Top 6 bài soạn ấn tượng về 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo)

Cuộc tu bổ lại các giống vật

• Nguồn gốc

- Văn bản nằm trong Lược khảo về thần thoại Việt Nam, do Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia xuất bản, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2003 (trang 77-78)

• Giá trị nội dung

- Truyện giải thích về quá trình tu bổ các giống vật, bù đắp những phần thiếu sót để tạo hình dáng hiện tại của chúng.

- Văn bản tập trung vào công việc hoàn thiện các giống vật của Ngọc Hoàng.

• Giá trị nghệ thuật

- Văn bản thể hiện đặc trưng của thể loại thần thoại qua thời gian, không gian, và cốt truyện

- Cốt truyện dễ hiểu, đơn giản và gần gũi với dân gian

- Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, dễ tiếp cận

- Giọng văn tươi tắn, hóm hỉnh và vui nhộn

Hướng dẫn đọc

Câu 1: Đọc văn bản 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' và kiểm tra kỹ năng đọc hiểu thể loại thần thoại bằng cách điền thông tin vào bảng dưới đây (làm vào vở)

Trả lời

 Những đặc điểm chính

 Nhận xét (kèm bằng chứng nếu có)

 Nhân vật

 - Ngọc Hoàng, dù là vị thần quyền năng, lại làm việc vội vã và thiếu cẩn thận, khiến nhiều loài vật như vịt, chó, chiền chiện thiếu phần cơ thể cần thiết

- Ba vị thiên thần làm việc tận tâm, cố gắng sửa chữa thiếu sót bằng cách dùng chân ghế, chân hương để hỗ trợ các con vật

 Không gian

 Không gian không được mô tả chi tiết, chỉ có hình ảnh các thiên thần xuống núi giúp đỡ vạn vật và bay về trời

 Thời gian

 Bối cảnh thời gian đặt ở giai đoạn đầu, trước khi Ngọc Hoàng tạo ra vạn vật

 Cốt truyện

 Cốt truyện thú vị khi kết hợp việc giải thích nguồn gốc các loài vật với quá trình Ngọc Hoàng tạo ra chúng, dẫn đến các lỗi tạo hình

 Nhận xét chung

 Câu chuyện thần thoại này mang đến một cái nhìn thú vị về sự ra đời của vạn vật

Câu 2: So sánh truyện 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' với truyện 'Prô-mê-tê và loài người'

Trả lời

Điểm giống:

- Cả hai đều là truyện thần thoại giải thích nguồn gốc của vạn vật

- Cốt truyện tương tự: Ngọc Hoàng và Ê-pi-mê-tê đều làm việc vội vàng, dẫn đến các lỗi trong tạo hình vạn vật. Các thiên thần và Prô-mê-tê đều là những nhân vật sửa chữa lỗi lầm

Điểm khác:

- 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' thuộc thần thoại Việt Nam, trong khi 'Prô-mê-tê và loài người' thuộc thần thoại Hy Lạp

- Ngọc Hoàng thiếu sót trong việc tạo các con vật, còn Ê-pi-mê-tê quên không tạo ra con người

Câu 3: Bài học từ việc đọc truyện thần thoại là gì?

Trả lời

Khi đọc truyện thần thoại, hãy coi đó là một cách để tìm hiểu nguồn gốc và lịch sử

I. Tác giả của văn bản 'Cuộc tu bổ lại các giống vật'

- Tác giả là người dân gian.

- Theo nghiên cứu của Nguyễn Đổng Chi trong “Lược khảo về thần thoại Việt Nam”.

II. Phân tích tác phẩm 'Cuộc tu bổ lại các giống vật'

• Thể loại: Thần thoại Việt Nam
• Tóm tắt:

Câu chuyện bắt đầu với cuộc tu bổ các loài vật. Những loài vật còn thiếu phần nào có thể đến nhờ các thiên thần bổ sung cánh, chân,... Các loài vật tranh giành để được lắp thêm phần thiếu. Chó và Vịt đến muộn nên không còn nguyên liệu, thiên thần đành dùng chân ghế để lắp cho chúng và dặn phải co chân khi ngủ. Vì thế, chó và vịt ngủ co chân. Chiền chiện, đỏ nách và ốc cau cũng xin thêm chân. Thiên thần bẻ chân hương để lắp cho chúng và dặn phải cẩn thận. Từ đó, các loài chim này có thói quen chới với ba lần trước khi đậu.

