Buzz
1. Bài soạn 'Sang thu' số 1
Bố cục
- Phần 1 và 2: Tác giả cảm nhận sự biến đổi của đất trời trong khoảnh khắc giao mùa
- Phần 3: Suy ngẫm về triết lí nhân sinh trong cuộc đời
Câu 1 (Trang 71 sgk ngữ văn 9 tập 2)
Sự biến đổi của đất trời sang thu được tác giả cảm nhận một cách tinh tế:
+ Bỗng: ngạc nhiên, bâng khuâng trước sự biến đổi của đất trời
+ Hương ổi phả trong gió se
+ Sương chùng chình qua ngõ
- Khoảnh khắc giao mùa mang lại cảm nhận ngỡ ngàng, xao xuyến trong tâm trạng tác giả
- Nhà thơ gợi tả sự biến chuyển sang thu bằng nhiều yếu tố, nhiều giác quan:
+ Chim vội vã, sông dềnh dàng
+ Đám mây mùa hạ 'vắt nửa mình sang thu'- hình ảnh giàu sức biểu cảm
→ Cảm nhận tinh tế, chọn lọc của nhà thơ thông qua những quan sát chân thực
Câu 2 (Trang 71 sgk ngữ văn 9 tập 2)
Biến chuyển trong không gian lúc sang thu được Hữu Thỉnh cảm nhận qua nhiều yếu tố, bằng nhiều giác quan và sự rung động thật tinh tế:
- Hương ổi lan vào không gian, phả vào gió se.
- Sương đầu thu giăng mắc nhẹ nhàng gợi lên vẻ đẹp êm dịu của bức tranh thiên nhiên, những cánh chim bắt đầu vội vã ở buổi hoàng hôn.
- Cảm giác giao mùa được diễn tả thú vị qua đám mây mùa hạ 'vắt nửa mình sang thu'.
- Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn sáng nhưng nhạt dần. Những ngày giao mùa này đã ít những cơn mưa rào ào ạt, bất ngờ.
- Lúc này cũng bớt đi những tiếng sấm bất ngờ gắn cùng những cơn mưa rào mùa hạ thường có.
- Cần cảm nhận được sự tinh tế của nhà thơ thể hiện trong những từ ngữ diễn tra cảm giác, trạng thái: bỗng, phả vào, chùng chình, hình như, dềnh dàng, vắt nửa mình…
Câu 3 (trang 71 sgk ngữ văn 9 tập 2)
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
Ý nghĩa tả thực: mùa thu, trời bớt sấm chớp trên những hàng cây cao, cổ thụ
- Sấm còn tượng trưng cho những biến động bất thường, những khó khăn, sóng gió trong cuộc đời
- Hàng cây đứng tuổi để chỉ những người từng trải, có kinh nghiệm sống, bản lĩnh
→ Hai câu kết khẳng định, việc con người từng trải cũng giống như hàng cây cổ thụ vững vàng không còn sợ sệt, ngạc nhiên trước những biến động của cuộc đời.
Luyện tập
Câu hỏi (trang 72 sgk ngữ văn 9 tập 2): Dựa vào các hình ảnh, bố cục của bài thơ, viết một bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu.
Đoạn văn gợi ý:
Bài thơ Sang thu của nhà thơ Hữu Thỉnh là một trong những bài thơ miêu tả tinh tế, đặc sắc nhất sự biển đổi của cảnh vật trong không gian cuối hạ đầu thu. Trước khung cảnh giao mùa tuyệt đẹp ấy, tác giả không chỉ thể hiện lòng yêu mến vẻ đẹp thiên nhiên của quê hương đất nước mà còn đồng thời thể hiện những suy ngẫm về triết lý cuộc đời.
