Top 6 Bài luận về 'Tào Tháo uống rượu luận anh hùng' của La Quán Trung lớp 10 xuất sắc

TÌM HIỂU CHUNG VỀ TÁC GIẢ, TÁC PHẨM

I. Tác giả

- La Quán Trung tên thật là La Bản, hiệu là Hồ Hải Tản Nhân, người huyện Thái Nguyên, tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc, ông sinh vào đời Nguyên, mất vào đầu đời Minh (1330 – 1400 ?)

- Thời đại ông sống là thời đại mà mâu thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp cực kì gay gắt và phức tạp. Vì thế mà cuộc sống của bản thân ông cũng không ổn định, phải nay đây mai đó.

- Các sáng tác của ông cho thấy ông chịu ảnh hưởng khá sâu đậm tư tưởng Nho giáo. Thông qua tác phẩm, ông miêu tả và vạch trần bản chất của cái xã hội “dân đen chết đói nơi thôn xóm, anh tài mai một trong rừng sâu, người trung lương chết oan dưới gươm giáo…”.

- Sau năm 1364, không ai rõ về tung tích của ông nữa.

- Các tác phẩm chính: Tam quốc diễn nghĩa, Tùy Đường lưỡng triều chỉ truyện, Tàn Đường ngũ đại sử diễn nghĩa, Bình yêu truyện, Tống Thái Tổ long hổ phong vân hội.

II. Tác phẩm

* Tam quốc diễn nghĩa:

- Được sáng tác vào đầu thời Minh (1368 – 1644), dựa theo tư liệu lịch sử và truyền thuyết có sẵn.

- Nội dung chủ yếu miêu tả tình hình phức tạp của cuộc đấu tranh chính trị và quân sự kéo dài suốt một thế kỉ (từ năm 184 đời Linh đế thời Đông Hán đến năm 280 đời Vũ đế thời Tây Tấn).

- Gồm 120 hồi, kể về sự kiện một nước chia ba. Đó là cuộc phân tranh dữ dội giữa ba tập đoàn phong kiến quân phiệt: Ngụy - do Tào Tháo cầm đầu, chiếm giữ phía Bắc từ Trường Giang trở lên (Bắc Ngụy); Thục – do Lưu Bị cầm đầu, chiếm giữ Tây Nam (Tây Thục); Ngô – do Tôn Quyền cầm đầu, chiếm giữ phía Đông Nam (Đông Ngô).

* Đoạn trích Tào Tháo uống rượu luận anh hùng

- Đoạn trích từ Hồi 21, “Tam quốc diễn nghĩa” của La Quán Trung, ca ngợi tài trí thông minh, sự nhanh nhẹn, linh hoạt trong đối đáp, ứng xử của Lưu Bị khi phải đối mặt với Tào Tháo để bàn luận về người anh hùng trong thiên hạ.

- Đoạn trích có kết cấu hoàn chỉnh: Giới thiệu nhân vật Lưu Bị và hoàn cảnh – Tào Tháo mời rượu Lưu Bị – Tào Tháo luận anh hùng – Lưu Bị ứng phó – Lưu Bị cáo từ.

- Bố cục đoạn trích:

+ Phần 1 (từ đầu đến "...tiểu đình uống rượu"): Việc Lưu Bị lấy việc làm vườn để che mắt Tào Tháo và giới thiệu hoàn cảnh của tiệc rượu.

+ Phần 2 (phần còn lại): Cuộc luận bàn về anh hùng của Tào Tháo và Lưu Bị trong tiệc rượu.

HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI

Câu 1 - Trang 83 SGK

Phân tích tâm trạng và tính cách của Lưu Bị khi phải ở nhờ Tào Tháo.

Trả lời:

Phân tích qua hai sự việc: làm vườn và luận về anh hùng, chỉ ra được những nét cơ bản về tâm trạng và tính cách của Lưu Bị:

- Sợ Tào Tháo nghi ngờ sẽ tìm cách cản trở hoặc hãm hại.

- Cố giấu tư tưởng, tình cảm thật của mình.

- Có câu nói và hành động thật khớp, thật phù hợp với hoàn cảnh không để Tào Tháo nghi ngờ.

Tóm lại, Lưu Bị là người trầm tĩnh, khôn ngoan, khéo che đậy tâm trạng, tình cảm thật của mình trước kẻ thù, kiên trì, nhẫn nại thực hiện chí lớn phò vua giúp nước. Đó là tính cách của một anh hùng lí tưởng của nhân dân Trung Hoa cổ đại, một vị vua tương lai.

