Top 6 bài soạn hay về 'Bên bờ Thiên Mạc' (Ngữ văn 8 - SGK Cánh diều)

Chuẩn bị

Hà Ân (1928 - 2011) tên thật là Hoàng Hiển Mô, quê tại Hà Nội. Tham gia Trung đoàn Thủ đô năm 1947 trong kháng chiến chống Pháp, ông tiếp tục cống hiến tại Lào Cai và sau đó giảng dạy văn hóa tại trường quân y. Năm 1964, ông làm nghiên cứu tại Viện bảo tàng quân đội và biên tập viên cho Nhà xuất bản Hà Nội cho đến khi nghỉ hưu năm 1990.

Đọc hiểu

Câu 1. Trần Quốc Tuấn giao nhiệm vụ gì cho Hoàng Đỗ?

Trần Quốc Tuấn giao Hoàng Đỗ nhiệm vụ đưa tin cho Trần Quang Khải.

Câu 2. Hoàng Đỗ cảm thấy thế nào khi nhận nhiệm vụ?

Hoàng Đỗ băn khoăn, lo lắng và sợ không hoàn thành được nhiệm vụ.

Câu 3. Trần Bình Trọng đã trao phần thưởng gì cho Hoàng Đỗ?

Trần Bình Trọng xóa bỏ thân phận nô tì và nhận Hoàng Đỗ làm em nuôi.

Trả lời văn bản

Câu 1. Tác phẩm 'Bên bờ Thiên Mạc' gắn liền với sự kiện lịch sử nào? Xác định nội dung chính của mỗi phần trong đoạn trích.

- Sự kiện: Cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên lần 2 (1285).

- Văn bản có thể chia thành 2 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “quay sang lạy từ Trần Bình Trọng”: Trần Quốc Tuấn giao nhiệm vụ đưa tin cho Hoàng Đỗ.
• Phần 2: Còn lại: Trần Bình Trọng xóa bỏ thân phận nô tì cho Hoàng Đỗ.

Câu 2. Liệt kê các nhân vật trong đoạn trích. Nhân vật nào có thật trong lịch sử?

- Nhân vật chính: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng, Hoàng Đỗ, ông già Màn Trò.

- Nhân vật có thật: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.

Câu 3. Nêu chi tiết về Trần Bình Trọng, Trần Quốc Tuấn và Hoàng Đỗ. Nhận xét về tính cách và phẩm chất của họ.

Câu 4. Truyện lịch sử được thể hiện qua những yếu tố nào trong văn bản?

Đặc điểm truyện lịch sử thể hiện qua:

• Nhân vật lịch sử như Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.
• Sự kiện lịch sử: Cuộc chiến chống quân Mông - Nguyên lần 2 của quân đội nhà Trần.
• Văn bản không chỉ kể lại sự kiện lịch sử mà còn có sự sáng tạo của tác giả.
• Bối cảnh xã hội trong cuộc chiến chống quân Mông - Nguyên lần 2.
• Nhân vật chính ngoài những người có thật như Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng còn có nhân vật hư cấu như cha con ông già Màn Trò - Hoàng Đỗ.
• Sử dụng các từ ngữ chỉ tước hiệu, danh xưng thời phong kiến như: nô tì, tướng quân.

Câu 5. Điều gì gây ấn tượng nhất trong đoạn trích? Vì sao?

Điều gây ấn tượng nhất là lòng yêu nước của Hoàng Đỗ. Dù còn nhỏ tuổi, cậu đã sẵn sàng hy sinh vì đất nước với lòng yêu nước nồng nàn.

Câu 6. Đoạn trích giúp em hiểu thêm gì về tấm lòng của người Việt khi đất nước có giặc ngoại xâm?

Đoạn trích giúp em hiểu rõ tinh thần yêu nước bất khuất của dân tộc Việt Nam, luôn sẵn sàng đứng lên bảo vệ Tổ quốc trước mọi kẻ thù.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG TÁC PHẨM

Giá trị nội dung và nghệ thuật trong văn bản Bên bờ Thiên Mạc

Bài giải:

- Giá trị nội dung: Tinh thần yêu nước mạnh mẽ của người Việt Nam từ xưa đến nay.