• Phương thức biểu đạt: Tự sự
• Bố cục:

- Phần 1 (Từ đầu … hết nhẵn): Ngọc Hoàng mở cuộc tu bổ cho các loài vật

- Phần 2 (tiếp theo … hết): Quá trình tu bổ các loài vật

• Giá trị nội dung:

- Giải thích những đặc điểm về chân của chó, vịt, chiền chiện, đỏ nách và ốc cau

• Giá trị nghệ thuật:

- Sử dụng các yếu tố kỳ ảo một cách hiệu quả

III. Phân tích chi tiết tác phẩm 'Cuộc tu bổ lại các giống vật'

• Ngọc Hoàng tổ chức cuộc tu bổ cho loài vật

- Một số loài vật còn thiếu bộ phận

- Ngọc Hoàng cử các thiên thần xuống để tu bổ cho các loài vật

• Quá trình tu bổ của các loài vật

- Tu bổ cho chó và vịt

+ Chó và vịt đến muộn nên nguyên liệu đã hết

+ Thiên thần đã dùng chân ghế để lắp cho chúng

+ Dặn dò chó và vịt phải cẩn thận khi sử dụng

+ Từ đó, chó và vịt đều co chân khi ngủ để bảo vệ chân của mình

- Tu bổ cho chiền chiện, đỏ nách và ốc cau

+ Do Ngọc Hoàng tạo muộn, các loài này thiếu một chân

+ Thiên thần dùng chân hương để lắp cho chúng

+ Dặn các loài chim phải cẩn thận để không bị gãy chân

+ Các loài chim giữ thói quen chới vơi trước khi đậu

=> Câu chuyện giải thích thói quen ngủ co chân của chó và vịt, cũng như thói quen chới vơi trước khi đậu của chiền chiện, đỏ nách và ốc cau. Điều này phản ánh khao khát giải thích tự nhiên của con người.

=> Câu chuyện sử dụng yếu tố kỳ ảo và tình huống bất ngờ để tạo kịch tính cho người đọc.

Kiến thức về văn học
- Xuất xứ: Theo nghiên cứu của Nguyễn Đổng Chi, văn bản được in trong 'Lược khảo về thần thoại Việt Nam', Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2003.
- Thể loại: Thần thoại
- Chủ đề: Giải thích các đặc điểm của loài vật trong tự nhiên.
- Giá trị nội dung: Câu chuyện mô tả cách Ngọc Hoàng chỉ định các thiên thần sửa chữa và bổ sung những phần thiếu sót trên cơ thể các loài vật, giúp chúng đạt hình dạng hiện tại. Câu chuyện cung cấp một giải thích hài hước về các đặc điểm của loài vật.
- Giá trị nghệ thuật
+ Văn bản thể hiện đặc trưng của thể loại thần thoại với nhiều yếu tố tưởng tượng, hư cấu.
+ Cốt truyện đơn giản, dễ hiểu, gần gũi với dân gian.
+ Ngôn ngữ sử dụng giản dị, mộc mạc, dễ hiểu.
+ Giọng điệu vui tươi, hóm hỉnh và hài hước.

