Buzz
1. Mẫu bài soạn 'Củng cố và mở rộng trang 37' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - phiên bản 4
Câu 1. Những câu chuyện về Thần Trụ Trời, Thần Sét, và Thần Gió giúp chúng ta hiểu gì về đặc điểm nội dung và nghệ thuật của truyện thần thoại?
- Nội dung:
- Thần thoại mô tả sự hình thành vũ trụ.
- Thần thoại kể về cuộc chiến đấu với thiên nhiên và sáng tạo của con người.
- Nghệ thuật:
- Sử dụng yếu tố kỳ ảo và tưởng tượng.
- Cốt truyện đơn giản, tập trung vào nhân vật chính.
- Thời gian phi thực tế, không gian vũ trụ.
Câu 2. Vẽ sơ đồ hoặc bảng tổng hợp các văn bản đã học theo các yếu tố sau:
Tác phẩm
Ngôi kể
Nhân vật chính
Sự kiện chính
Thần Trụ Trời
Ngôi thứ ba
Thần Trụ Trời
Thần Trụ Trời tạo ra trời và đất.
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
Ngôi thứ ba
Ngô Tử Văn
Cuộc minh oan của Ngô Tử Văn dưới triều Minh.
Chữ người tử tù
Ngôi thứ ba
Huấn Cao
Huấn Cao viết chữ cho viên quản ngục.
Câu 3. Đọc một số truyện thần thoại Việt Nam và quốc tế. Chọn một tác phẩm yêu thích và chỉ ra các yếu tố đặc trưng của truyện thần thoại: cốt truyện, thời gian, không gian, nhân vật, lời kể…
Gợi ý: Truyện thần thoại Nữ Oa (Thần thoại Trung Quốc)
- Thời gian: Không xác định
- Không gian: Thế giới sơ khai, có cỏ cây, muông thú nhưng chưa có con người.
- Cốt truyện: Nữ Oa tạo ra loài người, Nữ Oa vá trời bằng đá.
- Nhân vật chính: Thần Nữ Oa
- Lời kể: Ngôi thứ ba
Câu 4. Viết một đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một chi tiết nổi bật trong tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ) hoặc Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân).
Gợi ý:
Khi đọc tác phẩm “Chữ người tử tù”, em ấn tượng nhất với cảnh cho chữ - một tình huống chưa từng có. Cảnh cho chữ diễn ra trong đêm cuối cùng Huấn Cao ở trong tù trước khi về kinh thi hành án. Cảnh tượng cho chữ đầy thiêng liêng diễn ra trong không gian u ám của ngục tối, với tường đầy mạng nhện và đất bừa bãi. Vị thế giữa người cho chữ và người nhận chữ cũng rất đặc biệt. Huấn Cao, người tù, đang viết chữ trên tấm lụa trong khi viên quản ngục, người thực thi công lý, đang cẩn thận giữ những đồng tiền kẽm đánh dấu chữ. Cảnh cho chữ không chỉ tôn vinh tấm lòng nhân hậu của Huấn Cao và viên quản ngục mà còn thể hiện quan niệm thẩm mỹ của Nguyễn Tuân về vẻ đẹp tâm hồn con người.
2. Mẫu bài soạn 'Củng cố và mở rộng trang 37' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - phiên bản 5
Câu 1
Ba câu chuyện về Thần Trụ Trời, Thần Sét, và Thần Gió giúp bạn hiểu gì về đặc điểm nội dung và nghệ thuật của truyện thần thoại?
Phương pháp giải:
Xem lại các đặc điểm của truyện thần thoại đã học.
Lời giải chi tiết:
Khái niệm: Thần thoại là loại hình truyện cổ xưa nhất, phản ánh quan niệm về vũ trụ và khát vọng chinh phục thế giới tự nhiên của con người thời kỳ sơ khai.
Về nội dung:
Chia thành hai loại:
- Thần thoại mô tả nguồn gốc vũ trụ và các loài sinh vật (thần thoại suy nguyên)
- Thần thoại kể về cuộc chinh phục thiên nhiên và sự sáng tạo văn hóa (thần thoại sáng tạo)
Về nghệ thuật:
- Thần thoại có cốt truyện đơn giản.
- Câu chuyện thường gắn với thời gian phiếm chỉ, không gian vũ trụ với nhiều cõi khác nhau.
- Sử dụng các yếu tố tưởng tượng và kỳ ảo.
- Tư duy hồn nhiên, chất phác và trí tưởng tượng phong phú.