- Giá trị nghệ thuật: Cách diễn tả tâm lý nhân vật độc đáo, đối thoại hấp dẫn, kết hợp nhuần nhị giữa lịch sử và tưởng tượng phong phú.

I. Tác giả Hà Ân

1. Tiểu sử

- Hà Ân, tên thật Hoàng Hiển Mô, sinh ngày 16/01/1928 tại Hà Nội và mất ngày 25/01/2011. Ông nổi tiếng với các tiểu thuyết lịch sử và truyện kể lịch sử, đạt nhiều giải thưởng văn học uy tín. Hà Ân có bốn người con, ba gái và một trai, và ông từng trải qua nhiều mất mát trong cuộc đời.

- Năm 1947, ông gia nhập Trung đoàn Thủ đô trong kháng chiến chống Pháp. Sau đó, ông giữ nhiều vai trò khác nhau trước khi làm biên tập viên tại Nhà xuất bản Hà Nội đến khi nghỉ hưu năm 1990.

2. Đặc điểm nghệ thuật

- Hà Ân là một trong số ít nhà văn chuyên viết tiểu thuyết lịch sử, với nhân vật thường là tình báo. Ông kết hợp giữa kiến thức lịch sử sâu rộng và trí tưởng tượng phong phú, đồng thời luôn giữ tấm lòng chân thành và trong sáng trong quá trình sáng tác. Các tác phẩm của Hà Ân không chỉ tái hiện lịch sử mà còn tôn vinh vẻ đẹp của con người Việt Nam qua những chiến công vĩ đại.

3. Các tác phẩm nổi bật

- Tướng quân Nguyễn Chích (1962), Quận He khởi nghĩa (1963), Nguyễn Trung Trực (1964), Phú Riềng đỏ (1965), Bên bờ Thiên Mạc (1967), Tổ quốc kêu gọi (1973), Người Thăng Long (1980), Lưỡi gươm nhân ái (1981), Ông Trạng thả diều (1982), Mùa chim ngói (1995).

- Ông cũng viết nhiều kịch bản phim hoạt hình và xuất bản gần 20 tập truyện và tiểu thuyết.

II. Tác phẩm Bên bờ Thiên Mạc

1. Thể loại

Truyện ngắn

2. Nội dung chính

'Bên bờ Thiên Mạc' là câu chuyện về tướng Trần Bình Trọng, người hy sinh anh dũng trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông lần thứ 2 năm 1285 khi mới 26 tuổi.

3. Tóm tắt

Trần Quốc Tuấn giao cho Hoàng Đỗ, con ông già Màn Trò, nhiệm vụ quan trọng. Mặc dù sợ hãi, cậu đã hoàn thành nhiệm vụ và được thưởng áo chiến và thanh kiếm. Trần Quốc Tuấn còn nhận Hoàng Đỗ làm em nuôi, biểu thị sự trân trọng và vinh danh cậu.

4. Đặc sắc nghệ thuật

- Diễn tả tâm lý nhân vật tinh tế, đối thoại hấp dẫn, kết hợp lịch sử và trí tưởng tượng một cách tài tình.

Phân tích tác phẩm

Tên thật của tác giả Hà Ân là Hoàng Hiền Mô, quê tại Hà Nội. Ông là nhà văn nổi tiếng của Việt Nam với các tác phẩm tiểu thuyết lịch sử và truyện dã sử. Tác phẩm 'Bên bờ Thiên Mạc' gồm năm chương, kể về một địa danh lịch sử quan trọng gắn liền với các anh hùng nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai.

