Top 6 Bài luận về 'Hành động nói' lớp 8 xuất sắc

I. Hành động nói trong tác phẩm 'Lý Thông và Thạch Sanh'

1. Mục đích của Lý Thông nói với Thạch Sanh là lừa dối để chàng sợ hãi và chạy trốn. Câu diễn đạt rõ mục đích đó nhất là 'Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.'

2. Lý Thông đạt được mục đích của mình khi Thạch Sanh vội vàng rời khỏi. Câu thể hiện điều này là 'Thạch Sanh vội vàng từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.'

3. Lý Thông đã thực hiện mục tiêu của mình thông qua lời nói, và đây là một hành động nói.

4. Phân tích các kiểu hành động nói thông qua các câu trích dẫn từ tác phẩm: mục đích thông báo, đe dọa, hứa hẹn, hỏi, bộc lộ cảm xúc.

II. Luyện tập với các bài thực hành

Bài 1: Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích: Thể hiện căm phẫn, giận dữ trước cảnh giặc xâm lược và khích lệ lòng yêu nước.

Bài 2: Đoạn trích Tắt đèn và Sự tích Hồ Gươm với các hành động nói như hỏi, trình bày, hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.

Bài 3: Hành động điều khiển và cam kết trong tình huống yêu đương.

I. Hành động nói và tác động của nó

- Trong tác phẩm 'Lí Thông và Thạch Sanh', Lí Thông sử dụng hành động nói để cướp lấy công lao và đạt được mục đích của mình. Câu thể hiện rõ nhất mục đích này là: 'Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.'

- Hành động nói của Lí Thông có thể coi là một hình thức nghệ thuật, vì nó không chỉ thực hiện mục đích mà còn tạo nên tác động, làm thay đổi tâm trạng và hành vi của Thạch Sanh.

II. Một số kiểu hành động nói thông thường

Câu 1:

- Hành động nói để thông báo: 'Con trăn ấy... đã lâu'.

- Hành động nói để đe dọa: 'Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết'.

- Hành động nói để khuyên bảo: 'Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi'.

- Hành động nói để hứa hẹn: 'Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu'.

Câu 2:

- Hành động nói để hỏi: 'Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?'

- Hành động nói để trình bày: 'Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài'.

- Hành động nói để van xin: 'U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư?'.

- Hành động nói để bộc lộ cảm xúc: 'Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!'.

Câu 3: Qua phân tích, có những kiểu hành động nói như hỏi, trình bày, hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc, cầu khiến, đe dọa...

III. Luyện tập

Câu 1:

Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ để khích lệ tướng sĩ học tập cuốn Binh thư yếu lược và kích lệ lòng yêu nước và ý chí chống ngoại xâm.

- 'Nay ta chọn binh pháp các nhà hợp làm một quyển gọi là Binh thư yếu lược. Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ; nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù'.

- Lời nói của Trần Quốc Tuấn vừa là lời thông báo, vừa là lời cầu khiến, đe doạ. Nó thể hiện rõ mục đích chung của toàn bài.

Câu 2:

a. Hành động nói để hỏi và mục đích thăm hỏi: 'Bác trai đã khỏe chưa ?'

- Hành động nói để trình bày và mục đích thông báo: 'Cảm ơn cụ… như thường… Nhưng… mệt lắm'.

- Hành động nói để điều khiển và mục đích cầu khiến: 'Này, bảo bác ấy… cho hoàn hồn'.

- Hành động nói để trình bày và mục đích nêu ý kiến thuyết phục: 'Chứ cứ nằm… khổ. Người ốm… hoàn hồn'.

- Hành động nói để trình bày và mục đích tỏ sự đồng ý: 'Vàng… cụ'.

- Hành động nói để trình bày và mục đích giải thích: 'Nhưng để… đã. Nhịn… còn gì'.

- Hành động nói để điều khiển và mục đích khuyên bảo: 'Thế thì… kéo vào rồi đấy!'.

b.

- Hành động nói để nêu ý kiến và mục đích tỏ rõ sự thuận lợi: 'Trời thuận ý người' (câu 1).

