Buzz
1. Bài phân tích tham khảo số 4
Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Mâu thuẫn chính trong câu chuyện là thầy giáo không nhận mình dốt và liên tục cố gắng che giấu sự thiếu hiểu biết của mình
- Lần thứ 1: Khi bị học trò hỏi về chữ kê, thầy không biết và trả lời mơ hồ rằng đó là con dù dì
⇒ Sự liều lĩnh và dốt nát được bộc lộ rõ ràng
- Lần thứ 2: Sự giấu dốt và thái độ sĩ diện hão của thầy bị cười chê, thầy xấu hổ và yêu cầu trò đọc khe khẽ
⇒ Thầy dùng sự láu cá để che giấu sự dốt nát của mình
- Lần thứ 3: Thầy tìm đến thổ công, nhưng khi thổ công ngửa ba đài âm dương, thầy đắc ý yêu cầu trẻ đọc to
⇒ Thầy mê tín và phô trương sự dốt nát
- Lần thứ 4: Sự dốt nát của thầy bị lộ ra hoàn toàn, nhưng thầy vẫn cố gắng giấu diếm
⇒ Thầy tự lật tẩy sự dốt nát của chính mình
Câu 2 (trang 78 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Ý nghĩa phê phán của câu chuyện
- Truyện phê phán thói quen giấu dốt trong xã hội.
- Phê phán thói mê tín dị đoan
- Qua câu chuyện, tác giả ngầm khuyên răn mọi người – đặc biệt là học sinh, không nên giấu dốt và phải luôn học hỏi nếu chưa biết.
LUYỆN TẬP
- Hành động:
+ Yêu cầu học trò đọc khẽ Thể hiện sự cẩn trọng muốn che giấu sự thiếu hiểu biết
+ Khấn vái âm dương thổ công Thể hiện sự mê tín
+ Ngồi bệ vệ và yêu cầu trẻ đọc thật to Hành động này bộc lộ rõ nhất bản chất nhân vật và khiến tiếng cười phát ra dễ dàng hơn.
- Lời nói:
+ Dủ dỉ là con dù dì.
+ Dạy cho cháu biết đến tận tam đại con gà.
+ Dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà…
⇒ Các lời nói càng về sau càng phi lý, ngô nghê, vô nghĩa, nhưng nhân vật vẫn dùng chúng để biện minh và che giấu sự dốt nát của mình.
2. Bài phân tích tham khảo số 5
Câu 1 (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Tình huống 1: Khi gặp chữ “kê” mà học trò hỏi, thầy không biết và đoán bừa là “dủ dỉ là con dù dì”. Thầy còn yêu cầu học trò đọc nhỏ tiếng để tránh bị phát hiện sự thiếu hiểu biết. Thầy còn cúng thổ công để xác minh, sau khi thổ công đồng ý, thầy tự mãn yêu cầu học trò đọc to.
=> Điều này không chỉ lộ rõ sự dốt nát của thầy mà còn cho thấy sự mê tín của ông. Dân gian còn châm biếm sự dốt nát của thổ công.
=> Cách thầy xử lý là nhờ vào thổ công để che giấu sự dốt nát của mình.
+ Tình huống 2: Khi phụ huynh của học trò hỏi, thầy vẫn tiếp tục che giấu sự thiếu hiểu biết bằng cách biện minh lộn xộn. Thầy còn nghĩ “Mình đã dốt, thổ công cũng dốt như thế”.
=> Thầy liên tục giải thích vòng vo, tự lộ rõ sự dốt nát của mình.
Câu 2 (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Truyện phê phán thói quen giấu dốt – một tật xấu phổ biến trong xã hội. Ý nghĩa phê phán được thể hiện qua hành động buồn cười của thầy giáo dốt nát, lại còn giấu dốt và dạy trẻ, khiến thói xấu này có thể gây hậu quả nghiêm trọng.
- Câu chuyện ngầm khuyên nhủ mọi người, đặc biệt là học sinh, không nên giấu dốt mà phải luôn học hỏi nếu còn thiếu kiến thức.
Luyện tập
Câu hỏi (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Hành động:
+ Yêu cầu học trò đọc khẽ.
+ Khấn vái âm dương thổ công.
+ Ngồi bệ vệ và yêu cầu trẻ đọc thật to.