Hướng dẫn soạn bài: 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' - Ngữ văn 10, Chân trời sáng tạo
Câu 1 (trang 22): Đọc văn bản 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' và kiểm tra kỹ năng đọc hiểu thể loại thần thoại bằng cách điền thông tin vào bảng sau:
- Đặc điểm nhân vật:
+ Ngọc Hoàng: Mặc dù là đấng tối cao với quyền năng lớn, Ngọc Hoàng đôi khi cũng làm việc vội vàng và thiếu cẩn trọng, dẫn đến việc nhiều loài vật như vịt, chó, chiền chiện bị thiếu bộ phận cần thiết.
(Chi tiết: Do thiếu nguyên liệu và sự vội vã, một số động vật không hoàn thiện: có con thiếu cánh, có con thiếu chân).
+ Ba vị Thiên thần: Trung thành với Ngọc Hoàng, làm việc với trách nhiệm cao và có khả năng phi thường; cố gắng hết sức để sửa chữa các bộ phận còn thiếu của các loài vật.
(Chi tiết: Thiên thần thực hiện nhiệm vụ ở hạ giới và tạm dùng chân ghế để lắp cho vịt và chó; bẻ chân hương để lắp cho chiền chiện, ốc cau, đỏ nách; mỗi loài một đôi chân).
- Đặc điểm không gian: Không gian không rõ ràng, chỉ mang tính chung chung.
(Chi tiết: Không gian trên trời khi Ngọc Hoàng gửi thiên thần xuống; không gian hạ giới khi các thiên thần sửa chữa các loài vật).
- Thời gian: Thời kỳ sơ khai, trước khi Ngọc Hoàng tạo ra con người.
(Chi tiết: Đề cập trong hai câu đầu của câu chuyện)
- Cốt truyện: Tạo ra tình huống và sự việc lôi cuốn.
(Dẫn chứng: Câu chuyện bắt nguồn từ sự vội vàng của Ngọc Hoàng trong việc tạo ra loài vật, dẫn đến nhiều tình huống bất ngờ; các thiên thần thông minh, nhanh trí giúp sửa chữa thiếu sót cho loài vật như dùng chân ghế và chân hương).
=> Nhận xét chung: Đây là câu chuyện thần thoại thú vị, giải thích nguồn gốc các loài vật một cách hài hước và sáng tạo.

Bảng tổng hợp:
Câu 2 (trang 22):
So sánh 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' với 'Prô-mê-tê và loài người'.
Trả lời: So sánh
* Điểm giống nhau:
- Đều thuộc thể loại thần thoại.
– Đều giải thích nguồn gốc của các loài vật.
- Nội dung đều kể về nguồn gốc các loài vật.
- Cốt truyện có nhiều điểm tương đồng. Ví dụ: Ngọc Hoàng và thần Ê-pi-mê-tê đều vội vàng và mắc lỗi khi tạo ra các loài vật. Các thiên thần và thần Prô-mê-tê đều giúp đỡ và sửa chữa cho các loài vật để hoàn thiện hơn.
* Điểm khác nhau:
- 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' là thần thoại Việt Nam, trong khi 'Prô-mê-tê và loài người' là thần thoại Hy Lạp.
- 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' không đề cập đến quá trình tạo lập con người, còn 'Prô-mê-tê và loài người' có thêm phần này.
– Trong thần thoại Hy Lạp, các loài vật được tạo ra từ đất và nước và được ban cho đặc ân để tự bảo vệ. Còn trong 'Cuộc tu bổ lại các giống vật', các loài vật được tạo ra từ nguyên liệu không cụ thể, nên không hoàn thiện và không thể tự bảo vệ mình.
- Ngôn ngữ của thần thoại Việt Nam đơn giản hơn so với thần thoại Hy Lạp.

Câu 3 (trang 22): Bạn học được gì về cách đọc thể loại thần thoại từ câu chuyện này?
Trả lời:
- Đọc với sự tôn trọng và cẩn thận, kèm theo việc tra cứu các từ ngữ khó.
- Cần trí tưởng tượng và khả năng hình dung về thiên nhiên và vũ trụ được mô tả trong câu chuyện.
- Hiểu rõ đặc điểm của thể loại thần thoại,
– Thần thoại thường chứa yếu tố tưởng tượng và hư cấu, do đó không nên đánh giá bằng cái nhìn hiện đại.
- Đặt mình vào vị trí của người sáng tác để hiểu quan niệm và thông điệp của tác phẩm.
- Tôn trọng thể loại văn học truyền thống.