Đoạn trích thuộc chương 4, phần 2, mô tả việc Trần Quốc Tuấn giao nhiệm vụ đặc biệt quan trọng cho Hoàng Đỗ, một nô tì vùng Thiên Mạc. Đoạn trích nhấn mạnh tình yêu quê hương và lòng dũng cảm của nhân vật trước kẻ thù xâm lược.

Mở đầu, Trần Quốc Tuấn gặp Hoàng Đỗ, một cậu bé sáng dạ chăn ngựa, hiểu rõ địa hình vùng bãi lầy. Cậu được giao nhiệm vụ bí mật quan trọng liên quan đến vận mệnh đất nước. Dù có sợ hãi, Hoàng Đỗ vẫn dũng cảm nhận nhiệm vụ, luôn sẵn sàng hi sinh vì nước.

Trần Quốc Tuấn đã đánh giá đúng lòng dũng cảm và tinh thần yêu nước của cậu bé, và vì vậy đã thưởng cho cậu bằng cách xóa bỏ thân phận nô tì, nhận cậu làm em nuôi. Sự kiện này đã làm già Màn Trò vô cùng xúc động và hạnh phúc khi thấy con mình thoát khỏi kiếp nô tì, mở ra một tương lai tươi sáng.

Truyện ca ngợi tinh thần yêu nước và lòng can đảm của người dân, đặc biệt là tầng lớp nhân dân lao động.

Chuẩn bị

(trang 68, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Đọc đoạn trích từ truyện Bên bờ Thiên Mạc và tìm hiểu thêm về tác giả Hà Ân.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản và nghiên cứu thông tin về tác giả.

Lời giải chi tiết:

Hà Ân, tên thật là Hoàng Hiển Mô (16 tháng 1 năm 1928 – 25 tháng 1 năm 2011), sinh ra và lớn lên tại Hà Nội, là một nhà văn nổi tiếng của Việt Nam. Ông được biết đến với các tác phẩm tiểu thuyết lịch sử và truyện dã sử.

Vào năm 1947, ông gia nhập Trung đoàn thủ đô liên khu I trong cuộc kháng chiến chống Pháp, và sau đó làm trưởng ty Hoa kiều vụ tỉnh Lào Cai vào năm 1948. Đến năm 1955, ông trở thành giáo viên văn hóa tại trường quân y và hậu cần. Từ năm 1964, ông làm việc tại Viện bảo tàng quân đội và đồng thời là biên tập viên cho Nhà xuất bản Hà Nội cho đến khi nghỉ hưu vào năm 1990.

Đọc hiểu 1

Trần Quốc Tuấn đã giao nhiệm vụ gì cho Hoàng Đỗ?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn bản liên quan đến câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Trần Quốc Tuấn giao cho Hoàng Đỗ nhiệm vụ đưa tin đến tướng quân Trần Quang Khải.

Đọc hiểu 2

Câu 2 (trang 69, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Khi nhận nhiệm vụ, thái độ của Hoàng Đỗ ra sao?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn bản liên quan đến câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Hoàng Đỗ cảm thấy lo lắng và sợ không hoàn thành được nhiệm vụ.

Đọc hiểu 3

Câu 3 (trang 71, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Phần thưởng xứng đáng mà Trần Bình Trọng đã trao cho Hoàng Đỗ là gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn bản liên quan đến câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Phần thưởng xứng đáng mà Trần Bình Trọng trao cho Hoàng Đỗ là việc xóa bỏ thân phận nô tì, cho cậu trở thành một người dân tự do.

Đọc hiểu 4

Câu 4 (trang 71, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Hãy tưởng tượng cảm xúc của ông già Màn Trò.

Phương pháp giải:

Tưởng tượng và mô tả cảm xúc.

Lời giải chi tiết:

Ông già Màn Trò cảm thấy vô cùng xúc động và không tin vào mắt mình khi thấy Hoàng Đỗ thoát khỏi thân phận nô tì, cảm giác như cuộc đời của cậu bé đã bước sang một trang mới tươi sáng hơn.

