Top 6 Bài luận về 'Chuyện chức phán sự đền Tản Viên' của Nguyễn Dữ lớp 10 xuất sắc

A- KIẾN THỨ TRỌNG TÂM

1. Tác giả: Nguyễn Dữ

Nguyễn Dữ người xã Đỗ Tùng, huyện Trường Tân, nay là huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dư­ơng, hiện ch­ưa rõ ông sinh và mất năm nào. Ông là con trai cả của Nguyễn Tư­ờng Phiêu, người đỗ tiến sĩ năm 1496.
Thi đỗ hương tiến và ra làm quan ở huyện Thanh Tuyền chư­a được một năm thì ông từ quan về phụng dưỡng mẹ già. Với Truyền kì mạn lục, Nguyễn Dữ được xem như một tác gia tiêu biểu của văn học Việt Nam trung đại nói chung, văn xuôi tự sự chữ Hán Việt Nam nói riêng.

2. Tác phẩm:

Thể loại: truyện truyền kì. Truyền kì là thể văn xuôi tự sự có nguồn gốc từ Trung Hoa, dùng yếu tố kì ảo làm phương thức nghệ thuật để phản ánh cuộc sống. Ở Việt Nam thời trung đại, thể loại này rất được ­ưa chuộng. Truyện truyền kì Việt Nam thường sử dụng truyện dân gian hoặc các mô-típ truyện dân gian để xây dựng thành truyện mới. Truyện truyền kì Việt Nam mang đậm chất yếu tố hiện thực và chất nhân văn

Nội dung:

Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" của Nguyễn Dữ có nhiều ý nghĩa nhưng chủ yếu là đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân qua hình tượng Ngô Tử Văn. một trí thức yêu chính nghĩa, dũng cảm, cương trực. Truyện thể hiện khát vọng công lí, niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: trang 60 sgk Ngữ văn 10 tập 2

Theo anh (chị) việc làm của nhân vật Ngô Tử Văn có ý nghĩa gì?

a. Thể hiện quan điểm và thái độ của người trí thức muốn đả phá sự mê tín thần linh của quần chúng bình dân.

b. Thể hiện sự khảng khái, chính trực và dũng cảm muốn vì dân trừ hại.

c. Thể hiện tính hiếu thắng của người trẻ tuổi.

d. Thể hiện tinh thần dân tộc, mạnh mẽ qua việc diệt trừ tên giặc xâm lược hung bạo, bảo vệ Thổ thần nước Việt, người từng có công giúp Lý Nam Đế chống ngoại xâm.

e. Ý kiến khác.

Giải thích nguyên nhân sự lựa chọn của anh (chị)

Bài làm:
Chọn đáp án e, vì các ý kiến trên đều đúng cả nhưng chưa được hoàn chỉnh.
Ý kiến khác ở đây cần bao gồm cả ý (b) và ý (d) (có thể thêm những ý kiến mang tính phát hiện sáng tạo). Hành động của Tử Văn vừa thể hiện sự khảng khái, chính trực và dũng cảm vì dân trừ hại (b), vừa thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ qua việc diệt trừ hồn tên giặc xâm lược hung bạo, bảo vệ thổ thần nước Việt (d). Câu trả lời (a) chỉ đúng một phần rất nhỏ vì Ngô Tử Văn có đả phá nhưng đả phá sự ngu tín vào những thần ác, thần bất chính chứ không đả phá tập tục thờ cúng thần linh nói chung. Câu trả lời (c) là hoàn toàn sai vì Ngô Tử Văn đâu có đốt đền một cách vô cớ, hơn nữa, trước khi đốt, Tử Văn "tắm gội sạch sẽ, khấn trời" rồi mới "châm lửa đốt đền". Hành động đó của Tử Văn chứng tỏ chàng đã suy xét rất kĩ lưỡng chứ đâu phải hành động của người tuổi trẻ hiếu thắng.