Câu 2 - Trang 83 SGK

Qua cách đối xử của Tào Tháo với Lưu Bị và cách đánh giá những nhân vật anh hùng mà Lưu Bị đề xuất, anh (chị) hiểu gì về tính cách của nhân vật này?

Trả lời:

- Đó là một người gian hùng.

- Một nhà chính trị, nhà quân sự tài ba lỗi lạc, thông minh cơ trí, dũng cảm hơn người.

- Nhà thơ, nhà văn hoá xuất sắc.

- Tên trùm quân phiệt đa nghi, nham hiểm, tàn bạo với triết lí sống vô cùng ích kỉ, cá nhân: "Thà ta phụ người chứ không để người phụ ta”.

Câu 3 - Trang 83 SGK

Phân tích những điểm khác nhau về tính cách giữa Lưu Bị và Tào Tháo.

Trả lời:

Tào Tháo (gian hùng)

- Đang có quyền thế, có đất, có quân, đang thắng, lợi dụng vua Hán để khống chế chư hầu.

- Tự tin, đầy bản lĩnh, thông minh sắc sảo, hiểu mình, hiểu người

- Chủ quan, đắc chí, coi thường người khác.

- Bị Lưu Bị lừa, qua mặt một cách khôn ngoan, nhẹ nhàng.

Lưu Bị (anh hùng)

- Đang thua, mất đất, mất quân, phải sống nhờ kẻ thù nơi hang hùm, nọc rắn vô cùng nguy hiểm.

- Lo lắng, sợ hãi, cố che giấu ý nghĩ, tình cảm thật của mình trước Tào Tháo.

- Khôn ngoan, linh hoạt che giấu được hành động sơ suất của mình.

- Là người anh hùng lí tưởng của nhân dân Trung Hoa cổ đại.

Câu 4 - Trang 83 SGK

Vì sao cách kể chuyện trong đoạn văn lại hấp dẫn người đọc?

Trả lời:

Nhờ nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn:

- Tạo hoàn cảnh, tình huống rất khéo, rất tự nhiên: mơ chín, uống rượu, bàn luận về các anh hùng trong thiên hạ.

- Nghệ thuật dẫn dắt câu chuyện giữa hai người.

- Chi tiết giàu kịch tính đưa cuộc đối thoại lên đỉnh điểm.

- Câu kết thật giản dị, ngắn gọn có ý nghĩa.

GHI NHỚ

Đoạn trích Tào Tháo uống rượu luận anh hùng ca ngợi tài trí thông minh, sự nhanh nhẹn, linh hoạt trong đối đáp, ứng xử của Lưu Bị khi phải đối mặt với Tào Tháo để bàn luận về người anh hùng trong thiên hạ.
Qua bài học này, học sinh gia tăng kĩ năng đọc hiểu một văn bản: kĩ năng cảm nhận, phân tích vẻ đẹp, tính cách nhân vật và kĩ năng nhận diện những đặc sắc trong nghệ thuật của đoạn trích.

Câu 1 (trang 83 SGK Ngữ văn 10 tập 2)

- Tâm trạng:

+ Luôn lo sợ Tào Tháo phát hiện ước mơ lớn, tìm cách che giấu hoài bão, đề cao cảnh giác.

+ Khi Hứa Chử đến mời đi gặp Tào Tháo: giật mình, sợ tái mặt.

+ Trong cuộc luận bàn, luôn hoang mang, dè dặt, nhún nhường, giữ mình.

=> Tính cách: Huyền Đức là người thông minh, khéo léo, khôn ngoan, trầm tĩnh, nhẫn nại, biết cách ẩn nhẫn chờ thời và che giấu đại sự của mình.

Câu 2 (trang 83 SGK Ngữ văn 10 tập 2)

- Tham vọng, có tư tưởng làm bá chủ thiên hạ: có chí lớn, mưu cao, có tài.

- Để anh em Lưu Bị ở trong nhà để tiện thăm dò, cảnh giác.

- Bản tính gian hùng: có tài thao lược nhưng nhiều mưu mô xảo quyệt, bằng mọi thủ đoạn để đạt mục đích, đa nghi, kiêu ngạo nên chủ quan bị Lưu Bị qua mặt nhẹ nhàng.