- Hành động nói để hứa hẹn và mục đích thề nguyền, tỏ sự quyết tâm: 'Anh xin hứa' (câu 2).

c.

- Hành động nói để báo tin và mục đích tìm sự cảm thông giải tỏa day dứt: 'Cậu Vàng đi đời rồi… bán rồi… bắt xong'.

- Hành động nói để hỏi và mục đích xác nhận sự thật: 'Cụ bán rồi?'.

- Hành động nói để hỏi và mục đích ngạc nhiên: 'Thế nó cho bắt à?'.

- Hành động nói để bộc lộ cảm xúc và mục đích giãi bày: 'Khốn nạn… ơi!'.

- Hành động nói để kể chuyện và mục đích giải tỏa sự dằn vặt, đau đớn: 'Thế chó đã đi, lão Hạc không chịu, bán nó đi ngược lại, thấy khó lòng, nhục quá!'.

Phần I: SỨC MẠNH CỦA LỜI NÓI

(trang 62, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Trong giấc mơ, Lê Minh đã nắm bắt được một bí mật kỳ diệu về năng lực của lời nói. Mỗi từ ngữ của anh ta trở nên mạnh mẽ, hấp dẫn như những đường nét trong một bức tranh tuyệt vời.

Những dòng lời của Lê Minh khiến mọi người xung quanh say mê, đồng lòng theo đuổi hành trình mới. Thậm chí, người ta tin rằng, chỉ cần lời nói của Lê Minh, cả thế giới cũng có thể thay đổi.

Lê Minh nói với đam mê, nói với lòng tin, và mỗi từ ngữ là như một bước chạy vùn vụt về phía mục tiêu. Không có sự sợ hãi, chỉ có niềm tin vững chắc rằng lời nói có thể biến ước mơ thành hiện thực.

(Lê Minh)

1. Lê Minh sử dụng lời nói như thế nào để tạo ra sức mạnh?

2. Tại sao người ta tin rằng lời nói của Lê Minh có thể thay đổi thế giới?

3. Lê Minh diễn đạt đam mê và lòng tin bằng cách nào trong lời nói của mình?

4. Tại sao niềm tin là yếu tố quan trọng trong sức mạnh của lời nói?

Trả lời:

1. Lê Minh sử dụng lời nói với đam mê và lòng tin, biến mỗi từ ngữ thành những bước chạy mạnh mẽ về phía mục tiêu.

2. Người ta tin rằng lời nói của Lê Minh có thể thay đổi thế giới vì sức mạnh và tác động tích cực của những từ ngữ anh ta chọn.

3. Lê Minh diễn đạt đam mê và lòng tin bằng cách sử dụng từ ngữ tích cực và tận tâm.

4. Niềm tin là yếu tố quan trọng trong sức mạnh của lời nói vì nó là nguồn động viên, làm tăng cường tác động của những từ ngữ.

Phần II: KHÁM PHÁ NGÔN NGỮ NÓI

Câu 1 (trang 62, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Trong thế giới của ngôn ngữ nói, mỗi câu từ của chúng ta mang theo một sức mạnh riêng. Hãy khám phá những mục đích khác nhau mà người ta có thể đạt được thông qua lời nói.

Trả lời:

Câu 'Em Nhỏ nói với lòng tin, yêu cầu anh hứa không bao giờ để chúng xa cách.' ⟶ mục đích kêu gọi lòng tin và niềm tin.

Câu 'Anh hứa đi.' ⟶ mục đích hứa hẹn, cam kết.

Câu 'Anh xin hứa.' ⟶ mục đích thể hiện sự nghiêm túc và cam kết.

Câu 2 (trang 63, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Khám phá những hành động nói và mục đích của chúng trong các tình huống giao tiếp.

Người xưa đã biết rằng, bản ngôn ngữ nói của chúng ta không chỉ là cách diễn đạt ý nghĩa mà còn là vũ khí mạnh mẽ trong giao tiếp.

Các hành động nói như hỏi, trả lời, thông báo, và kể chuyện đều có mục đích riêng biệt trong việc truyền đạt thông tin và tạo ra ảnh hưởng.