CH cuối bài 1

Câu 1 (trang 72, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Tác phẩm Bên bờ Thiên Mạc gắn liền với sự kiện lịch sử nào của dân tộc? Xác định nội dung chính của từng phần trong đoạn trích.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản và nghiên cứu sự kiện lịch sử được nhắc đến.

Lời giải chi tiết:

- Tác phẩm gắn liền với sự kiện: cuộc kháng chiến chống quân Mông-Nguyên lần thứ hai (năm 1285).

- Văn bản có thể chia thành 2 phần:

+ Phần 1: Trần Quốc Tuấn giao nhiệm vụ đưa tin cho Hoàng Đỗ.

+ Phần 2: Trần Bình Trọng xóa bỏ thân phận nô tì của Hoàng Đỗ.

CH cuối bài 2

Câu 2 (trang 72, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Liệt kê tên các nhân vật trong đoạn trích. Những nhân vật nào là có thật trong lịch sử?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản và liệt kê các nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Các nhân vật trong đoạn trích gồm: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng, Hoàng Đỗ, ông già Màn Trò. Các nhân vật lịch sử là: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.

CH cuối bài 3

Câu 3 (trang 72, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Nêu một số chi tiết cụ thể (lời nói, suy nghĩ, hành động,…) mà tác giả đã sử dụng để khắc họa Trần Bình Trọng, Trần Quốc Tuấn và Hoàng Đỗ. Từ đó, nhận xét về tính cách và phẩm chất của ba nhân vật đó.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản và nêu các chi tiết cụ thể tác giả dùng để khắc họa các nhân vật.

Lời giải chi tiết:

- Trần Bình Trọng:

+ “Cậu bé chăn ngựa đã biết đem tất cả... hạnh phúc đối với những người làm tướng” – Ông rất tinh tường trong việc đánh giá và không coi thường khả năng của Hoàng Đỗ dù cậu chỉ là một cậu bé chăn cừu.

+ “Nhưng đột nhiên, ông nhớ lại và thấy trước đây, ông chưa đối xử rộng tình với quân sĩ và gia nô của mình” – Ông là một người chủ tướng có tâm, biết nghĩ đến người dưới trướng của mình.

+ “Trần Bình Trọng dùng mũi kiếm... dùng thuốc đấu trán cho Hoàng Đỗ” – Là một người lãnh đạo nhưng ông thấu hiểu tâm tư nguyện vọng của người dưới quyền.

=> Trần Bình Trọng là vị tướng tài năng, tinh tường và có sự thấu hiểu cho những người dưới quyền.

- Trần Quốc Tuấn:

+ “Đây là một đạo... Việc lớn của nước nằm trong viên sáp này” – Trần Quốc Tuấn có khả năng đánh giá đúng người. Dù Hoàng Đỗ chỉ là một đứa trẻ, ông vẫn giao cho cậu nhiệm vụ quan trọng và cậu sẵn sàng thực hiện.

+ “Binh pháp gọi như... như vậy đâu!” – Ông là người học rộng, hiểu biết sâu sắc.

+ “Ta cũng đã nghĩ trước... vận nước đâu” – Luôn cẩn trọng, suy nghĩ và dự liệu trước mọi tình huống.

=> Trần Quốc Tuấn là người tinh tường, cẩn trọng và có khả năng đánh giá đúng người.

- Hoàng Đỗ:

+ “Phải trung với nước. Dù có chết cho nước, cháu cũng không sợ” – Dù còn nhỏ tuổi, cậu đã thể hiện lòng yêu nước mãnh liệt, sẵn sàng hi sinh vì đất nước.

+ “Cháu sợ không đảm đương được việc này” – Đứng trước nhiệm vụ lớn, cậu cảm thấy lo lắng và sợ hãi nhưng vẫn quyết tâm.

+ “Nuốt xong, cháu không chịu chết... mạng giặc” – Hoàng Đỗ là cậu bé dũng cảm, căm ghét kẻ thù.

