Top 6 bài soạn 'Nói với con' (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức) ấn tượng

I. Giới thiệu tác giả bài thơ 'Nói với con'

- Y Phương, tên thật là Hứa Vĩnh Sước, sinh năm 1948.

- Quê ở Trùng Khánh, Cao Bằng, thuộc dân tộc Tày.

- Sự nghiệp sáng tác:

+ Nhập ngũ năm 1968, phục vụ quân đội đến năm 1981, sau đó chuyển về công tác tại sở văn hóa và thông tin tỉnh Cao Bằng.

+ Chủ tịch Hội Văn nghệ Cao Bằng từ năm 1993.

+ Được tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2007, đánh dấu sự công nhận cao quý cho những đóng góp của ông.

+ Các tác phẩm nổi bật: “Người hoa núi”, “Lời chúc”, “Đàn then”…

- Phong cách sáng tác:

+ Thơ của ông thể hiện tâm hồn mạnh mẽ, chân thực và trong sáng, với hình ảnh phong phú và đặc trưng của người dân tộc miền núi, đậm đà bản sắc vùng cao.

II. Phân tích tác phẩm 'Nói với con'

• Thể loại:

Bài thơ thuộc thể loại tự do.

• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Bài thơ được viết năm 1980, trong thời kỳ đất nước mới hòa bình nhưng còn gặp nhiều khó khăn. Tác phẩm là lời tâm sự của tác giả với chính mình và nhắc nhở con cái trong tương lai.

• Phương thức biểu đạt:

Bài thơ có phương thức biểu cảm rõ nét.

• Tóm tắt nội dung bài thơ:

Bài thơ là lời tâm sự, động viên của người cha, nhắc nhở con cái về lòng yêu thương và tự hào về truyền thống quê hương, dân tộc. Tác phẩm ca ngợi cội nguồn gia đình và quê hương bằng những từ ngữ gần gũi, khuyến khích con cái giữ gìn và phát huy phẩm chất tốt đẹp của quê hương để sống vững vàng.

• Bố cục bài thơ:

Bài thơ chia làm hai phần:

- Phần 1: Sự trưởng thành của con trong tình yêu thương và sự hỗ trợ của cha mẹ, trong bối cảnh cuộc sống lao động của quê hương.

- Phần 2: Lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ và truyền thống đẹp đẽ của quê hương, và mong ước con sẽ tiếp tục gìn giữ và phát huy những truyền thống quý báu.

• Giá trị nội dung:

Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm áp, ca ngợi truyền thống và niềm tự hào về quê hương, dân tộc. Tác phẩm giúp hiểu rõ hơn về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của người dân tộc miền núi, gợi nhớ tình cảm sâu sắc với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

• Giá trị nghệ thuật:

Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, mang lại cảm xúc cụ thể, rõ ràng với giọng điệu trìu mến và thiết tha. Ngôn ngữ thơ cụ thể, hàm súc, nhiều ý nghĩa, hình ảnh độc đáo và sinh động, mang đậm bản sắc thơ ca miền núi là những nét đặc trưng của tác phẩm.

III. Phân tích chi tiết bài thơ 'Nói với con'

- Người cha nhắc nhở con về nguồn gốc và tình cảm của gia đình:

“Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười”

- Con lớn lên trong tình yêu thương và sự nâng niu của cha mẹ.

- Những hình ảnh cụ thể gợi sự gắn bó tình cảm cha con: “chân phải - chân trái”; “tiếng nói - tiếng cười”; “một bước - hai bước”...

=> Tạo nên không khí ấm áp, gần gũi và hạnh phúc.

• Người cha cho con hiểu niềm vui của lao động và tình nghĩa quê hương:

- Con sẽ lớn lên trong câu hát, nhịp sống và lao động của người đồng bào với cuộc sống vui tươi: “Đan lờ cài nan hoa/Vách nhà ken câu hát”.

- Hình ảnh thiên nhiên bảo bọc, nuôi dưỡng con về tâm hồn và lối sống. Người cha nhắc đến “ngày cưới” - ngày hạnh phúc nhất, là điểm tựa của niềm vui.

=> Người cha muốn truyền đạt vẻ đẹp của quê hương giàu truyền thống và tình nghĩa.

- Khi nói về quê hương, người cha tự hào về sức sống bền bỉ, mạnh mẽ và cao đẹp của quê hương, mong muốn con sẽ tiếp nối và phát triển những truyền thống quý báu.

+ Cụm từ “người đồng mình” được nhắc nhiều lần, khẳng định phẩm chất giản dị, mộc mạc của người đồng bào, gợi cảm giác yêu thương và gần gũi.