Câu 2: trang 61 sgk Ngữ văn 10 tập 2
Theo anh (chị) chi tiết Diêm Vương xử kiện ở âm phủ thể hiện điều gì ?
a. Thể hiện niềm tin của người thời trung đại: bên cạnh cõi trần còn có một thế giới khác là âm phủ, nơi con người sau khi chết sẽ phải đến để nhận sự phán xét, thưởng phạt về những việc làm của mình khi còn sống.
b. Thể hiện khát vọng công lí chưa thực hiện được trong cuộc sống trần thế của người xưa.
c. Là chi tiết cần thiết nhằm đẩy kịch tính của truyện đến cao trào để nhân vật chính - Ngô Tử Văn - có dịp bộc lộ bản lĩnh, khí phách của mình.
d. Có ý nghĩa khuyên răn, giáo dục con người nên sống và hành động thế nào cho đúng đắn, hợp lẽ phải, tránh làm điều ác.
e. Ý kiến khác
Giải thích lí do sự lựa chọn của anh (chị).
Bài làm:
Chọn ý e) ý kiến khác ở đây là bao gồm tất cả các ý kiến đã nêu ở trên.
Chi tiết Diêm Vương xử kiện ở âm phủ là một chi tiết quan trọng trong việc thể hiện nội dung tư tưởng của tác phẩm thể hiện niềm tin của người trung đại về một thế giới khác bên cạnh cõi trần (thế giới âm phủ), nơi con người sau khi chết sẽ phải đến để nhận sự phán xét và thưởng phạt về những việc làm của mình khi còn sống. Nó cũng đồng thời thể hiện khát vọng công lí chưa thực hiện được trong cuộc sống trần thế của người xưa. Đây là một bước ngoặt của câu chuyện, là chi tiết cần thiết nhằm đẩy kịch tính của câu chuyện lên đến cao trào để nhân vật chính có dịp bộc lộ bản lĩnh và khí phách của mình. Nó cũng mang ý nghĩa khuyên răn, nhằm giáo dục con người nên sống và hành động thế nào cho đúng đắn, hợp lẽ phải, tránh làm điều ác

Câu 3: trang 61 sgk Ngữ văn 10 tập 2
Chi tiết Ngô Tử Văn được nhậm chức Phán sự ở đền Tản Viên có ý nghĩa gì?
Bài làm:
Ý nghĩa của chi tiết:
Xưa kia, chức Phán sự là một chức quan xem xét về các vụ kiện tụng, giúp việc cho người xử án. Đây là chức quan thực hiện công lí. Ngô Tử Văn sở dĩ được Thổ Thần tiến cử nhận chức này vì chàng đã giúp Thổ Thần đòi lại công lí, chàng dũng cảm bảo vệ công lí, chính nghĩa ngay cả khi cái chết đe doạ. Việc nhận chức Phán sự đền Tản Viên của Ngô Tử Văn chính là một hình thức thưởng công xứng đáng có ý nghĩa noi gương cho đời sau, khích lệ mọi người dũng cảm đấu tranh chống cái ác, bảo vệ công lí. Hình ảnh Ngô Tử Văn oai phong lẫm liệt xuất hiện ở cuối chuyện đã nói lên điều đó.

Câu 4: trang 61 sgk Ngữ văn 10 tập 2
Phân tích nghệ thuật kể chuyện đặc sắc của Nguyễn Dữ
Bài làm:
Bằng nghệ thuật kể chuyện lôi cuốn, chuyện chức phán sự đền Tản Viên ngay từ nhan đề đã đưa người đọc bước vào thế giới li kì, biến ảo. Truyện toàn viết về thần linh (Thổ công, Đức thánh Tản Viên), ma quỷ (Diêm Vương, hôn ma tướng giặc) rồi chuyện chết đi sống lại (Tử Văn chết hai ngày rồi còn trở về; chết để nhận chức phán sự đền Tản Viên). Điều đáng nói ở đây là cốt lõi hiện thực đã được lồng vào một cốt truyện kì ảo. Người đọc bị mê hoặc bởi bức màn kì ảo để rồi khi đọc hết, suy ngẫm về các nhân vật, tình tiết ... sẽ nhận ra giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phẩm.
Cốt truyện của Nguyễn Dữ giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ, logic. Tác giả đã dẫn dắt chuyện vô cùng khéo léo, mở ra bằng một sự việc bất ngờ rồi dẫn dắt dần tới đỉnh điểm của kịch tính và giải quyết một cách hợp lí, thoả đáng. Người đọc đồng cảm được với thái độ và quan điểm của nhà văn, nhất là thái độ ngợi ca người trí thức, ngợi ca tinh thần dân tộc, quan niệm ác giả, ác báo, ...

Câu 5: trang 61 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Nêu chủ đề của truyện
Bài làm:
Nội dung truyện:
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" của Nguyễn Dữ có nhiều ý nghĩa nhưng chủ yếu là đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân qua hình tượng Ngô Tử Văn. một trí thức yêu chính nghĩa, dũng cảm, cương trực. Truyện thể hiện khát vọng công lí, niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng.

III- LUYỆN TẬP
Câu 1: trang 61 sgk Ngữ văn 10 tập 2
Nếu được yêu cầu viết đoạn kết thúc của truyện, anh (chị) sẽ đồng tình với cách kết thúc như đã có hay sẽ chọn một cách kết thúc khác? Trình bày và giải thích ý kiến của mình?
Bài làm:
Các em đưa ra ý kiến của mình về kết thúc của truyện. Các em có thể tham khảo ý kiến sau:
Em không đồng ý với kết thúc của câu chuyện, em muốn sau khi được minh oan Ngô Tử Văn được quay lại dương thế tiếp tục cuộc sống cứu người giúp dân, khiến câu chuyện kết thúc có hậu hơn

Câu 2: trang 61 sgk Ngữ văn 10 tập 2
Tóm tắt truyện( không quá 20 dòng)
Bài làm:
Ngô Tử Văn vốn là người khảng khái, cương trực. Tức giận vì tiếng là đền làng linh ứng, nhưng tên giặc tử trận ở gần đền lại biến thành yêu quái trong dân gian, Tử Văn đã đốt đền. Đốt đền xong, về nhà, Tử Văn thấy người khó chịu, rồi lên cơn sốt. Trong cơn sốt, Tử Văn thấy một người cao lớn khôi ngô, đầu đội mũ trụ tự xưng là cư­ sĩ đến đòi làm trả lại ngôi đền như cũ. Tử Văn vẫn thản nhiên. Người kia tức giận doạ sẽ kiện Tử Văn ở toà cõi âm. Chiều tối, lại có một ông già phong độ nhàn nhã đến tỏ lời mừng, hỏi ra mới biết đó là Thổ công bị viên tướng bại trận giả làm cư­ sĩ kia tranh chiếm mất đền. Ông già dặn rằng nếu âm phủ có tra hỏi thì cứ khai ra những lời ông nói, nếu tên kia chối thì cứ đến mà xác minh. Đến đêm, Tử Văn bị hai tên quỷ sứ đến bắt đi. Đến âm phủ, người canh cổng truyền rằng Tử Văn tội sâu ác nặng không được khoan giảm. Tử Văn kêu oan và được dẫn vào gặp Diêm Vương. Tử Văn tâu trình đầu đuôi như lời Thổ công đã nói và tranh cãi mãi với người đội mũ trụ, không phân phải trái. Diêm Vương sinh nghi, người đội mũ trụ định lảng chuyện, sợ bị lộ ra sự thực. Diêm Vương sai người đến đền Tản Viên để lấy chứng thực thì thấy đúng như lời Tử Văn nói. Kẻ kia bị đẩy vào địa ngục tầng thứ chín. Tử Văn về đến nhà thì mới biết mình đã chết được hai ngày. Ngôi mộ của tên tướng giặc bị bật tung lên, hài cốt tan tành. Sau đó một tháng, Thổ công tiến cử Tử Văn giữ chức phán sự ở đền Tản Viên. Tử Văn nhận lời, rồi không bệnh mà mất. Sau đó, có người thấy Tử Văn trên xe ngựa c­ưỡi gió. Người ta truyền rằng đó là “nhà quan phán sự !”

Đề bài: Giá trị nội dung và nghệ thuật của Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
Bài làm:
Giá trị nội dung:
Đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt. Suốt cả câu chuyện, tác giả đã xây dựng những chi tiết, tình huống giàu kịch tính về cuộc đấu tranh của Ngô Tử Văn với tên tướng giặc ngông cuồng. Bất bình trước sự sách nhiễu của tên tướng giặc với nhân dân, Ngô Tử Văn đã đốt đền, mặc cho hắn đe dọa, Ngô Tử Văn cũng kiên quyết không chịu nhận tội. Trong cuộc đối chất ở phiên xử kiện của Diêm Vương, Ngô Tử Văn đã dũng cảm vạch trần sự dối trá, ngang ngược của tên Thổ công giả mạo để trả lại miếu cho Thổ công thật - một vị công thần dưới triều vua Lí Nam Đế. Đặt trong hoàn cảnh của đất nước khi đang bị phương Bắc lăm le xâm chiếm ta mới thấy hết được tinh thần yêu nước mà Nguyễn Dữ gửi gắm trong tác phẩm của mình
Đồng thời, kết thúc tác phẩm, Ngô Tử Văn được xử thắng kiến và nhậm chức phán sự ở đền Tản Viên cũng đã thể hiện niềm tin về công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng gian tà. Trong xã hội phong kiến đương thời, khi công lí, chính nghĩa được xem như một món hàng có thể dùng tiền để mua được thì chiến thắng của Ngô Tử Văn với tên tướng giặc trong phiên tòa của Diêm Vương đã làm người đọc cảm thấy hả hê, sung sướng biết bao nhiêu. Niềm tin vào công lí, vào chính nghĩa cũng vì thế mà vẫn được thắp lên trong tâm hồn của mỗi con người..

Giá trị nghệ thuật
Bằng cách kể chuyện lôi cuốn với những tình tiết và cách xây dựng truyện giàu kịch tính, Nguyễn Dữ đã dựng nên bức chân dung của nhân vật Ngô Tử Văn một cách sắc nét và sinh động.
Chuyện sử dụng những chi tiết kì ảo, hoang đường khiến cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, hứng thú với người đọc.

NGUYỄN DỮ - NHÀ VĂN VỚI TÂM HUYẾT VÀ SỨC MẠNH TÌNH THẦN

I. Tiểu Sử

- Nguyễn Dữ, nhà văn sống trong thế kỉ XVI, quê gốc ở xã Đỗ Tùng, huyện Trường Tân (nay là Thanh Miện, tỉnh Hải Dương).

- Con trí thức trong gia đình học thuật, ông là học trò của danh sĩ Nguyễn Bỉnh Khiêm.

- Mặc dù từng thử sức trong làm quan, nhưng Nguyễn Dữ rời bỏ sau thời gian ngắn.

II. Sáng Tác

- 'Truyền Kì Mạn Lục' - tác phẩm viết bằng chữ Hán, xuất hiện đầu thế kỉ XVI, với 20 câu chuyện, là lời phê phán hiện thực, thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ và lòng tự hào văn hóa Việt.

- Thể loại: Truyền kỳ mạn lục, văn xuôi thời trung đại, phản ánh hiện thực qua yếu tố kỳ lạ, có sự hiện diện sâu sắc của nhân văn.

- 'Chuyện chức phán sự đền Tản Viên' là một trong 20 câu chuyện đặc sắc của tác phẩm.

- Bố cục truyện gồm 3 phần chi tiết.

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

Câu 1 - Trang 60 SGK

Hành động của Ngô Tử Văn thể hiện sự khảng khái, chính trực và dũng cảm vì dân trừ hại (b), đồng thời thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ qua việc bảo vệ Thổ thần và chống ngoại xâm (d).

Câu 2 - Trang 60 SGK

Chi tiết Diêm Vương xử kiện ở âm phủ thể hiện niềm tin về thế giới thần linh và có ý nghĩa giáo dục con người về hành động đúng đắn, tránh làm điều ác (d).

Câu 3 - Trang 61 SGK

Chức phán sự của Ngô Tử Văn là hình thức thưởng công xứng đáng, khích lệ những người dũng cảm đấu tranh cho công lý và chính nghĩa (e).

Câu 4 - Trang 61 SGK

- Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn: Sự xen kẽ giữa thế giới kỳ bí và thực tế, cùng với diễn biến hấp dẫn, tạo nên sức lôi cuốn mạnh mẽ.

- Cách kể chuyện có trình tự thời gian li kỳ, logic, với sự thắt - mở nút, tạo cảm giác hồi hộp và cuốn hút độc giả.

Câu 5 - Trang 61 SGK

Chủ đề của truyện là việc đấu tranh cho công lý, với hình tượng Ngô Tử Văn thể hiện tinh thần khảng khái, cương trực và niềm tin vào chiến thắng của chính nghĩa (e).

LUYỆN TẬP

Câu 1 - Trang 61 SGK

Nếu được yêu cầu viết đoạn kết thúc lại, tôi sẽ đồng ý với kết thúc như đã có, vì nó thể hiện rõ tinh thần và ý nghĩa của truyện (e).

