- - Bài thơ kể về cuộc trò chuyện giữa một chàng trai và cô gái trong đêm trăng thanh. Chàng trai dùng hình ảnh “cây tre non đủ lá” để mở đầu và thể hiện ý định tìm hiểu và thổ lộ tình cảm.
- - Các câu hỏi trong cuộc gặp gỡ của ông già và A Cổ phản ánh sự thân thiện, tôn trọng và mối quan hệ gia đình gần gũi.
- - Hồ Xuân Hương trong bài thơ “Bánh trôi nước” mô tả vị thế phụ nữ và phẩm hạnh của họ qua hình ảnh chiếc bánh trôi nước, phản ánh số phận và phẩm giá của phụ nữ.
- - Thông báo về hoạt động dọn dẹp trường học nhân Ngày Môi trường thế giới kêu gọi toàn bộ học sinh tham gia và thực hiện nhiệm vụ cụ thể.
- - Thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi học sinh nhân khai giảng đầu tiên của nước Việt Nam độc lập, thể hiện sự chúc mừng và nhắc nhở về trách nhiệm xây dựng đất nước.,.
- - Trong đoạn đối thoại giữa A Cổ và ông già, A Cổ chào và trả lời câu hỏi, ông già chào, khen và hỏi về pin đài, trong đó chỉ câu hỏi cuối cùng có mục đích hỏi thực sự. A Cổ thể hiện sự tôn trọng còn ông già thể hiện sự yêu thương.
- - Bài thơ "Bánh trôi nước" của Hồ Xuân Hương ca ngợi vẻ đẹp và phẩm chất của phụ nữ Việt Nam, đồng thời phản ánh số phận khó khăn của họ trong xã hội phong kiến.
- - Thông báo về hoạt động làm sạch môi trường nhân Ngày Môi trường thế giới yêu cầu sự tham gia của toàn trường, với chi tiết về thời gian, công việc, đối tượng tham gia, dụng cụ cần thiết và phân công nhiệm vụ.
- - Bức thư của Bác Hồ gửi học sinh nhân Ngày Khai giảng năm 1945 chúc mừng học sinh, nhấn mạnh trách nhiệm và nhiệm vụ của họ trong việc xây dựng đất nước độc lập, với lời văn gần gũi nhưng nghiêm túc.,.
- - Câu 1 phân tích yếu tố giao tiếp trong câu ca dao với các nhân vật là chàng trai và cô gái, diễn ra vào đêm trăng thanh. Chàng trai hỏi về việc làm “tre non” để tỏ tình và thể hiện sự tế nhị trong giao tiếp.
- - Câu 2 yêu cầu phân tích đoạn đối thoại giữa em nhỏ A Cổ và ông già, chú trọng đến hành động giao tiếp, tình cảm và sự kính trọng của các nhân vật.
- - Câu 3 yêu cầu phân tích bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương, tập trung vào việc giao tiếp với người đọc về thân phận phụ nữ và phẩm giá.
- - Câu 4 yêu cầu viết thông báo về hoạt động làm sạch môi trường của trường THPT, nêu rõ công việc, thời gian, đối tượng tham gia và kế hoạch cụ thể.
- - Câu 5 yêu cầu phân tích bức thư của Bác Hồ gửi học sinh nhân ngày khai trường năm 1945, tập trung vào bối cảnh, mục đích và lối viết của bức thư.
1. Bài soạn tham khảo số 1
II – Ôn tập
Câu 1 (trang 20 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
Bài thơ:
Mặt trăng tròn tỏ sáng, anh hỏi em:
- Lá đan sàng của cây tre non đã đủ chưa?
a. Cảnh trong bài thơ là cuộc trò chuyện giữa một chàng trai và một cô gái, cả hai đều còn trẻ.
b. Thời điểm: “Đêm trăng thanh”. Đây là thời kỳ lý tưởng để thể hiện tâm tình qua các cuộc gặp gỡ, lời nói của những người yêu nhau.
c. Chàng trai “anh” đề cập đến những điều sau:
+ Nói về việc 'Cây tre non đủ lá' sẽ được 'đan sàng': Đây chỉ là lời mở đầu, mời gọi để bắt đầu cuộc trò chuyện với cô gái.