(Trích từ SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Phần III: THỰC HÀNH NGÔN NGỮ NÓI

Câu 1 (trang 63, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Nguyễn An viết một bài diễn thuyết với mục đích gì? Hãy khám phá mục đích của hành động nói trong bài diễn thuyết và vai trò quan trọng của nó trong việc thúc đẩy sự thay đổi và chuyển động.

Trả lời:

Nguyễn An viết bài diễn thuyết với mục đích thúc đẩy sự thay đổi và chuyển động trong cộng đồng. Bài diễn thuyết của anh ta không chỉ là lời nói, mà là một lực lượng động viên mạnh mẽ, khích lệ mọi người hành động và thay đổi để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.

Câu nói của Nguyễn An trong diễn thuyết là nguồn động viên, là lời kêu gọi mọi người cùng nhau đứng lên và đối mặt với thách thức, tạo nên một làn sóng tích cực thay đổi.

Câu 2 (trang 64, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Khám phá những hành động nói và mục đích của chúng trong các tình huống giao tiếp khác nhau.

Trong mỗi cuộc gặp gỡ, từng câu nói, từng lời diễn đạt đều chứa đựng sức mạnh của ngôn ngữ nói. Tùy thuộc vào mục đích cụ thể, hành động nói có thể làm thay đổi quan điểm, tạo ra sự đồng lòng, hoặc thậm chí là biến đổi cuộc sống.

(Trích từ SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Câu 3 (trang 65, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Khám phá những lời hứa và mục đích của chúng trong các mối quan hệ giữa con người.

Các lời hứa không chỉ là lời nói, mà còn là sợi dây kết nối tình cảm giữa những người tham gia. Từ những lời hứa nhỏ nhất đến những cam kết lớn, mỗi từ ngữ đều chứa đựng sức mạnh của tình thân, lòng tin, và trách nhiệm.

Nếu mỗi lời hứa được giữ, chúng ta xây dựng nên những mối quan hệ vững chắc và đáng tin cậy. Ngược lại, sự đổ vỡ của lời hứa có thể tạo ra những vết thương khó lành trong tâm hồn con người.

(Trích từ SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Câu 4 (trang 66, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Thực hành sự sáng tạo trong việc sử dụng ngôn ngữ nói để tạo nên sự ảnh hưởng lâu dài.

Trong giao tiếp hàng ngày, sự sáng tạo trong lời nói có thể tạo ra ảnh hưởng mạnh mẽ và lâu dài. Bằng cách sử dụng từ ngữ sáng tạo, chúng ta có thể thay đổi không khí xung quanh, thúc đẩy sự hiểu biết, và tạo ra những đột phá tích cực trong mọi mối quan hệ.

Việc sáng tạo trong ngôn ngữ nói không chỉ là biểu hiện cá nhân, mà còn là cách tốt nhất để tạo nên sự đổi mới và thay đổi tích cực trong cộng đồng.

(Trích từ SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Câu 1. Bài tập 1, trang 63, SGK.

Trả lời:

Bài tập này bao gồm hai nhiệm vụ. Nhiệm vụ thứ nhất là xác định mục đích tổng của bài Hịch tướng sĩ. Nhiệm vụ thứ hai là phân tích hành động nói thể hiện trong một câu trong bài hịch và chỉ rõ vai trò của câu ấy đối với mục đích tổng.

- Mục tiêu tổng cộng của Trần Quốc Tuấn khi viết Hịch tướng sĩ là khích lệ lòng yêu nước của tướng sĩ, thúc đẩy họ học tập Binh thư yếu lược.

- Chọn câu hiển thị hành động nói gần gũi với mục tiêu tổng để phân tích vai trò của câu trong việc thực hiện mục đích tổng của bài hịch.

Câu 2. Bài tập 2, trang 63 - 64, SGK.

Trả lời:

Trong những đoạn trích đã cho có nhiều đoạn hội thoại, mỗi đoạn thể hiện một hành động nói cụ thể trong số những hành động nói đã học. Ví dụ: Lời của lão Hạc nói với ông giáo (Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!) thể hiện hành động báo tin (trình bày).

