Top 6 Bài soạn: 'Nói với con' của Y Phương lớp 9 tuyệt vời

Câu 1 (trang 73 sgk ngữ văn 9 tập 2)

- Phần 1 (khổ 1): người cha nhắc cho con về cội nguồn sinh dưỡng gia đình, quê hương

- Phần 2 ( còn lại): Người cha nhắc con tự hào về truyền thống, sức sống của quê hương

Câu 2 (Trang 73 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Người con sống trong tình yêu thương của cha mẹ, sự đùm bọc của quê hương:

+ Chân phải bước tới cha: cha luôn dìu dắt, là chỗ dựa vững chắc cho con

+ Chân trái bước tới mẹ: mẹ là người yêu thương, nâng đỡ, dìu dắt, bảo vệ đứa con nhỏ.

→ Đứa trẻ sống trong tình yêu thương, chở che của cha mẹ.

- Người con trưởng thành trong cuộc sống lao động, thiên nhiên đẹp đẽ, thấm đượm tình cảm của quê hương

+ Người đồng mình yêu lắm

+ Đan lờ cài nan hoa

+ Rừng cho hoa, con đường cho những tấm lòng

- Sự cần cù trong lao động, sự gắn bó, quấn quýt giữa con người với con người, giữa con người với tự nhiên là nguồn cội nuôi dưỡng con người

→ Nền tảng gia đình, quê hương nâng đỡ đứa trẻ trưởng thành

Câu 3 ( trang 73 sgk ngữ văn 9 tập 2)

- Người cha nói với con về những đức tính cao đẹp của 'người đồng mình'

+ Người đồng mình giàu tình cảm, tình yêu thương

+ Quê hương tuy thô sơ, mộc mạc nhưng giàu tình cảm

+ Người đồng mình sống tự nhiên, mạnh mẽ, bền bỉ

+ Là những con người sống bền bỉ, có niều tự hào, kiêu hãnh

+ Mộc mạc, chân chất, luôn đoàn kết bao bọc, chở che

→ Người cha nhắc nhở con phải giữ gìn truyền thống của người 'đồng mình', luôn tự tin, yêu thương và sống trách nhiệm

Câu 4 (Trang 73 sgk ngữ văn 9 tập 2)

- Lời người cha nói với con thể hiện tình yêu vô bờ, mong con trưởng thành, vững vàng

- Điều lớn lao nhất người cha muốn truyền cho con chính là nghị lực sống phi thường, bản lĩnh trước mọi khó khăn, sóng gió của cuộc đời

Câu 5 (Trang 74 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Đặc sắc về nghệ thuật:

- Cách diễn đạt mộc mạc, giản dị, độc đáo

- Hình ảnh gợi tả, cụ thể, có sức khái quát, mang ý nghĩa

- Bố cục chặt chẽ, cách dẫn dắt tự nhiên của tác giả

Luyện tập

(trang 74 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2): Đặt mình là nhân vật ...

- Tình phụ tử thiêng liêng, ấm cúng.

- Yêu mến truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Hiều thêm sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, thêm yêu quý gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

- Chúng ta từng viện cớ thiếu thốn, khó khăn mà đánh mất đạo đức, văn hóa, dường như ngày nay các con em dân tộc không mấy mặn mà với truyền thống, họ đang dần tự nguyện nhập ngoại một cách dễ dãi. Nghe lời cha nói, tôi ủng hộ hòa nhập nhưng không hòa tan. Văn hóa là tài sản vô cùng to lớn.

Ý nghĩa - Giá trị

Qua bài thơ, học sinh cảm nhận được tình cảm gia đình ấm cúng, truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mà tác giả Y Phương đã thể hiện, cụ thể là sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, từ đó tác giả gợi nhắc những tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống của con người.

Học sinh đồng thời cảm nhận được ý nghĩa của những đặc sắc nghệ thuật trong ngòi bút tác giả: những từ ngữ mang tính chất địa phương miền núi, chân chất, giản dị, những hình ảnh giàu sức gợi, giọng điệu thủ thỉ, tâm tình ngọt ngào.

I. ĐIỀU QUAN TRỌNG

1. Người tác giả:

Y Phương, nhà thơ dân tộc Tày, sinh năm 1948, quê ở huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Ông đã gắn bó với quân ngũ từ 1968 - 1981 và sau đó trở thành Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Cao Bằng từ năm 1993. Hiện ông sống tại Hà Nội.
2. Tác phẩm:

Bài thơ được sáng tác vào năm 1980, với tình cảm cha nói với con, Y Phương kể về cội nguồn, niềm tự hào và sức sống bền bỉ của quê hương.

II. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN

Câu 1: trang 73 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Nhưng lời cha nói với con, nhà thơ tạo hình cảm xúc và suy nghĩ của mình như thế nào?

Bài làm:
Cha yêu dấu,
Cảm ơn cha vì tất cả. Thư của cha là nguồn động viên lớn lao, là tình yêu thương và niềm tự hào về quê hương mà con luôn mang theo trong trái tim.

Câu 2: trang 73 sgk Ngữ văn 8 tập 2

Con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ và sự đùm bọc của quê hương. Phân tích hình ảnh trong bài thơ thể hiện điều này.

Bài làm:
Y Phương với những hình ảnh chi tiết, như 'Chân phải bước tới cha', 'Chân trái bước tới mẹ', tạo nên không khí ấm áp, hạnh phúc của gia đình, là nơi con trưởng thành.

Câu 3: trang 73 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Người cha nói với con về đức tính cao đẹp của 'người đồng mình' như thế nào? Nguyện vọng của cha dành cho con là gì?

Bài làm:
Cha nhắc nhở con giữ gìn truyền thống của 'người đồng mình', sống tự tin, yêu thương và trách nhiệm. Cha mong con trưởng thành vững chắc, đối mặt với khó khăn, và nuôi dưỡng lòng tự hào với quê hương.

Câu 4: trang 74 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Con cảm nhận như thế nào về tình cảm của người cha và điều lớn lao nhất mà người cha muốn truyền đạt cho con?

Bài làm:
Tình yêu thương của cha đầy trìu mến và niềm tin. Điều lớn lao nhất mà cha muốn truyền đạt cho con là lòng tự hào với sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, và truyền thống tốt đẹp của quê hương.

Câu 5: trang 74 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Nhận xét về cách nhà thơ diễn đạt tinh cảm và suy nghĩ qua hình ảnh trong bài thơ.

Bài làm:
Nhà thơ diễn đạt tinh cảm và suy nghĩ một cách trìu mến và giàu hình ảnh. Bằng những câu thơ cụ thể và mộc mạc, Y Phương tạo nên không khí thơ mộng và sâu sắc, làm nổi bật vẻ đẹp của quê hương và tình cảm cha nói với con.

III- LUYỆN TẬP

Trở thành nhân vật trong bài thơ 'Nói với con', con chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ của mình khi nghe lời cha nói với con.

Bài làm:
Cha yêu dấu,
Con cảm ơn cha vì những điều cha dạy dỗ, những lời khuyên quý báu. Tình yêu thương của cha là động lực lớn giúp con vượt qua khó khăn, và con hứa sẽ luôn tự hào, mạnh mẽ, và trung thành với quê hương như cha mong muốn.

Câu hỏi 1 (trang 73 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Tác giả bằng cách sử dụng lời nói của cha gửi gắm cho con đã thể hiện ý tưởng về cội nguồn và sức sống bền bỉ của quê hương. Hãy phân tích cách bố cục của bài thơ để hiểu rõ hơn về ý tưởng đó.

Trả lời:

Bài thơ được chia thành hai đoạn chính:

- Đoạn 1: Mô tả về tình yêu thương gia đình và sự che chở của quê hương trong cuộc sống lao động.

- Đoạn 2: Tự hào với sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương, ước mong con sẽ kế tục và phát huy.

Bố cục này giúp thể hiện một cách rõ ràng ý tưởng về cội nguồn và tình cảm với quê hương, từ gia đình mở ra thành một tầm nhìn rộng lớn.

Câu hỏi 2 (trang 73 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Cha mẹ luôn là nguồn tình thương vững bền, là nơi con được đùm bọc chở che. Hãy đi tìm và phân tích các dòng thơ thể hiện điều này.

Trả lời:

Các câu thơ đầu bài miêu tả hình ảnh ấm áp của gia đình:

“Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười’’

Thể hiện tình cảm chân thành và bền bỉ, mỗi bước đi là sự chạm vào tình thương của cha mẹ. Những câu thơ này làm nổi bật tình cảm gia đình ấm áp.

Câu hỏi 3 (trang 73 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Người cha giáo dục con bằng cách kể về những phẩm chất đẹp của người “đồng mình”. Những phẩm chất đó là gì và điều gì cha muốn con học từ đó?

Trả lời:

Cha giáo dục con về những đức tính cao đẹp của người “đồng mình”. Những phẩm chất đó bao gồm:

“Người đồng mình thương lắm con ơi

Cao do nỗi buồn

Xa nuôi chí lớn

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thưng nghèo đói.

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh

Không lo cực nhọc”

Cha muốn con học được ý chí vươn lên, không sợ khó khăn, và trân trọng những giá trị tốt đẹp của cuộc sống.

Câu hỏi 4 (trang 73 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Em nhận xét thế nào về tình cảm của người cha trong bài thơ? Điều lớn lao nhất mà cha muốn truyền đạt cho con là gì?

Trả lời:

Tình cảm của người cha trong bài thơ rất yêu thương, trìu mến và tin tưởng vào khả năng của con. Điều lớn lao nhất mà cha muốn truyền đạt cho con là niềm tự hào với sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương và khích lệ con vươn lên, không ngần ngại khó khăn.

Câu hỏi 5 (trang 73 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Em nhận xét về cách nhà thơ sử dụng hình ảnh để diễn đạt tình cảm và suy nghĩ. (Gợi ý: Miền núi thường có cách diễn đạt giàu hình ảnh, mộc mạc nhưng có tính khái quát, thơ mộng.)

Trả lời:

Nhà thơ đã sử dụng hình ảnh mộc mạc và giàu tính thơ mộng để diễn đạt tình cảm và suy nghĩ. Câu thơ như “Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương” hay “Rừng cho hoa/ Con đường cho những tấm lòng” là những ví dụ thể hiện cách nhà thơ tạo hình ảnh sâu sắc về cuộc sống miền núi, với những nghị lực và tình yêu thương bền bỉ.

Bài tập thêm

Một số luận điểm tham khảo:

- Lòng biết ơn với gia đình và quê hương, nhìn nhận về sức sống và nền văn hóa phong phú của miền núi.

- Niềm tự hào với những phẩm chất tích cực, đức tính cao đẹp của người “đồng mình”.

- Sự khích lệ vươn lên vượt qua khó khăn, giữ vững lòng tin và tình yêu thương.

- Quyết tâm bảo vệ và phát huy những giá trị truyền thống đáng trân trọng.

Bố cục chính

Bài thơ được chia thành hai phần:

- Phần 1: Cha nói với con về cội nguồn và tình yêu thương gia đình.

- Phần 2: Cha kể về truyền thống cao đẹp của quê hương và mong ước con sẽ kế tục.

Nhận định chính

Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm áp, ca ngợi truyền thống và niềm tự hào với quê hương. Nhà thơ khuyến khích con vươn lên, giữ vững lòng tin và yêu thương để bảo vệ những giá trị tốt đẹp.