Câu 3 (trang 83 SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Tào Tháo (gian hùng):

– Đang có quyền thế, có quân, lợi dụng vua Hán để khống chế chư hầu.
– Tự tin, bản lĩnh, thông minh, hiểu biết.
– Chủ quan, đắc chí, coi thường người nên bị Lưu Bị qua mặt nhẹ nhàng.

Lưu Bị (anh hùng):

– Đang thua, mất đất, mất quân, phải sống nhờ nơi kẻ thù nguy hiểm.
– Lo lắng, sợ hãi, cố che giấu ý nghĩ, tình cảm.
– Khôn ngoan, linh hoạt che giấu được hành động của mình.

Câu 4 (trang 83 SGK Ngữ văn 10 tập 2)

- Tình huống kịch tính, hấp dẫn, đòi hỏi các nhân vật phải bộc lộ mình, người đọc tự đánh giá nhân vật.

- Lời kể tự nhiên, ngắn gọn, không dông dài.

- Khắc họa nhân vật rõ nét.

- Đối thoại hấp dẫn, sinh động.

Tóm tắt

Đoạn trích thuật lại cuộc đấu trí thông qua tiệc rượu của Lưu Bị với Tào Tháo khi Lưu Bị đang nương nhờ ở đất của Tào Tháo. Thông qua câu chuyện này, chân dung hai nhân vật hiện lên một cách rõ nét, chân thực.

Bố cục

Bố cục: 5 phần

+ Mở truyện: Hoàn cảnh ăn nhờ ở đậu dưới trước của Tào Tháo của Lưu Bị

+ Thắt nút: Tào Tháo mời Lưu Bị đến phủ.

+ Phát triển: Lưu Bị đưa ra những nhân vật anh hùng và Tào Tháo bác bỏ

+ Cao trào: Tào Tháo đưa ra quan niệm về anh hùng, khẳng định mình và Lưu Bị là anh hùng, Lưu Bị sợ hãi đánh rơi đũa.

+ Kết thúc: Nhờ tiếng sấm, Lưu Bị khéo léo qua mặt Tào Tháo.

Nội dung chính

Ngợi ca Lưu Bị - một con người khiêm nhường, thận trọng, kín đáo, khôn ngoan.

I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

1. Lưu Bị lựa chọn ở nhờ Tào Tháo

- Trồng trọt, tưới tắm vườn tược là cách Tào Tháo thể hiện sự quan tâm.

à Tâm trạng: Lo lắng Tào Tháo nghi ngờ, tìm cách cản trở, hãm hại.

- Khi Tào Tháo mời uống rượu:

+ Giật mình, lo lắng vì nghĩ Tào Tháo nghi ngờ mình.

+ Sợ tái mặt trước câu hỏi của Tào Tháo.

+ Yên lòng khi biết rõ mục đích của Tào Tháo.

- Tào Tháo nói về anh hùng:

+ Nhún mình, mạnh mẽ khẳng định mình ngu muội không biết.

+ Làm khéo léo khi đề cập đến những gương mặt nổi bật như Viên Thuật, Viên Thiệu, Lưu Biểu, Tôn Sách, Lưu Chương...

Cố giấu tư tưởng, tình cảm của mình.

+ Sợ đến mức rụng rời, luống cuống, đánh rơi đôi đũa khi Tào Tháo tuyên bố “Anh hùng thiên hạ chỉ có sứ quân và Tháo mà thôi!”. Vì:

- Lưu Bị đang nương nhờ Tào Tháo, đang cố giấu mình, cố tỏ ra mình là người tầm thường.

- Câu nói đó cho thấy Tào Tháo đã đoán được chí hướng của Lưu Bị và có thể làm hại ông nếu ông tiết lộ sự thật.

Tính cách tiêu biểu của Lưu Bị qua đoạn trích trên: trầm tĩnh, bản lĩnh, khiêm nhường, khôn ngoan, kiên trì, nhẫn nại thực hiện chí lớn.

2. Tính cách nhân vật Tào Tháo

- Lý do anh em Lưu- Quan- Trương ở nhờ, cách đối xử như khách: cố dò xét, dụ hàng, thu phục.

- Tổ chức tiệc rượu mời Lưu Bị uống và nói về anh hùng là để dò xét tâm lí, tư tưởng của Lưu Bị.

- Tào Tháo nhìn nhận thế giới và con người: thông minh, sắc sảo à tính cách: tự tin, bản lĩnh.

