Top 6 Bài soạn 'Em bé thông minh' lớp 6 xuất sắc

I. Khám Phá Chung

1. Định Nghĩa

Truyện cổ tích là thể loại văn học giả tưởng được truyền đạt qua miệng người dân.

Kể về những câu chuyện tưởng tượng xoay quanh những nhân vật và sự kiện đa dạng.

Mang đặc điểm của thế giới huyền bí, kỳ ảo, thể hiện khát khao chiến thắng của thiện ác, công bằng và bất công của nhân dân.

2. Cấu Trúc

Phần 1: Từ đầu ... lạc lối: Giới thiệu việc tìm kiếm người tài cho nhà vua
Phần 2: Tiếp theo... sứ giả nước láng giềng: Sự thông minh, nhanh nhẹn của em bé qua 4 thử thách
Phần 3: Phần còn lại: Em bé trở thành trạng nguyên

3. Tóm Lược Truyện 'Em bé thông minh'

Một ông vua quyết định tìm kiếm người tài bằng cách đặt câu hỏi về số lượng đường trâu có thể cày trong một ngày. Em bé nhanh trí trả lời ngay và được chọn làm người tài. Những thử thách tiếp theo với việc làm cho trâu đực đẻ con, giải câu đố của nhà vua và sứ giả nước láng giềng đều được em bé vượt qua thông minh. Truyện kết thúc với việc em bé trở thành trạng nguyên và được xây dựng dinh thự gần hoàng cung để tư vấn.

II. Nắm văn bản

Câu 1 trang 74 Sách Giáo Khoa Văn 6 Tập 1:

Hình thức sử dụng câu đố để thử tài nhân vật là phổ biến trong truyện cổ tích.

Tác dụng:

Tạo ra tình huống truyện hấp dẫn, ly kỳ
Tạo ra sức hút, thu hút người đọc
Giúp nhân vật tỏa sáng với tài năng và phẩm chất của mình

Câu 2 trang 74 Sách Giáo Khoa Văn 6 Tập 1:

Sự thông minh, mưu trí của em bé được kiểm tra qua 4 thử thách, mỗi lần khó khăn hơn lần trước:

Lần 1: đối đáp viên quan một cách thông minh
Lần 2: bẫy nhà vua bằng cách làm nhà vua tự tiết lộ điều phi lí
Lần 3: đối đáp lại nhà vua bằng cách đố lại
Lần 4: sử dụng kinh nghiệm dân gian để giải câu đố của sứ giả nước láng giềng

Câu 3 trang 74 Sách Giáo Khoa Văn 6 Tập 1:

Các phương pháp giải đố của em bé:

Thúc đẩy đối tác trở thành người đặt câu đố
Làm cho người đặt câu đố nhận thức sự phi lí
Dựa vào kiến thức và kinh nghiệm của đời sống
Những phương pháp này thú vị vì sự đơn giản, thuần khiết, và hoàn toàn dựa vào kiến thức thực tế

Câu 4 trang 74 Sách Giáo Khoa Văn 6 Tập 1:

Ý nghĩa của truyện cổ tích 'Em bé thông minh':

Tôn vinh trí tuệ dân gian và kinh nghiệm sống của nhân dân
Tạo ra những tiếng cười hóm hỉnh, hài hước nhưng vẫn sâu sắc

III. Thực Hành

Câu 1 trang 74 Sách Giáo Khoa Văn 6 Tập 1:

Kể cảm nhận về câu chuyện này

Câu 2 trang 74 Sách Giáo Khoa Văn 6 Tập 1: Kể một câu chuyện về Em bé thông minh mà bạn biết

Truyện 'Trạng Lường cân voi':

Một lần, đoàn sứ giả của nhà Minh đến nước ta, vua sai Trạng Lường Lương Thế Vinh đón tiếp. Sứ thần nhà Minh biết ông không chỉ nổi tiếng về văn chương mà còn giỏi về khoa học nên thách thức: “Vậy quan trọng có thể cân được trọng lượng con voi kia không?”. Trạng Lường đáp: “Dĩ nhiên có thể” và mang chiếc cân đi ra bờ sông để cân voi. Ông sai lính đưa con voi xuống thuyền lớn neo ở bờ sông, đợi cho đến khi con voi đứng yên thì đánh dấu mức nước bên mép thuyền. Sau đó, ông chỉ đạo lính lấy đá bỏ vào thuyền, cho đến khi thuyền chìm xuống ngang với đường đánh dấu đã làm ở bờ. Sau đó, ông cân con voi bằng cách cân hết đá trong thuyền và khiến sứ thần nhà Minh phải kính trọng.

