1. Phân tích 'Chiếc lá đầu tiên' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 4
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 5 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Kỉ niệm nào về trường học khiến bạn cảm động nhất? Hãy chia sẻ cảm xúc của bạn về điều đó.
Trả lời:
- Kỉ niệm khiến em cảm động nhất là ngày đầu tiên vào lớp 6. Dù đã lâu nhưng khi nhớ lại, em vẫn thấy xúc động và cảm thấy tự tin hơn. Là một đứa trẻ nhút nhát, em đã chọn đứng ở vị trí xa cô giáo nhất. Đứng cuối hàng, cảm thấy cô đơn và tồi tệ. Khi một giọng nói thân thiện từ phía trên gọi: «Lên đây với tớ cho có bạn đồng hành», em thấy bàn tay nhỏ xinh kéo mình đi. Lúc đó, em cảm thấy ấm lòng và tự tin hơn rất nhiều.
* Đọc văn bản
Suy luận: Bạn hiểu như thế nào về hai dòng thơ đầu?
Trả lời:
- Hai dòng thơ đầu miêu tả sự trôi chảy của thời gian, nhân vật trữ tình nhắc nhở người em rằng tất cả đã xa vắng, thể hiện sự tiếc nuối và nỗi nhớ về quá khứ.
Liên hệ: Khổ thơ này gợi cho bạn cảm xúc gì về ngôi trường của mình?
Trả lời:
- Khi đọc khổ thơ này, hình ảnh về trường xưa hiện lên rõ ràng: hoa phượng đỏ, tiếng ve, sân trường, lớp học… Nơi có nhiều kỉ niệm với thầy cô và bạn bè, nơi nuôi dưỡng tâm hồn của mỗi người.
Tưởng tượng: Bạn hình dung thế nào về cảnh được miêu tả trong đoạn thơ này?
Trả lời:
- Khổ thơ này gợi ra một lớp học vui tươi, đầy tiếng cười “lao xao”. Có thể là nàng thơ “Bạch Tuyết” với các chàng đứng quanh, hoặc cô giáo “Bạch Tuyết” với các học trò tinh nghịch.
Suy luận: Bạn cảm nhận tình cảm của chủ thể trữ tình qua khổ thơ này như thế nào?
Trả lời:
- Tình cảm của chủ thể trữ tình là sự xúc động và xôn xao khi nhớ về người thầy lặng lẽ đưa học sinh qua sông. Thời gian có thể trôi qua, nhưng lòng người vẫn mãi hướng về người thầy kính yêu.
* Sau khi đọc
Nội dung chính văn bản Chiếc lá đầu tiên: Những kỉ niệm về mái trường yêu quý và cảm xúc của tác giả với trường và thầy giáo.
Câu 1 (trang 7 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Theo bạn, các từ ngữ “một người” (dòng 8), “tôi” (dòng 16), “anh” (các dòng thơ khác) trong bài thơ có thể chỉ những ai? Cách sử dụng các từ ngữ nhân xưng như vậy có tác dụng gì?
Trả lời:
- Từ “một người” (dòng 8) chỉ chung những ai đang có cảm xúc đầu đời, hoặc có thể là chính chủ thể trữ tình đang khám phá cảm xúc tình yêu mới chớm nở. “Người” đó đang dự đoán cảm xúc của mình hoặc của người khác, thể hiện qua từ “có lẽ”.
- Từ “tôi” (dòng 16) chỉ chủ thể trữ tình muốn chia sẻ cảm xúc của mình với bạn (tất cả mọi người, trong đó có em).
- Từ “anh” (các dòng thơ khác) có thể chỉ chủ thể trữ tình gửi gắm nỗi niềm riêng tư với em.
=> Việc sử dụng các đại từ nhân xưng giúp tác giả bộc lộ cảm xúc cá nhân và thay lời người khác, làm cho bài thơ dễ chạm đến cảm xúc và tạo sự đồng cảm.
Câu 2 (trang 7 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Xác định các biện pháp tu từ trong khổ 3, 4, 6 và nêu tác dụng của chúng.
Trả lời:
- Biện pháp tu từ: phép điệp
+ Điệp từ “nhớ” ở khổ 4, từ “cứ” ở khổ 6,
+ Điệp ngữ “nỗi nhớ” ở khổ 4,
+ Điệp cấu trúc “muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu” ở khổ 3; “những chuyện năm nao, những chuyện năm nào” ở khổ 6.
- Tác dụng: Diễn tả ấn tượng sâu sắc về kỉ niệm tuổi học trò, sự dâng trào của nỗi xúc động, nỗi nhớ, niềm bâng khuâng, đồng thời tạo nhạc điệu da diết, xao xuyến cho bài thơ.
Câu 3 (trang 7 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Nhận xét tác dụng của việc sử dụng đối thoại ở khổ thơ 5.
Trả lời:
- Việc sử dụng câu đối thoại ở khổ 5 làm lời thơ thêm sinh động và đa dạng, làm cho kỉ niệm trở nên sống động và đáng nhớ hơn. Đồng thời, nhấn mạnh nỗi nhớ nhung của chủ thể trữ tình về mái trường cũ và những trò vui của học trò.
Câu 4 (trang 7 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Liệt kê một số từ ngữ, hình ảnh bộc lộ tình cảm của chủ thể trữ tình. Từ đó, nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
Trả lời:
- Một số từ ngữ, hình ảnh bộc lộ tình cảm: yêu dấu, bâng khuâng, nhớ, xúc động, xôn xao, yêu.
- Cảm hứng chủ đạo: Ngợi ca và tiếc nuối những kỉ niệm đẹp của tuổi trẻ, tình yêu đầu đời.
Câu 5 (trang 7 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Bạn cảm nhận thế nào về hình ảnh 'chiếc lá đầu tiên' ở cuối bài thơ?
Trả lời:
- “Chiếc lá đầu tiên” là hình ảnh biểu tượng cho những cảm xúc và kỉ niệm đầu đời: tình yêu mới chớm, cuộc hẹn đầu tiên, buổi học đầu tiên, hay những xao xuyến đầu đời. Những gì đầu tiên thường đẹp đẽ và để lại ấn tượng sâu sắc trong kí ức.
Câu 6 (trang 7 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Bài thơ gợi cho bạn những kỉ niệm hoặc suy nghĩ gì về tuổi học trò?
Trả lời:
- Bài thơ gợi nhớ về những kỉ niệm và suy nghĩ về tuổi học trò: những khoảnh khắc ngây thơ, trò nghịch ngợm và những giây phút quý giá chỉ có một lần trong đời. Cần trân trọng từng khoảnh khắc trên ghế nhà trường.
* Bài tập sáng tạo
Đề bài: Sử dụng các phương pháp như ngâm thơ, đọc diễn cảm, hoạt cảnh sân khấu, vẽ tranh, phổ nhạc, để thể hiện cảm nhận của bạn về bài thơ.
Trả lời: Học sinh có thể thực hiện các hoạt động như ngâm thơ, đọc diễn cảm hoặc các phương pháp khác để thể hiện cảm nhận về bài thơ và tâm tư của tác giả.
2. Bài soạn 'Chiếc lá đầu tiên' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu số 5
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 5 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Ký ức nào về ngôi trường khiến bạn cảm động nhất? Hãy chia sẻ với mọi người về trải nghiệm đó.
Trả lời:
- Ký ức khiến em cảm động nhất về mái trường chính là khoảnh khắc em tham gia lễ trưởng thành tại trường THPT. Lúc cô hiệu trưởng đọc lời tuyên bố trưởng thành, em chợt nhận ra mình đã thực sự trưởng thành. Khoảnh khắc này để lại cho em nỗi tiếc nuối và cảm giác không bao giờ quên.
* Đọc văn bản
1. Suy luận: Bạn hiểu như thế nào về hai dòng thơ đầu?
Trả lời:
- Hai dòng thơ đầu đề cập đến sự trôi chảy của thời gian và ký ức.
2. Liên hệ: Khổ thơ này gợi cho bạn cảm xúc gì về ngôi trường của mình?
Trả lời:
- Khổ thơ như một tia sáng làm dấy lên cảm xúc về thời gian học cấp II đã qua, mang đến cho em những kỷ niệm về trường cấp 2 đầy ắp hoài bão, là nền tảng cho bước đường mới ở cấp 3. Đồng thời, nó cũng nhắc nhở em về công ơn của thầy cô để em thêm trân trọng và cố gắng hơn trong tương lai.
3. Tưởng tượng: Bạn hình dung thế nào về cảnh trong đoạn thơ này?
Trả lời:
- Cảnh trong đoạn thơ như một bức tranh sinh động với những tà áo dài trắng, mái tóc dài, tiếng cười vui vẻ, phấn trắng, bảng đen, và cả những vui buồn của tuổi học trò mới lớn. Tất cả như một hình ảnh thu nhỏ của tuổi thơ em đã trải qua.
4. Suy luận: Bạn cảm nhận thế nào về tình cảm của chủ thể trữ tình qua khổ thơ này?
Trả lời:
- Chủ thể trữ tình thể hiện nỗi nhớ, sự hoài niệm và xót xa về những kỷ niệm tưởng như đã qua, nhưng lại sống dậy trong tâm trí, khiến chủ thể cảm thấy xuyến xao và tiếc nuối về những ký ức hồn nhiên thời học trò. Chủ thể là một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, đầy yêu thương và trân trọng quá khứ.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Văn bản 'Chiếc lá đầu tiên' phản ánh cảm xúc tiếc nuối và bâng khuâng của tác giả khi hồi tưởng về ký ức học trò dưới mái trường quen thuộc. Tác giả bày tỏ sự trân trọng với thời gian học sinh đầy thơ mộng.
Câu 1 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Các từ ngữ “một người”, “tôi” (dòng 16), “anh” (các dòng thơ khác) trong bài thơ có thể chỉ ai? Việc sử dụng các từ ngữ này có tác dụng gì?
Trả lời:
- Từ “một người” có thể chỉ chung cho các cá nhân đang trải qua những cảm xúc đầu đời, hoặc là chính chủ thể trữ tình.
- Từ “tôi” có thể chỉ chủ thể trữ tình.
- Từ “anh” có thể chỉ chủ thể trữ tình.
=> Việc sử dụng các đại từ này nhằm mục đích:
+ Tránh lặp lại từ ngữ trong thơ.
+ Tạo sự bất ngờ và hấp dẫn cho người đọc.
+ Gợi mở cho người đọc những liên tưởng và cảm xúc.
Câu 2 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Nhận diện các biện pháp tu từ trong khổ 3, 4, 6 và nêu tác dụng của chúng.
Trả lời:
- Khổ 3:
+ Biện pháp tu từ điệp cấu trúc “Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu”.
=> Tác dụng: Nhấn mạnh sự bối rối và cảm xúc mãnh liệt của tác giả khi ký ức về trường xưa ùa về.
- Khổ 4:
+ Biện pháp điệp từ “nỗi nhớ” lặp lại ba lần.
=> Tác dụng: Nhấn mạnh cảm xúc chủ đạo của tác phẩm là nỗi nhớ về ký ức đã qua.
- Khổ 6:
+ Biện pháp điệp cấu trúc “Những chuyện năm nao, những chuyện năm nào”.
=> Tác dụng: Khẳng định sự trôi chảy của thời gian và những ký ức đã qua.
+ Biện pháp ẩn dụ: “mùa hoa mơ” chỉ mùa xuân; “mùa hoa phượng” chỉ mùa hè.
=> Tác dụng: Miêu tả sự chuyển mình của thời gian và sự thay đổi trong cuộc sống của chủ thể từ mùa xuân đến mùa hè.
Câu 3 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Nhận xét về tác dụng của việc sử dụng đối thoại ở khổ thơ 5.
Trả lời:
- Việc sử dụng đối thoại ở khổ 5 nhằm:
+ Thể hiện sâu sắc nỗi nhớ và nhấn mạnh đối tượng của nỗi nhớ là mái trường, thầy cô, bạn bè và kỷ niệm.
+ Gợi ra hình ảnh về lớp học với tiếng cười và những giờ học nhân văn.
Câu 4 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Liệt kê một số từ ngữ và hình ảnh bộc lộ tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình và nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
Trả lời:
- Một số từ ngữ, hình ảnh bộc lộ cảm xúc:
+ Yêu dấu.
+ Bâng khuâng.
+ Nhớ.
+ Xúc động.
+ Xôn xao.
+ Yêu.
- Cảm hứng chủ đạo: Nỗi nhớ.
- Đối tượng của nỗi nhớ: Ký ức tuổi học trò dưới mái trường thân yêu.
Câu 5 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” ở cuối bài thơ có ý nghĩa gì?
Trả lời:
- Hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” là một ẩn dụ.
- “Chiếc lá buổi đầu tiên” đại diện cho thời gian và ký ức, tình yêu, tình bạn, và sự ngây thơ của tuổi mới lớn.
Câu 6 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Bài thơ gợi cho bạn những kỷ niệm hay suy nghĩ gì về tuổi học trò?
Trả lời:
- Bài thơ gợi cho em những cảm xúc sâu lắng về tuổi học trò, khiến em nhận ra giá trị của thời gian học sinh. Những ký ức này sẽ luôn là phần quý giá trong cuộc đời, và em sẽ sống trọn vẹn với tuổi trẻ để không phải hối tiếc sau này.
Bài tập sáng tạo:
Hãy thể hiện cảm nhận của bạn về bài thơ qua các hình thức như ngâm thơ, đọc diễn cảm, hoạt cảnh sân khấu hóa, vẽ tranh, phổ nhạc,...
Trả lời:
Ví dụ:
Bài thơ:
Tuổi học sinh
Tuổi học trò rồi cũng sẽ qua đi
Xin giữ lại tháng năm trong lưu bút
Tạm biệt nhé sân trường đầy hoa phượng
Những kỷ niệm vương vấn với thời gian
Ve sầu ơi kêu chi mà kêu mãi
Khúc nhạc buồn hay khúc nhạc chia ly
Tôi tự nhủ nếu thời gian có thể
Xin cho tôi giữ lại tuổi học trò
Trường xưa
Ngôi trường ấy một thời tôi đã sống
Thời gian ơi xin trở lại một lần
Để nơi đó nghe gió buồn se tóc
Cát cuộc đời chưa che lấp hương xưa
Đây góc sân. Tôi nhớ, một cơn mưa
Làm rơi rụng những lá vàng cuối hè
Xin yêu thương cho đời không xa lạ
Gắn tâm hồn bằng mảnh vỡ con tim
Đây! Xa xăm, ai dõi mắt đi tìm
Môi không thắm vì niềm vui hay hờn dỗi
Nơi cuối phố tiếng lòng đang vẫy gọi
Và gọi hoài cho cháy nát cả tim ta…!
Ôi màu hoa một thời ta ám ảnh
Còn ám ảnh nào cho đời còn lại của ta không?
Mây giăng giăng. Đêm không trăng
Hoa vẫn khóc cho đời thêm nước mắt
Khóc chi nữa màu hoa đêm cổ tích
Thời yêu thương là cổ tích mà thôi
Dù hương xưa không phải quá xa xôi
Nhưng thời gian có bao giờ trở lại!
3. Mẫu bài soạn 'Chiếc lá đầu tiên' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - phiên bản 6
I. Tác giả của bài thơ Chiếc lá đầu tiên
- Hoàng Nhuận Cầm (1952-2021)
- Quê quán: Hà Nội
- Phong cách nghệ thuật: Đơn giản, xúc cảm, trẻ trung và sôi động
- Các tác phẩm nổi bật: Mùi cỏ cháy (phim), Vào mặt trận lúc mùa ve đang kêu, Hò hẹn mãi cuối cùng em cũng đến, Viên xúc xắc mùa thu.
II. Tìm hiểu tác phẩm Chiếc lá đầu tiên
- Thể loại: Thơ tự do
- Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Được in trong tập thơ “xúc xắc mùa thu”
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
- Bố cục:
- 2 khổ thơ đầu: Ký ức về tình yêu đầu tiên
- 4 khổ thơ tiếp theo: Nỗi nhớ về bạn bè và thầy cô năm xưa
- 2 khổ thơ cuối: Cảm xúc của nhân vật trữ tình
Giá trị nội dung:
- Ký ức về thời học trò của tác giả, bao gồm trường lớp cũ, bạn bè, những trò nghịch ngợm và cả tình yêu đầu tiên
- Tình cảm trong sáng, thể hiện sự bâng khuâng, tiếc nuối và sự gắn bó chân thành, vừa ấm áp vừa hồn nhiên.
Giá trị nghệ thuật:
- Sử dụng từ ngữ bộc lộ cảm xúc
- Câu thơ đặc biệt
III. Phân tích chi tiết tác phẩm Chiếc lá đầu tiên
Nỗi nhớ về tình yêu đầu tiên
- Nghệ thuật nhân hóa “tiếng thở” của thời gian kết hợp với từ tượng thanh “rất khẽ”
=> Gợi lên sự chuyển động nhẹ nhàng của thời gian, dường như thời gian trôi qua quá nhanh khiến nhân vật trữ tình cảm thấy hoảng hốt.
- “Hoa súng tím” “chùm phương” “cánh ve” gợi lên không gian mùa hè
=> Những hình ảnh này gợi nhớ về mùa hè và thời học trò, phản ánh cảm xúc của nhân vật trữ tình về mùa hè năm ấy, mùa hè đầu tiên anh biết yêu.
Nỗi nhớ về bạn bè và thầy cô năm xưa
- Nghệ thuật nhân hóa “sân trường bâng khuâng” tạo ra không gian trường học đầy lưu luyến
- Câu thơ với dấu chấm giữa câu “Sân trường đêm. Rụng xuống lá bàng đêm”
=> Không gian tĩnh lặng bị phá vỡ bởi lá bàng rơi, gợi cảm xúc của tác giả về sân trường năm ấy với nỗi nhớ về tuổi học sinh.
- Điệp từ “nỗi nhớ” lặp lại ba lần thể hiện sự dồn dập của cảm xúc.
- Đoạn hội thoại ở khổ thơ 5 gợi lại những kỷ niệm của lớp học
=> Nỗi nhớ về tuổi học sinh của nhân vật trữ tình đạt đỉnh điểm, và người đọc cũng cảm nhận được những dấu ấn của thời học trò.
Cảm xúc của nhân vật trữ tình
- Hình ảnh ẩn dụ “bím tóc trắng ngủ quên” gợi hình ảnh cô bạn cùng lớp đang say giấc
- “Dao khắc lăng nhăng trên bàn cũ” là một kỷ niệm của thời học sinh
- Hình ảnh nhân hóa “cây bàng hò hẹn” “chìa tay vẫy mãi”
=> Nỗi nhớ của tác giả tràn ngập không gian và thời gian, phản ánh nỗi lòng của những ai từng trải qua tuổi học sinh.
TRƯỚC KHI ĐỌC
Câu hỏi: Kỷ niệm nào về mái trường khiến bạn xúc động nhất? Hãy chia sẻ với các bạn về điều đó.
Trả lời:
Trong cuộc đời của mỗi người, tuổi học trò là những ký ức đẹp đẽ và khó quên nhất. Quá trình học tập dưới mái trường luôn để lại những kỷ niệm xúc động và quý giá. Đối với tôi, kỷ niệm xúc động nhất là ngày đầu tiên đến trường lớp một. Tôi còn nhớ rõ cảm giác hồi hộp, lo lắng và bỡ ngỡ khi bước vào trường. Tôi đã phải núp sau lưng mẹ, nhìn xung quanh như lạc vào thế giới mới. Những cảm xúc ấy càng mạnh mẽ hơn khi mẹ dẫn tôi vào lớp và ra ngoài, khiến tôi khóc lớn và cô giáo phải dỗ dành. Nhưng sự động viên của cô và sự hòa đồng của các bạn mới đã giúp tôi nhanh chóng vượt qua lo lắng. Ánh mắt trìu mến của mẹ từ cửa sổ như truyền động lực cho tôi. Đến nay, những cử chỉ của mẹ và cô giáo, cùng những câu chào hỏi của các bạn mới vẫn còn vẹn nguyên trong tôi, như mới hôm qua. Mỗi lần nhớ lại, tôi lại xúc động và tự nhủ rằng: 'À, thì ra mình từng là một đứa trẻ nhút nhát và có một kỷ niệm đẹp như vậy!'
ĐỌC VĂN BẢN
Câu hỏi 1: Bạn hiểu thế nào về hai dòng thơ đầu?
Trả lời:
Hai dòng thơ đầu của bài thơ gợi nhắc về một thời tươi đẹp đã qua của nhân vật “Em”. Hai câu thơ chứa đầy nỗi nhớ và sự tiếc nuối về những năm tháng đã trôi qua. Khi đọc, người đọc cũng cảm nhận được sự đồng cảm và nhớ lại những kỷ niệm của chính mình.
Câu hỏi 2 : Khổ thơ này gợi lên trong bạn những gì về ngôi trường cũ của mình?
Trả lời:
Khi đọc khổ thơ, những kỷ niệm về ngôi trường cũ lại hiện về trong tôi. Cảm giác bồi hồi, xao xuyến và tiếc nuối về một thời học sinh đã qua. Những hình ảnh thầy cô, bạn bè, lớp học, sân trường và bóng cây dù đã xa, vẫn là ký ức đẹp và không bao giờ phai mờ.
Câu hỏi 3: Bạn hình dung thế nào về cảnh được miêu tả trong đoạn thơ này?
Trả lời:
Đoạn thơ khiến người đọc hình dung ra một lớp học vui nhộn, với “một nàng Bạch Tuyết” dịu dàng như cô giáo và “những chủ lùn rất quấy” là các học trò tinh nghịch. Bên cạnh những giờ học nghiêm túc, lớp học luôn có những trò đùa, tiếng cười của học sinh, tạo nên không khí vui vẻ, trong sáng. Qua đoạn thơ, câu “Nhất quỷ, nhì ma, thứ ba học trò” càng trở nên đúng nghĩa.
Câu hỏi 4: Bạn cảm nhận như thế nào về tình cảm của chủ thể trữ tình được thể hiện qua đoạn thơ này?
Trả lời:
Đọc đoạn thơ, ta cảm nhận sự xúc động và nỗi niềm của tác giả khi nhớ về “những chuyện năm nao, những chuyện năm nào” - một thời học trò đã xa. Tình cảm của tác giả dành cho thầy giáo thật đáng quý, không muốn thấy thầy già đi, tóc bạc thêm. Bốn câu thơ ngắn gọn nhưng đầy đủ lột tả tình cảm và tâm tư của tác giả đối với thầy và ngôi trường cũ.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
SAU KHI ĐỌC
Câu 1: Theo bạn, các từ ngữ 'một người' (dòng 8), 'tôi' (dòng 16), 'anh' (các dòng thơ khác) trong bài thơ có thể chỉ những ai? Cách sử dụng các từ ngữ nhân xưng như vậy có tác dụng
=> Xem hướng dẫn giải
Từ 'một người' (dòng 8) có thể chỉ tác giả hoặc một học sinh nào đó.
- Từ 'tôi' (dòng 16) có thể chỉ tác giả.
- Từ 'anh' (các dòng thơ khác) có thể chỉ tác giả.
=> Cách sử dụng các từ ngữ nhân xưng như vậy giúp tránh lặp từ và phù hợp với cách xưng hô trong bài thơ.
Câu 2: Xác định các biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ 3, 4, 6 và nêu tác dụng của chúng.
=> Xem hướng dẫn giải
Khổ 4: Điệp từ “Nỗi nhớ” nhấn mạnh cảm xúc của tác giả, tạo nhịp điệu cho lời thơ và làm từ ngữ thêm phần sâu sắc.