Câu 3. Bài tập 3, trang 65, SGK.

Trả lời:

Cần chú ý rằng từ hứa có thể dùng để thể hiện hành động hứa, nhưng nó cũng có thể xuất hiện trong những câu thể hiện hành động khác.

Câu 4. Hịch tướng sĩ là lời kêu gọi của Trần Quốc Tuấn đối với tướng sĩ để rèn luyện binh pháp chống giặc ngoại xâm. Vậy, câu sau đây được Trần Quốc Tuấn sử dụng để hỏi, để điều khiển (ra lệnh), hay để trình bày hành động của ông?

Nay ta chọn binh pháp các nhà hợp làm một quyển gọi là Binh thư yếu lược.

(Trần Quốc Tuấn, Hịch tướng sĩ)

Trả lời:

Một câu được sử dụng với mục đích “hỏi” thường đòi hỏi người nghe cung cấp thông tin mà người hỏi cần biết. Một câu sử dụng với mục đích “điều khiển” (ra lệnh) thường chứa nội dung là hành động mà người nói muốn người nghe thực hiện. Một câu với mục đích trình bày thường nêu rõ sự việc có thể xem xét là đúng hay sai.

Câu 5. Trong Hịch tướng sĩ có câu: Lúc bây giờ, ta cùng các ngươi sẽ bị bắt, đau đớn biết bao lâu!

a) Câu này Trần Quốc Tuân sử dụng để làm gì? Hãy chọn câu trả lời đúng từ các câu trả lời sau đây:

- Để trình bày ý nghĩ

- Để hỏi người khác

- Để thao túng người khác

- Để cam kết làm một điều gì đó

- Để bộc lộ nỗi đau lòng

b) Từ nào trong đoạn văn đã cho giúp bạn chọn câu trả lời mà bạn cho là đúng?

Trả lời:

Tham khảo gợi ý của bài tập 4 để làm bài. Lưu ý:

Một câu với mục đích cam kết thường nêu rõ hành động mà người nói sẽ thực hiện trong tương lai. Một câu bộc lộ cảm xúc thường chứa từ ngữ diễn đạt điều “than thở”.

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I. Hành động nói là gì?

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi

Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:

- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.

(Thạch Sanh)

1. Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích gì? Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy?2. Lí Thông có đạt được mục đích của mình không? Chi tiết nào nói lên điều đó?3. Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì?4. Nếu hiểu hành động là 'việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định' thì việc làm của Lí Thông có phải là một hành động không? Vì sao?

Trả lời:

Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích: muốn cướp công lao của Thạch Sanh giết chằn tinh. Câu thể hiện rõ nhất mục đích ấy: Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.
Lí Thông có đạt được mục đích của mình. Chi tiết nói lên điều đó: Chàng vội từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện: lời nói.
Việc làm của Lí Thông có thể coi là một hành động, vì nó là một việc làm có mục đích.

II. Một số kiểu hành động nói thường gặp

Câu 1. Trong đoạn trích ở mục I, ngoài câu đã phân tích, mỗi câu còn lại trong lời nói của Lí Thông đều nhằm một mục đích nhất định. Những mục đích ấy là gì?

Câu 'Con trăn ấy ... đã lâu' nhằm mục đích thông báo.
Câu 'Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết' nhằm mục đích đe dọa.
Câu 'Thôi ... trốn ngay đi' nhằm mục đích khuyên.
Câu 'Có ... lo liệu' nhằm mục đích hứa hẹn.

Câu 2. Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích sau và cho biết mục đích của mỗi hành động.

Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:

- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?

Điểm thêm một 'giây' nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:

- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.

Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.

...Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:

- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Hành động hỏi và mục đích để hỏi: 'Vậy ... ở đâu?'
Hành động trình bày và mục đích thông báo 'Con sẽ ... Đoài'.
Hành động hỏi và mục đích là van xin 'U nhất định ... u? U không ... u?'.
Hành động bộc lộ cảm xúc và mục đích là để than 'Khốn nạn ... này! Trời ơi ... !'.
Hành động nói trong đoạn trích b:
Hành động trình bày: Đây là ý Trời ... việc lớn.
Hành động hứa hẹn và mục đích thề nguyền: Chúng tôi nguyện ...Tổ quốc!
Hành động nói trong đoạn trích c:
Hành động báo tin và mục đích tìm sự cảm thông giải tỏa day dứt 'Cậu Vàng ... ạ! 'Bán rồi! ... bắt xong!'.
Hành động hỏi và mục đích muốn xác nhận một sự thật 'Cụ bán rồi'.
Hành động hỏi và mục đích tỏ ra ngạc nhiên 'Thế ... à?'.
Hành động bộc lộ cảm xúc và mục đích giãi bày sự day dứt, dày vò 'Khốn nạn ... ơi!'.
Hành động kể và mục đích giải tỏa sự dằn vặt, đau đớn vì lừa một con chó.

Câu 3: Trang 65 sgk ngữ văn 8 tập 2
Đoạn trích dưới đây có ba câu chứa từ hứa. Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu ấy.
Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con Vệ Sĩ.
- Em để nó ở lại - Giọng em ráo hoảnh - Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa? Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.
Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe.
(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
Bài làm:
Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau: hành động điều khiển.
Anh hứa đi: hành động điều khiển.
Anh xin hứa: hành động hứa.

A. HƯỚNG DẪN KHÁM PHÁ BÀI

I. Hành động nói và ý nghĩa

Hành động nói không chỉ là lời nói mà còn là biểu hiện của tâm trạng, ý chí và mục đích của người nói. Hãy cùng tìm hiểu về một số hành động nói thường gặp và ý nghĩa của chúng.

1. Hỏi: Hành động hỏi giúp chúng ta tìm hiểu thông tin, ý kiến và ý chí của người nghe. Ví dụ: 'Bạn đã làm bài tập chưa?'

2. Trình bày: Hành động trình bày giúp diễn đạt ý nghĩa, thông tin một cách rõ ràng. Ví dụ: 'Trong bài học này, chúng ta sẽ tìm hiểu về hành động nói và ý nghĩa của chúng.'

3. Điều khiển: Hành động điều khiển là cố ý ảnh hưởng đến hành vi hoặc ý kiến của người nghe. Ví dụ: 'Hãy làm bài tập ngay bây giờ.'

4. Hứa hẹn: Hành động hứa hẹn là cam kết về việc thực hiện một điều gì đó trong tương lai. Ví dụ: 'Tôi hứa sẽ giúp bạn hoàn thành dự án.'

5. Bộc lộ cảm xúc: Hành động bộc lộ cảm xúc giúp chia sẻ tâm trạng, ý kiến và trải nghiệm cá nhân. Ví dụ: 'Tôi rất vui khi nhận được tin này!'

Qua những hành động nói này, chúng ta có thể giao tiếp một cách hiệu quả và truyền đạt đúng ý.

II. Bài tập thực hành

Thực hành nhận diện các hành động nói trong đoạn văn dưới đây và xác định ý nghĩa của chúng.

'Chị ơi! Bữa sau chị có thể giúp em làm bài không? Em đang gặp khó khăn quá.'

1. Hành động nói: Hỏi

2. Ý nghĩa: Chủ đề là việc nhờ chị giúp đỡ trong việc làm bài tập và mong chờ sự giúp đỡ của người nghe.

'Em xin hứa sẽ làm hết bài tập này vào cuối tuần.'

1. Hành động nói: Hứa hẹn

2. Ý nghĩa: Cam kết của người nói về việc hoàn thành bài tập vào một thời điểm nhất định.

'Anh đề nghị mọi người hãy tham gia buổi họp vào sáng mai.'

1. Hành động nói: Điều khiển

2. Ý nghĩa: Người nói muốn mọi người tham gia buổi họp vào sáng mai theo ý kiến và ý chí của mình.

'Tôi cảm thấy rất hạnh phúc khi được làm việc cùng các bạn.'

1. Hành động nói: Bộc lộ cảm xúc

2. Ý nghĩa: Người nói chia sẻ cảm xúc tích cực và hạnh phúc khi làm việc cùng đồng đội.

Chúc các em thực hành tốt!