Top 6 Bài soạn 'Đặc điểm của văn bản nghị luận' lớp 7 ấn tượng

I. Luận điểm, luận cứ và lập luận

1. Luận điểm,

Xem lại mục đích, luận điểm của bài 'Chống nạn thất học' của Hồ Chí Minh ở mục 2. Thế nào là văn bản nghị luận tại 'Tìm hiểu chung về văn nghị luận'

Để có sức thuyết phục, luận điểm cần phải đúng đắn, chân thật và có sức thuyết phục.

2. Luận cứ:

Luận cứ trong bài 'Chống nạn thất học':

+ Nguyên nhân nạn thất học

+ Sự cần thiết của việc chống nạn thất học

+ Cách chống nạn thất học

+ Một số ví dụ dẫn chứng

Luận cứ đóng vai trò làm cơ sở cho luận điểm và cần phải chân thực, đúng đắn, đặc biệt là tiêu biểu để làm sáng tỏ luận điểm.

3. Lập luận

- Lập luận theo trình tự: từ thực trạng -> yêu cầu -> cách khắc phục.

- Cụ thể:

+ Vì sao phải chống nạn thất học?

+ Chống nạn thất học để làm gì?

+ Chống nạn thất học bằng cách nào?

Ưu điểm: chặt chẽ, hợp lí, giàu sức thuyết phục cho bài văn.

II. Luyện tập:

Văn bản 'Cần tạo thói quen tốt trong đời sống'

Luận điểm chính: 'Cần tạo thói quen tốt trong đời sống'

Luận cứ:

+ Thói quen tốt trong đời sống

+ Những thói quen xấu và tác hại của chúng

+ Thói quen và tệ nạn

+ Hậu quả của những tệ nạn

Các dẫn chứng: hút thuốc lá, vứt rác bừa bãi, vỏ chuối, mảnh chai vứt bừa bãi

Lập luận: Chặt chẽ, hợp lí, đúng đắn, bài văn đầy sức thuyết phục.

KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG

- Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm trong văn nghị luận, là linh hồn của bài viết, thống nhất các đoạn văn thành một khối. Để thuyết phục độc giả, người nghe, luận điểm cần phải đúng đắn, chân thực và đáp ứng nhu cầu thực tế.

- Luận cứ có vai trò làm cơ sở cho luận điểm. Hệ thống luận cứ cần phải chân thực, đúng đắn và tiêu biểu để luận điểm trở nên sáng tỏ và thuyết phục.

- Lập luận là cách sắp xếp, trình bày luận cứ để hỗ trợ luận điểm. Lập luận cần chặt chẽ, hợp lý để tạo nên một bài văn có sức thuyết phục.

I. LUẬN ĐIỂM, LUẬN CỨ VÀ LẬP LUẬN

1. Luận điểm

Đọc lại văn bản Chống nạn thất học (Bài 18, SGK) và trả lời:

- Luận điểm chính của bài viết là: chống nạn thất học.

- Nó được nêu ra dưới dạng nhan đề và cụ thể hóa thành những câu văn sau:

+ Một trong những việc cần thực hiện ngay bây giờ là nâng cao dân trí.

+ Mọi người Việt Nam cần hiểu biết về quyền lợi (...) biết viết chữ quốc ngữ.

- Vai trò của luận điểm này: là linh hồn của bài viết, thống nhất các đoạn văn thành một khối. Để làm điều này, các đoạn văn về nội dung và hình thức cần phải làm cho luận điểm rõ ràng.

- Luận điểm muốn thuyết phục cần:

+ Đúng đắn, chân thực.

+ Đáp ứng nhu cầu thực tế.

2. Luận cứ

- Những luận cứ trong bài Chống nạn thất học:

+ Nguyên nhân nạn thất học: Chính sách ngu dân.

+ Sự cần thiết của việc chống nạn thất học: vì nước ta đã độc lập, mọi người hiểu biết về quyền lợi của mình…

+ Cách chống nạn thất học: những người biết dạy cho những người chưa biết chữ, người chưa biết hãy gắng sức mà học.

+ Một số ví dụ dẫn chứng

- Vai trò của những luận cứ này: làm cơ sở cho luận điểm, luận cứ cần phải chân thực, đúng đắn, tiêu biểu để thuyết phục độc giả.

3. Lập luận

- Lập luận trong bài Chống nạn thất học đi theo trình tự: từ thực trạng -> yêu cầu -> cách khắc phục rất rõ ràng chặt chẽ, hợp lí, làm ta hiểu trọn vẹn luận điểm.

- Cụ thể là:

+ Vì sao cần chống nạn thất học?

+ Chống nạn thất học để làm gì?

+ Chống nạn thất học bằng cách nào?