=> Hai hành động đầu tiên thể hiện sự cẩn trọng nhằm che giấu sự thiếu hiểu biết. Hành động thứ ba, ngược lại, thể hiện sự tự mãn và niềm tin vào thổ công, bộc lộ rõ bản chất nhân vật và tạo tiếng cười dễ dàng.
- Lời nói:
+ “Dủ dỉ là con dù dì.”
+ “Dạy cho cháu biết đến tam đại con gà.”
+ “Dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà…”
=> Các lời nói ngày càng phi lý và vô nghĩa, nhưng nhân vật vẫn dùng để biện minh và che giấu sự dốt nát của mình. Sự dốt nát trở nên rõ ràng hơn qua cách nói này.
=> Hành động và lời nói của nhân vật càng về sau càng gây cười. Thủ pháp tăng tiến trong miêu tả hành động và lời nói tạo nên hiệu ứng hài hước trong câu chuyện.
Tóm tắt
Xưa có một học trò dốt nát nhưng lại thích khoe chữ. Người khác tưởng anh ta học giỏi, nên mời về dạy trẻ. Một ngày, khi dạy đến chữ “kê”, học trò hỏi mà không biết, thầy bịa ra câu “Dủ dỉ là con dù dì”. Thầy sợ sai, dặn học trò đọc khẽ và cúng thổ công xin ba đài âm dương. Sau khi nhận được ba đài, thầy đắc chí yêu cầu trẻ đọc to, bị phụ huynh phát hiện và phản đối. Thầy chống chế bằng lý do dạy để biết tam đại con gà.
3. Bài phân tích tham khảo số 6
Câu 1 (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Phân tích mâu thuẫn bất hợp lý trong truyện Tam đại con gà qua ba khía cạnh:
- 'Thầy' gặp phải những tình huống nào liên tiếp?
- 'Thầy' xử lý những tình huống đó ra sao?
- Trong quá trình xử lý, 'thầy' đã thể hiện sự dốt nát của mình như thế nào?
Lời giải chi tiết:
- Truyện mô tả liên tục những tình huống và cách ứng xử của thầy giáo dốt nát nhưng tự mãn, qua đó tạo ra tiếng cười để phê phán.
Điểm đáng cười không phải ở sự dốt nát của thầy, mà là ở chỗ thầy dốt nhưng lại khoe khoang, không nhận lỗi mà còn dạy dỗ trẻ con. Sự hài hước được thể hiện qua nhiều tình huống:
+ Tình huống đầu tiên: Khi gặp chữ “kê”, thầy không nhận ra và đoán bừa là “Dủ dỉ là con dù dì”. Sự dốt nát và liều lĩnh của thầy được thể hiện rõ ràng. Thầy vừa thiếu kiến thức sách vở, vừa không biết thực tế.
+ Tình huống thứ hai: Thầy cố gắng giấu dốt và giữ sĩ diện, yêu cầu học trò đọc nhỏ tiếng để tránh bị phát hiện. Thầy còn dùng mánh lới vặt để che giấu sự thiếu hiểu biết.
+ Tình huống thứ ba: Thầy tìm đến Thổ công để xin xác nhận, nhưng cuối cùng dốt nát của thầy lại được khuếch đại khi thầy tự mãn yêu cầu trẻ đọc to. Sự dốt nát của thầy càng trở nên rõ ràng và hài hước hơn.
+ Tình huống thứ tư: Khi đối diện với chủ nhà, thói quen giấu dốt của thầy bị lật tẩy. Thầy tự phơi bày sự dốt nát của mình, thậm chí còn châm chọc Thổ công là còn dốt hơn mình. Dù đã lộ rõ sự dốt nát nhưng thầy vẫn cố gắng che giấu.
=> Mỗi tình huống cười ra tiếng này cho thấy thầy giáo giải quyết các tình huống theo cách làm lộ rõ sự dốt nát của chính mình. Mâu thuẫn tự nhiên là thầy dốt nhưng không chịu thừa nhận, cuối cùng vẫn bị lộ rõ.
Câu 2 (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Chỉ ra ý nghĩa phê phán của truyện.
Lời giải chi tiết:
- Ý nghĩa phê phán của truyện:
+ Truyện “Tam đại con gà” phê phán thói quen giấu dốt trong xã hội, chỉ trích những người dốt nát mà không chịu học hỏi và cố tình che đậy sự thiếu hiểu biết.
+ Phê phán thói mê tín dị đoan.