Câu 2 - Trang 61 SGK

Tóm tắt: Ngô Tử Văn, một trí thức dũng cảm, đốt đền giặc xâm lược, bị quỷ sứ mang xuống âm phủ, nhưng thông qua sự dũng cảm và công bằng, ông phục hồi công lí và sống lại, được thổ thần tiến cử giữ chức phán sự đền Tản Viên.

GHI NHỚ

'Chuyện chức phán sự đền Tản Viên' với tâm huyết của Nguyễn Dữ, kể một câu chuyện lôi cuốn, phê phán cái ác, với nhân vật Ngô Tử Văn thể hiện tinh thần chiến đấu vì công lí và chính nghĩa, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.

I - HIỂU RÕ KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Nguyễn Dữ (sinh và mất chưa rõ), sống trong thế kỉ XVI, quê ở xã Đỗ Tùng, Trường Tân nay là huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Cha ông là tiến sĩ thời Lê Thánh Tông, từng làm quan nhưng không lâu sau ông rút lui về ẩn. Truyền kì mạn lục là tác phẩm nổi tiếng của ông, thể hiện quan điểm sống và tấm lòng của ông trước cuộc đời.

2. Truyền kì là loại văn xuôi thời trung đại, phản ánh hiện thực qua các yếu tố kỳ bí, hoang đường. Thế giới con người và cõi âm với thần linh, ma quỷ tương giao làm cho thể loại này hấp dẫn. Đằng sau những chi tiết phi hiện thực là vấn đề cốt lõi của đời sống xã hội và quan niệm của tác giả về nhân sinh.

3. Truyền kì mạn lục viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện, được sáng tác vào nửa đầu thế kỉ XVI. Các truyện gắn liền với thời Lí, Trần, Hồ, Lê sơ và chứa đựng yếu tố hoang đường. Đằng sau những yếu tố ấy là hiện thực xã hội phong kiến với những điều ác tác giả muốn phê phán. Truyện của Nguyễn Dữ thể hiện tinh thần dân tộc, niềm tự hào về nhân tài, văn hoá Việt, đồng thời khẳng định quan điểm sống “lánh đục về trong” của các trí thức đương thời.

Truyền kì mạn lục không chỉ có giá trị hiện thực và nhân đạo mà còn có giá trị nghệ thuật cao, từng được khen là “thiên cổ kì bút' (Vũ Khâm Lân).

4. Truyện chức phán sự đền Tản Viên là một trong những tác phẩm hay. Câu chuyện ca ngợi phẩm chất dũng cảm, kiên cường của Ngô Tử Văn - biểu tượng chính nghĩa chống lại thế lực gian tà. Tác phẩm củng cố lòng tin vào chính nghĩa và tự hào về người trí thức Việt Nam.

II - HƯỚNG DẪN ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

Câu 1. Hành động của Ngô Tử Văn mang nhiều ý nghĩa, thể hiện sự khẳng định, chính trực, dũng cảm vì dân trừ hại và tinh thần mạnh mẽ của dân tộc trong việc chống giặc xâm lược. Câu trả lời a đúng một phần, vì Tử Văn chỉ đốt đền để làm sáng tỏ sự ngu muội của nhân dân tin vào thần ác, không phải để phá hủy tập tục thờ cúng thần linh. Câu trả lời c thì hoàn toàn sai, vì Tử Văn không đốt đền một cách vô căn cứ. Do đó, đáp án đúng nhất là sự kết hợp của b và d.

Câu 2. Chi tiết Diêm Vương xử kiện ở âm phủ là quan trọng để thể hiện tư tưởng của tác phẩm. Nó thể hiện niềm tin cổ xưa về thế giới âm phủ, nơi người chết phải đối mặt với phán xét về hành động khi còn sống. Cũng là cơ hội để tác giả rợn người mô tả thế giới của quỷ sứ. Chi tiết này cũng có ý nghĩa giáo dục, khuyến khích người đọc sống đúng, tránh làm điều ác.

Câu 3. Phán sự là chức vụ quan trọng, giúp người xử án thực hiện công lí. Ngô Tử Văn đứng lên bảo vệ công lí và chính nghĩa, làm nổi bật tinh thần dũng cảm, khí phách, là gương sáng động để khích lệ mọi người đấu tranh chống cái ác.

Câu 4. Về mặt nghệ thuật kể chuyện:

- Câu chuyện mở đầu bằng việc Ngô Tử Văn đốt đền đã tạo sự chú ý, dự báo về những diễn biến căng thẳng sắp xảy ra. Mở đầu hấp dẫn, gây tò mò.