+ Mục đích: Hỏi han, thổ lộ tình cảm (lời nói ẩn dụ: con người đã trưởng thành, đã đủ lớn để nghĩ về việc hình thành mối quan hệ hay chưa).
d. Mục đích giao tiếp của chàng trai là tìm hiểu, thổ lộ tình cảm. Bằng cách diễn đạt nhẹ nhàng, tế nhị, chàng trai đã truyền đạt đầy đủ thông tin, phù hợp với đối tượng là cô gái mà anh ấy quan tâm.
Do đó, cách nói của nhân vật “anh” hoàn toàn phù hợp với nội dung và mục đích giao tiếp.
Câu 2 (trang 20-21 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
a. Các hành động nói chi tiết trong cuộc gặp gỡ: Xin chào, nói chuyện, thưa lời
Mục đích: Gửi lời chào và trao đổi thông tin.
b. Cả ba câu của ông già đều có dạng câu hỏi, nhưng mục đích cụ thể của mỗi câu hỏi là:
+ Câu “A Cổ hả?” nhằm chào hỏi khi nhìn thấy A Cổ.
+ Câu “Lớn tướng rồi nhỉ?” mang tính khen ngợi, thể hiện sự ngạc nhiên và vui mừng khi thấy A Cổ đã lớn lên, do đó A Cổ không cần phải trả lời.
+ Câu “Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không?” là câu hỏi, yêu cầu có câu trả lời.
c. Lời nói của các nhân vật phản ánh thái độ, tình cảm và mối quan hệ trong cuộc gặp gỡ:
+ Thái độ thân thiện, mở lòng.
+ Tình cảm giữa hai người rất thân thiết, đầy tin tưởng. Ông già yêu quý A Cổ, còn A Cổ đối với ông già rất tôn trọng (hiện thị qua cách nói “có ạ”, “cháu chào ông ạ”)
+ Mối quan hệ: Mặc dù chênh lệch về tuổi tác nhưng có mối quan hệ thân thiết, gần gũi như những thành viên trong một gia đình.
Câu 3 (trang 21 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
a. - Khi sáng tác bài thơ “Bánh trôi nước”, Hồ Xuân Hương đã 'thảo luận' với người đọc về vấn đề: Vị thế của phụ nữ trong xã hội kiến trúc xưa nói chung và bản thân tác giả nói riêng.
- Mục đích:
+ Mô tả vị thế của phụ nữ trong xã hội kiến trúc xưa.
+ Khẳng định phẩm hạnh, nhân cách tốt của phụ nữ, không để mất đi vẻ đẹp và phẩm chất tốt của mình vì hoàn cảnh.
- Hồ Xuân Hương sử dụng hình tượng chiếc bánh trôi nước như một phương tiện để truyền đạt ý này.
b. Người đọc, dựa vào vị thế của nữ sĩ Hồ Xuân Hương - một phụ nữ xinh đẹp, tài năng nhưng gặp khó khăn trong tình yêu và các chi tiết sâu sắc trong bài thơ, có thể hiểu được:
+ Từ 'trắng', 'tròn': diễn đạt vẻ đẹp về cảm xúc và hình thể, với làn da trắng, thân hình đầy đặn, xinh đẹp, đồng thời có tâm hồn trong trắng, nhân hậu và hiền hoà.
+ Cụm từ 'bảy nổi ba chìm': số phận chấn động, khó khăn và đầy thách thức.
+ Cụm từ 'tấm lòng son': xác nhận quyết tâm giữ gìn giá trị, phẩm hạnh và tâm hồn cao quý.
Câu 4 (trang 21 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
Thông báo
Dịp Ngày Môi trường thế giới, trường THPT ..... sẽ tổ chức buổi làm sạch toàn trường:
- Nội dung công việc: Dọn dẹp rác, chăm sóc cây xanh, làm sạch cỏ trong các bồn cây trong khuôn viên trường.
- Thời gian: từ 7h30 sáng, ngày ... tháng ... năm ...
- Đối tượng tham gia: Tất cả học sinh trong trường.
- Kế hoạch buổi làm sạch: Các chi đoàn sẽ nhận nhiệm vụ cụ thể tại văn phòng Đoàn trường (Bí thư các Chi đoàn sẽ họp để nhận nhiệm vụ vào giờ sinh hoạt ngày thứ … )
Khi tham gia, mỗi học sinh cần mang theo dụng cụ theo chỉ định.