Câu hỏi tu từ: “Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi” thể hiện sự nhớ nhung của tác giả đối với bạn cũ.
Khổ 6: Ẩn dụ “Mùa hoa mơ” và “mùa phượng cháy” lần lượt ám chỉ mùa xuân và mùa hạ, có tác dụng gợi sự trôi chảy của thời gian.
Câu 3: Nhận xét về tác dụng của việc sử dụng đối thoại ở khổ thơ 5.
=> Xem hướng dẫn giải
Việc sử dụng đối thoại ở khổ thơ này làm tăng sự tương tác và không khí vui vẻ, tinh nghịch của lớp học. Điều này giúp người đọc tưởng tượng rõ hơn về một lớp học tràn đầy tiếng cười và sự vui tươi của tuổi học trò.
Câu 4: Liệt kê một số từ ngữ, hình ảnh bộc lộ tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình. Từ đó, nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ
=> Xem hướng dẫn giải
Các từ ngữ và hình ảnh thể hiện tình cảm của chủ thể trữ tình bao gồm: “mê say”, “bâng khuâng”, “nỗi nhớ”, “xúc động”, “xôn xao”, “trán thầy”,...
Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ da diết và sự khắc khoải của tác giả về thời học trò tươi đẹp đã qua. Tác giả nhìn về quá khứ với cảm xúc và hình ảnh vẫn còn sống động, thể hiện sự tiếc nuối khi thời gian trôi nhanh. Bài thơ như một bản nhạc trầm, khiến người đọc cảm thông và sống lại những ký ức của tác giả.
Câu 5: Bạn cảm nhận như thế nào về hình ảnh 'Chiếc lá buổi đầu tiên' ở cuối bài thơ?
=> Xem hướng dẫn giải
Hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” ở cuối bài thơ mang ý nghĩa tượng trưng, đại diện cho tình yêu đầu, thời học trò và một giai đoạn đẹp đẽ trong cuộc đời tác giả. Đó cũng là hình ảnh của một con người khác trong quá khứ - thời ngây thơ và trong sáng.
Câu 6: Bài thơ gợi lên trong bạn những kỷ niệm và suy nghĩ gì về tuổi học trò?
=> Xem hướng dẫn giải
Tuổi học trò là một phần trong sáng, quý giá và đặc biệt, và bài thơ càng làm rõ hơn điều đó. Tuổi học trò không chỉ mang đến kiến thức mà còn những tình bạn, tình thầy trò và những kỷ niệm khó quên. Những ký ức này luôn gợi lại cảm giác tiếc nuối và mong muốn sống lại những khoảnh khắc ấy.
4. Bài soạn 'Chiếc lá đầu tiên' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 1
Nội dung chính
Bài thơ khắc họa những hồi ức của tác giả về quãng thời gian học trò với trường cũ, lớp học xưa, bạn bè, những trò nghịch ngợm, và cả tình yêu đầu đời của mình.
Trước khi đọc
Kỉ niệm nào về trường học làm bạn cảm động nhất? Hãy chia sẻ cảm xúc của bạn về điều đó.
Phương pháp giải:
- Hồi tưởng lại.
- Chia sẻ với bạn bè.
Lời giải chi tiết:
Thời học trò chính là giai đoạn đẹp nhất trong thanh xuân mỗi người. Những năm học tập tại đó để lại cho mỗi chúng ta những kỉ niệm khó quên. Kỉ niệm khiến tôi xúc động nhất là ngày đầu tiên mẹ dẫn tôi đến trường. Là một đứa trẻ nhút nhát, tôi chỉ biết đứng sau lưng mẹ khi bước vào cổng trường. Cảm giác ngại ngùng càng tăng khi mẹ dẫn tôi vào lớp mới. Hiểu được tâm trạng của tôi, cô giáo chủ nhiệm đã đến gần và an ủi. Cô mặc áo dài hồng phấn với mái tóc dài và giọng nói ấm áp đã giúp tôi nhanh chóng quên đi sự e ngại. Sự động viên của cô giáo, sự thân thiện của các bạn đã giúp tôi hòa nhập với môi trường mới. Mỗi lần nhớ lại, kỉ niệm đó khiến tôi bồi hồi và cảm thấy mình thật hạnh phúc khi có mẹ, cô giáo và những người bạn tốt.
Đọc văn bản
Câu 1 (trang 6, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Bạn hiểu thế nào về hai dòng thơ đầu?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ hai dòng thơ đầu.
Lời giải chi tiết:
Hai dòng thơ đầu là sự hồi tưởng của tác giả về quãng thời gian trước với nhân vật “Em”. Hai câu thơ diễn tả sự tiếc nuối và nỗi nhớ về quá khứ tươi đẹp khi mà giờ đây “tất cả đã xa rồi”.
Câu 2 (trang 6, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Khổ thơ này gợi cho bạn cảm xúc gì về ngôi trường của mình?
Phương pháp giải:
- Đọc khổ thơ 3.
- Nêu suy nghĩ của bản thân.
Lời giải chi tiết:
Khổ thơ này làm tôi nhớ lại những kỉ niệm về mái trường xưa, với lớp học, thầy cô, bạn bè, bảng đen, sân trường,... Thời gian đó thật vui vẻ, trong sáng, và mỗi lần nghĩ về, tôi lại cảm thấy xúc động khó quên.
Câu 3 (trang 6, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Bạn hình dung thế nào về cảnh trong đoạn thơ này?
Phương pháp giải:
Chú ý khổ thơ thứ 5.
Lời giải chi tiết:
Khổ thơ này giúp hình dung cảnh lớp học vui nhộn với “một nàng Bạch Tuyết” là cô giáo và “những chú lùn rất quấy” là các học sinh tinh nghịch. Trong không gian đó, tiếng cười vui vẻ của cô và trò làm cho bầu không khí học tập thêm phần thoải mái. Câu “Nhất quỷ, nhì ma, thứ ba học trò” càng trở nên đúng đắn hơn.