Tóm tắt nội dung văn bản

Trước khi tạo ra con người, Ngọc Hoàng đã tạo ra các loài vật, nhưng do thiếu nguyên liệu và sự vội vã, nhiều loài chưa hoàn thiện. Để khắc phục điều này, Ngọc Hoàng đã cử ba vị Thiên thần xuống hạ giới để sửa chữa và bổ sung cho các loài vật còn thiếu sót. Các loài vật đã tìm đến các Thiên thần để xin các bộ phận còn thiếu, và dần dần các nguyên liệu cũng cạn kiệt. Khi đó, vịt và chó đã đến xin thêm chân nhưng không còn nguyên liệu, Thiên thần đành dùng chân ghế để tạm bù vào và nhắc nhở chúng không được để chân chạm đất khi ngủ. Do đó, cả hai loài này đều giơ một chân lên khi ngủ.

Tiếp theo, các loại chim như chiền chiện và đỏ nách cũng đến xin chân vì thiếu hai chân do sự vội vã của Ngọc Hoàng. Một trong ba Thiên thần đã dùng chân hương để tạo ra đôi chân cho mỗi loại chim và dặn dò chúng khi đậu phải kiểm tra chân cho chắc chắn. Từ đó, các loài chim vẫn giữ thói quen chới với ba lần trước khi đậu.

Câu 1 trang 22 SGK Ngữ văn 10 tập 1 CTST

Đọc văn bản 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' và kiểm tra kỹ năng đọc hiểu thể loại thần thoại bằng cách điền thông tin vào bảng sau (làm vào vở):

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Những đặc điểm chính

Nhận xét (kèm bằng chứng, nếu có)

Nhân vật

Không gian

Thời gian

Cốt truyện

Nhận xét chung

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ văn bản.

- Xác định các yếu tố phù hợp với đặc điểm của truyện thần thoại.

Lời giải chi tiết:

Những đặc điểm chính

Nhận xét (kèm bằng chứng, nếu có)

Nhân vật

Các vị thần với sức mạnh và khả năng phi thường (như Ngọc Hoàng và các thiên thần).

Không gian

Không có địa điểm cụ thể.

Thời gian

Thời kỳ sơ khai, không xác định rõ.

Cốt truyện

Nói về quá trình hoàn thiện và sửa chữa các loài vật của Ngọc Hoàng.

Nhận xét chung

- Đây là một truyện thần thoại.

- Câu chuyện giải thích quá trình tu bổ các loài vật để chúng có hình dạng như hiện tại.

Câu 2 trang 22 SGK Ngữ văn 10 tập 1 CTST

So sánh 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' với 'Prô-mê-tê và loài người'.

Phương pháp giải:

Đọc cả hai văn bản 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' và 'Prô-mê-tê và loài người'.

Lời giải chi tiết:

* Điểm giống nhau:

- Đều là truyện thần thoại.

- Đều giải thích nguồn gốc của các loài vật.

* Điểm khác nhau:

Prô-mê-tê và loài người

Cuộc tu bổ lại các giống vật

- Thần thoại Hy Lạp.

- Đề cập đến quá trình tạo lập con người và vũ trụ.

- Các loài vật được tạo ra từ đất và nước.

- Các loài vật được ban cho các đặc ân và 'vũ khí' để tự bảo vệ.

- Thần thoại Việt Nam.

- Đề cập đến việc sửa chữa và hoàn thiện các loài vật.

- Các loài vật được tạo ra từ nguyên liệu không cụ thể.

- Các loài vật chưa hoàn thiện và cần được tu bổ.

Câu 3 trang 22 SGK Ngữ văn 10 tập 1 CTST

Bạn rút ra bài học gì về cách đọc thể loại thần thoại từ câu chuyện này?

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản.

- Rút ra bài học về cách đọc.

Lời giải chi tiết:

Bài học về cách đọc thể loại thần thoại từ câu chuyện này:

- Đọc với sự tôn trọng và chú ý.

- Kết hợp việc đọc văn bản với việc tra cứu các từ ngữ khó hiểu.

- Thần thoại chứa nhiều yếu tố tưởng tượng và hư cấu, nên không nên đánh giá bằng cách nhìn hiện đại.

- Hiểu quan niệm của tác giả dân gian và thông điệp của tác phẩm.