Câu 2
Vẽ sơ đồ hoặc bảng tổng hợp các văn bản đã học theo các yếu tố sau:
Phương pháp giải:
Xem lại ba văn bản đã học.
Lời giải chi tiết:
Tác phẩm
Ngôi kể
Nhân vật chính
Sự kiện chính
Thần Trụ Trời
Ngôi thứ ba
Thần Trụ Trời
Thần Trụ Trời phân chia trời và đất.
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
Ngôi thứ ba
Ngô Tử Văn
Cuộc chiến thắng của Ngô Tử Văn dưới triều Minh.
Chữ người tử tù
Ngôi thứ ba
Huấn Cao
Huấn Cao viết chữ cho viên quản ngục trong những ngày cuối cùng ở nhà tù.
Câu 3
Tìm đọc một số truyện thần thoại Việt Nam và quốc tế. Chọn một tác phẩm yêu thích và phân tích các yếu tố đặc trưng của truyện thần thoại: cốt truyện, thời gian, không gian, nhân vật, lời kể,…
Phương pháp giải:
- Đọc một số tác phẩm thần thoại.
- Chú ý đến các yếu tố được đề cập trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
Thần thoại Nữ Oa vá trời (Trung Quốc)
- Cốt truyện: Truyện kể về cuộc chiến giữa các vị thần, một cột chống trời ở phía Tây Bắc bị sập, gây ra thiên tai cho con người. Nữ Oa, người sinh ra muôn loài, đã không ngại khó khăn, vất vả ngày đêm vá trời để cứu nhân loại.
- Thời gian: Không xác định, phiếm chỉ.
- Không gian: Không gian vũ trụ (trời)
- Nhân vật chính: Nữ Oa
- Ngôi kể: Ngôi thứ ba
Câu 4
Viết một đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một chi tiết nổi bật trong tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ) hoặc Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân).
Phương pháp giải:
Chọn một trong hai văn bản, phân tích tình huống truyện và yếu tố độc đáo của nó.
Lời giải chi tiết:
Trong Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân đã xây dựng một tình huống truyện độc đáo. Hai nhân vật Huấn Cao và quản ngục hoàn toàn đối lập nhau về mặt xã hội. Một người là kẻ nổi loạn đang chờ ngày ra pháp trường; còn một người là quản ngục, đại diện cho trật tự xã hội. Tuy nhiên, trên bình diện nghệ thuật, cả hai đều là những tâm hồn nghệ sĩ, tri âm tri kỷ với nhau. Nguyễn Tuân đã đặt họ vào bối cảnh ngục tù u ám, tạo nên cuộc gặp gỡ kỳ lạ. Tình huống này làm nổi bật vẻ đẹp của Huấn Cao và tấm lòng của viên quản ngục, đồng thời thể hiện sâu sắc chủ đề của tác phẩm.
3. Mẫu bài soạn 'Củng cố và mở rộng trang 37' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - phiên bản 6
Câu 1 trang 37 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1
Ba câu chuyện thần thoại như Thần Trụ Trời, Thần Sét và Thần Gió giúp ta nhận thức được những đặc điểm nổi bật về nội dung và nghệ thuật của loại hình này như thế nào?
Lời giải
- Nội dung:
+ Thần thoại miêu tả nguồn gốc của vũ trụ và con người.
+ Câu chuyện thần thoại thường xoay quanh cuộc chinh phục thiên nhiên và các sáng tạo của con người.
- Nghệ thuật:
+ Kết hợp yếu tố kỳ ảo và tưởng tượng phong phú.
+ Cốt truyện đơn giản, thường tập trung vào một nhân vật chính.
+ Thời gian và không gian không rõ ràng, thường là vũ trụ.
Câu 2 trang 37 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1
Vẽ sơ đồ hoặc bảng tổng hợp về các văn bản đã học theo hướng dẫn sau.
Lời giải
Tác phẩm
Ngôi kể
Nhân vật chính
Sự kiện chính
Thần Trụ Trời
Ngôi thứ ba
Thần Trụ Trời
Thần Trụ Trời xuất hiện trong một thế giới hỗn độn, đứng dậy, dùng đầu chống trời và đào đất để xây dựng một cột chống trời khổng lồ.
Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên
Ngôi thứ ba
Ngô Tử Văn
Ngô Tử Văn đốt đền để trừng phạt tên tướng độc ác, sau đó xuống âm phủ để kiện hắn.