Câu 4 (trang 6, SGK Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Bạn cảm nhận như thế nào về tình cảm của chủ thể trữ tình qua khổ thơ này?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ khổ thơ 6.
Lời giải chi tiết:
Khổ thơ này trực tiếp bộc lộ tình cảm của chủ thể trữ tình và các thế hệ học sinh khi nhớ về kỉ niệm trường lớp. Cảm xúc xúc động, xôn xao khi nhớ về “những chuyện năm nao” và “mùa hoa mơ rồi đến mùa phượng cháy” cho thấy sự trân trọng đối với thầy cô và thời gian học trò. Chỉ với bốn câu thơ, tâm tư của chủ thể trữ tình đã được thể hiện rõ nét.
Sau khi đọc
Câu 1 (trang 7, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Theo bạn, các từ “một người” (dòng 8), “tôi” (dòng 16), “anh” (các dòng thơ khác) trong bài thơ chỉ những ai? Việc sử dụng các từ ngữ này có tác dụng gì?
Phương pháp giải:
Chú ý các từ ngữ được nêu trong đề bài.
Lời giải chi tiết:
- Từ “một người” (dòng 8) có thể chỉ chủ thể trữ tình hoặc một học sinh.
- Từ “tôi” (dòng 16) chỉ chủ thể trữ tình.
- Từ “anh” (các dòng thơ khác) có thể chỉ chủ thể trữ tình.
=> Việc sử dụng các từ ngữ nhân xưng này nhằm tránh lặp từ trong các câu thơ.
Câu 2 (trang 7, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Xác định các biện pháp tu từ trong khổ 3, 4, 6 và nêu tác dụng của chúng.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ khổ 3, 4, 6.
- Xác định biện pháp tu từ.
Lời giải chi tiết:
- Khổ 3: Biện pháp tu từ điệp cấu trúc “Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu”.
=> Tác dụng: nhấn mạnh cảm xúc bồi hồi, xúc động của chủ thể trữ tình khi nhớ về những kỉ niệm nơi mái trường cũ.
- Khổ 4: Biện pháp điệp từ (Từ “nỗi nhớ” lặp lại ba lần).
=> Tác dụng: làm nổi bật nỗi nhớ của chủ thể trữ tình.
- Khổ 6:
+ Biện pháp điệp cấu trúc “Những chuyện năm nao, những chuyện năm nào”.
=> Tác dụng: nhấn mạnh quãng thời gian xa xưa với những câu chuyện buồn vui.
+ Biện pháp ẩn dụ: “mùa hoa mơ” chỉ mùa xuân, “mùa hoa phượng” chỉ mùa hạ.
=> Tác dụng: chỉ sự trôi nhanh của thời gian.
Câu 3 (trang 7, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Nhận xét về tác dụng của việc sử dụng đối thoại ở khổ thơ 5.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ khổ thơ 5.
- Chú ý câu đối thoại.
Lời giải chi tiết:
Việc sử dụng câu đối thoại ở khổ 5 làm nổi bật sự nhớ nhung cụ thể của chủ thể trữ tình về mái trường cũ và những cuộc vui đùa của học trò. Điều này giúp người đọc hình dung một lớp học vui nhộn giữa cô và trò.
Câu 4 (trang 7, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Liệt kê một số từ ngữ, hình ảnh bộc lộ tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình. Từ đó, nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ toàn bộ bài thơ.
- Chú ý những từ ngữ, hình ảnh bộc lộ tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình.
Lời giải chi tiết:
- Một số từ ngữ, hình ảnh bộc lộ tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình: yêu dấu, bâng khuâng, nhớ, xúc động, xôn xao, yêu.
- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: nỗi nhớ da diết về những kỉ niệm của thời học trò đã qua.
Câu 5 (trang 7, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Bạn cảm nhận như thế nào về hình ảnh 'chiếc lá buổi đầu tiên' ở cuối bài thơ?
Phương pháp giải:
Chú ý hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” trong khổ thơ cuối.
Lời giải chi tiết:
Hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” ở cuối bài thơ tượng trưng cho khoảng thời gian tươi đẹp, là tình yêu đầu đời trong sáng và mộng mơ của tuổi học trò.
Câu 6 (trang 7, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Bài thơ gợi lên trong bạn những kỉ niệm hoặc suy nghĩ gì về tuổi học trò?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ bài thơ.
- Nêu cảm nhận của bản thân.
Lời giải chi tiết:
Bài thơ gợi cho tôi những kỉ niệm đẹp về tuổi học trò, là thời gian hồn nhiên và vô tư khi cắp sách đến trường, vui chơi cùng bạn bè và thầy cô. Tuổi học trò thật trong sáng và quý giá với nhiều kỉ niệm khó quên.
Bài tập sáng tạo
Hãy chọn một trong các cách sau để thể hiện cảm nhận của bạn về bài thơ: ngâm thơ, đọc diễn cảm, hoạt cảnh sân khấu hóa, vẽ tranh, phổ nhạc,...
Phương pháp giải:
Dựa vào khả năng và sở thích cá nhân.
Lời giải chi tiết:
Ví dụ:
5. Bài phân tích 'Chiếc lá đầu tiên' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - phiên bản 2
* Trước khi đọc:
Câu hỏi (trang 5 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Kỉ niệm nào về mái trường khiến bạn xúc động nhất? Hãy chia sẻ với các bạn về điều đó.
Trả lời:
Hình ảnh mái trường cấp hai của tôi sẽ mãi in đậm trong lòng tôi. Trường mới xây dựng nên vẫn rất mới và khang trang, nằm trên mặt đường quốc lộ của xã, với diện tích rộng rãi. Bức tường bao quanh trường hình vuông kiên cố, trang trí bằng các bức tranh đẹp. Bên trong, các dãy nhà màu vàng tươi sáng, mỗi tầng có bốn phòng học được trang bị bảng đen, bàn ghế, điều hòa và có sự trang trí riêng biệt. Sân trường rộng rãi với bê tông phẳng lì và cây xanh mát. Dãy nhà hiệu bộ có sân khấu cho các sự kiện và sân bóng đang được xây dựng phía sau. Tôi đã trải qua nhiều kỉ niệm đẹp bên thầy cô và bạn bè tại đây, từ những giờ học bổ ích đến giờ ra chơi vui vẻ. Đặc biệt, buổi lễ khai trường đầu tiên của tôi khi còn là học sinh lớp sáu thật trọng đại. Dù lúc đầu tôi lo lắng, giờ đây tôi đã quen thuộc với môi trường học tập và những người xung quanh. Tôi mong những năm học dưới mái trường cấp hai sẽ trôi qua thật ý nghĩa và tôi rất yêu quý nơi này.