Nhà trường kêu gọi tất cả học sinh chuẩn bị đầy đủ dụng cụ và tích cực tham gia hoạt động để hưởng ứng phong trào.
..., ngày ... tháng ... năm ...
Ban Giám hiệu trường THPT .....
Câu 5 (trang 21 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
Các yếu tố giao tiếp qua lá thư của Hồ Chí Minh:
a. Nhân vật giao tiếp:
Người viết thư là ai? → Chủ tịch Hồ Chí Minh, với tư cách là Chủ tịch nước.
Thư được viết cho ai → Học sinh trên khắp lãnh thổ Việt Nam – những người trẻ là tương lai của nước Việt Nam độc lập.
b. Hoàn cảnh giao tiếp:
Năm 1945, sau khi đất nước đạt được độc lập, Chủ tịch Hồ viết lá thư gửi đến thế hệ học sinh nhân dịp khai giảng đầu tiên của nước Việt Nam độc lập.
c. Vấn đề (nội dung) giao tiếp:
+ Chủ tịch Hồ Chí Minh bày tỏ sự hạnh phúc khi thế hệ học sinh được hưởng độc lập và có 'hệ thống giáo dục hoàn toàn Việt Nam'.
+ Chủ tịch nhắc nhở học sinh về trách nhiệm và nhiệm vụ của họ đối với việc bảo vệ và xây dựng đất nước.
+ Lời chúc mừng của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi tới tất cả học sinh.
d. Mục đích giao tiếp:
+ Chúc mừng học sinh, nhân dịp khai giảng đầu tiên của nước Việt Nam độc lập.
+ Nhắc nhở học sinh về trách nhiệm và nhiệm vụ của họ đối với đất nước, thể hiện mong đợi của Chủ tịch đối với thế hệ tương lai.
e. Cách viết thư: Lời lẽ chân thành, gần gũi, nhưng cũng nghiêm túc và quyết định xác định trách nhiệm, nhiệm vụ của học sinh.
Hình minh họa
2. Bài soạn tham khảo số 3
Câu 1 (20 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a)
- Anh chàng: Tự xưng là 'knight'.
- Cô nàng: Được gọi là 'princess'.
=> Cả hai đều đang bước vào kỷ nguyên mơ ước.
b)
- Thời điểm giao tiếp: Màn đêm, nơi lý tưởng cho những cuộc trò chuyện tình cảm.
c)
- Nhân vật 'knight' thổ lộ về việc kết duyên với cô nàng, muốn biết về tình yêu đôi lứa.
+ Thứ nhất, lời nói hiện ngôn.
+ Thứ hai, lời nói tương phản: Việc 'đan sàng' không chỉ là làm ra một vật thể, mà là một tượng trưng về 'hiểu biết trăm năm', nói về việc cưới xin.
d)
- Cách diễn đạt này hoàn toàn hài hòa với mục đích và nội dung giao tiếp. Bởi vì:
+ Nó êm đềm, tinh tế.
+ Có thể truyền đạt sâu sắc tâm trạng, đi sâu vào lòng đối tác.
Câu 2 (trang 20 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a + b)
Nhân vật A Cổ
- Hành động nói 'cháu chào ông ạ' => Mục đích: Chào hỏi
- Hành động nói 'thưa ông, có ạ' => Mục đích: Trả lời
Nhân vật Ông già
- Hành động nói 'A Cổ hả?' => Mục đích: Hỏi, mục đích khác: Chào lại
- Hành động nói 'Lớn tướng rồi nhỉ?' => Mục đích: Hỏi, mục đích khác: Khen
- Hành động nói 'bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không?' => Mục đích: Hỏi
c)
- Tình cảm giữa các nhân vật chân thành, đậm chất gia đình.
- Thái độ tôn trọng lẫn nhau theo cách giao tiếp chính thức.
- Mối quan hệ giao tiếp thân thiết, ấm cúng, như một gia đình.
Câu 3 (trang 21 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a)
- Vấn đề giao tiếp: Vẻ đẹp và thân phận của phụ nữ.
- Mục đích: Chia sẻ nỗi lòng về số phận phụ nữ với thân phận đầy biến động.
- Sử dụng từ ngữ, hình ảnh: trắng, tròn, bảy nổi ba chìm, rắn nát, lòng son,..
b)
- Từ ngữ, hình ảnh: Liên quan đến hình ảnh và số phận của phụ nữ.
- Cuộc đời, thân phận tác giả: Hành trình tình cảm của bà với nhiều sóng gió và thử thách.
- Đọc giả cần có sự hiểu biết, tri thức và khả năng cảm nhận văn hóa.
Câu 4 (trang 21 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Thông báo
Nhân dịp Ngày Môi trường thế giới, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Đội TNTP Hồ Chí Minh của trường sẽ tổ chức buổi vệ sinh toàn trường nhằm đóng góp vào việc làm cho môi trường học tập trở nên xanh sạch hơn.
1. Thời gian làm việc: Từ 7h00 ngày 5/06/2017
2. Nội dung công việc:
a) Thu gom các loại rác trong khuôn viên trường.
b) Khai thông hệ thống cống rãnh thoát nước.
c) Dọn cỏ và trồng thêm cây xanh trên sân trường và trong vườn trường.
d) Dụng cụ: Cuốc, xẻng, chổi, sọt,...
3. Kế hoạch: Mỗi chi đoàn và chi đội sẽ nhận nhiệm vụ cụ thể tại Văn phòng Đoàn từ 7h00 ngày 5/06/2017.
Đoàn trường kêu gọi tất cả đoàn viên và đội viên tích cực tham gia vào buổi làm sạch này.
Ngày 2 tháng 5 năm 2017
ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH VÀ ĐỘI TNTP HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG...
Câu 5 (trang 21 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a)
- Thư viết cho các em học sinh trên toàn quốc.
- Người viết: Chủ tịch nước, người nhận: Học sinh.
b)
- Hoàn cảnh: Dịp khai giảng năm học mới.
c)
- Nội dung thư về niềm hạnh phúc của Bác khi các em học sinh đến trường.
d)
- Mục đích: Gửi lời chúc, động viên tinh thần đến các em học sinh nhân dịp năm học đầu tiên sau chiến tranh.
e)
- Bức thư này viết với tinh thần vui vẻ, chào mừng, đồng thời động viên, khích lệ tinh thần học tập của các em học sinh nhân dịp năm học mới.
Hình minh họa
3. Bài soạn tham khảo số 2
Câu 1 (trang 20 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Phân tích yếu tố giao tiếp trong câu ca dao
a, Qua các từ xưng hô “chiến sĩ” và “bóng đêm” ta nhận thấy nhân vật giao tiếp là anh hùng đêm đen.
b, Hoàn cảnh giao tiếp: dưới ánh trăng nguyên, thích hợp cho cuộc trò chuyện về những chặng đường nguy hiểm, bí mật.
c, Nhân vật anh hùng thảo luận về chuyện 'Tre non đủ lá' và đặt vấn đề 'nên chăng' tính chuyện 'đan sàng'. Tuy nhiên, đặt trong bối cảnh này, với nhân vật là anh hùng đêm đen thì mục đích của câu nói là để tuyên bố, tính chuyện phiêu lưu.
d, Việc chiến sĩ mượn hình ảnh “tre non đủ lá” và chuyện “đan sàng” rất hài hòa với nội dung và mục đích của cuộc trò chuyện, thể hiện sự can đảm, sắc thái phiêu lưu, dễ gây ấn tượng.
Câu 2 (trang 20 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Đọc đoạn đối thoại (giữa một em nhỏ A Cổ - với một ông già) và trả lời câu hỏi
a, Trong cuộc giao tiếp, các nhân vật đã thực hiện các hành động giao tiếp:
- A Cổ: Chào (Cháu chào ông ạ!)
- Người đàn ông:
+ Chào đáp (A Cổ hả?)
+ Khen (Lớn tướng rồi nhỉ?)
+ Hỏi (Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không?)
- A Cổ: Đáp lời (Thưa ông, có ạ!)
b, Ba lời nói của ông già đều có hình thức câu hỏi nhưng chỉ có câu cuối cùng nhằm mục đích hỏi còn hai câu hỏi đầu mang mục đích chào lại (A Cổ hả?) và khen (lớn tướng rồi nhỉ?) nên A Cổ không trả lời hai câu này.
c, Từ cách xưng hô và sử dụng từ ngữ, A Cổ thể hiện thái độ tôn trọng đối với người đàn ông còn người đàn ông thể hiện sự ấm áp, yêu thương.
Câu 3 (trang 21 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Đọc bài thơ 'Bánh trôi nước' và trả lời câu hỏi
a, Qua hình ảnh “Bánh trôi nước” tác giả muốn thể hiện vẻ đẹp, số phận lận đận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, đồng thời tác giả khẳng định những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam.
b, Căn cứ vào các phương tiện ngôn ngữ miêu tả vẻ đẹp như “trắng”, “tròn” cùng thành ngữ “ba chìm bày nổi” (số phận lận đận) và “tấm lòng son” (nhân phẩm tốt đẹp) cùng những liên kết đến cuộc sống của tác giả, độc giả có thể hiểu và cảm nhận bài thơ.
Câu 4 (trang 21 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Viết một thông báo ngắn cho các bạn học sinh toàn trường biết về hoạt động làm sạch môi trường nhân Ngày Môi trường thế giới.
Lưu ý:
- Dạng văn bản: Thông báo ngắn nên cần đủ 3 phần: Mở - thân – kết
- Đối tượng giao tiếp: Học sinh toàn trường
- Nội dung giao tiếp: Hoạt động làm sạch môi trường
- Hoàn cảnh giao tiếp: trong nhà trường và nhân Ngày Môi trường thế giới
Bài tham khảo:
THÔNG BÁO
Nhằm tôn vinh Ngày Môi trường thế giới, trường THPT.... sẽ tổ chức buổi làm sạch để toàn trường trở nên xanh, sạch, lành mạnh để học tập.
- Thời gian làm việc: từ… giờ sáng ... ngày ... tháng ... năm ...
- Nội dung công việc: làm cỏ, phát quang bụi rậm, thu dọn rác thải, chăm sóc cây xanh trong phạm vi quản lí của nhà trường.
- Đối tượng tham gia: toàn thể học sinh của trường.
- Kế hoạch cụ thể: Các chi đoàn, chi đội nhận phân công công việc cụ thể tại văn phòng Đoàn trường.
- Dụng cụ: Học sinh tự phân công nhau mang theo một trong các dụng cụ sau: cuốc, xẻng, chổi, kéo, bao đựng rác, ...
Mong rằng tất cả học sinh sẽ tích cực tham gia để buổi làm sạch trở nên thành công tốt đẹp.
..., ngày ... tháng ... năm ...
T/M Ban giám hiệu nhà trường Phó hiệu trưởng
Câu 5 (trang 21 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Các yếu tố giao tiếp trong văn bản là:
a. Nhân vật giao tiếp: Bác Hồ viết thư cho học sinh cả nước với tư cách là Chủ tịch nước.
b. Hoàn cảnh giao tiếp: Đất nước vừa mới giành được độc lập và đây là ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập.
c. Nội dung giao tiếp: Bức thư nói lên niềm vui của học sinh vì được 'nhận nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam', đồng thời là lời nhắc nhở về nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi học sinh đối với đất nước. Cuối thư Bác Hồ gửi lời chúc mừng tới học sinh.
d. Mục đích giao tiếp: Bác viết để chúc mừng học sinh, nhân ngày khai trường đầu tiên của đất nước Việt Nam độc lập, xác định nhiệm vụ quan trọng của học sinh trong vấn đề học tập.
e. Thư viết với lời lẽ chân tình, gần gũi, nhưng cũng nghiêm túc xác định nhiệm vụ, trách nhiệm của học sinh.