Chữ người tử tù
Ngôi thứ ba
Huấn Cao
Cuộc gặp gỡ gay cấn giữa Huấn Cao – một người trí thức, dũng cảm, chống lại xã hội hiện tại và viên quan ngục – một người yêu cái đẹp nhưng đại diện cho xã hội mà Huấn Cao muốn lật đổ.
Câu 3 trang 37 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1
Tìm đọc một số truyện thần thoại Việt Nam và thế giới. Chọn một tác phẩm yêu thích và chỉ ra các yếu tố đặc trưng của truyện thần thoại: cốt truyện, thời gian, không gian, nhân vật, lời kể,…
Lời giải
Thần thoại Nữ Oa vá trời (Trung Quốc)
- Cốt truyện: Kể về cuộc chiến giữa các vị thần, khi một cột chống trời bị sập, gây đại họa cho nhân loại. Bà Nữ Oa – người sinh ra muôn loài, đã không ngại khó khăn, vất vả để vá trời cứu người.
- Thời gian: Không xác định, phiếm chỉ.
- Không gian: Vũ trụ (trời).
- Nhân vật chính: Bà Nữ Oa.
- Ngôi kể: Ngôi thứ ba.
Câu 4 trang 37 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một nét độc đáo trong tình huống truyện của tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ) hoặc Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân).
Lời giải
Bài tham khảo
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một trong những truyện nổi bật trong tập Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ. Thành công của tác phẩm không chỉ đến từ nội dung phong phú, hấp dẫn mà còn nhờ các yếu tố nghệ thuật đặc sắc.
Nét độc đáo đầu tiên của truyện là sự hòa quyện giữa yếu tố hiện thực và kỳ ảo. Để tạo cảm giác chân thực, tác giả giới thiệu chi tiết nhân vật và sự kiện, bao gồm cả thời gian và địa điểm cụ thể như: “Ngô Tử Văn tên là Soạn, người huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang” “Năm giáp Ngọ, có người ở thành Đông Quan quen biết với Tử Văn, một buổi sáng ra ngoài cửa tây vài dặm,…”. Những chi tiết thực tế này khiến câu chuyện thêm phần chân thực, làm người đọc tin tưởng hơn.
Tuy nhiên, để tăng thêm phần hấp dẫn, tác giả kết hợp hài hòa với các yếu tố kỳ ảo. Khi theo chân nhân vật chính Ngô Tử Văn, người đọc sẽ gặp hồn ma của tên Bách hộ họ Thôi, thấy được sự xảo trá của hắn và những hình ảnh huyền bí của âm phủ, như “mấy vạn quỷ Dạ Xoa với mắt xanh, tóc đỏ” và cung điện của Diêm Vương. Các yếu tố kỳ ảo này được miêu tả chi tiết, sống động, làm người đọc không khỏi rùng mình, sợ hãi. Sự kết hợp giữa hiện thực và kỳ ảo làm cho câu chuyện thêm sinh động, hấp dẫn và phản ánh đúng tinh thần của Nguyễn Dữ trong cuốn Truyền kì mạn lục: dùng cái “gì” để nói cái “thực”.
Kết cấu của truyện cũng là một điểm nhấn đặc sắc. Truyện có cấu trúc kịch tính với các phần mở đầu, thắt nút, cao trào và kết thúc rõ ràng. Các phần liên kết chặt chẽ, đặc biệt là tình huống khi Diêm Vương phán xét Tử Văn chỉ dựa trên một phía, nhưng sau đó tình hình được giải quyết khi Tử Văn trình bày sự việc và Diêm Vương cử người điều tra. Tên Bách hộ họ Thôi gian xảo bị lật mặt và trừng trị thích đáng, còn Tử Văn được thưởng xứng đáng vì tính cách thẳng thắn. Kết thúc của truyện theo lối có hậu, một kết thúc phổ biến trong truyện truyền thống.
Nhân vật cũng được xây dựng sinh động, mỗi nhân vật thường đại diện cho một kiểu người trong xã hội. Tử Văn mang phẩm chất của một bậc quân tử: cương trực, thẳng thắn, không chịu sự phi nghĩa. Tính cách của Ngô Tử Văn tiêu biểu cho nhân vật chính nghĩa, thể hiện rõ phẩm chất con người. Để làm nổi bật tính cách của nhân vật, Nguyễn Dữ đã lựa chọn tình huống tiêu biểu: Tử Văn đốt đền vì tên Bách hộ họ Thôi nhũng nhiễu người dân, làm cuộc sống khổ cực. Hành động này với nhiều người là liều lĩnh, nhưng Tử Văn vẫn quyết liệt. Hành động của Tử Văn không phải liều lĩnh mà là quyết định có chuẩn bị trước, thể hiện tinh thần dũng cảm và chính nghĩa.