* Đọc văn bản:
- Suy luận: Bạn hiểu thế nào về hai dòng thơ đầu?
Trả lời:
- Đó là cảm xúc của tác giả về quãng thời gian tươi đẹp đã qua, đầy nỗi nhớ và tiếc nuối về những năm tháng đã trôi qua.
- Liên hệ: Khổ thơ này gợi lên trong bạn cảm xúc gì về ngôi trường của mình?
Trả lời:
- Khổ thơ gợi nhớ về kỉ niệm trường cũ, với nỗi lưu luyến và tiếc nuối về thời học sinh đã qua, những hình ảnh thầy cô, bạn bè và lớp học vẫn mãi là kí ức đẹp không phai mờ.
- Tưởng tượng: Bạn hình dung thế nào về cảnh được miêu tả trong đoạn thơ này?
Trả lời:
- Đoạn thơ gợi hình ảnh một lớp học vui tươi với “một nàng Bạch Tuyết” dịu dàng như cô giáo và “những chủ lùn rất quấy” là các học trò tinh nghịch, với những giờ học nghiêm túc và lúc pha trò vui vẻ.
- Suy luận: Bạn cảm nhận như thế nào về tình cảm của chủ thể trữ tình được thể hiện quan đoạn thơ này?
Trả lời:
- Những câu thơ bộc lộ sự xúc động và nỗi niềm của tác giả khi nhớ về “những chuyện năm nào” của thời học trò, tình cảm quý mến đối với người thầy và ngôi trường cũ, với những hình ảnh và cảm xúc vẫn đọng lại sâu sắc trong tâm trí.
* Sau khi đọc:
Nội dung chính:
Văn bản trình bày kỉ niệm gắn bó với mái trường của tác giả cùng cảm xúc hạnh phúc và sự trân trọng về những kỉ niệm đó.
Trả lời câu hỏi:
Câu 1 (trang 7 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Theo bạn, các từ ngữ “một người” (dòng 8), “tôi” (dòng 16), “anh” (các dòng thơ khác) trong bài thơ chỉ những ai? Cách sử dụng các từ ngữ nhân xưng như vậy có tác dụng gì?
Trả lời:
Cách sử dụng từ ngữ nhân xưng giúp tránh lặp từ và phù hợp với từng đối tượng mà tác giả muốn nhắn gửi, làm cho lời thơ trở nên tự nhiên và có chiều sâu hơn.
Câu 2 (trang 7 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Xác định các biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ 3, 4, 6 và nêu tác dụng của chúng.
Trả lời:
- Khổ 3: Điệp ngữ “Muốn nói – muốn khóc”, “bao nhiêu” nhấn mạnh cảm xúc mãnh liệt.
- Khổ 4: Điệp từ 'Nỗi nhớ' nhấn mạnh nỗi nhớ của tác giả, tạo nhịp điệu cho thơ và làm từ ngữ giàu giá trị biểu đạt hơn. Câu hỏi tu từ 'Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi' thể hiện nỗi nhớ sâu sắc của tác giả về các bạn cũ.
- Khổ 6: Ẩn dụ 'Mùa hoa mơ' và 'mùa phượng cháy' chỉ mùa xuân và mùa hạ, ám chỉ sự trôi qua nhanh chóng của thời gian.
Câu 3 (trang 7 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Nhận xét về tác dụng của việc sử dụng đối thoại ở khổ thơ 5.
Trả lời:
Việc sử dụng đối thoại làm tăng sự tương tác vui nhộn và tinh nghịch của các học trò, giúp người đọc tưởng tượng lớp học với không khí vui tươi, tràn ngập tiếng cười.
Câu 4 (trang 7 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Liệt kê một số từ ngữ, hình ảnh bộc lộ tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình. Từ đó, nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ
Trả lời:
- Một số từ ngữ, hình ảnh bộc lộ tình cảm và cảm xúc của chủ thể trữ tình gồm: 'mê say', 'bâng khuâng', 'nỗi nhớ', 'xúc động', 'xôn xao', 'trán thầy'.
- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ da diết và sự tiếc nuối về thời học trò tươi đẹp đã qua, với những hình ảnh và cảm xúc cũ ùa về theo dòng thời gian trôi nhanh.
Câu 5 (trang 7 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Bạn cảm nhận như thế nào về hình ảnh 'Chiếc lá buổi đầu tiên' ở cuối bài thơ?
Trả lời:
- Hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” là biểu tượng cho tình yêu đầu, tuổi học trò trong sáng và quãng thời gian đẹp đẽ, thể hiện sự chân thành và ngây thơ của tác giả.
Câu 6 (trang 7 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Bài thơ gợi lên trong bạn những kỉ niệm hoặc suy nghĩ gì về tuổi học trò?
Trả lời:
- Tuổi học trò mang đến những kiến thức, tình bạn, tình thầy trò và những kỉ niệm khó quên, là những kỉ niệm quý giá và đáng nhớ, khiến chúng ta luôn muốn sống lại những khoảnh khắc đó nhiều lần nữa.
6. Bài soạn 'Chiếc lá đầu tiên' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 3
* Trước khi đọc:
Câu hỏi (trang 5 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Kỉ niệm nào về mái trường làm bạn cảm động nhất? Chia sẻ với bạn đọc về điều đó nhé!
Trả lời:
- Kỉ niệm khiến tôi xúc động nhất là lễ bế giảng.