+ Tuy nhiên, sự hài hước trong truyện chủ yếu nhằm giải trí, cười về sự ngây ngô và liều lĩnh của thầy, chứ không nhằm đả kích sâu sắc.
Luyện tập
Câu hỏi (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Phân tích hành động và lời nói của 'thầy' để làm rõ thủ pháp gây cười trong truyện.
Trả lời:
a. Hành động:
Thầy thực hiện các hành động cụ thể: yêu cầu học trò đọc nhỏ, khấn vái thổ công, và cuối cùng là ngồi bệ vệ yêu cầu trẻ đọc to. Hai hành động đầu tiên thể hiện sự cẩn trọng và cố gắng che giấu sự thiếu hiểu biết. Hành động thứ ba cho thấy sự tự mãn và niềm tin vào thổ công, điều này làm lộ rõ bản chất nhân vật và tạo tiếng cười dễ dàng.
b. Lời nói:
+ “Dủ dỉ là con dù dì.”
+ “Dạy cho cháu biết đến tam đại con gà.”
+ “Dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà…”
=> Các lời nói ngày càng phi lý và vô nghĩa, nhưng nhân vật dùng để biện minh và che giấu sự dốt nát của mình. Điều này làm sự dốt nát trở nên rõ ràng và đầy đủ hơn.
=> Vì vậy, hành động và lời nói của nhân vật càng về sau càng hài hước. Thủ pháp tăng tiến trong mô tả hành động và lời nói là cách tạo nên sự gây cười trong câu chuyện.
4. Bài phân tích tham khảo số 1
Câu 1 (trang 79 sách Ngữ văn 10 Tập 1)
Truyện kể về một thầy giáo dốt nát nhưng lại tự mãn và nhận dạy học. Những tình huống dở khóc dở cười liên tiếp xảy ra khi thầy:
+ Lần đầu: Thầy không biết chữ kê, bị học trò truy hỏi, thầy liều lĩnh nói “dủ dỉ là con dù dì” - sự liều lĩnh và ngu dốt của thầy bị phơi bày.
+ Lần hai: Người ta cười nhạo thầy vì sự giả vờ hiểu biết và sĩ diện hão của ông, thầy cố dùng mánh khóe để che giấu sự dốt nát.
+ Lần ba: Tình huống hài hước xảy ra khi thầy đến thổ công, thổ công ngửa ba đài âm dương, thầy tự mãn yêu cầu trẻ đọc to. Sự dốt nát của thầy lúc này càng được lộ rõ.
+ Lần bốn: Sự dốt nát của thầy bị lật tẩy, thầy tiếp tục cố gắng giấu giếm, cái dốt dày đặc thêm.
- Qua các tình huống, sự ngu dốt của thầy dần hiện rõ, việc thầy càng che giấu lại càng bị bộc lộ.
- Mâu thuẫn chính là thầy dốt mà không chịu thừa nhận, liên tục bào chữa và giấu diếm.
Câu 2 (trang 79 sách Ngữ văn 10 Tập 1)
Ý nghĩa phê phán của câu chuyện:
- Phê phán những người dốt nhưng lại tỏ ra hiểu biết.
- Phê phán thói mê tín dị đoan trong xã hội.
- Dù vậy, câu chuyện vẫn mang tính giải trí và không đi đến mức tấn công hay tiêu diệt đối tượng.
Luyện tập
Bài 1 (trang 79 sách Ngữ văn 10 Tập 1)
Hành động của nhân vật:
- Thầy yêu cầu học trò đọc nhỏ khi không biết chữ kê: muốn che giấu sự dốt nát.
- Sau khi cầu cứu đài âm dương, thầy tự mãn yêu cầu trẻ đọc to: tin tưởng vào sự dốt nát của mình.
- Thầy biện minh cho sự dốt nát trước chủ nhà: tiếng cười dâng cao, hành động này của thầy làm rõ nhất bản chất nhân vật, khiến tiếng cười trở nên thoải mái nhất.
Lời nói của nhân vật:
+ “Dủ dỉ là con dù dì”
+ “Dạy cháu biết đến tam đại con gà”
+ “Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà”
Các lời nói sau này chứa đựng sự phi lý, ngu dốt mà nhân vật dùng để chống chế và che giấu sự dốt nát của bản thân.
Hành động và lời nói của nhân vật là phương pháp tạo tiếng cười trong câu chuyện.