Ngôn ngữ nhân vật cũng góp phần tạo sức hấp dẫn. Mặc dù không nhiều, nhưng ngôn ngữ trong tác phẩm đã khắc họa tính cách nhân vật. Ví dụ, Ngô Tử Văn cương trực thể hiện qua câu nói: “Ngô Soạn này là một kẻ sĩ ngay thẳng ở trần gian, có tội lỗi gì xin bảo cho, không nên bắt phải chết một cách oan uổng”. Câu nói này, dù trong tình huống sợ hãi, vẫn cho thấy sự bình tĩnh và tinh thần quyết đấu của Tử Văn.
Các yếu tố nghệ thuật được Nguyễn Dữ kết hợp tinh tế, làm nổi bật giá trị nội dung của tác phẩm và thể hiện tài năng xuất sắc của tác giả trong nghệ thuật dựng truyện.
4. Bài soạn 'Củng cố và mở rộng trang 37' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - mẫu 1
Câu 1 (trang 37 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
- Nội dung: giải thích các hiện tượng tự nhiên và đời sống xã hội, phản ánh niềm tin của con người cổ đại cũng như những khát vọng tinh thần lâu dài của nhân loại.
- Nghệ thuật
+ Cốt truyện đơn tuyến, tập trung vào một nhân vật hoặc một chuỗi các cốt truyện đơn
+ Nhân vật thường là các vị thần hoặc những người có nguồn gốc thần thoại, sở hữu sức mạnh siêu nhiên với hình dạng khổng lồ, sức mạnh phi thường
+ Thời gian không xác định, không gian vũ trụ với nhiều cõi khác nhau
+ Tư duy hồn nhiên, chất phác, trí tưởng tượng phong phú, lãng mạn
Câu 2 (trang 37 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
Tác phẩm
Ngôi kể
Nhân vật chính
Sự kiện chính
Thần Trụ Trời
Thứ ba
Thần Trụ Trời
Thần xuất hiện trong cảnh hỗn độn, đứng dậy dùng đầu nâng trời lên và đào đất, đá để xây dựng một cột lớn chống trời
Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên
Thứ ba
Ngô Tử Văn
Ngô Tử Văn đốt đền của một tên tướng tác yêu tác quái, sau đó xuống âm phủ để kiện tên tướng đó.
Chữ người tử tù
Thứ ba
Huấn Cao
Cuộc gặp gỡ đầy xung đột giữa Huấn Cao - một người tài hoa, mạnh mẽ, đấu tranh chống lại xã hội hiện tại và viên quan ngục - người yêu cái đẹp nhưng lại đại diện cho xã hội mà Huấn Cao muốn lật đổ.
Câu 3 (trang 37 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
* Một số truyện thần thoại bao gồm:
- Về nguồn gốc vũ trụ và hiện tượng tự nhiên: Thần trụ trời, Ông Trời, Nữ thần Mặt Trăng, Thần Mặt trời, Thần Mưa...
- Về nguồn gốc các loài động thực vật: Cuộc tu bổ các giống vật, Thần Lúa...
- Về nguồn gốc con người và các dân tộc Việt Nam: Ông Trời, Thần Nông, Mười hai bà mụ, Nữ Oa-Tứ Tượng, Lạc Long Quân-Âu Cơ...
- Về các anh hùng thời kỳ mơ hồ, anh hùng văn hóa, tổ sư các nghề: Sơn Tinh-Thuỷ Tinh, Nữ thần nghề mộc, Thạch Sanh, Thánh Gióng...
- Thần thoại Việt bị truyền thuyết hóa: Truyền thuyết vua Hùng...
- Thần thoại còn xuất hiện trong Phật thoại, Tiên thoại, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn và cả truyện cười: Cóc kiện Trời, Chử Đồng Tử... hoặc phản ánh xã hội nguyên thủy như Trầu Cau, Hòn Vọng Phu, Sao Hôm Sao Mai...
Câu 4 (trang 37 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một chi tiết tiêu biểu trong tác phẩm Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ) hoặc Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân).