Nhận định của Tào Tháo về anh hùng thiên hạ đều đúng và phản ánh tương lai, hầu hết những nhân vật mà Lưu Bị kể sau này đều bị Tào Tháo tiêu diệt hoặc thất bại.

- Quan điểm về người anh hùng:

+ Chỉ đánh giá tài năng cá nhân “phải hơn đời, chí lớn tung hoành bốn phương”.

+ Không chú trọng đến đạo đức trong đánh giá anh hùng.

- Ý nghĩa khi Tào Tháo khẳng định chỉ có Lưu Bị và mình là anh hùng:

+ Dùng để dò xét tâm trạng thật của Lưu Bị và cách ông cư xử.

+ Thể hiện bản lĩnh, sự đại lượng, biết người hiền của Tào Tháo.

à Tính cách tiêu biểu của Tào Tháo qua đoạn trích trên: bản lĩnh, tự tin đến mức tự cao tự đại, chủ quan, coi thường Lưu Bị.

II. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA

Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 83)

Tâm trạng và tính cách của Lưu Bị khi phải ở nhờ Tào Tháo:

- Sợ Tào Tháo nghi ngờ và muốn ngăn cản.

- Lưu Bị cố gắng giữ bình tĩnh và che giấu tư tưởng, suy nghĩ, tình cảm.

Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 83)

Qua cách đối xử của Tào Tháo với Lưu Bị và đánh giá những nhân vật anh hùng, tính cách của Tào Tháo được thể hiện như là:

- Tào Tháo là người tham vọng, muốn làm bá chủ thiên hạ: mưu cao, chí lớn, tài cao.

- Tào Tháo có tính gian hùng, thông minh và kiêu ngạo nên chủ quan và bị Lưu Bị lừa qua mặt.

Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 89)

Sự khác biệt giữa tính cách của Lưu Bị và Tào Tháo

Tào Tháo (gian hùng)
- Đang nắm quyền thế, có đất, có quân, đang thắng, lợi dụng vua Hán để kiểm soát chư hầu.
- Tự tin, bản lĩnh, thông minh, sắc sảo, hiểu mình và người khác.
- Chủ quan, quyết đoán, coi thường người khác.
- Bị Lưu Bị lừa, qua mặt một cách khôn ngoan, nhẹ nhàng.
Lưu Bị (anh hùng)
- Đang thua, mất đất, mất quân, phải sống nhờ kẻ thù nguy hiểm.
- Lo lắng, sợ hãi, cố giấu ý nghĩ và tình cảm thật của mình trước Tào Tháo.
- Khôn ngoan, linh hoạt, giữ bí mật hành động.

Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 89)

Cách diễn đạt câu chuyện hấp dẫn độc giả bởi:

- Tình huống truyện gay cấn.

- Lối diễn đạt tự nhiên, kết thúc ngắn gọn, rõ ràng.

- Thái độ của tác giả thể hiện rõ ràng.

- Lời thoại nhân vật sống động, hấp dẫn.

I. Mục tiêu bài học:

Giúp học sinh hiểu rõ hơn về:- Tâm trạng và tính cách của Lưu Bị khi phải sống nhờ Tào Tháo.

– Bản chất gian hùng của Tào Tháo.

– Sự khác biệt giữa hai nhân vật này.

– Nghệ thuật kể chuyện giàu kịch tính.

II. Tìm hiểu chung:

Tác phẩm Tam quốc diễn nghĩa vẽ lên hai chân dung nhân vật đối lập: tuyệt nhân- Lưu Bị, tuyệt gian- Tào Tháo. Lưu Bị thể hiện phương châm sống “Ta thà chết chứ không làm điều phụ nghĩa”, trong khi Tào Tháo có châm ngôn “Ta thà phụ người chứ không để người phụ ta” làm phương châm sống của mình. Đoạn trích Tào Tháo uống rượu luận anh hùng giúp chúng ta thêm hiểu về hai nhân vật này.

1. Vị trí:

Hồi 21 (Tào Tháo uống rượu luận anh hùng- Quan Công lừa mưu giết Xa Trụ).

2. Bố cục:

+ Mở đầu: Lưu Bị sống nhờ Tào Tháo, ẩn mình dưới trướng ông.

+ Thách thức: Tào Tháo mời Lưu Bị đến phủ.

+ Phát triển: Lưu Bị giới thiệu những nhân vật anh hùng, Tào Tháo phản đối.