5. Bài soạn tham khảo số 2
I. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 79 sách Ngữ văn 10 Tập 1):
- Trong truyện 'Tam đại con gà', 'ông thầy' liên tiếp đối mặt với hai tình huống:
+ Tình huống 1: Thầy đi dạy học trò nhưng gặp khó khăn với mặt chữ nhiều nét, không biết chữ gì, và phải nói dối khi học trò hỏi.
+ Khi bị phát hiện dạy sai, thầy biện minh để che giấu sự dốt nát của mình.
- Tình huống 1: Thầy dùng cách nói dối và kêu gọi thổ công để “chứng thực” cho sự dốt nát của mình.
- Tình huống 2: Thầy bào chữa cho mình bằng những lý do vô lý.
- Qua hai tình huống, bản chất dốt nát của thầy được phơi bày rõ ràng. Dốt nát nhưng vẫn cố tỏ ra hiểu biết và biện minh bằng lý lẽ không đáng tin.
=> Sự dốt nát không thể che giấu, càng cố gắng giấu giếm càng bị lộ ra, trở thành trò cười cho người khác.
Câu 2 (trang 79 sách Ngữ văn 10 Tập 1):
Truyện 'Tam đại con gà' phê phán những người có thói quen che giấu sự dốt nát và cố tình khoe khoang sự hiểu biết của mình một cách liều lĩnh.
II. Luyện tập
Gợi ý:
- Các hành động của thầy đồ:
+ Yêu cầu học trò đọc nhỏ (thận trọng).
+ Cầu cứu đài âm dương (thận trọng).
+ Ngồi tự mãn trên giường yêu cầu học trò đọc to (đắc chí).
- Các lời nói của thầy chứa sự phi lý:
+ “Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà.”
+ Dạy học trò biết đến tận tam đại con gà.
=> Thủ pháp nghệ thuật tăng tiến.
6. Bài soạn tham khảo số 3
Câu 1 (trang 79 sách Ngữ Văn 10 Tập 1): Mâu thuẫn vô lý ở nhân vật 'thầy' (anh học trò dốt trở thành thầy dạy học trò)
- 'Thầy' liên tục gặp các tình huống khó xử:
+ Là một anh học trò kém cỏi lại trở thành thầy đồ, thầy dạy chữ nhưng lại không biết chữ, và khi học trò hỏi nhanh, thầy trả lời liều lĩnh.
+ Khi chủ nhà phát hiện thầy dạy sai, thầy ra sức biện minh và che giấu sự dốt nát.
- Cách giải quyết của 'thầy'
+ Trong tình huống đầu tiên: 'thầy' chọn cách “nói liều”, sợ bị phát hiện nên bảo học trò đọc nhỏ, thay vì hỏi người khác, thầy lại cầu khẩn thổ công.
+ Trong tình huống thứ hai: khi bị phát hiện dạy sai, 'thầy' vẫn tiếp tục biện minh bằng những lý do không hợp lý, không chịu thừa nhận sai lầm.
- Dù sự dốt nát của thầy bị đặt vào các tình huống khó khăn, thầy vẫn cố gắng giấu diếm, và càng giấu thì sự dốt nát càng lộ rõ. Sự phi lý trong lời nói và hành động của 'thầy' là một thủ pháp nghệ thuật để gây cười.
Câu 2 (trang 79 sách Ngữ Văn 10 Tập 1): Ý nghĩa phê phán của câu chuyện:
Câu chuyện không chỉ phê phán anh học trò dốt mà còn chỉ trích tật xấu giấu dốt, không chịu học hỏi của một số người. Đồng thời, câu chuyện khuyên mọi người, đặc biệt là học sinh, nên thừa nhận sai lầm và không ngần ngại học hỏi từ người khác.
Truyện chỉ dừng lại ở mức phê phán, mang lại tiếng cười nhẹ nhàng, không có tính chỉ trích gay gắt.
Luyện tập
Thủ pháp gây cười trong câu chuyện là tăng tiến cả trong miêu tả và lời nói của nhân vật.
- Các hành động của thầy đồ:
+ Thể hiện sự thận trọng khi yêu cầu học trò đọc khe khẽ và cầu cứu đài âm dương.
+ Tỏ ra đắc chí khi ngồi trên giường yêu cầu học trò đọc to.
+ Những lời nói phi lý của thầy như “dủ dỉ là con dù dì”, “dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà” => dạy đến tận tam đại con gà.