+ Phẩm chất của người đồng bào hiện lên qua lời tâm tình của người cha.

+ Đó là lòng trung thành với nơi quê hương, cuộc sống vui tươi và lạc quan.

+ Sử dụng điệp từ, điệp ngữ và các kiểu câu ngắn dài khác nhau, lời tâm tình của người cha khẳng định dù gặp khó khăn, người miền núi vẫn kiên cường, sống mạnh mẽ và yêu quý quê hương.

- Mong muốn của cha dành cho con:

+ Mong con luôn trung thành với quê hương.

+ Biết chấp nhận thử thách với ý chí, nghị lực và niềm tin.

+ Con phải tự hào về truyền thống tốt đẹp và lối sống nghĩa tình của quê hương và người đồng bào.

+ Cha mong con sống cao thượng, tự trọng, chân thành dù đơn giản để xứng đáng với người đồng bào.

+ Con tự tin bước đi vì luôn có sự hỗ trợ của gia đình, quê hương và trong tim con đã có những phẩm chất quý báu của “người đồng mình”.

* Nội dung chính của bài thơ 'Nói với con':

Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm áp, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc, đồng thời gợi nhắc về tình cảm gắn bó với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

* Trả lời các câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1 (trang 66 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): 'Nói với con' không chỉ thể hiện tình cảm của người cha đối với con mà còn nhắm tới đối tượng nào khác?

Trả lời:

Bài thơ thể hiện tình cảm của người cha đối với con, nhưng cũng hướng tới người đọc, như một cuộc trò chuyện rộng rãi với những người có thể đồng cảm với những vấn đề được nêu ra.

Câu 2 (trang 66 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Qua những lời tâm tình, người cha muốn truyền đạt điều gì cho con?

Trả lời:

- Qua những lời tâm tình, người cha muốn nhắn nhủ con:

+ Luôn nhớ về tình cảm của cha mẹ và gia đình.

+ Yêu mến, tự hào về quê hương và xứ sở.

+ Ý thức được phẩm chất cao quý của “người đồng mình”.

+ Sống có cốt cách để xứng đáng là người con của quê hương.

Câu 3 (trang 66 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Người cha nhận xét như thế nào về mối quan hệ giữa “con” với gia đình, quê hương, xứ sở? Những mối quan hệ ấy có ý nghĩa gì đối với sự trưởng thành của “con”?

Trả lời:

- Mối quan hệ giữa “con” và gia đình là tự nhiên và sâu sắc, với sự sinh ra, nuôi dưỡng và bảo bọc từ cha mẹ. Mỗi bước trưởng thành của con đều được cha mẹ dõi theo với niềm vui và hi vọng.

- Mối quan hệ giữa “con” và quê hương là nơi hình thành và nuôi dưỡng tâm hồn, nghị lực sống. Quê hương cũng là hình mẫu về mọi mặt để con noi theo và trưởng thành.

Câu 4 (trang 66 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống mãnh liệt của “người đồng mình” được thể hiện ra sao trong bài thơ? Người cha muốn nhắn gửi điều gì về “người đồng mình”?

Trả lời:

- Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống mãnh liệt của “người đồng mình” được thể hiện qua:

+ Sự tài hoa, lãng mạn và phong phú của tâm hồn ('Người đồng mình yêu lắm con ơi/ Đan lờ cài đan hoa/ Vách nhà ken câu hát').

+ Ý chí, nghị lực sống mãnh liệt ('Người đồng mình thương lắm con ơi/ Cao đo nỗi buồn/ Xa nuôi chí lớn').

+ Sự chân thành, giản dị nhưng có cốt cách cao quý ('Người đồng mình thô sơ da thịt/ Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con').

+ Sự chịu thương chịu khó và gắn bó với quê hương.

→ Người cha muốn nhắn nhủ con hiểu và yêu thương “người đồng mình”, sống có cốt cách cao đẹp và xứng đáng với quê hương xứ sở.

Câu 5 (trang 66 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Nêu cảm nhận của em về nghệ thuật của bài thơ.

Trả lời:

- Một số yếu tố nghệ thuật nổi bật:

+ Cấu trúc câu tương tự nhau tạo lối nói riêng, nhấn mạnh cảm xúc và đặc điểm đối tượng.

+ Cách nói cụ thể và trừu tượng thể hiện cảm xúc và suy nghĩ sinh động, trực quan.

+ Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị thể hiện tình cảm chân thực, chất phác.

A. Nội dung chính của bài thơ 'Nói với con'

Bài thơ truyền tải tình cảm ấm áp của gia đình, ca ngợi truyền thống và niềm tự hào về quê hương, dân tộc. Nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của dân tộc miền núi, đồng thời nhắc nhở tình cảm sâu sắc với quê hương và tinh thần vươn lên trong cuộc sống.

B. Bố cục của bài thơ 'Nói với con'

Bài thơ được chia thành hai phần:

- Phần 1: Sự trưởng thành của con trong tình yêu thương và sự hỗ trợ của cha mẹ, trong bối cảnh cuộc sống lao động của quê hương.

- Phần 2: Niềm tự hào về sức sống bền bỉ và truyền thống cao đẹp của quê hương, và mong ước con sẽ tiếp tục gìn giữ và phát huy những truyền thống quý báu.

C. Tóm tắt nội dung bài thơ 'Nói với con'

Tóm tắt mẫu 1

Bài thơ là lời nhắc nhở con cái về nguồn cội và sự chăm sóc của cha mẹ, sự trưởng thành của con trong tình yêu thương và lao động của quê hương. Người cha mong con dù ở đâu cũng luôn giữ được cốt cách giản dị, ý chí của dân tộc để phát triển và xây dựng quê hương tốt đẹp.

Tóm tắt mẫu 2

Qua lời nhắn gửi con, Y Phương gợi nhắc về nguồn cội và niềm tự hào về sức sống bền bỉ của quê hương. Bài thơ kết hợp tình cảm gia đình và quê hương, từ những kỷ niệm gần gũi đến những lẽ sống lớn lao, với cảm xúc và chủ đề được thể hiện tự nhiên và sâu sắc.

Soạn bài 'Nói với con'

Câu 1. Bài thơ 'Nói với con' không chỉ thể hiện tình cảm của người cha đối với con mà còn hướng đến đối tượng nào khác?

Bài thơ không chỉ thể hiện tình cảm của người cha đối với con mà còn hướng đến mọi người, giúp họ cảm nhận được tình cảm gia đình ấm cúng và truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc.

Câu 2. Qua những lời tâm tình và căn dặn, người cha muốn truyền đạt điều gì cho con?

Người cha muốn truyền đạt tình cảm về nguồn cội và những truyền thống tốt đẹp của quê hương và đất nước.

Câu 3. Người cha nhìn nhận mối quan hệ giữa “con” với gia đình, quê hương và xứ sở như thế nào? Những mối quan hệ này có ý nghĩa gì đối với sự trưởng thành của “con”?

- Mối quan hệ giữa “con” và gia đình: Con được sống trong tình yêu thương và sự bao bọc của cha mẹ, điều này thể hiện qua các hình ảnh cụ thể như “Chân phải bước tới cha… Hai bước chạm tiếng cười”.

- Mối quan hệ giữa “con” và quê hương, xứ sở:

• Con trưởng thành trong nhịp sống, câu hát và lao động của người đồng bào, với cuộc sống vui tươi: “Đan lờ cài nan hoa/Vách nhà ken câu hát”.
• Thiên nhiên bảo bọc và nuôi dưỡng con về tâm hồn và lối sống: “Sống trên đá không chê đá gập ghềnh… lên thác xuống ghềnh”.

- Ý nghĩa: Những mối quan hệ này giúp con học hỏi những điều tốt đẹp và sống có ý nghĩa hơn.

Câu 4. Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống mãnh liệt của “người đồng mình” được thể hiện như thế nào trong bài thơ? Người cha muốn nhắn gửi điều gì về “người đồng mình”?

- Vẻ đẹp của “người đồng mình”:

+ Tài hoa, lãng mạn với đời sống tâm hồn phong phú: “Người đồng mình yêu lắm con ơi/ Đan lờ cài nan hoa/ Vách nhà ken câu hát”.

+ Sống vất vả nhưng mạnh mẽ, gắn bó với quê hương dù còn khó khăn, cực nhọc: “Người đồng mình thương lắm con ơi/ Cao đo nỗi buồn/ Xa nuôi chí lớn/ Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn/ Sống trên đá không chê đá gập ghềnh/ Sống trong thung không chê thung nghèo đói/ Sống như sông như suối/ Lên thác xuống ghềnh/ Không lo cực nhọc”.

+ Giản dị nhưng giàu chí khí và niềm tin, với sự lao động cần cù và tập quán tốt đẹp: “Người đồng mình thô sơ da thịt/ Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con/ Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương/ Còn quê hương thì làm phong tục”.

- Người cha mong con học tập những phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình, sống xứng đáng với quê hương.

Câu 5. Nêu cảm nhận của em về nghệ thuật của bài thơ.

- Những yếu tố nghệ thuật nổi bật:

• Từ ngữ và hình ảnh mộc mạc, gợi tả, khái quát nhưng giàu chất thơ, độc đáo và đậm đà bản sắc dân tộc.
• Giọng điệu tha thiết, nhẹ nhàng như lời tâm sự của người cha với con cái.

I. Tác giả

- Y Phương (1948-2022)

- Quê quán: Cao Bằng

- Phong cách nghệ thuật: chân thành, mạnh mẽ, phong khoáng, đậm bản sắc quê hương

- Các tác phẩm tiêu biểu: Người núi Hoa (1982), Tết tháng giêng (1986), Đàn Then (1996)…

II. Tác phẩm Nói với con

• Thể loại: Thơ tự do
• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Bài thơ được viết vào năm 1980, khi con gái ông mới 1 tuổi, trong thời kỳ đất nước còn nhiều khó khăn.

• Phương thức biểu đạt: Biểu cảm và miêu tả
• Tóm tắt tác phẩm Nói với con:

Bài thơ là tâm tư của người cha gửi đến con gái về quê hương của mình, cũng là lời dặn dò cho thế hệ sau và chính bản thân tác giả.

• Bố cục tác phẩm Nói với con:

- Phần 1 khổ đầu: lời người cha dạy con nhớ về nguồn cội, gia đình và quê hương

- Phần còn lại: người cha nhắc nhở con tự hào về truyền thống và sức sống của quê hương

• Giá trị nội dung tác phẩm Nói với con:

- Lời của cha nhắc nhở con gái luôn ghi nhớ nguồn cội và tự hào về truyền thống dân tộc

• Giá trị nghệ thuật tác phẩm Nói với con:

- Thơ tự do với hình ảnh đẹp, sử dụng các biện pháp tu từ quen thuộc,…

- Nhịp điệu linh hoạt, từ nhẹ nhàng đến mạnh mẽ, âm vang

- Ngôn ngữ thơ cụ thể, hàm súc, giàu ý nghĩa

- Hình ảnh thơ độc đáo, sống động, đậm bản sắc miền núi là nét đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm.

III. Phân tích chi tiết Nói với con

1. Hình ảnh quê hương

- Con luôn được sống trong tình yêu thương và sự bảo bọc của cha mẹ

+ Chân phải bước tới cha: cha là người dìu dắt và chỗ dựa vững chắc

+ Chân trái bước tới mẹ: mẹ luôn yêu thương, nâng đỡ và bảo vệ con

- Con trưởng thành từ cuộc sống lao động, thiên nhiên tươi đẹp, thấm đẫm tình cảm quê hương

+ Người đồng mình yêu lắm

+ Đan lờ cài nan hoa

+ Rừng cho hoa, con đường cho những tấm lòng

- Sự cần cù, gắn bó giữa con người và thiên nhiên là nguồn sống nuôi dưỡng con

→ Cha mẹ bảo bọc con, quê hương nuôi dưỡng con lớn khôn

- Cha kể cho con về đức tính cao đẹp của 'người đồng mình':

+ Giàu tình cảm và yêu thương

+ Sống tự nhiên, mạnh mẽ, bền bỉ

+ Niềm tự hào và kiêu hãnh

+ Mộc mạc, chân chất, đoàn kết và che chở

→ Những nét đẹp truyền thống của dân tộc được cha kể với niềm tự hào

2. Lời dạy của người cha

- Cha dặn con giữ gìn truyền thống của 'người đồng mình', tự tin, yêu thương và sống trách nhiệm

- Nhắc nhở con tình cảm yêu quê hương

- Sống đoàn kết, cần cù lao động

- Ghi nhớ cội nguồn

→ Bài học của cha có ý nghĩa lớn lao, mong con trở thành người tốt, yêu thương và gìn giữ truyền thống dân tộc

Câu 1 (trang 66, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Bài thơ Nói với con thể hiện tình cảm của người cha với con, nhưng còn hướng đến ai khác?

Lời giải chi tiết:

Bài thơ không chỉ thể hiện tình cảm của người cha với con, mà còn gửi gắm đến những người dân tộc thiểu số, những người sống trong hoàn cảnh khó khăn.

Câu 2 (trang 66, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Qua những lời tâm tình, người cha muốn nói với con điều gì?

Lời giải chi tiết:

Qua những lời dặn dò, cha muốn con ghi nhớ:

- Tình cảm của cha mẹ, gia đình

- Tự hào về quê hương, xứ sở

- Phẩm chất cao quý của 'người đồng mình'

- Sống có cốt cách để xứng đáng là con của quê hương

Câu 3 (trang 66, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Người cha nhận định như thế nào về mối quan hệ giữa 'con' với gia đình, quê hương, xứ sở? Ý nghĩa của những mối quan hệ này đối với sự trưởng thành của 'con'?

Lời giải chi tiết:

- Người cha đánh giá mối quan hệ giữa 'con' với gia đình là sự gắn bó, tình yêu thương, vui vẻ.

- Mối quan hệ với quê hương, xứ sở mang vẻ đẹp thiên nhiên, tình người, ý chí sống.

- Những mối quan hệ này giúp con có thái độ sống đúng đắn: tích cực, vượt khó khăn, tự hào về quê hương, từ đó ảnh hưởng đến sự trưởng thành của con.

Câu 4 (trang 66, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống của 'người đồng mình' được thể hiện như thế nào trong bài thơ? Cha muốn gửi gắm điều gì về 'người đồng mình'?

Lời giải chi tiết:

Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống của 'người đồng mình' được thể hiện qua các câu thơ:

+ 'Người đồng mình yêu lắm con ơi'

+ 'Người đồng mình thương lắm con ơi/ Cao đo nỗi buồn/ Xa nuôi chí lớn/ ... Nghe con.'

Những vẻ đẹp này cho thấy ý chí, nghị lực sống của 'người đồng mình', bao gồm cả cha trong tác phẩm: biết thích nghi với hoàn cảnh, vượt khó khăn, tự hào về quê hương và con người xứ sở.

Câu 5 (trang 66, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Cảm nhận của em về nghệ thuật của bài thơ?

Lời giải chi tiết:

Bài thơ Nói với con có nghệ thuật đặc sắc với thể thơ tự do, câu thơ dài theo cảm xúc. Nhịp thơ chủ yếu là 2/3, 3/2, 2/3/2,... kết hợp với luật bằng trắc ở cuối câu tạo nhịp điệu nhịp nhàng, như lời thủ thỉ. Hình thức nghệ thuật phù hợp với nội dung, bài thơ thể hiện lời của người cha dân tộc với con, sử dụng từ ngữ địa phương, tạo không khí miền núi của tác phẩm.

Nội dung chính

Bài thơ diễn tả sự ấm áp của tình cảm gia đình, tôn vinh truyền thống và niềm tự hào về quê hương, dân tộc. Nó giúp chúng ta cảm nhận được sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của dân tộc miền núi, đồng thời nhắc nhở tình cảm chân thành với quê hương và ý chí vượt qua khó khăn trong cuộc sống.

Câu 1 (trang 66, SGK Ngữ văn tập 2)

Nói với con bày tỏ tình cảm của người cha dành cho con, nhưng còn hướng đến những đối tượng nào khác?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bộ bài thơ để nhận diện tình cảm của người cha cũng như ý nghĩa sâu xa mà ông muốn truyền đạt.

Lời giải chi tiết:

Thông qua những lời dặn dò của người cha, chúng ta cảm nhận được sự trìu mến, sâu sắc và niềm tin mà người cha dành cho con. Lời dạy của người cha không chỉ là sự chỉ bảo cho con mà còn gửi gắm thông điệp tới tất cả những người đọc, những ai có thể cảm nhận sâu sắc những vấn đề mà ông đề cập.

Câu 2 (trang 66, SGK Ngữ văn tập 2)

Qua những lời dặn dò, người cha muốn nhắn gửi điều gì tới con?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bộ bài thơ để hiểu rõ những điều người cha muốn gửi gắm tới con.

Lời giải chi tiết:

Người cha muốn con ghi nhớ:

- Luôn giữ gìn tình cảm gia đình và yêu quý quê hương.

- Luôn tự hào và yêu mến quê hương, xứ sở.

- Nhận thức rõ những phẩm chất quý báu của người quê hương.

- Sống có phẩm cách để xứng đáng là con của quê hương.

Câu 3 (trang 66, SGK Ngữ văn tập 2)

Người cha nhìn nhận mối quan hệ giữa “con” với gia đình, quê hương như thế nào? Những mối quan hệ đó có ý nghĩa gì đối với sự trưởng thành của “con”?

Phương pháp giải:

Đọc nội dung toàn bài để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Mối quan hệ giữa “con” và gia đình là sự gắn bó tự nhiên và sâu sắc. Con được cha mẹ sinh ra, nuôi dưỡng, và bảo bọc. Những bước đi chập chững của con mang lại niềm vui cho cha mẹ. Trong quá trình trưởng thành của con, cha mẹ luôn theo dõi và mong chờ từng bước đi của con.

- Mối quan hệ giữa “con” và quê hương: Quê hương không chỉ là nơi con sinh ra mà còn là nơi hình thành nghị lực và tâm hồn con. Quê hương cung cấp cho con những giá trị văn hóa, truyền thống để con noi theo và trưởng thành.

Câu 4 (trang 66, SGK Ngữ văn tập 2)

Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống mạnh mẽ của “người đồng mình” được thể hiện như thế nào trong bài thơ? Người cha muốn gửi gắm điều gì về “người đồng mình” tới con?

Phương pháp giải:

Đọc nội dung toàn bài để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống bền bỉ của “người đồng mình” được thể hiện qua:

+ Người đồng mình tài hoa, lãng mạn và có đời sống tâm hồn phong phú.

+ Người đồng mình biết lo toan và có ý chí, nghị lực sống mạnh mẽ.

+ Dù sống trong nghèo khó, người đồng mình vẫn gắn bó với quê hương, cội nguồn.

+ Người đồng mình có ý thức tự lập và tinh thần tự tôn dân tộc; chân chất, giản dị nhưng có phẩm cách cao quý.

- Người cha muốn con hiểu, yêu thương và tự hào về “người đồng mình”, sống có phẩm cách cao đẹp và xứng đáng là người con của quê hương.

Câu 5 (trang 66, SGK Ngữ văn tập 2)

Chia sẻ cảm nhận của em về nghệ thuật của bài thơ.

Phương pháp giải:

Đọc bài và nhận xét về giọng thơ, hình ảnh thơ,...

Lời giải chi tiết:

- Sử dụng các cấu trúc câu tương đồng để tạo lối nói riêng, nhấn mạnh cảm xúc của chủ thể và đặc điểm của đối tượng được tái hiện.

- Cách nói cụ thể, hình ảnh sinh động giúp thể hiện cảm xúc, suy nghĩ một cách rõ nét và trực quan.

- Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị thể hiện tình cảm chân thật và cảm xúc sâu sắc của nhân vật trong bài thơ.

* Nội dung chính:

Bài thơ phản ánh sự ấm áp của tình cảm gia đình, ca ngợi truyền thống và lòng tự hào về quê hương, dân tộc. Tác phẩm giúp ta cảm nhận rõ nét sức sống và vẻ đẹp của tâm hồn người dân miền núi, đồng thời gợi nhớ tình cảm gắn bó với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

* Trả lời câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1 (trang 66 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Bài thơ không chỉ thể hiện tâm tư của “cha” dành cho “con”, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật mở rộng để trò chuyện với người đọc, những người có thể cảm nhận sâu sắc về các vấn đề được nêu ra.

Câu 2 (trang 66 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Qua lời căn dặn, người cha muốn con ghi nhớ:

- Luôn trân trọng tình cảm của cha mẹ và gia đình.

- Luôn yêu mến và tự hào về quê hương.

- Luôn nhận thức rõ phẩm chất cao quý của “người đồng mình” (những con người quê hương).

- Sống có phẩm cách để xứng đáng là người con của quê hương.

Câu 3 (trang 66 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Mối quan hệ giữa “con” và gia đình là mối quan hệ tự nhiên, sâu sắc, nơi con được cha mẹ sinh ra, nuôi dưỡng và chăm sóc. Những bước đầu đời của con mang lại niềm vui cho cha mẹ (Một bước chạm tiếng nói/ Hai bước tới tiếng cười). Trong từng giai đoạn trưởng thành của con, cha mẹ luôn dõi theo và kỳ vọng (Lên đường Không bao giờ nhỏ bé được Nghe con).

- Mối quan hệ giữa “con” và quê hương: Quê hương không chỉ là nơi con sinh ra và lớn lên mà còn là nơi hình thành và nuôi dưỡng nghị lực sống của con (Đan lờ cài nan hoa/ Vách nhà ken câu hát; Rừng cho hoa Con đường cho những tấm lòng; Còn quê hương làm phong tục). Đặc biệt, quê hương còn là tấm gương cho con noi theo để trưởng thành.

Câu 4 (trang 66 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Qua những lời tâm tình, người cha muốn con hiểu và cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn và sức sống bền bỉ của “người đồng mình”. Điều này được thể hiện qua:

- Những con người đáng yêu với tài hoa, lãng mạn và đời sống tâm hồn phong phú (Người đồng mình yêu lắm con ơi/ Đan lờ cài nan hoa/ Vách nhà ken câu hát).

- Những con người có ý chí, nghị lực sống mạnh mẽ (Người đồng mình thương lắm con ơi/ Cao đo nỗi buồn/ Xa nuôi chí lớn).

- Những con người chân chất, giản dị nhưng có phẩm cách cao quý (Người đồng mình thô sơ da thịt/ Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con).

- Những con người chịu khó, tận tụy với quê hương (Sống trên đá không chê đá gập ghềnh/ Sống trong thung không chê thung nghèo đói/ Sống như sông như suối/ Lên thác xuống ghềnh/ Không lo cực nhọc; Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương).

→ Trong hành trình của con, người cha mong muốn con hiểu, yêu thương và tự hào về “người đồng mình”, sống có phẩm cách cao đẹp, xứng đáng là người con của quê hương.

Câu 5 (trang 66 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

NGHỆ THUẬT CỦA BÀI THƠ “NÓI VỚI CON”

Yếu tố nghệ thuật

Các dòng thơ thể hiện

Giá trị biểu đạt

Dùng cấu trúc câu tương tự nhau

+ Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

+ Người đồng mình yêu lắm con ơi

Người đồng mình thương lắm con ơi

+ Cao đo nỗi buồn

Xa nuôi chí lớn

+ Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói

Tạo nên lối nói đặc trưng, nhấn mạnh cảm xúc và đặc điểm của đối tượng được miêu tả.

Cách diễn đạt cụ thể, hình tượng

+ Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười

+ Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

+ Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Thể hiện những cảm xúc và suy nghĩ sinh động, cụ thể, phong phú.

Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị

+ Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn

+ Người đồng mình thô sơ da thịt

+ Con ơi tuy thô sơ da thịt

Thể hiện tình cảm chân thực và chất phác.

I. Giới thiệu tác giả Y Phương

Nhà thơ Y Phương tên thật là Hứa Vĩnh Sước, sinh năm 1948 tại Trùng Khánh, Cao Bằng trong một gia đình dân tộc Tày. Ông nhập ngũ năm 1968, phục vụ trong quân đội đến năm 1981. Sau đó, ông theo học và tốt nghiệp khóa II (1982-1986) Trường Viết văn Nguyễn Du. Năm 1986, ông về công tác tại Sở Văn hóa Thông tin Cao Bằng. Từ năm 1991, ông là Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin Cao Bằng. Năm 1993 đến nay, ông là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Cao Bằng, Ủy viên Ban Chấp hành, Trưởng Ban Kiểm tra Hội Nhà văn Việt Nam khóa VI.

Ông bắt đầu sự nghiệp thơ ca từ năm 1973, khi những tác phẩm được in trên báo như "Bếp nhà trời", "Dáng một con sông". Hơn 30 năm cầm bút, Y Phương đã xuất bản một tập kịch: “Người của núi” (1982); 10 tập thơ gồm "Người Núi Hoa" (1982), "Tiếng hát tháng giêng" (1986), "Lửa hồng một góc" (1987), "Lời chúc" (1991), "Đàn Then" (1996), "Thơ Y Phương" (2002),... trong đó có 2 tập song ngữ “Vũ khúc Tày” (Tủng Tày) và “Hoa quả chuông” (Bjooc ăn lình); 2 tập tản văn: “Tháng Giêng - tháng Giêng một vòng dao quắm” (2009) và “Kungfu người Co Xàu” (2010). 
Ông đã đạt giải Nhất cuộc thi thơ của Tạp chí Văn nghệ Quân đội năm 1984 và Giải thưởng thơ của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 với tập thơ "Tiếng hát Tháng Giêng". Ông đã được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007.

II. Khái quát tác phẩm Nói với con

1. Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ được sáng tác năm 1980, khi đất nước mới hòa bình thống nhất nhưng gặp rất nhiều khó khăn thiếu thốn. Từ hiện thực ấy, nhà thơ sáng tác bài thơ như lời tâm sự, động viên chính mình đồng thời nhắc nhở con cái sau này.

- In trong tập Thơ Việt Nam 1945 – 1985.

2. Thể loại

Thơ tự do là hình thức cơ bản của thơ, phân biệt với thơ cách luật ở chỗ không bị ràng buộc vào các quy tắc nhất định về số câu, số chữ, niêm đối, … Nhưng thơ tự do lại khác thơ văn xuôi ở chỗ văn bản có phân dòng và xếp song song thành hàng, thành khổ như những đơn vị nhịp điệu, có thể có vần.

3. Bố cục

Phần 1: Từ đầu đến “Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”: Người cha nói với con cội nguồn sinh dưỡng: Con lớn lên trong tình yêu thương,sự nâng đỡ của cha mẹ, trong cuộc sống lao động nên thơ của quê hương.

Phần 2: Còn lại: Đức tính tốt đẹp của người đồng mình: Người cha bộc lộ lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, về truyền thống cao đẹp của quê hương và mong ước con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy.

4. Giá trị nội dung

Qua Nói với con, Y Phương đã thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Bài thơ còn giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

5. Đặc sắc nghệ thuật

- Bài thơ được làm theo thể thơ tự do phóng khoáng làm cho cảm xúc cụ thể, rõ ràng, giọng điệu thơ trìu mến, thiết tha. Ngôn ngữ thơ cụ thể, hàm súc, nhiều ý nghĩa, hình ảnh thơ độc đáo sinh động mang đậm bản sắc thơ ca miền núi cũng là những nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm

SAU KHI ĐỌC

Câu hỏi 1: Nói với con thể hiện tình cảm của người cha đối với con, nhưng qua đó, nhà thơ còn hướng tới những đối tượng nào khác?

Câu trả lời:

Nói với con thể hiện tình cảm của người cha với con, nhưng qua đó, nhà thơ còn hướng tới những đối tượng: những người dân tộc thiểu số, những người sống trong hoàn cảnh khó khăn.

Câu hỏi 2: Qua những lời tâm tình, căn dặn, người cha muốn nói với con về những điều gì?

Câu trả lời:

Qua những lời tâm tình, căn dặn, người cha muốn nói với con về ý chí, nghị lực sống.

Câu hỏi 3: Người cha đã nhìn nhận như thế nào về mối quan hệ giữa "con" với gia đình, quê hương, xứ sở? Những mối quan hệ ấy có ý nghĩa gì đối với sự trưởng thành của "con"?

Câu trả lời:

- Người cha đã nhìn nhận về mối quan hệ giữa "con" với gia đình, quê hương, xứ sở:

+ Mối quan hệ giữa "con" với gia đình: gắn bó, ngập tràn tình yêu thương, sự vui vẻ.

+ Mối quan hệ giữa "con" với quê hương, xứ sở: quê hương, xứ sở cho những vẻ đẹp thiên nhiên và vẻ đẹp của tình người, của ý chí, khát vọng sống.

- Những mối quan hệ ấy giúp người con có được thái độ sống đúng đắn: tích cực, biết vượt lên những khó khăn, biết tự hào về quê hương. Điều đó chính là ý nghĩa đối với sự trưởng thành của "con".

Câu hỏi 4: Vẻ đẹp tâ hồn và sức sống mãnh liệt, bền bỉ của "người đồng mình" được thể hiện như thế nào trong bài thơ? Nói về "người đồng mình", người cha muốn nhắn gửi con điều gì?

Câu trả lời:

Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống mãnh liệt, bền bỉ của "người đồng mình" được thể hiện qua các câu thơ:

+ "Người đồng mình yêu lắm con ơi"

+ "Người đồng mình thương lắm con ơi/ Cao đo nỗi buồn/ Xa nuôi chí lớn/ ... Nghe con."

Những vẻ đẹp ấy cho thấy ý chí, nghị lực sống của "người đồng mình", bao gồm cả người cha trong tác phẩm: biết thích nghi với hoàn cảnh, tìm cách khắc phục khó khăn, tự hào về quê hương, con người xứ sở.

Câu hỏi 5: Nêu cảm nhận của em về nghệ thuật của bài thơ.

Câu trả lời:

Bài thơ Nói với con có những nét đặc sắc về nghệ thuật. Đó là việc sử dụng thể thơ tự do, câu thơ duỗi dài theo mạch cảm xúc. Nhịp thơ chủ yếu là nhịp 2/3, 3/2, 2/3/2,... kết hợp với cách sử dụng luật bằng trắc ở tiếng cuối mỗi câu thơ tạo nên nhịp điệu nhịp nhàng, như lời thủ thỉ, tâm tình. Ngoài ra, hình thức nghệ thuật phù hợp với nội dung. Cụ thể nội dung của bài thơ là lời nói của một người cha dân tộc với con mình. Nhà thơ đã khéo léo đan cài những từ ngữ địa phương, cho thấy sự am hiểu văn hóa và tạo nên được không khí miền ngược của tác phẩm.