- Câu chuyện thắt nút và tăng căng thẳng qua các xung đột, từ Tử Văn bắt đầu cảm thấy khó chịu đến khi sự việc trở nên nghiêm trọng.

+ Tử Vãn 'thấy trong mình khó chịu, đầu lảo đảo và bụng run run, rồi nổi lên một cơn sốt nóng sốt rét'. Tử Vãn mơ màng thấy tên hung thần đến trách mắng, đe doạ.

+ Thổ thần báo cho Tử Văn biết sự việc đã trở nên nghiêm trọng: 'Hắn quyết chống chọi với nhà thầy, hiện đã kiện thầy ở Minh ti” và bảo cho Tử Văn cách đối phó khi xuống Minh ti.

+ Bệnh Tử Văn nặng thêm, rồi bị quỷ sứ bắt đi đến nơi dành cho những người gây tội ác sâu nặng. Quang cảnh ở đây rợn người: 'gió tanh sóng xám, hơi lạnh thấu xương”, '‘mấy vạn quỷ Dạ Xoa đều mắt xanh tóc đỏ, hình dáng nanh ác”.

+ Tử Văn bị giải đến trước mặt Diêm Vương, bị Diêm Vương quát mắng, nhưng vẫn bình tĩnh kể rõ đầu đuôi sự việc, 'lời rất cứng cỏi, không chịu nhún nhường chút nào”.

- Câu chuyện giải mã khi Tử Văn chứng minh sự thật, tên hung thần bị trừng trị, người lương thiện được sống lại và được đền đáp.

Tổng thể, cốt truyện của Nguyền Dữ đầy kịch tính, kết cấu chặt chẽ, cuốn hút người đọc. Cách dẫn truyện khéo léo, lối kể sinh động và hấp dẫn, tạo sự đồng cảm với thái độ và quan điểm của nhà văn, đặc biệt là sự ngợi ca người trí thức, tình thần dân tộc, quan niệm ác giả ác báo,...

Câu 5. Chủ đề truyện:

Truyện chứa nhiều ý nghĩa (phản ánh hiện thực, ca ngợi người trí thức,...) nhưng chủ yếu là việc tôn vinh Ngô Tử Văn - biểu tượng người trí thức Việt Nam, yêu nước, chống cái ác để bảo vệ công lý và dân tộc.

III - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

Câu 1. Với yêu cầu viết đoạn kết, có thể đồng tình hoặc không đồng tình với kết thúc hiện tại và đưa ra một kịch bản kết thúc khác. Quan trọng là giải thích lý do hợp lí và thuyết phục về quan điểm của mình.

Câu 2. Tóm tắt truyện:

Gợi ý: Khi tóm tắt cần chú ý giữ những chi tiết quan trọng:

- Ngô Tử Văn, người sĩ kiện khảng khái, chính trực, dũng cảm đốt đền để trừ trừ hại cho dân.

- Tên hung thần đe dọa Tử Văn nhưng chàng được Thổ thần chỉ dẫn cách đối phó.

- Tử Văn bị quỷ sứ đưa xuống âm phủ. Trước Diêm Vương, chàng thẳng thắn vạch trần tội ác của tên giặc với chứng cớ. Tên giặc bị trừng trị, Thổ thần được khôi phục và Tử Văn sống lại.

- Ngô Tử Văn được Thổ thần mời giữ chức Phán sự đền Tản Viên.

Có thể tham khảo văn bản tóm tắt truyện dưới đây.

Ngô Tử Văn, người Lạng Giang, chính trực và dũng cảm, đốt đền để trừ trừ hại. Chàng bị quỷ sứ đưa xuống âm phủ, nhưng trước Diêm Vương, Tử Văn thẳng thắn vạch trần tội ác của giặc. Sự thật được chứng minh, giặc bị trừng trị, người lương thiện sống lại, Thổ thần được phục chức và Tử Văn được mời giữ chức Phán sự ở đền Tản Viên. Tử Văn sống lại để bảo vệ công lý và niềm tự hào dân tộc.

I. Tác giả, tác phẩm

1. Tác giả: Nguyễn Dữ (mọi người có thể xem thêm phần giới thiệu về tác giả Nguyễn Dữ trong SGK Ngữ Văn 10 Tập 2).

2. Tác phẩm

* Loại hình: Bài soạn về 'Chuyện chức phán sự đền Tản Viên' cũng như nhiều truyện khác thuộc thể loại truyền kỳ.