Trả lời câu hỏi 1* (trang 74 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Trong truyện cổ tích, việc sử dụng câu đố để kiểm tra tài năng của nhân vật phổ biến không? Hình thức này có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Việc sử dụng câu đố để kiểm tra tài năng của nhân vật là một chi tiết phổ biến trong truyện dân gian và truyện cổ tích. Hình thức này mang lại những ý nghĩa sau:

- Tạo ra thách thức để nhân vật thể hiện tài năng và phẩm chất.

- Tạo cơ hội cho cốt truyện phát triển

- Tạo sự hứng thú và hồi hộp cho người đọc.

Trả lời câu hỏi 2 (trang 74 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Em bé thông minh trong truyện đã phải đối mặt với bao nhiêu thách thức? Thách thức sau có khó khăn hơn không? Vì sao?

Trả lời:

* Em bé thông minh đã đối mặt với bốn thách thức:

- Thách thức 1: Đáp lại câu đố của viên quan - 'Trâu cày một ngày được mấy đường?'

- Thách thức 2: Đối mặt với vua và nhiệm vụ nuôi ba con trâu đực để chúng đẻ thành chín con trong một năm để đưa cho vua.

- Thách thức 3: Cũng là thách thức của vua - biến một con chim sẻ thành ba mâm thức ăn.

- Thách thức 4: Câu đố oái ăm của sứ thần nước ngoài - xâu một sợi chỉ mảnh qua ruột con ốc vặn rất dài.

* Thách thức sau khó khăn hơn vì:

- Về người đặt câu đố: lần đầu là viên quan, sau đó là vua và lần cuối cùng là sứ thần nước ngoài.

- Cấp độ khó khăn của câu đố cũng tăng lên.

Trả lời câu hỏi 3 (trang 74 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Trong mỗi thử thách, em bé đã sử dụng những phương pháp nào để giải câu đố oái ăm? Theo em, những phương pháp đó có ý nghĩa ở đâu?

Trả lời:

* Trong mỗi thử thách, em bé đã sử dụng những phương pháp rất thông minh để giải câu đố:

- Thách thức 1: Đố lại viên quan.

- Thách thức 2: Khiến vua tự thốt ra sự phi lý của câu hỏi mà vua đã đặt ra.

- Thách thức 3: Cũng bằng cách đối mặt và đố lại.

- Thách thức 4: Sử dụng kiến thức từ đời sống dân gian.

* Những cách giải đố của em bé thông minh có ý nghĩa ở chỗ:

- Đẩy mặt oái oăm về phía người đặt câu đố, như việc 'gậy ông đập lưng ông'.

- Khiến người đặt câu đố nhận ra sự phi lý của điều họ nói.

- Những lời giải không dựa vào sách vở, mà dựa vào kiến thức đời sống.

- Tạo nên sự bất ngờ, giản dị và hồn nhiên, khiến mọi người ngạc nhiên.

Trả lời câu hỏi 4 (trang 74 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Câu chuyện Em bé thông minh mang lại ý nghĩa gì?

Trả lời:

Truyện Em bé thông minh mang lại những ý nghĩa sau:

- Tôn vinh trí tuệ dân gian.

- Tạo niềm vui và tiếng cười.

Câu chuyện cổ tích Em bé thông minh tôn vinh trí tuệ của con người, đặc biệt là những người lao động nghèo. Đó là trí tuệ rút ra từ cuộc sống đầy đủ và đa dạng. Những người nông dân xưa có lẽ ít ai được học sách nhưng kiến thức họ có được đến từ cuộc sống và trường học của họ là trường đời.

Luyện tập

Kể một câu chuyện 'Em bé thông minh' mà em biết

Truyện trạng Quỳnh

Khi Quỳnh còn là học trò nghèo, phải đến đền Sòng xin đất cấy. Đền Sòng là nơi thờ Bà Chúa Liễu nổi tiếng và sợ hãi. Bà Chúa Liễu cũng cho cấy rẽ để lợi dụng. Một lần, Quỳnh mượn đất từ đền và sau khi cấy rẽ xong, cô ta lại xin quẻ âm dương để hỏi Bà liệu nên lấy gốc hay lấy ngọn cho vụ thu hoạch sắp tới. Lần đầu tiên, Bà bảo lấy ngọn, vì vậy Quỳnh trồng khoai lang. Khi khoai đã trổ củ, Quỳnh đào hết củ về nhà nhưng còn lại đống dây khoai mà Quỳnh giữ lại để trả cho Bà Chúa.