Địa chỉ trái đất

- Y Phương không phải là một nhà thơ dân tộc Tày. Ông sinh năm 1948, quê ở huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Y Phương từng có thời gian trong quân ngũ từ 1968 đến 1981. Từ năm 1993, Y Phương là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Cao Bằng. Thơ ông thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy giàu hình ảnh của con người miền núi.

Đọc - Hiểu văn bản

Câu 1 - Trang 73 SGK

Mượn lời nói với con, nhà thơ gợi về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người, gợi về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương mình. Bố cục của bài thơ đã thể hiện ý tưởng đó như thế nào?

Trả lời

- Bài thơ Nói với con nằm trong nguồn cảm hứng về lòng yêu thương con cái, ước mong thế hệ sau nối tiếp xứng đáng, phát huy truyền thống của tổ tiên, dân tộc, quê hương. Hình thức người cha tâm tình, dặn dò con đem đến cho bài thơ giọng điệu thiết tha, trìu mến, ấm áp và tin cậy.

- Bài thơ gồm hai đoạn:

• “Chân phải bước tới cha... Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời': Con lớn lên trong tình yêu thương, sự nâng đỡ của cha mẹ trong cuộc sống lao động nên thơ của quê hương.

• “Người đồng mình thương lắm con ơi... Nghe con': Lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, về truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm mong ước con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy.

Bố cục hai đoạn này thể hiện đầy đủ nội dung bài thơ, từ tình cảm gia đình mở rộng ra tình cảm quê hương, từ những kỉ niệm gần gũi, thiết tha nâng lên lẽ sống.

Câu 2 - Trang 73 SGK

Con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, trong sự đùm bọc của quê hương. Hãy tìm và phân tích các câu thơ nói lên điều ấy.

Trả lời

Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười

- Bằng hình ảnh cụ thể, qua cách diễn đạt tượng trưng, bốn dòng thơ thể hiện lòng yêu thương, chăm chút, vui mừng và mong chờ của cha mẹ.

- Con còn lớn lên trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên thơ mộng và nghĩa tình quê hương được gợi lên qua hình ảnh:

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát.

Các động từ cài, ken vừa diễn tả công việc cụ thể, vừa nói lên sự gắn bó. Núi rừng quê hương thật thơ mộng và hữu tình. Thiên nhiên ấy đã che chở, nuôi dưỡng con người cả tâm hồn lẫn lối sống:

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng.

Câu 3 - Trang 73 SGK

Người cha nói với con về những đức tính cao đẹp gì của người 'đồng mình', từ đó nhắc nhở con trên đường đời cần phải như thế nào?

Trả lời

- “Người đồng mình” sống vất vả mà mạnh mẽ, khoáng đạt, gắn bó bền chặt với quê hương dù còn đói nghèo, cực nhọc. Nhà thơ mong con phải có nghĩa tình với quê hương, biết chấp nhận và vượt qua gian nan thử thách bằng ý chí:

Người đồng mình thương lắm con ơi

Cao đo nỗi buồn

Xa nuôi chó lớn

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh

Không lo cực nhọc.

- “Người đồng mình” mộc mạc (thô sơ da thịt) nhưng ai cũng giàu chí khí, niềm tin (chẳng mấy ai nhỏ bé) và sự lao động cần cù trên quê hương, có tập quản tốt đẹp. Từ đó, người cha mong con sẽ biết tự hào, giữ gìn truyền thống của quê hương và vươn lên trong cuộc sống:

Người đồng minh thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Còn quê hương thì làm phong tục.

Câu 4 - Trang 74 SGK

Em cảm nhận như thế nào về tình cảm người cha đối với con trong bài thơ? Điều lớn lao nhất mà người cha muốn truyền cho con qua những lời này là gì?

Trả lời

- Người cha tâm tình, dặn dò con với giọng điệu trìu mến, thể hiện tình cảm thương yêu con một cách thiết tha và tin cậy.

- Điều lớn lao nhất mà người cha truyền cho con qua lời thơ chính là lòng tự hào với sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, với truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm tự tin khi bước vào đời.

Câu 5 - Trang 74 SGK

Nhận xét về cách diễn tả tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà thơ. (Gợi ý: Người miền núi thường có cách nói giàu hình ảnh, cụ thể, mộc mạc mà có tính khái quát, giàu chất thơ. Chẳng hạn bốn dòng thơ đầu bài hay các câu: 'Đan lờ cài nan hoa - Vách nhà ken câu hát', 'Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương'...)

Trả lời

Người miền núi có cách nói ví von qua hình ảnh cụ thể, diễn tả mộc mạc mà gợi cảm mạnh mẽ. Hình ảnh cụ thể mà vẫn giàu sức khái quát, vẫn giàu chất thơ, giàu hình ảnh và cảm xúc và giàu trí tuệ:

Người đồng mình thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Còn quê hương thì làm phong tục.

Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được

Nghe con

Luyện tập

Yêu cầu: Đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ, soạn một bài nói ngắn về cảm xúc, suy nghĩ của mình khi nghe lời cha nói với con.

Gợi ý

Bài nói có thể dựa trên những luận điểm chính như sau:

1. Lòng biết ơn của bản thân đối với tình cảm gia đình và sự chở che của mảnh đất quê hương đã sinh thành, nuôi lớn em.

2. Niềm tự hào sâu sắc với những truyền thống tốt đẹp của quê hương: chăm chỉ, cần cù, vượt lên mọi gian khổ, giàu sức sống.

3. Suy nghĩ về bài học mà cha nói với con: phải luôn có ý chí vươn lên trong cuộc sống, khắc phục những khó khăn, không được nản lòng, nhụt chí.

I. Hình ảnh về tác giả

- Y Phương (sinh năm 1948), tên thật là Hứa Vĩnh Sước

- Quê quán: Trùng Khánh- Cao Bằng, ông thuộc dân tộc Tày

- Sự nghiệp sáng tác:

+ Ông gia nhập quân đội năm 1968, phục vụ cho quân đội đến năm 1981, sau đó chuyển đến làm việc tại sở văn hóa và thông tin tỉnh Cao Bằng

+ Năm 1993, ông trở thành chủ tịch hội văn nghệ Cao Bằng

+ Năm 2007, ông nhận giải thưởng nhà nước về Văn hóa Nghệ thuật. Đây là một giải thưởng cao quý, thật xứng đáng với những đóng góp của ông cho văn hóa nước nhà

+ Các tác phẩm tiêu biểu: “Người hoa núi”, “Lời chúc”, “Đàn then”…

- Phong cách sáng tác:

+ Thơ của ông thể hiện tâm hồn mạnh mẽ, chân thực và trong sáng, tư duy giàu hình ảnh về cội nguồn dân tộc miền núi, nền văn hóa đặc sắc của vùng cao

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Bài thơ được sáng tác năm 1980, thời điểm đất nước mới hòa bình thống nhất nhưng vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, thiếu thốn. Nhà thơ trong bài thơ như chia sẻ tâm tư, động viên bản thân và nhắc nhở thế hệ sau về những khó khăn đó.

2. Bố cục

- Đoạn 1: Con lớn lên trong tình yêu thương, sự giúp đỡ của cha mẹ, trong cuộc sống lao động của quê hương

- Đoạn 2: Tự hào về sức sống bền bỉ, mạnh mẽ của truyền thống cao đẹp của quê hương và mong ước con sẽ tiếp tục những giá trị quý báu đó

3. Giá trị nội dung

- Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm áp, khen ngợi truyền thống, tự hào về quê hương, dân tộc. Bài thơ giúp hiểu rõ hơn về cuộc sống và tâm hồn đẹp của dân tộc miền núi, đồng thời gợi nhắc về tình cảm đẹp đẽ với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống

4. Giá trị nghệ thuật

- Bài thơ sử dụng hình thức thơ tự do, tạo nên cảm xúc cụ thể, rõ ràng, giọng điệu thơ trìu mến, thiết tha. Ngôn ngữ thơ cụ thể, giàu hàm súc, nhiều ý nghĩa, hình ảnh thơ độc đáo, sinh động, là đặc điểm nghệ thuật nổi bật của tác phẩm

III. Đọc - Hiểu văn bản
Câu 1 trang 73 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2 : Mượn lời của con, nhà thơ mô tả cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người, thể hiện sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương. Bố cục bài thơ thể hiện ý tưởng như thế nào ?
Trả lời :
Bố cục của bài thơ phản ánh ý tưởng qua hai phần chính:
- Phần 1: Lời cha chia sẻ về cội nguồn sinh dưỡng
- Phần 2: Truyền thống đẹp của quê hương cần được tiếp tục và phát triển

Câu 2 trang 73 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2: Con lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, trong sự bảo bọc của quê hương. Hãy tìm và phân tích các câu thơ diễn đạt ý đó.
Trả lời :
Người con phát triển trong tình yêu thương của cha mẹ:
- Gia đình là nơi nuôi dưỡng con trưởng thành
- Cuộc sống lao động, tình yêu thương từ 'người đồng mình' và tình cảm, sự bảo bọc của quê hương làng xóm.
- Những điều tốt đẹp của quê hương đã tạo nên tâm hồn cao đẹp của con người

Câu 3 trang 73 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2: Người cha nói với con về những đức tính cao đẹp của người “đồng mình”, từ đó nhắc nhở con trên con đường phải đi ra sao ?
Trả lời :
Những đức tính cao đẹp của người đồng mình xuất hiện qua lời tâm tình của người cha với cách nói vừa cụ thể vừa mang tính chung chung.
- Tấm lòng trung thành với quê hương, nơi góp phần chôn rau cắt rốn
- Cuộc sống tràn đầy niềm vui và lạc quan.
- Người cha mong ước, hy vọng con phải yêu quý, tự hào với truyền thống của quê hương để tiếp tục sống có tình, có nghĩa, trung thành.

Câu 4 trang 74 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2: Em cảm nhận thế nào về tình cảm của người cha đối với con trong bài thơ ? Điều quan trọng mà người cha muốn truyền đạt cho con qua những lời này là gì ?
Trả lời :
Tình cảm của người cha dành cho người con là 'yêu lắm con ơi'.
- Người cha chia sẻ về nguồn sinh dưỡng, niềm vui, niềm lạc quan và sự bảo bọc của cha mẹ
- Người cha nhấn mạnh những điều đáng tự hào của 'người đồng mình', của quê hương
- Điều quan trọng nhất mà người cha muốn con nhận thức là lòng tự hào về quê hương và lòng tự tin khi bước vào cuộc sống.

Câu 5 trang 74 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2: Nhận xét về cách thể hiện tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà thơ. (Gợi ý: Người miền núi thường có cách diễn đạt giàu hình ảnh, cụ thể, mộc mạc mà vẫn có tính chung chung, giàu chất thơ. Chẳng hạn bốn dòng thơ đầu bài hay các câu: “Đan lờ cài nan hoa – Vách nhà ken câu hát”, “Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương”…)
Trả lời :
Cách thể hiện tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh là đặc điểm độc đáo của nghệ thuật thơ.
- Các hình ảnh sử dụng trong bài thơ vừa cụ thể vừa có tính chung chung.
- Sử dụng ngôn ngữ miền núi để diễn đạt tình cảm cha dành cho con.

IV. Luyện tập (trang 74 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2)
Diễn đạt cảm xúc và suy nghĩ của mình như là nhân vật người con trong bài thơ, viết một bài nói ngắn.
Học sinh có thể sử dụng những gợi ý sau để viết bài:
- Mở đầu: Giới thiệu về bài thơ “Nói với con”
- Thân bài: Phân tích từng phần thơ
+ Phần 1: Cha nói với con về cội nguồn sinh dưỡng.
+ Phần 2: Đức tính cao đẹp của người đồng mình
+ Người cha mong ước, hy vọng con yêu quý, tự hào với truyền thống của quê hương để sống có ý nghĩa và trung thành.
- Kết bài: Tổng kết cảm nhận về bài thơ.

Câu 1. Đánh giá về cấu trúc của bài thơ.

Trả lời:

Trong cuộc trò chuyện với con, Y Phương khéo léo khắc họa cội nguồn sống của mỗi cá nhân, hiện lên niềm tự hào về sức mạnh bền bỉ của quê hương, nhấn mạnh về lẽ sống. Bài thơ được chia thành hai phần chính:

- Phần từ đầu đến “Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”.

- Phần còn lại.

Tóm lược nội dung cơ bản từng phần để làm nổi bật sự phát triển cảm xúc, cách diễn đạt chủ đề của nhà thơ (chuyển từ tình cảm gia đình mở rộng ra tình cảm quê hương, từ những ký ức gần gũi, sâu sắc mà nâng lên thành lẽ sống). Sắp xếp cấu trúc như vậy giúp bài thơ thể hiện chủ đề như thế nào, và tác phẩm có khả năng tác động như thế nào đối với độc giả?

Câu 2. Người con lớn lên trong tình yêu thương, sự giúp đỡ của cha mẹ, trong sự che chở của quê hương. Tìm và phân tích các hình ảnh miêu tả điều này.

Nhận xét về cách tạo hình ảnh của tác giả.

Trả lời:

Khi thực hiện bài tập này, hãy đặt tâm huyết đọc đoạn 1 của bài thơ để hiểu rõ cách diễn đạt, cách miêu tả tình cảm của người dân miền núi. Nói chung, đây là cách miêu tả thích ví thông qua hình ảnh cụ thể, diễn đạt mộc mạc mà gợi cảm, mạnh mẽ. Đồng thời, nhận biết cách tạo nhịp thơ thông qua cú pháp như:

Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười...

Đặc biệt, cần phân tích giá trị mô tả và giá trị biểu cảm của các từ cài, ken trong hai câu thơ:

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát.

Câu 3. Phân tích những đặc điểm tuyệt vời của 'người đồng mình” qua lời cha dành cho con.

Trả lời:

Đặc điểm tuyệt vời của “người đồng mình” cần được phân tích chi tiết từng khía cạnh :

- Trong cuộc sống lao động

- Tình cảm gia đình, quê hương

- Ý chí, đức tính

Trong quá trình phân tích từng đặc điểm này, hãy chú ý đến các hình ảnh thơ đặc sắc cùng giọng điệu thơ để hiểu về tình cảm thương yêu và ngưỡng mộ của tác giả.

Câu 4. Theo cảm nhận của bạn, điều quan trọng nhất mà cha muốn truyền đạt cho con qua lời Nói với con là gì? Điều đó có ý nghĩa gì với cuộc sống của con trên đường đời?

Trả lời:

Bài tập này tập trung vào cảm nhận cá nhân. Vì vậy, mỗi người có thể tóm tắt điều quan trọng mà cha muốn nói với con theo cách khác nhau. Tất nhiên, điều đó phải liên quan đến nội dung cảm xúc và chủ đề của tác phẩm. Có thể nhắc đến tình cảm gia đình sâu sắc, lòng trung thành với cội nguồn. Cũng có thể đề cập đến vẻ đẹp của “người đồng mình”... Nếu hiểu đầy đủ và sâu sắc, có thể nói điều quan trọng mà cha muốn truyền đạt ở đây là lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, về truyền thống cao quý của quê hương và lòng tự tin khi bước vào cuộc sống.

Hãy suy nghĩ về ý nghĩa của lòng tự hào, lòng tự tin đối với mỗi người trên hành trình trở thành người trưởng thành, trong cuộc sống và sự nghiệp.