Trả lời:
Tình huống trong “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân là cuộc gặp gỡ đầy căng thẳng giữa Huấn Cao – một người tài năng, dũng cảm, đấu tranh chống lại xã hội hiện tại và viên quan ngục – người yêu cái đẹp nhưng lại đại diện cho xã hội mà Huấn Cao muốn lật đổ. Nguyễn Tuân đã tạo ra nút thắt khi Huấn Cao coi viên quản ngục là một kẻ xấu, đại diện cho chính quyền tàn ác và không cho phép ông tiếp cận buồng giam. Chỉ khi nghe thầy thơ lại kể lại rõ ràng, nút thắt mới được mở ra, Huấn Cao mới hiểu được ước nguyện cao đẹp của viên quản ngục. Nguyễn Tuân đã tạo ra một cảnh tượng “chưa từng có” – đó là cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục. Qua tình huống này, Nguyễn Tuân đã khắc họa rõ nét tính cách các nhân vật và làm nổi bật giá trị của tài năng, cái đẹp, và phẩm hạnh trong sáng.
5. Đề bài 'Củng cố và mở rộng trang 37' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - ví dụ 2
Câu 1 (trang 37 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Ba câu chuyện Thần Trụ Trời, Thần Sét, Thần Gió cung cấp những hiểu biết gì về đặc điểm nội dung và nghệ thuật của truyện thần thoại Việt Nam?
Trả lời:
- Về nội dung: chia thành hai loại:
+ Thần thoại về nguồn gốc vũ trụ và các loài sinh vật (thần thoại sinh nguyên).
+ Thần thoại về chinh phục thiên nhiên và sáng tạo văn hóa (thần thoại sáng tạo).
→ Thần thoại có tính nguyên hợp.
- Về nghệ thuật:
+ Thần thoại thường có cốt truyện đơn giản, tập trung vào một nhân vật hoặc nhiều cốt truyện đơn giản kết hợp.
+ Các câu chuyện trong thần thoại gắn với thời gian phiếm chỉ, mang tính ước lệ và không gian vũ trụ với nhiều cõi khác nhau.
+ Sử dụng các yếu tố tưởng tượng và kỳ ảo.
+ Lối tư duy hồn nhiên, trí tưởng tượng phong phú.
Câu 2 (trang 37 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Vẽ sơ đồ hoặc lập bảng tổng hợp các văn bản đã học theo gợi ý sau:
Tác phẩm
Ngôi kể
Nhân vật chính
Sự kiện chính
Thần Trụ Trời
Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên
Chữ người tử tù
Trả lời:
Tác phẩm
Ngôi kể
Nhân vật chính
Sự kiện chính
Thần Trụ Trời
Ngôi thứ ba
Thần Trụ Trời
Thần Trụ Trời tách biệt trời và đất.
Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên
Ngôi thứ ba
Ngô Tử Văn
Ngô Tử Văn chiến thắng dưới triều đại Minh.
Chữ người tử tù
Ngôi thứ ba
Huấn Cao
Huấn Cao viết chữ cho quản ngục trong những ngày cuối đời ở nhà tù.
Câu 3 (trang 37 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Tìm đọc một số truyện thần thoại Việt Nam và thế giới. Chọn một tác phẩm yêu thích và chỉ ra các yếu tố đặc trưng của truyện thần thoại: cốt truyện, thời gian, không gian, nhân vật, lời kể,…
Trả lời:
- Thần thoại Nữ Oa vá trời (Trung Quốc)
+ Cốt truyện: Kể về việc các vị thần xung đột, một cột chống trời ở phía Tây Bắc bị sập, gây tai họa lớn cho nhân loại. Bà Nữ Oa, người sinh ra muôn loài, đã không ngại khó khăn, vất vả ngày đêm vá trời để cứu loài người.
+ Thời gian: phiếm chỉ, không xác định.
+ Không gian: không gian vũ trụ (trời).
+ Nhân vật chính: bà Nữ Oa.
+ Ngôi kể: ngôi số ba.
Câu 4 (trang 37 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một chi tiết tiêu biểu trong tác phẩm Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ) hoặc Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân).