=> Hoàng Đỗ là cậu bé ngoan ngoãn, nhanh nhẹn và có lòng yêu nước sâu sắc từ khi còn rất nhỏ.

CH cuối bài 4

Câu 4 (trang 72, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Đặc điểm của truyện lịch sử được thể hiện qua những yếu tố nào trong văn bản này?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản.

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm của truyện lịch sử được thể hiện qua:

- Nội dung của Bên bờ Thiên Mạc liên quan đến các nhân vật lịch sử như Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.

- Văn bản mô tả sự kiện lịch sử: cuộc chiến chống quân Mông-Nguyên lần thứ hai của quân đội nhà Trần.

- Không chỉ kể lại sự kiện lịch sử và nhân vật có thật, văn bản còn kết hợp yếu tố hư cấu, tưởng tượng và sự sáng tạo của tác giả.

- Bối cảnh của câu chuyện là sự kiện lịch sử cụ thể – cuộc chiến chống quân Mông-Nguyên lần thứ hai.

- Nhân vật chính trong tác phẩm, bên cạnh những nhân vật lịch sử, còn có các nhân vật hư cấu như ông già Màn Trò và Hoàng Đỗ.

- Các thuật ngữ và danh xưng thời phong kiến như nô tì, tướng quân được sử dụng trong văn bản.

CH cuối bài 5

Câu 5 (trang 72, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Điều gì gây ấn tượng sâu sắc nhất đối với em trong đoạn trích trên? Vì sao?

Phương pháp giải:

Trả lời theo cảm nhận cá nhân.

Lời giải chi tiết:

Điều làm em ấn tượng nhất trong đoạn trích là tinh thần dũng cảm của Hoàng Đỗ. Mặc dù còn nhỏ tuổi, cậu đã thể hiện lòng yêu nước mãnh liệt và làm được những việc có ích cho đất nước.

CH cuối bài 6

Câu 6 (trang 72, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Đoạn trích Bên bờ Thiên Mạc giúp em hiểu thêm về lòng yêu nước của người Việt khi đất nước đối mặt với ngoại xâm như thế nào?

Phương pháp giải:

Trả lời theo cảm nhận cá nhân.

Lời giải chi tiết:

Đoạn trích cho thấy khi đất nước bị đe dọa bởi kẻ thù xâm lược, mỗi người dân Việt Nam đều cần phải đứng lên chống lại giặc ngoại xâm với tinh thần dũng cảm và lòng yêu nước sâu sắc, thể hiện lòng tự hào dân tộc bằng nhiều cách khác nhau.

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 68 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Đọc đoạn trích từ truyện Bên bờ Thiên Mạc; tìm hiểu thêm về tác giả Hà Ân.

Trả lời:

* Tác giả:

- Hà Ân, tên thật là Hoàng Hiển Mô, sinh ngày 16 tháng 1 năm 1928, mất ngày 25 tháng 1 năm 2011 tại Hà Nội.

- Ông quê Hà Nội, là một nhà văn nổi tiếng với các tác phẩm tiểu thuyết lịch sử, truyện kể lịch sử và dã sử.

- Năm 1947, ông gia nhập Trung đoàn thủ đô liên khu I trong kháng chiến chống Pháp, sau đó làm trưởng ty Hoa kiều vụ tỉnh Lào Cai năm 1948.

- Năm 1955, ông về làm giáo viên văn hóa ở trường quân y và hậu cần. Năm 1964, Hà Ân bắt đầu công việc nghiên cứu tại Viện bảo tàng quân đội và làm biên tập viên cho Nhà xuất bản Hà Nội đến khi nghỉ hưu năm 1990.

Đọc hiểu:

* Nội dung chính:

Văn bản kể về tình tiết khi Trần Quốc Tuấn giao một nhiệm vụ quan trọng và bí mật cho Hoàng Đỗ, con ông già Màn Trò, một nô tì ở vùng đất Thiên Mạc.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 69 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Trần Quốc Tuấn đã giao nhiệm vụ gì cho Hoàng Đỗ?