- Tôn trọng thể loại văn học truyền thống.

Hướng dẫn soạn bài Cuộc tu bổ lại các giống vật

Câu 1. Đọc văn bản Cuộc tu bổ lại các giống vật và kiểm tra khả năng đọc hiểu thể loại thần thoại bằng cách hoàn thành bảng dưới đây (ghi vào vở):

Các đặc điểm chính

Nhận xét

Nhân vật

Ngọc Hoàng, các Thiên thần

Không gian

Không có địa điểm cụ thể

Thời gian

Không có thời gian cụ thể

Cốt truyện

Ngọc Hoàng cử ba Thiên thần xuống để hoàn thiện cơ thể các con vật chưa được đầy đủ.

Nhận xét chung

Tác phẩm giải thích quá trình hoàn thiện các loài vật, giúp chúng có hình dạng như hiện nay.

Câu 2. So sánh truyện Cuộc tu bổ lại các giống vật với truyện Prô-mê-tê và loài người:

- Điểm giống nhau:

• Đều thuộc thể loại thần thoại.
• Chứa yếu tố tưởng tượng và kỳ ảo.

- Điểm khác nhau:

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Prô-mê-tê và loài người

Thần thoại Việt Nam

Thần thoại Hy Lạp

Kể về quá trình hoàn thiện các loài vật

Kể về quá trình sáng tạo con người và vũ trụ

Các loài vật được sửa chữa từ nguyên liệu không rõ ràng.

Các loài vật được tạo ra từ đất và nước.

Chưa hoàn thiện, cần được bổ sung.

Được trang bị các “vũ khí” để tự bảo vệ.

Câu 3. Bài học về cách đọc thể loại thần thoại sau khi đọc truyện trên:

Khi đọc thần thoại, cần chú ý đến các từ ngữ khó hiểu và có thể tham khảo thêm các bài viết giải thích về thể loại này.

* Hướng dẫn đọc

Nội dung chính: Văn bản Cuộc tu bổ lại các giống vật mang đến một cách giải thích hài hước về đặc điểm của các loài vật trong tự nhiên qua câu chuyện Ngọc Hoàng cử thiên thần xuống để tu bổ các giống vật.

Câu 1 (trang 22 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Các đặc điểm chính

Nhận xét

Nhân vật

- Ngọc Hoàng:

là nhân vật quyền năng, nhưng đôi khi làm việc thiếu cẩn trọng và hấp tấp.

- Thiên thần:

Các thiên thần làm việc với trách nhiệm và tỉ mỉ.

Không gian

- Không có địa điểm cụ thể.

Chỉ có hình ảnh các thiên thần xuống núi để giúp đỡ và sau đó bay về trời.

Thời gian

- Thời gian không được xác định, thuộc thời kỳ sơ khai.

Cốt truyện

- Ngọc Hoàng sai ba thiên thần xuống để hoàn thiện cơ thể các con vật còn thiếu sót.

Nhận xét chung

- Tác phẩm giải thích một cách thú vị về sự hình thành và hoàn thiện các loài vật trên Trái Đất.

Câu 2 (trang 22 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Tiêu chí

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Giống nhau

-  Đều là thần thoại.

-  Chứa đựng yếu tố tưởng tượng và kỳ ảo.

Khác nhau

Thể loại

Thần thoại Việt Nam

Thần thoại Hy Lạp

Nội dung

Miêu tả quá trình hoàn thiện các loài vật

Miêu tả sự sáng tạo con người và vũ trụ

Đặc điểm

Các con vật được sửa chữa từ nguyên liệu không rõ ràng.

Các con vật được tạo ra từ đất và nước.

Kết cấu

Chưa hoàn thiện, cần được bổ sung.

Được trang bị các “vũ khí” đặc biệt.

Câu 3 (trang 22 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

- Đọc thần thoại cần lưu ý đến đặc trưng của thể loại, từ ngữ khó và nội dung cụ thể.

- Cần mở rộng tư duy, tưởng tượng phong phú và không nên quá cứng nhắc khi đọc.

- Hiểu vấn đề trong bối cảnh lịch sử của thời kỳ đó.