Hình minh họa
1. Phân tích các nhân tố giao tiếp hiện diện trong câu ca dao:
Vầng trăng sáng tỏ, anh bước chân:
- Tre non đủ lá, đan sàng nhịp?
a) Trong câu ca dao, nhân vật giao tiếp là một người nam trẻ tuổi (một chàng trai - không xuất hiện trực tiếp là chủ thể).
b) Cuộc giao tiếp diễn ra vào một đêm trăng thanh, thanh vắng. Thời điểm này thích hợp cho những câu chuyện tâm tình nam nữ (những câu chuyện yêu đương cần một không gian riêng tư).
c) Nhân vật 'anh' lựa chọn hình ảnh của câu ca dao để 'đặt vấn đề'. Chuyện tre non đủ lá và đan sàng nhịp thực chất chỉ là việc họ đã đến độ tuổi trưởng thành và (lúc này) xem xét về việc kết duyên. Mục đích của lời nói của nhân vật 'anh' là một lời đề xuất.
d) Chuyện tre non đủ lá và chuyện đan sàng nhịp cũng giống như câu chuyện 'Trai khôn dựng vợ, gái lớn gả chồng', vì vậy cách diễn đạt của chàng trai rất phù hợp với nội dung và mục đích của cuộc giao tiếp. Cách nói này vừa mang hình ảnh, vừa giàu sắc thái tình cảm, lại mang đến sự tế nhị, sâu sắc, làm cho người nghe dễ cảm nhận và dễ chấp nhận.
2. a) Nhân vật A Cổ và người ông trong cuộc giao tiếp đã thực hiện những hành động nói sau:
- A Cổ: chào (Cháu chào ông ạ!)
- Ông:
+ Chào đáp lại (A Cổ hả?)
+ Khen (Lớn tướng rồi nhỉ?)
+ Hỏi (Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không?)
- A Cổ: đáp lời (Thưa ông, có ạ ! )
b) Trong lời nói của nhân vật ông già, tuy cả ba câu đều có dạng hỏi nhưng chỉ có câu thứ ba (Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không?) mới thật sự có mục đích hỏi. Các câu còn lại lần lượt được sử dụng với mục đích chào và khen (A Cổ hả? Lớn tướng rồi nhỉ?).
c) Cách diễn đạt của hai nhân vật trong cuộc giao tiếp đã rõ ràng thể hiện tình cảm, quan hệ thân thiết giữa họ. A Cổ kính trọng ông. Ngược lại, ông già cũng thể hiện thái độ yêu quý và trìu mến đối với cháu.
3. Đọc bài thơ của Hồ Xuân Hương và trả lời câu hỏi:
BÁNH TRÔI NƯỚC
Thân em vừa trắng lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm dưới dòng non.
Rắn nát mặc dầu tay nắn dặm,
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
a) Mục đích sáng tạo bài thơ của Hồ Xuân Hương
Trong bài thơ này, Hồ Xuân Hương muốn ca tụng vẻ đẹp và khẳng định phẩm chất sáng bóng của người phụ nữ nói chung và của tác giả nói riêng. Qua bài thơ, nhà thơ cũng bày tỏ tâm sự: ở xã hội xưa, người phụ nữ dù có tài năng và xinh đẹp đến đâu cũng phải đối mặt với số phận khó khăn. Để truyền đạt mục đích giao tiếp này, tác giả tạo ra hình tượng 'chiếc bánh trôi' và sử dụng nhiều từ ngữ hàm súc (trắng, tròn, bảy nổi ba chìm, tấm lòng son,...).
b) Để hiểu bài thơ, người đọc phải nắm rõ các phương tiện ngôn ngữ (giải mã ý nghĩa của các từ ngữ): trắng, tròn (nói về vẻ đẹp), thành ngữ 'bảy nổi ba chìm' (đại diện cho gian truân và những khó khăn của cuộc sống), tấm lòng son (vẻ đẹp nội tâm). Ngoài ra, người đọc cũng cần liên kết với cuộc đời của tác giả - một cuộc đời đầy tài năng và luôn khao khát hạnh phúc, nhưng lại đối mặt với nhiều khó khăn về tình duyên. Nói cách khác, người ta cần phải dựa vào những từ ngữ hình ảnh trong bài và tình hình giao tiếp của bài thơ để hiểu đầy đủ nội dung giao tiếp mà nhà thơ muốn truyền đạt trong tác phẩm này.
4. Hãy viết một thông báo ngắn cho học sinh toàn trường biết về hoạt động làm sạch môi trường nhân Ngày Môi trường thế giới.
Gợi ý: Để viết bài này, học sinh cần xác định trước về cấu trúc của thông báo, bối cảnh thông báo, đối tượng và nội dung giao tiếp. Yêu cầu thông báo ngắn gọn nhưng đầy đủ, rõ ràng.