Trả lời:
Đoạn văn tham khảo
Trong truyện ngắn “Chữ người tử tù”, tình huống xoay quanh cuộc gặp gỡ đặc biệt và đầy éo le giữa hai nhân vật phi thường: Huấn Cao và quản ngục. Họ gặp nhau trong nhà tù của chế độ phong kiến, nơi mà những ngày cuối cùng của một cuộc đời oanh liệt trôi qua. Huấn Cao và quản ngục đều là những con người yêu thích nghệ thuật và trân trọng nó. Họ đều có thiên lương, nhưng sự lương thiện của họ lại gặp nhau trong bối cảnh ngục tù tối tăm. Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện độc đáo đã làm nổi bật những nét tính cách và phẩm chất cao đẹp của các nhân vật. Huấn Cao tài hoa, đam mê nghệ thuật, kiên cường ngay cả khi sắp rời xa cuộc đời, và quản ngục, người yêu nghệ thuật dân tộc. Từ đó, quan niệm của tác giả về nghệ thuật cũng được bộc lộ rõ: cái đẹp có thể nảy sinh từ nơi cái xấu và cái ác, nhưng không thể tồn tại cùng với chúng và khẳng định sức mạnh cảm hóa của cái đẹp. Nguyễn Tuân đã thành công trong việc xây dựng tình huống truyện độc đáo, kết hợp với bút pháp lãng mạn và cách sử dụng từ Hán Việt, cùng những hình ảnh và chi tiết tiêu biểu.
6. Bài soạn 'Củng cố và mở rộng trang 37' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - phiên bản 3
1. Các câu chuyện về Thần Trụ Trời, Thần Sét và Thần Gió giúp ta nhận diện đặc điểm nội dung và nghệ thuật của truyện thần thoại Việt Nam như thế nào?
Trả lời:
Ba truyện Thần Trụ Trời, Thần Sét, Thần Gió thể hiện các đặc điểm nổi bật của truyện thần thoại Việt Nam:
- Cốt truyện thường đơn giản, tập trung vào một nhân vật hoặc một chuỗi sự kiện đơn lẻ.
- Nhân vật chính là các thần linh với sức mạnh siêu nhiên, được miêu tả với kích thước khổng lồ và khả năng phi thường.
- Các nhân vật có nhiệm vụ giải thích các hiện tượng tự nhiên và đời sống xã hội, phản ánh niềm tin và khát vọng của con người nguyên thủy.
- Thời gian trong truyện thường mang tính chất phiếm chỉ và không gian là vũ trụ với nhiều cõi khác nhau.
- Tư duy trong truyện mang màu sắc hồn nhiên, tưởng tượng phong phú và lãng mạn.
2. Vẽ sơ đồ hoặc lập bảng tổng hợp các văn bản đã học theo mẫu dưới đây:
Tác phẩm
Ngôi kể
Nhân vật chính
Sự kiện chính
Thần Trụ Trời
Ngôi thứ ba
Thần Trụ Trời
Thần Trụ Trời tách biệt trời và đất.
Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên
Ngôi thứ ba
Ngô Tử Văn
Cuộc chiến thắng của Ngô Tử Văn dưới triều đại Minh.
Chữ người tử tù
Ngôi thứ ba
Huấn Cao
Huấn Cao tặng chữ cho quản ngục trong những ngày cuối đời của mình ở nhà tù.
3. Tìm đọc một số truyện thần thoại Việt Nam và thế giới. Chọn một tác phẩm yêu thích và nêu các yếu tố đặc trưng của truyện thần thoại: cốt truyện, thời gian, không gian, nhân vật, lời kể,...
Trả lời:
'Nữ Oa vá trời' - truyện thần thoại Trung Quốc:
- Cốt truyện: Kể về việc bà Nữ Oa không ngừng làm việc để vá trời sau khi một cột chống trời bị sập, nhằm cứu giúp loài người khỏi tai họa.
- Thời gian: Không xác định cụ thể.
- Không gian: Trên cõi trần gian.
- Nhân vật chính: Bà Nữ Oa.
- Lời kể: Ngôi thứ ba.
4. Viết một đoạn văn khoảng 150 chữ phân tích chi tiết nổi bật trong tác phẩm Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ) hoặc Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân).
Trả lời:
Đoạn văn phân tích cảnh cho chữ của Huấn Cao trong tác phẩm Chữ người tử tù:
Cảnh cho chữ diễn ra trong hoàn cảnh đặc biệt: vào đêm khuya trong không gian chật chội và bẩn thỉu của nhà tù. Vị thế của người cho chữ và người xin chữ trái ngược rõ rệt; một bên là lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống triều đình, bên kia là quan chức của triều đình. Mặc dù mọi thứ đều bất thường, khi gặp nhau trong không gian nghệ thuật, họ trở thành tri âm, tri kỷ, cùng hướng tới cái đẹp vượt lên trên thực tại tầm thường. Sự đối lập và vẻ đẹp của cả hai nhân vật được làm nổi bật trong cảnh cho chữ này.