Trả lời:

- Trần Quốc Tuấn đã giao nhiệm vụ chuyển tin đến tướng quân Trần Quang Khải cho Hoàng Đỗ.

Câu 2 (trang 69 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Khi nhận nhiệm vụ, thái độ của Hoàng Đỗ ra sao?

Trả lời:

- Hoàng Đỗ cảm thấy lo lắng, sợ không hoàn thành được nhiệm vụ này.

Câu 3 (trang 71 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Phần thưởng xứng đáng mà Trần Bình Trọng đã trao cho cậu bé Hoàng Đỗ là gì?

Trả lời:

- Phần thưởng xứng đáng mà Trần Bình Trọng đã trao cho cậu bé Hoàng Đỗ là việc xóa bỏ thân phận nô tì của cậu, cho cậu trở thành một người dân tự do.

Câu 4 (trang 71 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Hãy tưởng tượng về nỗi xúc động của ông già Màn Trò.

Trả lời:

- Ông già Màn Trò bất ngờ và xúc động, không dám tin rằng Hoàng Đỗ đã thoát khỏi thân phận nô tì thấp kém.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 72 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Tác phẩm Bên bờ Thiên Mạc gắn liền với sự kiện lịch sử nào của dân tộc? Xác định nội dung chính của mỗi phần trong đoạn trích.

Trả lời:

- Tác phẩm gắn với sự kiện: cuộc kháng chiến chống quân Mông-Nguyên lần thứ hai (năm 1285).

- Văn bản có thể chia thành 2 phần:

+ Phần 1: Trần Quốc Tuấn giao nhiệm vụ chuyển tin cho Hoàng Đỗ.

+ Phần 2: Trần Bình Trọng trao phần thưởng xóa bỏ thân phận nô tì cho Hoàng Đỗ.

Câu 2 (trang 72 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Liệt kê các nhân vật trong đoạn trích. Những nhân vật nào là có thật trong lịch sử?

Trả lời:

- Các nhân vật trong đoạn trích: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng, Hoàng Đỗ, ông già Màn Trò.

- Những nhân vật lịch sử là: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.

Câu 3 (trang 72 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Nêu một số chi tiết cụ thể (lời nói, suy nghĩ, hành động…) mà tác giả đã sử dụng để khắc họa Trần Bình Trọng, Trần Quốc Tuấn và Hoàng Đỗ. Từ đó, nhận xét về tính cách, phẩm chất của các nhân vật này.

Trả lời:

- Trần Bình Trọng:

+ 'Cậu bé chăn ngự đã biết đem tất cả hạnh phúc đối với những người làm tướng' => Ông rất có mắt nhìn người, không coi thường năng lực của Hoàng Đỗ dù cậu chỉ là một cậu bé chăn cừu.

+ 'Nhưng đột nhiên, ông nhớ lại và thấy trước đây, ông chưa đối xử rộng tình với quân sĩ và gia nô của ông.' => Là một người chủ tướng, Trần Bình Trọng biết nghĩ đến cấp dưới của mình.

+ 'Trần Bình Trọng dùng mũi kiếm... dùng thuốc đấu trán cho Hoàng Đỗ' => Ông thấu hiểu tâm tư và nguyện vọng của người dưới trướng.

=> Trần Bình Trọng là vị tướng tài năng, rất giỏi nhìn người, có sự thấu hiểu cho cấp dưới của mình.

- Trần Quốc Tuấn:

+ 'Đây là một đạo... Việc lớn của nước nằm trong viên sáp này đó' => Trần Quốc Tuấn rất có mắt nhìn người, giao nhiệm vụ quan trọng cho Hoàng Đỗ dù cậu chỉ là một đứa trẻ.

+ 'Binh pháp gọi như... như vậy đâu!' => Ông là người học rộng, hiểu sâu về binh pháp.

+ 'Ta cũng đã nghĩ trước... vận nước đâu' => Luôn suy nghĩ, dự liệu, cẩn thận trước mọi việc.