* Tóm lược:

Ngô Tử Văn, một hiền nhân kiên trinh, chính trực. Có một ngôi đền linh thiêng trong làng. Khi có tướng giặc nhà Minh tử vong gần đền, linh hồn của hắn gieo rắc oan trái. Tử Văn, tức giận, quyết định đốt cháy đền để giải thoát cho dân làng. Sau hành động này, Tử Văn trải qua một cơn sốt kỳ lạ, thấy hình dạng của tên thần ác đòi bồi thường và đe dọa đưa chàng xuống cõi âm phủ. Thổ thần thể hiện sự kính trọng trước hành động dũng cảm của Tử Văn, hướng dẫn chàng về tình hình, tội ác của tên thần ác và cách đối phó. Vào đêm hôm, khi tình trạng sức khỏe trở nên nặng nề, Tử Văn chứng kiến hai tên quỷ đến để đưa chàng xuống cõi âm phủ. Trước Diêm Vương, Tử Văn không ngần ngại lên tiếng tố cáo tội ác của tên thần ác, khiến hắn bị trừng trị. Thổ thần được phục chức, Tử Văn được đưa trở lại thế gian. Một tháng sau, Thổ thần đề xuất Tử Văn giữ chức phán sự ở đền Tản Viên như một lời cảm ơn.

* Cấu trúc: Văn bản có thể được phân thành 4 phần:

Phần 1: từ đầu -> “vung tay không cần gì cả” : Tử Văn đốt đền.
Phần 2: tiếp -> “thầy cũng khó lòng thoát nạn” : Tư Văn với viên Bách họ họ Thôi và Thổ công.
Phần 3: tiếp -> “sai lính đưa Tử Văn về” : Tử Văn thắng kiện và được trở về trần gian.
Phần 4: còn lại : Tử Văn trở thành phán sự ở đền Tản Viên.

II. Hướng dẫn viết bài

Câu 1:

Việc hành động của nhân vật Ngô Tử Văn có ý nghĩa:

Ý kiến A: không chính xác vì hành động của Tử Văn chỉ nhằm phá vỡ niềm tin ngu muội của nhân dân vào thần ác, không phải là phá hủy lễ nghi thờ cúng thần linh nói chung của nhân dân.
Ý kiến B và D: đúng vì truyện đã giới thiệu, Tử Văn là một người có tâm hồn khảng khái, nồng nhiệt, chính trực, hủy diệt hồn ma của kẻ giặc cũng là xóa bỏ kẻ thù của quê hương, mang lại hòa bình cho nhân dân.
Ý kiến C: không đúng vì Tử Văn đã chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi thực hiện hành động, không phải chỉ là sự hoảng loạn của tuổi trẻ.

Câu 2:

* Chi tiết Diêm Vương xử kiện ở âm phủ là biểu hiện của:

Ý kiến A: niềm tin sâu sắc của con người thời trung đại vào sự tồn tại của một thế giới khác: nơi Diêm Vương đưa ra xét xử công bằng.
Ý kiến B: ước muốn công bằng chưa được thỏa mãn trong cuộc sống trần thế của người xưa: Diêm Vương luôn mang lại công bằng cho những người bị oan trái.
Ý kiến C: tăng cường căng thẳng và kịch tính của câu chuyện: giúp nhân vật chính thể hiện tính cách, bản lĩnh, tư tưởng sâu sắc hơn.
Ý kiến D: thông điệp giáo dục, khuyên nhủ con người sống và hành động đúng đắn, tuân theo lẽ phải, tránh làm điều ác.
=> Ý kiến đúng là tất cả A, B, C, D.

Câu 3:

Việc Ngô Tử Văn được trao chức phán sự ở đền Tản Viên mang ý nghĩa: một sự đền đáp xứng đáng dành cho người anh hùng đã chiến đấu chống lại tà ác. Đồng thời, chi tiết này còn là nguồn động viên cho thế hệ sau, khuyến khích mọi người dám đối mặt với tà ác, bảo vệ công lý, và bảo vệ lẽ phải.