Có thể tham khảo một bản thông báo như sau:
Thông báo
Nhằm thực hiện chân thành Ngày Môi trường thế giới, trường THPT... sẽ tổ chức buổi làm sạch toàn trường:
- Thời gian: Từ 8 giờ đến 11 giờ 30 phút ngày.... tháng.... năm....
- Nội dung công việc: Thu dọn rác thải, làm đẹp cỏ dại, chăm sóc cây xanh trong khuôn viên nhà trường.
- Đối tượng tham gia: Toàn thể đoàn viên, thanh niên trong trường.
- Trang thiết bị cần có: Mỗi lớp mang theo 1/3 cuốc xẻng, 1/3 chổi, và còn lại mang theo dao lớn, túi rác,..
- Phân công nhiệm vụ: Các chi đoàn sẽ được phân công công việc tại văn phòng Đoàn trường.
- Công tác quản lý: Ban Chủ nhiệm Đoàn trường cùng với GVCN các lớp sẽ đôn đốc và quan tâm hướng dẫn học sinh.
Trường mong muốn sự tích cực hưởng ứng và tham gia của toàn bộ học sinh trong buổi làm sạch này.
Ngày.... tháng.... năm....... Ban Giám hiệu nhà trường
5. Nhận xét về các yếu tố giao tiếp trong bức thư Bác Hồ gửi đến học sinh cả nước nhân Ngày Khai giảng năm học đầu tiên của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà tháng 9 năm 1945.
a) Người sáng tạo văn bản: Bác Hồ - Chủ tịch nước, viết thư gửi đến học sinh trên toàn quốc nhân dịp Khai giảng năm học mới.
b) Bối cảnh giao tiếp: Bức thư được viết trong bối cảnh Việt Nam mới giành lại độc lập từ thực dân Pháp. Cùng lúc đó, chúng ta bắt đầu xây dựng nền giáo dục mới. Do đó, cả người viết và người đọc đều tràn đầy niềm hứng khởi.
c) Nội dung thư: Bức thư nói đến niềm vui của người viết khi thấy học sinh được hưởng một hệ thống giáo dục mới trong tình trạng tự do, độc lập. Thư còn đề cập đến nhiệm vụ, trách nhiệm của học sinh đối với quốc gia. Đồng thời, bức thư cũng thể hiện lời chúc mừng của Bác Hồ dành cho học sinh.
d) Mục đích của Bác khi viết thư: Chúc mừng học sinh nhân dịp khai giảng. Thư cũng nhấn mạnh nhiệm vụ quan trọng và vị thế đặc biệt của các thế hệ tương lai của Việt Nam độc lập.
e) Hình thức nghệ thuật: Bức thư của Bác Hồ có lời văn rất gần gũi, thân thiện nhưng vẫn giữ tính nghiêm túc. Điều này tạo nên những lời động viên khích lệ và nhắc nhở về ý thức trách nhiệm của từng học sinh đối với tương lai của đất nước.
Hình ảnh minh họa
5. Tài liệu tham khảo số 4
Câu 1 (trang 20 SGK Ngữ văn 10 tập 1): Phân tích các yếu tố giao tiếp trong câu ca dao
Đêm trăng thanh anh mới hỏi nàng:
- Tre non đủ lá đan sàng nên chăng?
a. Nhân vật giao tiếp ở đây là một chàng trai và một cô gái.
b. Hoạt động giao tiếp diễn ra vào thời điểm đêm trăng thanh, phù hợp với các câu chuyện tình tứ.
c. Nhân vật anh nói về việc 'Tre non đủ lá' để 'đan sàng' với mục đích ướm hỏi, tỏ tình.
d. Cách nói của chàng trai rất tế nhị, phù hợp với nội dung và mục đích giao tiếp.
Câu 2 (trang 20 SGK Ngữ văn 10 tập 1): Đọc đoạn đối thoại giữa em nhỏ A Cổ và một ông già và thực hiện các yêu cầu (SGK, tr. 21).
a. Các nhân vật đã thực hiện bằng ngôn ngữ những hành động nói cụ thể nào với mục đích chào hỏi và trao đổi thông tin.
b. Lời nói của ông già bộc lộ tình cảm và quan hệ tốt với em nhỏ A Cổ.
c. Lời nói của cả hai nhân vật thể hiện sự kính trọng và mến mộ lẫn nhau.