Lần thứ hai, sau khi xin quẻ, Bà Chúa đòi lấy gốc để ngọn thuộc về Quỳnh. Mùa đó, Quỳnh trồng lúa. Khi mùa gặt đến, Quỳnh cắt hết bông và mang gốc rạ trả cho Bà Chúa!

Chúa Liễu bị Quỳnh lừa hai lần và tức giận, nhưng đã hứa rồi không biết làm thế nào. Lần thứ ba, Quỳnh lại đến xin quẻ, Bà bảo lấy cả gốc và ngọn, chỉ để lại phần giữa cho Quỳnh. Quỳnh giả vờ kêu ca:

– Chị lấy cả gốc lẫn ngọn, em còn gì nữa !

Sau nhiều lời kêu khấn, Bà Chúa không nghe và Quỳnh về trồng ngô. Khi bắt đầu bẻ ngô, Quỳnh giữ lại bao nhiêu bắp, còn gốc và ngọn Quỳnh đem trả cho Bà Chúa.

Bằng cách này, Bà Chúa Liễu đã bị lừa ba lần, đành phải trả lại ruộng nhưng trong ba vụ trồng, Quỳnh đã kiếm được một lượng vốn không nhỏ.

Tóm tắt

Câu chuyện kể về một vua muốn tìm người tài và gửi viên quan đi khắp đất nước để thử thách. Viên quan đặt ra những câu đố khó khăn, nhưng khi gặp hai cha con đang làm ruộng, câu đố của viên quan bị đảo ngược bởi sự thông minh của cậu bé. Viên quan trở về báo cáo vua, và vua tiếp tục thử thách cậu bé với những câu đố khác. Nhờ sự thông minh và khéo léo, cậu bé vượt qua mọi thách thức, giúp đất nước tránh được chiến tranh. Vua thưởng cho cậu bé bằng việc xây dinh thự và đưa cậu bé lên làm Trạng nguyên.

Nội dung chính:
Truyện tôn vinh trí tuệ, sự thông minh dân gian (qua việc giải những câu đố và vượt qua thử thách oái ăm). Mang lại niềm vui và tiếng cười trong cuộc sống hàng ngày.

Bố cục:

- Phần 1 (Từ đầu ... lạc): Vua sai viên quan tìm người tài.

- Phần 2 (tiếp ... láng giềng): Những thách thức chứng minh tài năng của cậu bé.

- Phần 3 (phần còn lại): Cậu bé trở thành trạng nguyên.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 74 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Việc sử dụng câu đố trong truyện cổ tích để kiểm tra tài năng nhân vật là phổ biến và mang lại nhiều ý nghĩa:

- Tạo ra tình huống hấp dẫn, kích thích sự phát triển của câu chuyện

- Tăng tính thú vị cho người đọc

- Thể hiện khả năng thông minh và tài năng của nhân vật.

Câu 2 (trang 79 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Mưu trí của em bé trong truyện được thể hiện qua 4 lần thách thức:

- Lần 1: Đối đáp, đố lại viên quan

- Lần 2: Sử dụng lí lẽ của nhà vua để làm vua thừa nhận sự phi lý của mình

- Lần 3: Đố lại nhà vua

- Lần 4: Sử dụng kinh nghiệm dân gian để giải câu đố

⇒ Cách giải đố của em bé rất hóm hỉnh và lý thú:

+ Khiến người đặt câu đố tự nhìn thấy sự phi lý

+ Khéo léo chuyển gánh nặng của câu đố sang người đặt

+ Sử dụng kiến thức thực tế, làm người chứng kiến và người nghe kinh ngạc trước trí tuệ của em.

Câu 4 (trang 74 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Ý nghĩa của truyện 'Em bé thông minh':

- Tôn vinh giá trị của trí tuệ, ca ngợi sự thông minh, nhanh nhạy của con người.

- Trí thông minh phải được rút ra từ kinh nghiệm cuộc sống và áp dụng trực tiếp vào thực tế.

- Truyện tạo ra nhiều tình huống thách thức, đầy kịch tính

Luyện tập

Bài 1 (trang 74 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Kể lại cảm xúc từ truyện

Bài 2 (trang 74 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Tìm kiếm câu chuyện 'Em bé thông minh' từ tập truyện Thần đồng đất Việt.

I. Về thể loại

Văn bản Em bé tài năng thuộc thể loại truyện cổ tích. Truyện cổ tích có những đặc điểm như sau:

Phản ánh cuộc sống hằng ngày của nhân dân ta
Trong truyện thường có một số kiểu nhân vật chính như: nhân vật bất hạnh (người mồ côi, người em út, người con riêng, người có ngoại hình xấu xí,…), nhân vật thông minh, nhân vật có tài năng kỳ lạ, nhân vật ngốc nghếch, nhân vật là động vật,…
Thường có những yếu tố kỳ ảo, hoang đường, đóng vai trò cán cân công lý, thể hiện khát vọng công bằng, ước mơ và niềm tin của nhân dân về sự chiến thắng của cái thiện với các ác, cái xấu với cái tốt.

II. Tóm tắt

Có một ông vua muốn tìm người tài cho đất nước và đã gửi viên quan ra để kiểm tra. Cậu bé tài năng đã vượt qua mọi thách thức của viên quan và nhận được sự chú ý của nhà vua. Tuy nhiên, nhà vua muốn thử thách cậu bé một lần nữa bằng cách đưa ra câu hỏi khó về việc làm cho trâu đực đẻ con. Cậu bé tài năng đã thông minh lý giải và cứu cả làng khỏi án tử hình. Nhà vua thưởng cho cậu bé và đặt làm Trạng nguyên.

Vua láng giềng muốn xâm lược nước ta và đưa ra thách thức khó khăn. Cậu bé tài năng lại một lần nữa tỏ ra khôn khéo, giải quyết câu đố và ngăn chặn cuộc xâm lược. Nhà vua đối xử rất tốt với cậu bé, xây dinh thự gần hoàng cung và phong làm Trạng nguyên.

III. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

Hình thức sử dụng câu đố để thử tài nhân vật rất phổ biến trong những câu chuyện dân gian, đặc biệt là chuyện cổ tích. Tác dụng của hình thức này đó là:

Tạo tình huống để phát triển cốt truyện
Tạo ra những thử thách để nhân vật bộc lộ tài năng, phẩm chất
Tạo nên sự hứng thú và hồi hộp cho người nghe

Câu 2:

* Sự mưu trí, thông minh của cậu bé được thử thách qua 4 lần:

Lần 1: trả lời câu hỏi của viên quan “một ngày trâu cày được mấy đường?”
Lần 2: đáp lại thử thách của vua đối với dân làng, nhà vua bắt dân làng nuôi 3 con trâu đực sao cho sau một năm đẻ ra 9 con trâu con để nộp cho vua
Lần 3: cũng đáp trả thử thách của nhà vua, từ một con chim sẻ làm thành 3 mâm cỗ thức ăn
Lần 4: là thử thách của sứ giả nước ngoài, xâu một sợi chỉ mỏng qua một con ốc vặn rất dài
* Sự thử thách của những lần sau khó hơn lần trước, vì: Xét về người đố, lần đầu là viên qua, lần sau là vua và lần cuối cùng, cậu bé phải “đối đáp” với sứ giả người nước ngoài. Và vì thế, tính chất oái oăm của câu đố cũng được tăng lên.

Câu 3:

* Có thể nói, trong mỗi thử thách, em bé đã dùng những cách rất thông minh để giải đố:

Lần 1: hỏi ngược lại viên quan làm ông cứng họng
Lần 2: Để nhà vua tự nói ra sự vô lý trong câu đố của mình
Lần 3: cũng bằng cách đố ngược lại nhà vua
Lần 4: cậu bé dùng kinh nghiệm dân gian để giải câu đố của sứ giả nước ngoài
* Theo em, những cách giải đố trên thú vị ở chỗ:

Đẩy người đố vào thế bí, gậy ông đập lưng ông
Làm cho người ra câu đố tự cảm thấy điều phi lý trong câu đố mà họ đã nói
Những lời giải đố hoàn toàn không dựa vào kiển thức sách vở mà dựa vào kiến thức đời sống hằng ngày
Làm cho người ra câu đố, người nghe, người chứng kiến phải ngạc nhiên vì sự bất ngờ, giản dị và rất hồn nhiên của những lời giải

Câu 4:

Ý nghĩa của truyện Em bé tài năng: Truyện đề cao sự thông minh và trí khôn dân gian (qua hình thức giải câu đố, vượt những thách đố oái oăm,…), từ đó, tạo nên tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên trong đời sống hằng ngày.

I. Đọc - hiểu

Bài 1 trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Có truyền thống sử dụng câu đố trong truyện cổ tích. Câu đố không chỉ là một yếu tố tạo hấp dẫn mà còn là cơ hội để nhân vật thể hiện tài năng và thông minh. Hình thức này giúp làm phong phú cốt truyện và thu hút độc giả, người nghe với những thách thức đầy sáng tạo. Ngoài ra, nó còn là cơ hội để những phẩm chất trí tuệ của nhân vật được bộc lộ.

Bài 2 trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Em bé thông minh đã phải đối mặt với bốn thách thức khác nhau để chứng minh sự mưu trí và thông minh của mình. Mỗi lần thử thách đều mang đến những câu hỏi phức tạp hơn, tạo ra áp lực và thách thức cao hơn. Điều này làm nổi bật sự khôn khéo của em bé khi giải quyết mỗi vấn đề một cách linh hoạt và sáng tạo.

Bài 3 trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Trong mỗi thử thách, em bé đã áp dụng những chiến thuật khác nhau để giải quyết những câu đố khó khăn. Phương pháp đặt câu hỏi ngược lại, sử dụng logic để phản bác câu đố và thậm chí đưa ra những giải pháp gần gũi với cuộc sống hằng ngày. Cách tiếp cận này không chỉ tạo nên sự bất ngờ và hứng thú mà còn làm nổi bật trí tuệ tự nhiên của em bé.

Bài 4 trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Truyện cổ tích Em bé thông minh mang đến thông điệp cao quý về sự thông minh và trí tuệ của con người, đặc biệt là những người lao động nghèo. Sự linh hoạt và sáng tạo trong giải quyết các vấn đề phức tạp đã tạo nên một câu chuyện đầy tính nhân văn. Qua các tình tiết bất ngờ, truyện không chỉ mang lại tiếng cười vui vẻ mà còn là nguồn cảm hứng tích cực cho độc giả.

Luyện tập

Bài 1 trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Em có thể kể lại truyện với sự diễn cảm, tập trung vào cách nhân vật xử lý tình huống và giải quyết câu đố. Sử dụng đối thoại độc đáo để thể hiện đặc điểm tính cách của từng nhân vật. Việc này sẽ làm tăng tính sống động và hấp dẫn của câu chuyện.

Bài 2* trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Kể một câu chuyện khác về một em bé thông minh mà em biết. Cố gắng tập trung vào tình huống hoặc hành động thể hiện sự sáng tạo và trí tuệ của em bé.

Tham khảo câu chuyện sau:

Có một lão nông mất lừa và suýt bị hiểu lầm rằng một em bé đã trộm lừa của ông ta. Nhờ sự quan sát tinh tế và lập luận logic, em bé đã chứng minh vô tội và giúp ông ta giải quyết vấn đề một cách công bằng.

Tóm tắt truyện Em bé thông minh
Truyện kể về hành trình của em bé thông minh khi đối mặt với các thách thức của viên quan và nhà vua. Mỗi lần giải quyết câu đố, em bé không chỉ thể hiện sự thông minh mà còn đem lại niềm vui và tiếng cười cho độc giả. Truyện còn là cơ hội để đề cao trí tuệ dân gian và khám phá những giải pháp sáng tạo trong cuộc sống hàng ngày.

Câu 1:

Trong truyện cổ tích, việc sử dụng câu đố không chỉ làm tăng sự thú vị mà còn là cơ hội để nhân vật thể hiện tài năng và thông minh. Hình thức này không chỉ tạo hấp dẫn cho độc giả mà còn làm phong phú cốt truyện và thách thức nhân vật một cách sáng tạo.

Câu 2:

Em bé thông minh đã đối mặt với bốn thách thức khác nhau, mỗi lần thử thách đều phức tạp hóa để thách thức tài năng và sáng tạo của nhân vật. Cách tiếp cận này không chỉ tạo áp lực cho nhân vật mà còn là cơ hội để thể hiện sự linh hoạt và trí tuệ cao của em bé.

Câu 3:

Các cách giải đố của em bé mang lại sự lí thú vì chúng xuất phát từ kiến thức thực tế và tạo ra sự ngạc nhiên cho người đọc. Sự đa dạng trong cách tiếp cận giải quyết câu đố làm nổi bật trí tuệ tự nhiên và sự sáng tạo của nhân vật.

Câu 4:

Ý nghĩa của truyện là tôn vinh sự thông minh và trí khôn dân gian thông qua những câu đố và cách giải quyết. Truyện mang lại tiếng cười và niềm vui không ngờ cho độc giả, đồng thời khích lệ tinh thần lạc quan.

Luyện tập

Câu 2*: Hãy kể một câu chuyện 'Em bé thông minh' mà em biết.

Chủ đề Em bé thông minh có thể được thể hiện qua nhiều câu chuyện như thần đồng Quốc Chấn, trạng Quỳnh,...