Câu 4:

Nguyễn Dữ đã thể hiện nghệ thuật kể chuyện tinh tế, lôi cuốn nhờ vào:

Cốt truyện kịch tính, cấu trúc chặt chẽ và logic
Sự kết hợp sáng tạo giữa yếu tố thực và huyền bí: chuyện người xen kẽ với chuyện thần, ma, địa ngục, và trần gian,…
Sự giữ lại và mở nút tạo sự hứng thú cho độc giả
Cách diễn đạt câu chuyện linh hoạt, độc đáo

Câu 5:

Chủ đề chính của truyện: Tôn vinh tinh thần khảng khái, chính trực, và can đảm qua nhân vật Ngô Tử Văn – biểu tượng của tầng lớp người trí thức Việt Nam, đầy tình yêu quê hương, chiến đấu cho chính nghĩa và dân tộc. Đồng thời, truyện cũng truyền tải thông điệp niềm tin vào công bằng, chính nghĩa sẽ chiến thắng tà ác.

I. Tác giả và Tác phẩm
- Nguyễn Dữ (hoặc Nguyễn Tự) là một nhà văn sống vào khoảng thế kỉ XVI, xuất thân từ gia đình khoa bảng, để lại dấu ấn với tác phẩm nổi tiếng Truyền kì mạn lục.
- Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một trong những truyện xuất sắc thuộc tác phẩm Truyền kì mạn lục, là tác phẩm kể về sự kiện khảng khái, dũng cảm của Nhân vật Ngô Tử Văn trước tên tướng giặc ác Bách hộ họ Thôi.

II. Nội dung truyện
Ngô Tử Văn, một người sĩ khảng khái, chính trực, phấn đấu vì công bằng, đốt đền để trừ hại cho dân. Sau đó, chàng đối mặt với thách thức của thế giới âm, đánh bại ma quỷ, và cuối cùng, được trọng thần phong làm Phán sự đền Tản Viên.

III. Phân tích và Giá trị
Truyện không chỉ là sự kết hợp tinh tế giữa thế giới hiện thực và kì ảo mà còn là biểu tượng cho tinh thần chiến đấu chống lại cái ác, bảo vệ công lý, đồng thời, thể hiện niềm tin vào sự công bằng của người xưa.

IV. Câu hỏi và Luyện tập
Câu 1:
Ngô Tử Văn là minh chứng sống về tinh thần dũng cảm và lòng yêu nước. Hành động của chàng không chỉ là việc đốt đền, mà là một biểu hiện rõ nét của trí tuệ và lòng nhân đạo, đấu tranh vì chính nghĩa và bảo vệ cộng đồng.

Câu 2:
Chi tiết Diêm Vương xử kiện ở âm phủ không chỉ là một yếu tố kích thích kịch tính mà còn là cơ hội để nhân vật chính thể hiện bản lĩnh và lòng kiên trung. Đồng thời, nó nhấn mạnh vào niềm tin của người xưa về sự công bằng và kịch tính của cuộc sống sau cái chết.

Câu 3:
Việc Ngô Tử Văn được nhận chức Phán sự đền Tản Viên không chỉ là sự đền đáp xứng đáng mà còn là thông điệp lưu truyền cho thế hệ sau về tầm quan trọng của việc đấu tranh cho công lý và lòng dũng cảm trong cuộc sống.

Câu 4:
Nguyễn Dữ đã tạo ra một tác phẩm kì ảo, giàu kịch tính, nhưng vẫn giữ vững giá trị hiện thực và nhân đạo. Cốt truyện sáng tạo và cách xây dựng nhân vật sắc nét là những điểm đặc sắc của tác giả.

Câu 5:
Chủ đề của truyện không chỉ là về sự dũng cảm cá nhân mà còn là sự đoàn kết và đoàn tụ của cộng đồng trong việc đối mặt với thách thức và đánh bại cái ác, làm nên giá trị vững bền cho lịch sử dân tộc.

Luyện tập thêm:
Câu 1:
Người đọc có thể đồng tình với kết thúc như đã có hoặc đưa ra một cái nhìn mới với việc giữ nguyên tinh thần chính nghĩa và chiến đấu cho công lý của Nhân vật Ngô Tử Văn.

Câu 2:
Ngô Tử Văn, một con người đầy tình yêu thương quê hương, đã không chỉ đấu tranh cho công bằng trên thế giới trần thế mà còn vượt qua ranh giới của cái chết để bảo vệ giá trị tốt lành và lòng nhân đạo.