* Ưu điểm: chặt chẽ, hợp lí, giàu sức thuyết phục cho bài văn.

II. PHẦN LUYỆN TẬP

Yêu cầu: Đọc lại văn bản Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội (Bài 18) và cho biết luận điểm, luận cứ và cách lập luận trong bài. Nhận xét về sức thuyết phục của bài văn ấy.

Trả lời:

- Luận điểm: Bài Cần tạo thói quen tốt trong đời sống xã hội có luận điểm chính ở ngay nhan đề bài đó là: Cần tạo thói quen tốt trong đời sống.

- Luận cứ:

+ Thói quen tốt trong đời sống

+ Những thói quen xấu và tác hại của chúng

+ Thói quen và tệ nạn

+ Hậu quả của những tệ nạn

+ Dẫn chứng: hút thuốc lá, vứt rác bừa bãi, vỏ chuối, mảnh chai vứt bừa bãi

- Cách lập luận trong bài: Chặt chẽ, hợp lí, đúng đắn, bài văn đầy sức thuyết phục.

+ Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn thói quen tốt và xấu.

+ Thân bài: Đưa ra những dẫn chứng về thói xấu với thái độ phê phán.

+ Kết bài: Đề ra hướng có thói quen tốt.

=> Tất cả những điều trên đã tạo cho bài viết ngắn gọn, giản dị, có sức thuyết phục.

TỔNG KẾT

- Mỗi bài văn nghị luận đều phải có luận điểm, luận cứ và lập luận. Trong một bài văn có thể có một luận điểm chính và các luận điểm phụ.

- Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm của bài văn được nêu ra dưới hình thức câu khẳng định (hay phủ định), được diễn đạt sáng tỏ, dễ hiểu, nhất quán. Luận điểm là linh hồn của bài viết, nó thống nhất các đoạn văn thành một khối. Luận điểm phải đúng đắn, chân thực, đáp ứng nhu cầu thực tế thì mới có sức thuyết phục. .

- Luận cứ là lí lẽ, dẫn chứng đưa ra làm cơ sở cho luận điểm. Luận cứ phải chân thực, đúng đắn, tiêu biểu thì mới khiến cho luận điểm có sức thuyết phục.

- Lập luận là cách nêu luận cứ để dẫn đến luận điểm. Lập luận phải chặt chẽ, hợp lý thì bài văn mới có sức thuyết phục.

Phần I: LUẬN ĐIỂM, LUẬN CỨ VÀ LẬP LUẬN

1. Luận điểm

- Luận điểm chính của bài viết Chống nạn thất học (Bài 18).

- Nó được nêu ra dưới dạng một quan điểm và cụ thể hóa thành những câu văn khẳng định:

+ Một trong những việc phải thực hiện cấp tốc lúc này là nâng cao dân trí.

+ Mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi (...) biết viết chữ quốc ngữ.

- Luận điểm này thống nhất các đoạn văn thành một khối. Nói cách khác các đoạn văn về nội dung cũng như hình thức phải làm cho luận điểm được sáng rõ.

- Luận điểm muốn được thuyết phục thì phải:

+ Đúng đắn, chân thực.

+ Đáp ứng nhu cầu thực tế.

2. Luận cứ

Những luận cứ trong bài Chống nạn thất học.

- Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ (...) giúp đồng bào thất học.

- Những người chưa biết chữ hãy gắng sức (...) người làm của mình.

- Phụ nữ lại cần phải học (...) ứng xử?

Những luận cứ này là lí lẽ và dẫn chứng làm nổi rõ luận điểm ở trên. Nó là cơ sở có sức thuyết phục cho luận điểm.

3. Lập luận

- Lập luận trong bài Chống nạn thất học rất rõ ràng chặt chẽ, hợp lí, làm ta hiểu trọn vẹn luận điểm.

Đoạn văn 1: Pháp với chính sách ngu dân dùng để lừa dối, bóc lột đồng bào ta.

Đoạn văn 2: 95 % ( dân số thất học nghĩa là hầu hết mù chữ. Như thế thì không thể xây đất nước tiến hộ.

Đoạn văn 3,4: Nêu luận điểm bằng hai câu (ở hai đoạn văn).

Đoạn 5: Công việc của người đã biết chữ.

Đoạn 6: In đấu của người chưa biết chữ.

Đoạn 7: Phụ nữ càng cố gắng để đuổi kịp nam giới.

- Những luận cứ bao gồm cả lí lẽ lẫn dẫn chứng được sắp xếp theo thứ tự:

+ Trước đây và hôm nay.

+ Công việc của người

• Đã biết chữ

• Chưa biết chữ

• Phụ nữ.