=> Trần Quốc Tuấn có khả năng nhìn người tinh tế, luôn dự liệu và cẩn thận.

- Hoàng Đỗ:

+ 'Phải trung với nước. Dù có chết cho nước cháu cũng không sợ' => Dù còn nhỏ, Hoàng Đỗ đã có lòng yêu nước mãnh liệt, sẵn sàng hy sinh vì nước.

+ 'Cháu sợ không đảm đương được việc này' => Trước nhiệm vụ quan trọng, Hoàng Đỗ tỏ ra lo lắng và sợ hãi.

+ 'Nuốt xong, cháu không chịu chết... mạng giặc.' => Hoàng Đỗ là cậu bé dũng cảm, căm thù giặc.

=> Hoàng Đỗ là cậu bé ngoan ngoãn, nhanh nhẹn, với lòng yêu nước từ nhỏ.

Câu 4 (trang 72 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Đặc điểm của truyện lịch sử thể hiện qua những yếu tố nào trong văn bản này?

Trả lời:

- Nội dung liên quan đến các nhân vật lịch sử: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.

- Nội dung liên quan đến sự kiện lịch sử: Cuộc kháng chiến chống quân Mông-Nguyên lần thứ hai của quân đội nhà Trần.

- Văn bản không chỉ kể lại sự kiện và nhân vật lịch sử mà còn đan xen yếu tố hư cấu và sáng tạo của tác giả.

- …

Câu 5 (trang 72 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Điều gì gây ấn tượng sâu sắc nhất đối với em trong đoạn trích? Vì sao?

Trả lời:

- Em ấn tượng với cậu bé Hoàng Đỗ, dù còn nhỏ tuổi nhưng đã thể hiện tinh thần dũng cảm, làm được nhiều việc có ích cho đất nước.

Câu 6 (trang 72 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Đoạn trích Bên bờ Thiên Mạc giúp em hiểu thêm điều gì về tấm lòng của người Việt khi đất nước có giặc ngoại xâm?

Trả lời:

- Đoạn trích Bên bờ Thiên Mạc cho thấy lòng yêu nước và tinh thần chống giặc ngoại xâm của người Việt, thể hiện lòng tự tôn dân tộc bằng nhiều cách khác nhau.

Câu 1. Tác phẩm 'Bên bờ Thiên Mạc' liên quan đến sự kiện lịch sử nào của dân tộc? Phân tích nội dung chính của từng phần trong đoạn trích.

- Tác phẩm 'Bên bờ Thiên Mạc' liên quan đến cuộc kháng chiến chống quân Mông-Nguyên năm 1285.

- Văn bản được chia thành 2 phần:

Phần 1: Trần Quốc Tuấn giao nhiệm vụ truyền tin cho Hoàng Đỗ.

Phần 2: Trần Bình Trọng cấp quyền tự do cho Hoàng Đỗ, xóa bỏ thân phận nô tì của cậu.

Câu 2. Liệt kê các nhân vật trong đoạn trích và xác định những nhân vật có thật trong lịch sử.

- Các nhân vật trong đoạn trích gồm: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng, Hoàng Đỗ, ông già Màn Trò.

- Nhân vật lịch sử có thật: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.

Câu 3. Nêu các chi tiết cụ thể (lời nói, suy nghĩ, hành động) mà tác giả dùng để khắc họa Trần Bình Trọng, Trần Quốc Tuấn và Hoàng Đỗ. Đánh giá phẩm chất của từng nhân vật.

- Trần Bình Trọng được miêu tả qua các chi tiết:

+ “Cậu bé chăn ngựa biết đem hạnh phúc đối với những người làm tướng.” Điều này cho thấy ông là người có khả năng nhận xét tốt, không coi thường người khác dù họ có hoàn cảnh khó khăn.

+ “Ông nhớ lại và nhận ra trước đây chưa đối xử rộng rãi với quân sĩ và gia nô.” Điều này cho thấy ông là người biết nghĩ đến cấp dưới của mình.

+ “Trần Bình Trọng dùng mũi kiếm và thuốc đấu trán cho Hoàng Đỗ.” Điều này thể hiện ông hiểu tâm tư của người dưới quyền.

Như vậy, Trần Bình Trọng là vị tướng tài ba, tinh tế và quan tâm đến cấp dưới.

- Trần Quốc Tuấn được khắc họa qua:

+ “Đây là một đạo, việc lớn của nước nằm trong viên sáp này.” Cho thấy ông rất có khả năng đánh giá người.

+ “Binh pháp gọi như vậy đâu!” Chứng tỏ ông có kiến thức sâu rộng.

+ “Ta cũng đã nghĩ trước vận nước.” Ông luôn cẩn thận và dự liệu mọi việc.

Trần Quốc Tuấn là người có khả năng nhìn người chính xác, luôn suy nghĩ cẩn thận.

- Hoàng Đỗ được miêu tả qua:

+ “Phải trung với nước. Dù có chết, cháu cũng không sợ.” Mặc dù còn nhỏ, nhưng cậu đã thể hiện lòng yêu nước sâu sắc, sẵn sàng hy sinh vì tổ quốc.

+ “Cháu sợ không đảm đương được việc này.” Khi đối mặt với nhiệm vụ quan trọng, cậu cảm thấy lo lắng và sợ hãi.

+ “Nuốt xong, cháu không chịu chết.” Điều này cho thấy cậu bé gan dạ và có lòng căm thù giặc.

Hoàng Đỗ là cậu bé ngoan ngoãn, nhanh nhẹn, và yêu nước từ khi còn rất nhỏ.

Câu 4. Các đặc điểm của truyện lịch sử được thể hiện qua những yếu tố nào trong văn bản này?

- Văn bản liên quan đến các nhân vật lịch sử như Trần Quốc Tuấn và Trần Bình Trọng.

- Nội dung liên quan đến sự kiện lịch sử: Cuộc chiến chống quân Mông-Nguyên lần thứ hai của nhà Trần.

- Văn bản không chỉ kể lại sự kiện lịch sử mà còn bao gồm yếu tố hư cấu, sáng tạo của tác giả.

- Bối cảnh cụ thể của sự kiện lịch sử và sự kết hợp giữa nhân vật lịch sử với nhân vật hư cấu như cha con ông già Màn Trò - Hoàng Đỗ.

- Sử dụng các từ ngữ tước hiệu và danh xưng thời phong kiến như nô tì, tướng quân.

Câu 5. Điều gì trong đoạn trích gây ấn tượng sâu sắc nhất đối với em? Vì sao?

Điều gây ấn tượng sâu sắc nhất là lòng yêu nước của Hoàng Đỗ. Dù còn nhỏ tuổi, cậu bé đã thể hiện tinh thần dũng cảm và lòng yêu nước nồng nàn, sẵn sàng hy sinh vì tổ quốc. Đây là phẩm chất đáng quý và đáng học hỏi. “Phải trung với nước. Dù có chết cho nước, cháu cũng không sợ” cho thấy cậu bé có lòng trung hiếu và căm thù giặc ngoại xâm.

Câu 6. Đoạn trích 'Bên bờ Thiên Mạc' giúp em hiểu thêm điều gì về tinh thần của người Việt khi đối mặt với giặc ngoại xâm?

Đoạn trích giúp em nhận thấy lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu của người Việt trong lịch sử. Lòng yêu nước là động lực mạnh mẽ để bảo vệ độc lập dân tộc. Câu chuyện về Hoàng Đỗ thể hiện rõ ràng tinh thần yêu nước, sự sẵn sàng hi sinh để bảo vệ tổ quốc. Khi có giặc xâm lược, người Việt sẵn sàng đứng lên bảo vệ đất nước, không phân biệt tuổi tác hay giới tính, chỉ cần có lòng yêu nước.