- Đây là ngày chúng tôi tạm biệt mái trường cấp 2, chia tay những người bạn thân thiết đã cùng tôi suốt 4 năm học.
* Đọc văn bản:
1.Suy luận: Bạn hiểu như thế nào về hai dòng thơ đầu?
Trả lời:
- Hai dòng thơ đầu thể hiện nỗi tiếc nuối khi những kỉ niệm đã qua.
2.Liên hệ: Khổ thơ này gợi cho bạn cảm xúc gì về ngôi trường của mình?
Trả lời:
- Khổ thơ làm tôi nhớ về ngôi trường với những kỉ niệm đẹp, ngây thơ, mỗi chi tiết nhỏ đều trở thành những kỉ niệm đáng nhớ khi chia tay.
3.Tưởng tượng: Bạn hình dung cảnh miêu tả trong đoạn thơ này như thế nào?
Trả lời:
- Cảnh miêu tả rất dễ thương, thể hiện sự ngây thơ của tuổi học trò.
4.Suy luận: Bạn cảm nhận ra sao về tình cảm của chủ thể trữ tình qua khổ thơ này?
Trả lời:
- Cảm xúc của chủ thể trữ tình là nỗi tiếc nuối, xao xuyến trước những kỉ niệm đẹp của tuổi học trò.
* Sau khi đọc:
Nội dung chính: Đoạn thơ ghi lại kí ức của tác giả về những kỉ niệm học trò (trường cũ, lớp học, bạn bè, trò nghịch ngợm, và cả tình yêu đầu); là tình cảm trong sáng, nỗi bâng khuâng nhớ tiếc, và sự gắn bó chân thành đầy ấm áp và ngọt ngào.
Trả lời câu hỏi:
Câu 1 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Theo bạn, các từ ngữ “một người”, “tôi” (dòng 16), “anh” (các dòng thơ khác) trong bài thơ chỉ những ai? Cách sử dụng các từ ngữ nhân xưng có tác dụng gì?
Trả lời:
- Chủ thể trữ tình của bài thơ được thể hiện qua các đại từ nhân xưng như: anh (đối với em), tôi (đối với bạn), ta.
- Ý nghĩa: Sự thay đổi các đại từ nhân xưng giúp tác giả bộc lộ cảm xúc và tâm trạng của mình cũng như của người khác, làm cho bài thơ dễ chạm đến cảm xúc của nhiều người và tìm được tiếng nói đồng cảm.
Câu 2 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Xác định các biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ 3, 4, 6 và nêu tác dụng của chúng.
Trả lời:
- Biện pháp tu từ: Phép điệp (điệp từ “nhớ” ở khổ 4, từ “cứ” ở khổ 6, điệp từ “nỗi nhớ” ở khổ 4, điệp cấu trúc “muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu” ở khổ 3; “những chuyện năm nao, những chuyện năm nao” ở khổ 6).
- Tác dụng: Diễn tả ấn tượng sâu sắc về kỉ niệm tuổi học trò, sự tuôn trào của xúc động, lắng đọng và chơi vơi, đồng thời tạo nhạc điệu da diết cho bài thơ.
Câu 3 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Nhận xét về tác dụng của việc sử dụng đối thoại ở khổ thơ 5.
Trả lời:
- Đoạn thơ dẫn lời đùa vui của bạn học nhằm làm sống động không khí vui tươi của tuổi học trò qua cái nhìn của chủ thể trữ tình.
- Việc đan xen đối thoại vào mạch trữ tình tạo sự đa dạng và linh hoạt, khiến kỉ niệm thêm tươi sáng và đáng nhớ.
Câu 4 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Liệt kê một số từ ngữ, hình ảnh bộc lộ tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình. Từ đó, nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
Trả lời:
- Một số từ ngữ, hình ảnh: xa rồi, yêu dấu, nhớ, biết mấy, các bạn ơi, ta ơi, ôi.
- Cảm hứng chủ đạo: Ngợi ca và tiếc nuối những kỉ niệm đẹp của tuổi thanh xuân và tình yêu đầu.
Câu 5 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Bạn cảm nhận thế nào về hình ảnh 'chiếc lá buổi đầu tiên' ở cuối bài thơ?
Trả lời:
- Chiếc lá đầu tiên là hình ảnh biểu tượng cho tình yêu mới chớm nở, cuộc hẹn đầu tiên, hay kỉ niệm đầu tiên. Những điều 'đầu tiên' thường mang vẻ đẹp ngây ngô, trong sáng và để lại ấn tượng sâu sắc.
Câu 6 (trang 7 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Bài thơ gợi cho bạn những kỉ niệm hoặc suy nghĩ gì về tuổi học trò?
Trả lời:
Tuổi học trò chứa đựng nhiều kỉ niệm trong sáng, ngây thơ, và những trò nghịch ngợm chỉ được trải qua một lần. Vì vậy, cần trân trọng từng khoảnh khắc khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Bài tập sáng tạo:
Hãy chọn một cách thể hiện cảm nhận của bạn về bài thơ: ngâm thơ, đọc diễn cảm, hoạt cảnh sân khấu, vẽ tranh, phổ nhạc,...
Trả lời:
- Bài thơ:
Còn mãi
Tác giả: Hồng Liễu
Ngày xưa rồi cũng phôi phai
Dấu chân kỉ niệm mờ nhạt theo thời gian
Con đường xưa lối cũ trường cũ
Ai quên, ai nhớ những ngày tiễn đưa
Bây giờ lối ấy còn ai
Hoàng hôn áo trắng bay còn trước cổng trường?
Nhớ nhung, thương nhớ đến tột cùng
Những kỉ niệm còn vương trong một thời…!
Bảng đen phấn trắng một đời
Những câu thơ cũ đã rời từ lâu…
Thôi đành đếm bước quay về
Thu qua đông đến còn gì mơ ước!
Xa rồi để nhớ, hững hờ
Những ngày còn lại đành chờ…tiếng ve
Quay lại dĩ vãng lặng nghe… !
Tiếng chuông báo tiết se thắt lòng!