Tất cả đã lạo nên hệ thống vừa làm rõ cái ý: Tại sao lại chống nạn thất học. Và chống nạn thất học bằng cách nào?

Phần II: LUYỆN TẬP

Đọc lại văn bản Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội (Bài 18) và cho biết luận điểm, luận cứ và cách lập luận trong bài. Nhận xét về sức thuyết phục của bài văn ấy.

Trả lời:

Bài Cần tạo thói quen tốt trong đời sống xã hội có luận điểm chính ở ngay đầu bài. Để giải quyết sáng rõ và có giá trị thực tế điều này tác giả đã đưa ra những luận cứ chủ yếu ở phần thân bài với rất nhiều các hiểu hiện khác nhau, cách lập luận có:

Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn thói quen tốt và xấu.

Thân bài: Đưa ra những dẫn chứng về thói xấu với thái độ phê phán.

Kết bài: Đề ra hướng có thói quen tốt.

Tất cả những điều trên đã tạo cho bài viết ngắn gọn, giản dị, có sức thuyết phục.

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

Mỗi bài văn nghị luận đều phải chứa luận điểm, luận cứ và lập luận. Bài viết có thể bao gồm một luận điểm chính và các luận điểm phụ.
Luận điểm là quan điểm, tư tưởng của bài văn, được diễn đạt dễ hiểu, nhất quán. Đây là trái tim của bài viết, làm cho đoạn văn thống nhất. Luận điểm cần đúng đắn, chân thực và đáp ứng thực tế để thuyết phục.
Luận cứ là cơ sở, lý lẽ và dẫn chứng để hỗ trợ luận điểm. Luận cứ cần chân thật, đúng đắn và mạch lạc để tăng sức thuyết phục.
Lập luận là cách trình bày luận cứ để dẫn dắt đến luận điểm. Lập luận cần chặt chẽ, hợp lí để tăng tính thuyết phục của bài văn.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Trang 20 sgk ngữ văn 7 tập 2

Đọc lại văn bản Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội (bài 18) và cho biết luận điếm, luận cứ và lập luận trong bài. Nhận xét về sức thuyết phục của bài văn ấy.

Bài làm:
Luận điểm của văn bản: Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội.
Để khẳng định luận điểm, tác giả đã trình bày các luận cứ và dẫn chứng:
Luận cứ 1: Có thói quen tốt và thói quen xấu.
Dẫn chứng:
Luôn dậy sớm, giữ lời hứa, luôn đọc sách là thói quen tốt.
Hút thuốc lá, cáu giận là thói quen xấu.
Luận cứ 2: Người biết phân biệt tốt và xấu nhưng khó bỏ, khó sửa vì đã trở thành thói quen.
Dẫn chứng: Hút thuốc dẫn đến gạt tàn bừa bãi ra nhà.
Luận cứ 3: Một thói quen xấu, như vứt rác bừa bãi, dẫn đến tệ nạn vệ sinh.
Dẫn chứng:
Vứt rác bừa bãi tạo ra sông rác, gây ô nhiễm nặng.
Ném ly, vỏ chai ra đường gây nguy hiểm cho trẻ em, người già.
Luận cứ 4: Tạo thói quen tốt khó, nhưng nhiễm thói quen xấu dễ.
Nhận xét về lập luận: Bài viết có lập luận chặt chẽ, từ vấn đề chung triển khai đến ý cụ thể, sau đó rút ra lời khuyên: Mỗi người, mỗi gia đình nên xem lại để xây dựng cuộc sống văn minh. Lập luận như vậy giúp làm nổi bật luận điểm và thuyết phục độc giả bởi vì nó đặt ra vấn đề quan trọng, và cách giải quyết rõ ràng, xác đáng.

Nội dung chính cụ thể
1. Luận điểm, luận cứ và lập luận
Mỗi bài văn nghị luận đều cần chứa luận điểm, luận cứ và lập luận
Luận điểm: là quan điểm, tư tưởng chính trong bài văn nghị luận. Một bài văn có thể chứa luận điểm chính, luận điểm xuất phát và luận điểm phụ.
Luận cứ: là cơ sở, lí lẽ và dẫn chứng để hỗ trợ luận điểm. Luận cứ cần chân thật, đúng đắn và mạch lạc.
Lập luận: là cách trình bày luận cứ để hướng dẫn đến luận điểm. Lập luận cần chặt chẽ, hợp lí để tăng độ thuyết phục.