Câu 3 (trang 21 SGK Ngữ văn 10 tập 1): Đọc bài thơ Bánh trôi nước và thực hiện các yêu cầu (SGK, tr.21)
a. Hồ Xuân Hương qua bài thơ 'giao tiếp' với người đọc về vấn đề thân phận người phụ nữ và khẳng định phẩm giá của tác giả.
b. Người đọc lĩnh hội bài thơ dựa trên từ ngữ và hình ảnh như 'trắng', 'tròn', 'bảy nổi ba chìm' để hiểu đầy đủ nội dung giao tiếp.
Câu 4 (trang 21 SGK Ngữ văn 10 tập 1): Viết đoạn văn thông báo về nội dung làm sạch môi trường (SGK)
THÔNG BÁO
Để kỷ niệm Ngày Môi trường thế giới, trường THPT ..... tổ chức buổi tổng vệ sinh toàn trường:
- Nội dung công việc: làm cỏ, phát quang bụi rậm, thu dọn rác thải, chăm sóc cây xanh trong phạm vi quản lí của nhà trường.
- Thời gian làm việc: từ 7 giờ sáng ... ngày ... tháng ... năm ...
- Đối tượng tham gia: toàn thể học sinh của trường.
- Kế hoạch cụ thể: Các chi đoàn nhận phân công công việc cụ thể tại văn phòng Đoàn trường.
Khi đi, mỗi học sinh phải mang theo một trong các dụng cụ sau: cuốc, xẻng, chổi, kéo, bao đựng rác, ...
Nhà trường đề nghị toàn thể học sinh tích cực tham gia để phong trào được thành công tốt đẹp.
..., ngày ... tháng ... năm ...
Ban giám hiệu trường THPT ....
Câu 5 (trang 21 SGK Ngữ văn 10 tập 1): Phân tích các yếu tố giao tiếp của bức thư Bác Hồ gửi HS cả nước nhân ngày khai trường năm 1945.
a. Bác Hồ viết thư gửi học sinh toàn quốc với tư cách là Chủ tịch nước, kỳ vọng vào thế hệ tương lai của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
b. Hoàn cảnh cụ thể là nước ta mới giành độc lập, chuyển từ chế độ phong kiến sang chế độ dân chủ, cần có nhân tài cho sự phát triển quốc gia.
c. Bức thư phân tích ý nghĩa của ngày khai trường, động viên học sinh nỗ lực học tập, phấn đấu vì tương lai tươi sáng của đất nước.
d. Mục đích của bức thư là chúc mừng học sinh nhân ngày tựu trường và khuyến khích tinh thần học tập, đóng góp cho sự nghiệp xây dựng đất nước.
e. Bức thư được viết với lối văn giản dị, gần gũi, kêu gọi tinh thần trách nhiệm của học sinh trong công cuộc cách mạng.
Ảnh minh họa
6. Tài liệu tham khảo số 6
Bài giải câu 1 – Ôn tập (trang 20 SGK ngữ văn 10 tập 1)
Phân tích các yếu tố giao tiếp thể hiện trong câu ca dao dưới đây dựa trên những câu hỏi sau.
Đêm trăng trong lành anh hỏi cô:
– Trăng tròn sáng soi có mèo?
a) Nhân vật tham gia giao tiếp ở đây là ai? (về độ tuổi, giới tính)
b) Cuộc giao tiếp này xảy ra vào thời điểm nào? Thời điểm đó thích hợp với những cuộc trò chuyện như thế nào?
c) Nhân vật “anh” nói về điều gì? Mục đích của anh là gì?
d) Cách diễn đạt của “anh” phù hợp với nội dung và mục đích giao tiếp không?
Trả lời:
a) Nhân vật giao tiếp: anh (chàng trai), cô (gái).
b) Thời điểm giao tiếp: đêm trăng trong lành. Thời điểm này phù hợp với những cuộc trò chuyện lãng mạn giữa đôi tình nhân.
c) Nhân vật “anh” hỏi “Trăng tròn sáng soi có mèo?” nhằm mục đích thể hiện sự yêu thương và chăm sóc đến cô.
d) Cách diễn đạt của “anh” phù hợp với nội dung và mục đích giao tiếp.
Ảnh minh họa
Buzz