Ở hai khổ thơ đầu, một loạt những sự vật, hiện tượng thiên nhiên được tác giả khắc họa như: hương ổi, sương, sông, chim, đám mây mùa hạ. Trong khoảnh khắc giao mùa, mọi sự vật đều có sự thay đổi. Mùa thu đến kéo theo hương ổi thoang thoảng trong không gian. “Sương chùng chình qua ngõ” như cố ý nán lại, tiếc nuối níu kéo mùa hạ. Dòng chảy của sông cũng như chậm lại, thong thả hơn trong cái tiết mùa thu đang đến gần. Đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu”, hình ảnh đầy tính gợi hình. Những sự vật thiên nhiên trong bài thơ đã được tác giả thổi vào đó những hành động của con người. Cả không gian cũng như có xúc cảm, có tâm hồn. Thiên nhiên đất trời được tác giả Hữu Thỉnh khắc họa trong trạng thái lửng lơ, nửa còn là hạ, nửa đã là thu. Sang thu, nhịp sống dường như chậm lại, tất cả trở nên thư thái, nhẹ nhàng hơn. Những hình ảnh trên đã thể hiện sự quan sát nhạy bén, tinh tế của nhà thơ trước những chuyển động dù khẽ khàng của thiên nhiên. Nó cũng đồng thời bộc lộ tâm trạng vừa như nuối tiếc mùa hạ, lại vừa đang chào đón mùa thu của nhà thơ khi đứng giữa thiên nhiên giao mùa.
Nếu hai khổ thơ đầu là xúc cảm của nhà thơ trước vẻ đẹp thiên nhiên thì đến khổ thơ cuối, dòng cảm xúc ấy chuyển sang suy tư, triết lý. Thông qua cảnh sắc thiên nhiên đất trời khoảnh khắc giao mùa, nhà thơ đã bày tỏ những suy nghĩ về triết lý nhân sinh: Khi bước sang nửa bên kia con dốc cuộc đời, con người ta sẽ trở nên bản lĩnh hơn, bình tĩnh hơn trước những biến cố, bất ngờ của cuộc sống. Những hiện tượng thiên nhiên như “nắng”, “mưa”, “sấm” là biểu tượng cho những biến cố xảy đến với con người trong cuộc sống. “Hàng cây đứng tuổi” chính là hình ảnh của những con người đã từng trải, đã bước qua thời tuổi trẻ.
Những hình ảnh giàu tính biểu tượng cùng với bố cục của bài thơ đã góp phần khắc họa dòng tâm trạng, cảm nhận của nhà thơ Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu.
Ý nghĩa - Giá trị
- Về nội dung: Học sinh hiểu được những cảm nhận tinh tế của nhà thơ Hữu thỉnh trước sự biến đổi của đất trời cuối hạ đầu thu.
- Về nghệ thuật: Học sinh phân tích được giá trị biểu đạt của thể thơ năm chữ cùng với những hình ảnh gợi hình, gợi cảm, mang tính chất biểu tượng cao.
3. Bài soạn 'Sang thu' số 2
I - THÔNG TIN CƠ BẢN CẦN BIẾT
1. Hữu Thỉnh, tên thật là Nguyễn Hữu Thỉnh, sinh năm 1942 tại huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc. Năm 1963, ông gia nhập binh chủng Tăng - Thiết giáp trước khi trở thành cán bộ tuyên huấn quân đội và sau đó, là nhà thơ nổi tiếng. Từ năm 2000, ông giữ chức Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam.
2. Bài thơ Sang thu được sáng tác vào cuối năm 1977, xuất bản lần đầu trên báo Văn nghệ, và sau đó, được in nhiều lần trong các tập thơ.
3. Bài thơ ghi lại những trải nghiệm tinh tế về sự chuyển mùa từ hạ sang thu. Đồng thời, nói lên về sự chuyển biến của cuộc sống, nơi mỗi con người vừa dừng lại nhưng cũng vội vàng, không còn trẻ nhưng chưa già.
II - HƯỚNG DẪN ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
Câu 1. Hữu Thỉnh cảm nhận sự biến đổi của đất trời khi sang thu thông qua hương thơm của quả ổi chín, gió se se lạnh của mùa thu, và sương mỏng bên ngoài ngõ. Tác giả mô tả những hình ảnh như dòng sông, đàn chim, đám mây; cũng như hiện tượng nắng, mưa, sấm trên hàng cây cao tuổi.