+ Cao trào: Tào Tháo đưa ra quan niệm về anh hùng, xác nhận bản thân và khiến Lưu Bị sợ hãi đánh rơi đũa.

+ Kết thúc: Lưu Bị thông minh vượt qua tình thế nhờ tiếng sấm.

III. Tìm hiểu chi tiết văn bản:

1. Tâm trạng và tính cách của Lưu Bị khi phải sống nhờ Tào Tháo:

– Lưu Bị phải giữ kín ý đồ chiến lược khi sống nhờ Tào Tháo để không bị nghi ngờ.

– Lâm vào tình thế dễ lộ bí mật khi Tào Tháo mời giữ chức luận anh hùng.

– Tâm trạng lúc này là lo sợ, nhưng Lưu Bị thể hiện tính cách khiêm nhường, thận trọng, và khôn ngoan.

– Cách đối xử của Lưu Bị với Tào Tháo là khiêm tốn, nhưng những đặc điểm tính cách này càng nổi bật trong tình thế khó khăn.

2. Tính cách nhân vật Tào Tháo:

– Tào Tháo muốn kiểm soát Lưu Bị và đưa ra các chiến lược để làm nổi bật bản thân.

– Tào Tháo kiêu ngạo, coi thường, và sử dụng mọi phương tiện để đạt được mục đích cá nhân.

– Quan niệm về anh hùng của Tào Tháo chỉ đánh giá theo tài năng cá nhân, không cần đạo đức.

3. Nghệ thuật:
– Tạo hoàn cảnh và tình huống truyện hợp lý và tự nhiên, giữ kịch tính.

IV. Soạn bài

Trả lời câu 1 soạn văn bài Tào Tháo uống rượu luận anh hùng trang 83
Tâm trạng, tính cách
– Cách hành xử: cẩn trọng, hoang mang
– Khi bị Tào Tháo mời đến đột ngột, Huyền Đức “sợ tái mặt”. Lúc ngồi uống rượu: càng dè dặt
– Khi đánh rơi đũa: Lưu Bị sử dụng sự khéo léo để tránh sự nghi ngờ của Tào Tháo

Trả lời câu 2 soạn văn bài Tào Tháo uống rượu luận anh hùng trang 83
Trong cuộc đối đầu với Lưu Bị, Tào Tháo thể hiện sự kiêu căng và ngạo mạn của mình.
+ Tự tin đánh bại mọi anh hùng trong thiên hạ
+ Tào Tháo tỏ ra tự cao và coi thường Lưu Bị
+ Tào Tháo là người thông minh, sắc sảo, và tự tin.
+ Càng thông minh, Tào Tháo càng nham hiểm, và càng tự tin, ông ta càng tỏ ra tàn bạo.
→ Tào Tháo thể hiện bản chất gian hùng

Trả lời câu 3 soạn văn bài Tào Tháo uống rượu luận anh hùng trang 83
Trong truyện và trong đánh giá của dân gian, Lưu Bị được coi là người giàu đức độ.
– Lưu Bị là hình mẫu của sự khiêm nhường, nhân đạo, và tốt lành trong khi đối diện với thế lực đen tối của Tào Tháo.
– Lưu Bị giữ vững lòng tin tích cực, đối xử với mọi người với tinh thần đạo đức và nhân quả.
– Lưu Bị được lòng dân chúng bởi lòng trắc ẩn và tấm lòng nhân hậu của mình.
Tào Tháo, ngược lại, thể hiện tính cách nham hiểm, tàn nhẫn, và xảo trá, sử dụng mọi thủ đoạn để đạt được mục đích cá nhân.
– Tào Tháo không quan tâm đến đạo đức và lòng nhân quả, ông ta chỉ tập trung vào quyền lực và kiểm soát.

Trả lời câu 4 soạn văn bài Tào Tháo uống rượu luận anh hùng trang 83
Cách kể chuyện rất cuốn hút từ tác giả. Câu chuyện trở nên hấp dẫn khi hai nhân vật chính đối đầu, tạo ra một trò chơi trốn tìm giữa người đuổi và người bị đuổi. Lưu Bị suýt lộ diện khi đánh rơi đũa là điểm đặc biệt thú vị nhất của đoạn trích.
Đoạn trích hấp dẫn còn bởi cách tác giả đánh giá sự kiêu căng của Tào Tháo và lòng nhân quả của Lưu Bị. Sự sắc sảo trong việc sắp xếp nhân vật và tình huống tạo ra một câu chuyện kịch tính và thú vị.