2. Ví dụ:
VD: Trong tác phẩm văn bản Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội (bài 18) có:
Luận điểm của văn bản: Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội.
Hệ thống luận cứ:
1. Có thói quen tốt và thói quen xấu.
2. Người biết phân biệt tốt và xấu nhưng khó bỏ, khó sửa vì đã trở thành thói quen.
3. Một thói quen xấu, như vứt rác bừa bãi, dẫn đến tệ nạn vệ sinh.
Lập luận :
Luôn dậy sớm …là thói quen tốt
Hút thuốc lá…..là thói quen xấu
Một thói quen xấu, như vứt rác bừa bãi…
Có nên xem lại mình ngay từ mỗi người

I. Kiến thức cơ bản

1. Luận điểm

- Bài viết Chống nạn thất học (Bài 18) chứa luận điểm chính là cần nâng cao dân trí cấp tốc.

- Luận điểm được diễn đạt rõ ràng và cụ thể:

+ Ưu tiên việc nâng cao dân trí ngay bây giờ.

+ Mọi người Việt Nam cần hiểu quyền lợi và biết viết chữ quốc ngữ.

- Để thuyết phục, luận điểm phải đúng đắn, chân thực và đáp ứng nhu cầu thực tế.

2. Luận cứ

Các luận cứ trong bài Chống nạn thất học:

- Người biết chữ hãy dạy người chưa biết để giúp đồng bào thất học.

- Người chưa biết chữ cần gắng sức học để không làm mất mát công việc của mình.

- Phụ nữ cũng cần học để bắt kịp nam giới.

- Những luận cứ này là lý lẽ và dẫn chứng hỗ trợ luận điểm.

3. Lập luận

- Lập luận trong bài Chống nạn thất học được triển khai rõ ràng, chặt chẽ và hợp lý, làm cho luận điểm trở nên hiểu rõ.

Đoạn 1: Pháp dụng chính sách ngu dân để lừa dối, bóc lột đồng bào.

Đoạn 2: 95% dân số mù chữ gây trở ngại cho tiến bộ đất nước.

Đoạn 3,4: Luận điểm được nhấn mạnh ở hai đoạn văn.

Đoạn 5: Nhiệm vụ của người biết chữ.

Đoạn 6: Hình ảnh của người chưa biết chữ.

Đoạn 7: Phụ nữ cần nỗ lực để theo kịp nam giới.

- Luận cứ được sắp xếp logic từ trước đến nay và công việc của mọi người.

Tất cả hình thành một hệ thống làm rõ tại sao cần chống nạn thất học và làm thế nào để thực hiện.

II. Rèn luyện kỹ năng

Đọc lại văn bản Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội (Bài 18) và cho biết luận điểm, luận cứ và cách lập luận trong bài. Nhận xét về sức thuyết phục của bài văn ấy.

Trả lời:

Bài Cần tạo thói quen tốt trong đời sống xã hội chứa luận điểm chính ngay ở đầu. Tác giả đã giải quyết vấn đề một cách rõ ràng và thực tế, sử dụng nhiều ví dụ để minh họa, làm cho bài viết trở nên ngắn gọn, sâu sắc và thuyết phục.

I. Luận điểm, luận cứ và lập luận.

1. Luận điểm: Bài viết Chống nạn thất học tập trung vào việc đề xuất giải pháp chống nạn thất học.

Luận điểm cụ thể:

Kêu gọi những người biết chữ hãy chia sẻ kiến thức với những người chưa biết chữ.
Thúc đẩy mọi người chưa biết chữ học hỏi để nâng cao tri thức.
Đặc biệt, nhấn mạnh vai trò của phụ nữ cần tham gia vào quá trình học tập.

2. Luận cứ

Luận cứ trong bài Chống nạn thất học:

Phê phán chính sách ngu dân của thực dân Pháp làm mất mát tri thức của người Việt Nam, đặt nước ta vào tình trạng lạc hậu.
Độc lập quốc gia đòi hỏi cần phải nâng cao dân trí để đồng lòng xây dựng đất nước.

3. Lập luận Cấu trúc lập luận trong văn bản:

Đặt vấn đề về tình trạng nạn thất học;
Chứng minh vì sao cần chống nạn thất học;
Đề xuất giải pháp chống nạn thất học.

II. Luyện tập

Luận điểm: Cần phát triển thói quen tích cực trong xã hội

Luận cứ:

Luận cứ 1: Tích hợp thói quen tích cực và tránh thói quen tiêu cực
Luận cứ 2: Có những người hiểu biết tốt về đúng sai nhưng khó thay đổi vì đã là thói quen.
Luận cứ 3: Phát triển thói quen tích cực là thách thức, nhưng hấp thụ thói quen tiêu cực là dễ dàng.
Lập luận:

Dậy sớm …. Là thói quen có ích
Hút thuốc lá……thói quen có hại
Một thói quen tiêu cực có thể dễ dàng trở thành thói quen hàng ngày.
Có cần xem xét lại chính mình ngay từ bây giờ.