Câu 2. Cảm nhận của nhà thơ về sự thay đổi không gian rất tinh tế. Từ hương ổi chín, đến hơi lạnh của gió thu, đến vẻ chậm rãi, chùng chình của sương trôi qua ngõ. Đó là cảm giác gần. Ở xa hơn, một không gian rộng lớn từ thấp đến cao: dòng sông chảy dềnh dàng, đàn chim bắt đầu vội vã. Cao nhất là đám mây mùa hạ chưa cuốn hết mình và để lại một nửa trên bầu trời thu.
Ngoài những điều nhìn thấy, cảm nhận trực tiếp ở trên, nhà thơ còn nắm bắt được sự biến đổi của mùa thu so với mùa hạ: nắng vẫn chiều chói, nhưng mưa đã giảm đi và sấm cũng không còn bất ngờ trong những trận dông.
Mùa thu của đất trời hòa mình trong hương ổi thơm, gió thu nhẹ nhàng, làm cho sương trôi chậm rãi và chùng chình. Nước giảm bớt nên dòng sông chảy dềnh dàng. Đàn chim bắt đầu vội vã, tránh cái lạnh của mùa thu đang tới. Những cảm nhận và diễn đạt của nhà thơ về thiên nhiên rất tinh tế.
Câu 3. Điểm đặc biệt nhất về thời điểm chuyển mùa được nhà thơ diễn đạt qua hình ảnh đám mây mùa hạ vắt nửa mình qua thu. Không có đám mây nào giống như vậy. Nhưng trong trí tưởng tượng của nhà thơ, hai mùa đang giao nhau, chuyển giao nhau qua cái cầu dẫn đám mây. Đám mây mùa hạ mặc dù chỉ còn một nửa nhưng vẫn để lại phần còn lại ở bầu trời thu.
Dòng thơ cuối cùng:
Sấm cùng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Đầu tiên, tả thực về thiên nhiên. Vào mùa thu, cảm giác của những trận dông cũng giảm đi, và sấm không còn đột ngột như mùa hạ. Sấm không bất ngờ, vì vậy cây đứng tuổi - biểu tượng của những người đã trải nghiệm nhiều, không còn sợ hãi trước những biến động của cuộc đời.
Ý nghĩa ẩn dụ là sấm, âm thanh giật mình của bên ngoại, với những người có kinh nghiệm, không còn là điều đáng sợ. Người đã trải qua, khi bước vào mùa thu cuộc đời, sẽ trở nên vững vàng, chắc chắn hơn trước những cơn bão, những tiếng sấm chớp của cuộc sống.
III - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Hãy chú ý đến cảm nhận trong khổ thơ thứ nhất và khổ thơ thứ hai, nơi cảm nhận trực tiếp (hương vị, hình dáng, chuyển động). Đến khổ thơ thứ ba, qua hình ảnh ẩn dụ của cây đứng tuổi, người đọc nhận thức rõ hơn về sự chuyển giao của mùa thu không chỉ trong thiên nhiên mà còn trong cuộc sống con người. Vũ trụ lớn chuyển sang mùa thu, và vũ trụ nhỏ (con người là một phần nhỏ của vũ trụ) cũng trải qua mùa thu.
2. Bài soạn 'Sang thu' số 3
Trả lời câu 1 (trang 71 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
Biến chuyển của đất trời khi sang thu được nhận thức từ những dấu hiệu của sự chuyển mùa: hương thơm của ổi lan tỏa trong gió se, gió thu ôm mình mềm mại, dòng sông trôi dềnh dàng, bầy chim bắt đầu vội vã, đám mây mùa hạ - thu tô điểm bầu trời, và nắng cuối hạ nhường chỗ dần cho cơn mưa. Tâm trạng của tác giả bỗng nhiên ngập tràn, như một bất ngờ bí ẩn.
Trả lời câu 2 (trang 71 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
- Sự biến đổi không gian khi chuyển sang thu:
+ Hương thơm: Mùi của quả ổi chín trải rộ trong không khí.
+ Hình ảnh:
● Cơn gió se.
● Sương thu
● Dòng sông
● Đàn chim bay vội vã
● Những đám mây trôi nhẹ
● Nắng nhạt đi và mưa giảm dần.
● Tiếng sấm trở nên hiền dần.
- Sử dụng từ ngữ: Các từ ngữ 'lan tỏa', 'chùng chình', 'dềnh dàng' diễn đạt cảm giác, trạng thái, thể hiện sự thay đổi của cảnh thiên nhiên một cách tinh tế vào thời kỳ chuyển mùa.
Trả lời câu 3 (trang 71 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
- Đặc điểm độc đáo của thời kỳ chuyển mùa hạ - thu được tác giả thể hiện qua hình ảnh và câu thơ:
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.
+ Đám mây như là cầu nối giữa hai mùa thu và hạ. Trong đó chứa đựng bao nhiêu cảm xúc, tình cảm của thi sĩ.
- Hai dòng thơ cuối bài:
Sấm cùng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
+ Sấm biểu tượng cho những điều bất ngờ, dữ dội trong cuộc sống; cây đứng tuổi tượng trưng cho những người đã trải qua. Những người trải nghiệm sẽ bình thản, điềm đạm và chín chắn hơn trước những biến động của cuộc đời.
Luyện tập
Bài viết
Thi sĩ Hữu Thỉnh - một tâm hồn giao cảm với thiên nhiên, một nhà thơ với tình yêu sâu sắc đối với quê hương. Ông sử dụng tài năng của mình để khắc họa những dòng thơ, tạo nên những bức tranh tươi đẹp về thiên nhiên.
Sáng nay thức dậy, nhà thơ hít thở không khí mới, và ông nhận ra mùi hương quen thuộc, nhưng lại đậm chất mới lạ trong bầu không khí. Thi sĩ tự hỏi làm thế nào cây ổi nhà ai có thể chín mà hương thơm thuần khiết của mùa thu đã đến. Hương thơm trải rộ, phả vào gió se lạnh, làm cho nhà thơ nhận ra rằng mùa thu đã trở lại. Nhìn ra ngoại ô, sương mỏng bao trùm như tấm lưới chùng chình. Trong tâm trí, ông tự hỏi liệu mình đã bắt gặp mùa thu chưa.
Bước ra khỏi nhà, nhà thơ nhận thức được cảnh sắc tự nhiên đang hòa quyện một cách mới mẻ. Nó vừa kết hợp những điều quen thuộc vừa mang đến những điều mới mẻ. Dòng sông bên lề đê dềnh dàng trôi như cô gái nhẹ nhàng. Nó không gấp gáp như những dòng nước mùa hạ mà thay vào đó, nó trôi nhẹ nhàng. Trong khi nhìn dòng sông, nhà thơ chợt bắt gặp bầy chim bắt đầu vội vã bay đi. Họ làm ngược đảo tình trạng của dòng sông. Trên bầu trời, đám mây của mùa hạ đã chuyển một phần màu sắc sang mùa thu. Bầu trời kết hợp giữa màu xanh và màu trắng.
Và trên bầu trời ấy, nhà thơ nhận ra rằng nắng vẫn còn nhiều, nhưng mưa thì đã giảm đi. Những cơn mưa mùa hạ mát lành bây giờ được thay thế bằng làn gió se lạnh. Sự giảm nhẹ của mưa đồng nghĩa với việc sấm giảm đi. Sấm giống như biểu tượng của những điều bất thường, dữ dội trong cuộc sống; ở đây, nhà thơ cảm nhận rằng những sóng gió của cuộc đời dường như đã trở nên ít ỏi hơn đối với mình.
Bố cục
Bố cục: 3 phần
- Phần 1: Cảm nhận về thiên nhiên trong thời điểm chuyển mùa, dấu hiệu của sự chuyển mùa thu.
- Phần 2: Quan sát về cảnh trời đất khi bước vào mùa thu.
- Phần 3: Nhìn nhận về sự thay đổi âm thầm của tự nhiên và suy ngẫm về cuộc sống lúc giao mùa thu.
Nội dung chính
Bài thơ là sự kết hợp của những cảm nhận tinh tế và sự quan sát tỉ mỉ về sự chuyển động của đất trời từ cuối mùa hạ sang thu. Tác giả qua đó thể hiện sự yêu mến thiết tha đối với thiên nhiên, toát lên tâm hồn nhạy cảm và sâu sắc.
4. Bài viết 'Sang thu' số 5
Thông tin cơ bản
Những kiến thức quan trọng cần nắm về bài học này.
1. Hữu Thỉnh, nhà thơ sinh năm 1942, quê ở huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc. Ông từng là lính, gia nhập binh chủng Tăng - Thiết giáp và sau đó trở thành cán bộ văn hoá tuyên truyền trong quân đội. Từ năm 2000, ông được bầu làm Tổng Thư ký của Hội Nhà văn Việt Nam.
Hữu Thỉnh có mối liên kết mạnh mẽ với cuộc sống ở vùng nông thôn. Ông sáng tác nhiều bài thơ nổi tiếng về con người và cuộc sống nông thôn.
2. Bài thơ 'Sang thu' được tác giả viết vào năm 1977.
Bố cục bài thơ:
Khổ thơ 1, 2: Cảm nhận tinh tế của tác giả trước sự thay đổi của đất trời trong khoảnh khắc chuyển mùa từ hạ sang thu.
Khổ thơ 3: Suy ngẫm của tác giả về triết lý nhân sinh trong cuộc sống con người.
Đọc - Hiểu văn bản
Câu 1 - Trang 71 SGK
Hữu Thỉnh bắt đầu cảm nhận sự biến đổi của đất trời từ đâu và mô tả như thế nào thông qua hình ảnh và hiện tượng nào?
Trả lời
Bài thơ lúc này tràn đầy cảm xúc, nghẹn ngào trước bức tranh trong trẻo của đất trời khi chuyển mùa hạ - thu ở vùng nông thôn Bắc Bộ.
Một cảm giác bất ngờ với hương thơm của ổi
Trong làn gió se lay đều
Sương sớm dịu dàng qua phố
Thu đã về nhưng lòng bỗng như ngẩn ngơ.
Trong bài thơ, tác giả đột nhiên cảm nhận mùi hương của quả ổi trong không khí, đưa vào trong làn gió se (nhẹ nhàng, khô ráo và một chút lạnh), sương sớm dịu dàng qua phố, và tâm trạng của ông bỗng nhiên kỳ lạ trước vẻ đẹp của mùa thu.
Câu 2 - Trang 71 SGK
Phân tích cách mà nhà thơ cảm nhận một cách tinh tế về những thay đổi trong không gian vào mùa thu.
Gợi ý: qua hương vị, sự di chuyển của gió, sương, dòng sông, chim bay, mây, qua ánh nắng, cơn mưa, tiếng sấm. Chú ý đến các từ ngữ như phả vào, lay đều, dịu dàng...
Trả lời
- Mùa thu hiện lên qua mọi giác quan trong bài thơ với sự nhạy bén đặc sắc:
+ Mùi hương ổi chín lan tỏa trong không gian: “Một cảm giác bất ngờ với hương thơm của ổi”.
+ Sương sớm di chuyển nhẹ nhàng, dịu dàng qua phố: “Sương sớm dịu dàng qua phố”
+ Dòng sông như bức tranh thiên nhiên tĩnh lặng: nước trôi êm dịu.
+ Chim bay vội vã trong hoàng hôn, đối mặt với thời tiết mới của mùa thu: “lòng bỗng như ngẩn ngơ”.
+ Sự miêu tả ngẫu nhiên độc đáo để nhấn mạnh thời tiết lúc chuyển mùa: “Thu đã về nhưng lòng bỗng như ngẩn ngơ”
Câu 3 - Trang 71 SGK
Theo em, nét độc đáo của thời điểm giao mùa hạ - thu được Hữu Thