt đầu từ những quyển cơ bản rồi tiếp tục đọc những quyển nâng cao, mở rộng kiến thức và tóm tắt lại, chỉ như vậy mới thấu hiểu được kiến thức.

Câu 1 (trang 11 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Đọc đoạn trích sau và cho biết tác giả đã vận dụng phép lập luận nào và vận dụng như thế nào.

Trả lời:

Đoạn (a):

- Sử dụng phương pháp diễn giả thí dụ.

- Trình tự diễn giả:

+ Phân tích sự phối hợp của các màu xanh

+ Phân tích sự phối hợp của các cử động nhỏ

+ Phân tích sự phối hợp ở vần thơ

Đoạn (b):

- Kết hợp phân tích và tổng hợp.

- Trình tự phân tích:

+ Mở đầu nêu quan điểm mấu chốt của sự thành đạt.

+ Phân tích từng quan điểm và kết luận.

Câu 2 (trang 12 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Hiện nay có một số học sinh học qua loa, đối phó, không học thật sự. Em hãy phân tích bản chất của lối học đối phó để nêu lên những tác hại của nó.

Trả lời:

- Bản chất của học đối phó:

+ Học đối phó là học để đối phó với kiểm tra, thi cử.

+ Học đối phó không coi học là mục đích, không chủ động học.

+ Học đối phó dẫn đến nghe ngóng, đoán đề, học tủ.

- Tác hại:

+ Trở thành gánh nặng cho xã hội.

+ Không có hứng thú học tập, kết quả học tập thấp.

+ Có bằng cấp nhưng đầu óc rỗng tuếch, không có kỹ năng làm việc.

Câu 3 (trang 12 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Dựa vào văn bản Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm, em hãy phân tích các lí do khiến mọi người phải đọc sách.

Trả lời:

- Sách vở đa dạng về chủ đề, chất lượng khác nhau, do đó cần chọn lọc sách để đọc.

- Đọc sách cần phải đọc kĩ và hiểu sâu, do đó cần chọn sách đúng.

- Đọc sách không chỉ sâu mà còn rộng, cần lựa chọn sách cần thiết.

Câu 4 (trang 12 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Hãy viết đoạn văn tổng hợp những điều đã phân tích trong bài Bàn về đọc sách.

Trả lời:

Biết cách đọc sách để xây dựng học vấn là những ý kiến gợi mở cách đọc sách, cách tự học, cách suy nghĩ cho mỗi chúng ta. Đó là bài học, là lời khuyên chí lí, chân thành. Một nét đặc sắc trong bài Bàn về đọc sách là tác giả đã sử dụng khá hóm hỉnh một số so sánh khi nói về phương pháp đọc sách, làm cho lí lẽ thêm phần gợi cảm, thấm thía. Như thế, muốn đọc sách cho có hiệu quả thiết thực, chúng ta ngoài việc lựa chọn những sách quan trọng để đọc sâu đọc kĩ, còn phải chú trọng đến một số sách nhằm đọc rộng hỗ trợ cần thiết cho việc nghiên cứu sâu.

Bài 1 (trang 11 sgk ngữ văn 9)

Trong đoạn văn (a), tác giả sử dụng phép lập luận diễn giả thí dụ để làm sáng tỏ cái hay của bài Thu điếu ở nhiều điểm.

+ Tổng hợp nhận xét khái quát về thơ hay của hồn lẫn xác.

+ Phân tích điểm nhấn của Thu điếu: các điệu xanh, cử động tinh tế, ngôn từ sáng tạo, vần tự nhiên không gò ép.

+ Đoạn văn (b) chủ yếu là phân tích kết hợp với tổng hợp.

- Trình tự lập luận:

+ Mô tả tình huống: Người học không chuẩn bị, cơ hội qua mất.

+ Mô tả hoàn cảnh khó khăn: Nhiều người gục ngã trước khó khăn.

+ Mô tả điều kiện thuận lợi: Nhiều người lạm dụng điều kiện thuận lợi để tiêu biểu.

+ Mô tả tài năng: Khả năng tiềm ẩn, nhưng không khai thác, trở thành khuyết điểm.

- Kết luận: Mấu chốt của sự thành đạt nằm ở chủ quan, tinh thần kiên trì, học tập không mệt mỏi.

Bài 2 (trang 12 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Học qua loa, đối phó, mang theo nhiều hậu quả.

- Học đối phó, không đặt mục tiêu, coi việc học là thứ phụ.

- Học một cách chủ động, không học thật sự, chỉ đối phó với yêu cầu ngắn hạn của thầy cô, của kì thi.

- Dù có bằng cấp nhưng đầu óc trống rỗng.

Bài 3 (Trang 12 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Sách là kho tàng kinh nghiệm, tri thức, nhưng cần phải biết cách chọn lựa đúng.

Việc đọc sách hiệu quả đòi hỏi:

+ Lựa chọn sách theo chủ đề và chất lượng.

+ Đọc một cách sâu sắc và hiểu sâu, không lướt qua nhanh chóng.

+ Đọc sách cần phải có kế hoạch, có phương pháp hợp lý.

Bài 4 (trang 12 sgk ngữ văn 9)

Đoạn văn tham khảo:

Một trong những cách nhanh chóng tiếp cận tri thức là đọc sách. Sách chứa đựng kiến thức của loài người, là nguồn thông tin vô tận. Để đọc sách hiệu quả, cần lựa chọn những cuốn quan trọng và đọc chúng kỹ lưỡng. Đọc sách không chỉ là việc đọc nhiều mà còn là sự đọc sâu, suy nghĩ và áp dụng vào cuộc sống.

Câu 1 - Trang 11 SGK

Đọc đoạn trích [...] và cho biết tác giả đã áp dụng phép lập luận nào và làm thế nào?

Trả lời

a) Xuân Diệu phân tích cái hay của bài thơ Thu điếu. Tác giả sử dụng phép tổng hợp và phân tích. Câu đầu tiên tổng hợp nhận xét về thơ hay của hồn lẫn xác: 'Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài... không thể tóm tắt thơ được mà phải đọc lại'.

Từ câu thứ hai, tác giả đi sâu vào phân tích điểm nổi bật của Thu điếu: các điệu xanh, cử động tinh tế, ngôn từ sáng tạo, vần tự nhiên không gò ép.

Đoạn b) tác giả phân tích các nguyên nhân dẫn đến thành đạt, trong đó chỉ ra nguyên nhân chủ quan quan trọng. Tác giả mô tả từng nguyên nhân khách quan nhưng lại bác bỏ chúng, rồi kết luận: “Rút cuộc, mấu chốt của sự thành đạt là ở bản thân chủ quan mỗi người. Ở tinh thần kiên trì, học tập không mệt mỏi”.

b) Học sinh đối phó gây hậu quả nặng nề.

- Học đối phó là lối học không có mục tiêu, chỉ học khi cần thi, cần kiểm tra.

- Học đối phó tạo thói quen học lỏng lẻo, kiến thức lơ mơ, không chắc chắn.

- Tác động tiêu cực đối với việc học và sự phát triển cá nhân.

Câu 3 - Trang 12 SGK

Dựa vào văn bản Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm, phân tích lý do mọi người cần đọc sách.

Trả lời

Mọi người phải chọn sách mà đọc vì:

- Số lượng sách lớn, cần phải lựa chọn để tận dụng thời gian đọc sách hạn chế.

- Sách đa dạng về nội dung, cần chọn sách quan trọng để đọc.

Câu 4 - Trang 12 SGK

Viết đoạn văn tổng hợp các điều đã phân tích trong bài Bàn về đọc sách.

Trả lời

Đọc sách hiệu quả đòi hỏi lựa chọn sách kỹ lưỡng, đọc sâu sắc và áp dụng vào cuộc sống. Cần đọc sách quan trọng và mở rộng kiến thức để hỗ trợ nghiên cứu sâu.

A. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC

Nhắc lại kiến thức:

Phân tích là phương pháp lập luận để tách rõ các khía cạnh của một vấn đề và làm nổi bật nội dung của sự vật hoặc hiện tượng. Để phân tích, người ta có thể sử dụng giả thuyết, so sánh, đối chiếu... cũng như lập luận diễn giải, chứng minh.
Tổng hợp là quá trình rút ra kết luận từ những điều đã phân tích. Không có phân tích, không có tổng hợp. Phần tổng hợp thường xuất hiện ở cuối đoạn hoặc cuối bài, thậm chí ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN

Câu 1: trang 11 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Trong các đoạn văn dưới đây, hãy xác định các phương pháp lập luận đã được áp dụng?
a) 'Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài [...] không thể tóm tắt thơ được, mà phải đọc lại. Cái thú vị của bài 'Thu điếu' ở các điều xanh: xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời, xanh bèo, có một màu vàng đâm ngang của chiếc lá thu rơi; ở những cử động: chiếc thuyền con lâu lâu mới nhích, sóng gợn tí, lá đưa vèo, tầng mây lơ lửng, ngõ trúc quanh, chiếc cần buông, con cá động; ở các vần thơ: không chỉ giỏi vì là những tử vận hiểm hóc, mà chính hay vì kết hợp với từ, với nghĩa chữ, đến một cách thoải mái đúng chỗ, do một nhà nghệ sĩ cao tay; cả bài thơ không non ép một chữ nào, nhất là hai câu 3, 4:
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
đối với:
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
thật tài tình; nhà thơ đã tìm được cái tốc độ bay của lá: vèo, để tương xứng với cái mức độ gợn của sóng: tí.' (Toàn tập Xuân Diệu, tập 6)
b) 'Mấu chốt của thành đạt là ở đâu? Có người nói thành đạt là do gặp thời, có người lại cho là do hoàn cảnh bức bách, có người cho là do có điều kiện học tập, có người lại cho là do có tài năng trời cho. Các ý kiến đó mỗi ý chỉ nói đến một nguyên nhân, nhưng lại đều là nguyên nhân khách quan, họ quên mất nguyên nhân chủ quan của con người.
Thật vậy. Gặp thời tức là gặp may, có cơ hội, nhưng nếu chủ quan không chuẩn bị thì cơ hội cũng sẽ qua đi. Hoàn cảnh bức bách tức là hoàn cảnh khó khăn buộc phải khắc phục. Nhưng gặp hoàn cảnh ấy có người bi quan, thất vọng, chán nản, thối chí; có người lại gồng mình vượt qua. Điều kiện học tập cũng vậy, có người được cha mẹ tạo cho mọi điều kiện thuận lợi, nhưng lại mải chơi, ăn diện, kết quả học tập rất bình thường. Nói tới tài năng thì ai cũng có chút tài, nhưng đó chỉ mới là một khả năng tiềm tàng, nếu không tìm cách phát huy thì nó cũng bị thui chột. Rút cuộc mấu chốt của thạnh đạt là ở bản thân chủ quan mỗi người, ở tinh thần kiên trì phấn đấu, học tập không mệt mỏi, lại phải trau dồi đạo đức cho tốt đẹp. Không nên quên rằng, thành đạt tức là làm được một cái gì có ích cho mọi người, cho xã hội, được xã hội thừa nhận.' (Nguyên Hương, Trò chuyện với bạn trẻ)

Bài làm:
a. Sử dụng phương pháp lập luận phân tích (theo cách diễn đạt)
Mở đầu đoạn, ý tổng quan: 'Thơ hay cả bài'.
Sau đó là sự phân tích chi tiết để làm sáng tỏ điều hay của bài 'Thu điếu'
ở những điệu xanh
ở những cử động
ở các vần thơ
ở các từ không gò ép
b. Sử dụng phương pháp luận phân tích và tổng hợp:
Phân tích 4 nguyên nhân khách quan của sự thành đạt: Gặp thời, hoàn cảnh, điều kiện, tài năng
Tổng hợp về nguyên nhân chủ quan: Sự phấn đấu kiên trì của cá nhân - thành đạt là hành động mang lại lợi ích cho xã hội, được xã hội công nhận.

Câu 2: trang 12 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Ngày nay, một số học sinh chỉ học để qua mặt, đối phó, không có tinh thần học thực sự. Hãy phân tích bản chất của phong cách học 'đối phó' để làm nổi bật những hậu quả tiêu cực của nó
Bài làm:
Học tập là con đường giúp chúng ta hoàn thiện bản thân và tích luỹ tri thức trong cuộc sống. Tuy nhiên, hiện nay có nhiều học sinh chỉ học đối phó, không học thật sự. Họ chưa nhận ra hậu quả tiêu cực của phong cách học này:
Học đối phó là học mà không coi việc học là mục tiêu, xem học là công việc thứ yếu.
Học đối phó là học bị động, không tự chủ, chỉ đối phó với áp lực từ giáo viên, từ kì thi.
Học đối phó là học theo hình thức, không đi sâu vào bản chất kiến thức của môn học.
Học đối phó, dù có bằng cấp nhưng kiến thức chỉ ở mức bề nổi.

Câu 3: trang 12 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Dựa trên văn bản bàn về việc đọc sách của Chu Quang Tiềm, hãy phân tích các lý do khiến mọi người không thể không đọc sách
Bài làm:
Việc đọc sách đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống con người, đặc biệt là trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển. Sách là nguồn kiến thức, hiểu biết về tự nhiên và xã hội được ông bà ta tích luỹ từ thế kỷ trước. Sách bao gồm mọi lĩnh vực của cuộc sống, là kho tàng tri thức toàn diện mà con người có thể tận dụng để tìm kiếm, học hỏi và sáng tạo, giúp chúng ta tích lũy và nâng cao vốn hiểu biết. Đối với mỗi người, việc đọc sách là cách tốt nhất để thu thập kinh nghiệm xã hội, học hỏi kinh nghiệm sống và làm chuẩn bị cho hành trình học vấn, kiến thức, khám phá và chinh phục thế giới.

Câu 4: trang 12 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Hãy viết đoạn văn tổng hợp các điều đã phân tích trong bài bàn về việc đọc sách
Bài làm:
Gợi ý:
Tổng hợp các điều đã phân tích về việc đọc sách.
Có nhiều sách, nhưng thời gian đọc có hạn, do đó cần lựa chọn những cuốn sách cần đọc.
Sách có chất lượng khác nhau, vì vậy phải chọn đọc những tác phẩm hay, tránh việc đọc những sách không giá trị.
Quan trọng không phải là đọc nhiều mà là đọc hiệu quả, chú trọng vào việc hiểu sâu, chứ không phải đọc nhanh.
Besides, đọc rộng cũng quan trọng, nhưng cũng cần lựa chọn những sách phù hợp.
Viết đoạn văn:
Tác giả Chu Quang Tiềm thông qua 'Bàn về việc đọc sách' mong muốn truyền đạt tầm quan trọng của việc đọc sách. Đọc sách không phải là vấn đề số lượng, việc quan trọng là đọc một cách chất lượng hơn. Chúng ta cần phải lựa chọn kỹ lưỡng để đọc những cuốn sách có ý nghĩa. Sách có chất lượng khác nhau, vì vậy, chúng ta cần phải chọn những cuốn sách giá trị để đọc, tránh việc mất thời gian vào những cuốn không mang lại giá trị. Đọc sách cần có kỹ năng, hiểu sâu, đọc sách để nâng cao kiến thức và áp dụng vào thực tế cuộc sống.

Câu 1. Bài tập này đặt ra hai yêu cầu:

Đọc các đoạn văn trong SGK, trang 11, 12.

Cho biết tác giả đã áp dụng phép lập luận nào và áp dụng thế nào?
a. Trong đoạn văn này, tác giả sử dụng phép lập luận tổng hợp và phân tích:

Lập luận tổng hợp nêu lên điều chung tổng quát: Thơ là hay cả về tinh thần lẫn thể xác, hay cả bài […] không thể tóm tắt được, mà phải đọc lại. Lập luận tổng hợp này xuất hiện ở đầu đoạn.
Lập luận phân tích đã phân tích điều tốt của bài thơ ở các khía cạnh:
+ Đặc điểm thú vị của điệu xanh.

+ Đặc điểm thú vị của các cử động.

+ Đặc điểm thú vị của các vần thơ.

+ Bài thơ không ép buộc một từ nào.

+ Tìm được tốc độ bay của lá để phản ánh đúng với mức độ sóng.

b. Trong đoạn văn này, tác giả đã sử dụng sự phối hợp giữa phép lập luận phân tích và tổng hợp. Tuy nhiên, thứ tự lại ngược lại so với đoạn a.

Trước hết, tác giả phân tích điểm chính của sự thành đạt. Sau khi liệt kê các nguyên nhân (như: do gặp thời, do hoàn cảnh bức bách, do có điều kiện được học tập, do có tài năng trời cho…), tác giả suy luận ra nguyên nhân chủ quan chính của con người:
+ Thành đạt do gặp thời nhưng nếu chủ quan không chuẩn bị, cơ hội cũng sẽ trôi qua.

+ Hoàn cảnh bức bách mỗi người đối mặt với cách ứng phó khác nhau.

+ Điều kiện học tập thuận lợi nhưng mải chơi, mải ăn diện cũng không mang lại lợi ích gì.

+ Tài năng nếu không phát huy thì cũng sẽ phai mờ.

Từ những phân tích trên, tác giả tổng hợp, tóm tắt vấn đề: Tóm gọn, chìa rõ mấu chốt của thành đạt là ở bản thân chủ quan mỗi người, ở tinh thần kiên trì phấn đấu, học tập không mệt mỏi, đồng thời phải trau dồi đạo đức cho tốt.

Câu 2. Bài tập này đặt ra hai yêu cầu:

Phân tích bản chất của lối học đối phó.
Tổng hợp về các hậu quả của lối học đó.
Gợi ý: Về bản chất cốt lõi học đối phó, bạn có thể đưa ra các dấu hiệu như:

Học mà không có mục tiêu, coi việc học chỉ là việc phụ trợ.
Học một cách thụ động, chỉ để làm đối mặt với các bài kiểm tra, thi cử.
Không hiểu rõ bản chất của kiến thức, chỉ học thuộc lòng máy móc.
Học đối phó dù có bỏ ra nhiều thời gian nhưng đầu óc vẫn trống rỗng.

Tổng hợp về việc học đối phó đã mô tả ở trên, có thể tổng quan bằng nhiều cách, ví dụ: Học đối phó là cách học không có ý định trau dồi, mở rộng kiến thức làm mục tiêu chính. Cách học này chỉ khiến người học mệt mỏi, không đem lại kết quả gì và không đóng góp nhân tài cho đất nước.

(Dựa vào những gợi ý trên, hãy tự thực hiện bài tập này).

Câu 3. Bài tập này yêu cầu bạn dựa trên văn bản Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm, phân tích các lý do khiến mọi người phải đọc sách:

Đọc sách là một phương tiện của học thuật.
Muốn tích luỹ và nâng cao kiến thức học thuật của mình, phải tiếp thu tích cực kiến thức từ những cuốn sách có giá trị.
Đọc sách giúp hình thành tư duy sâu xa, khả năng tư duy logic, nâng cao khả năng phân tích, đánh giá.
Không đọc sách sẽ dẫn đến tụt hậu so với thời đại.

(Dựa vào những gợi ý trên, hãy tự thực hiện bài tập này).

Câu 4. Bài tập này yêu cầu bạn viết một đoạn văn tổng hợp những điều đã phân tích trong bài Bàn về đọc sách.

Hãy tự thực hiện bài tập này. Tuy nhiên, đoạn văn cần phải tóm gọn được những điều sau:

Đọc sách là một phương tiện của học thuật.
Sách có nhiều thể loại, cần biết lựa chọn sách để đọc phù hợp.
Việc đọc sách cần phải áp dụng phương pháp.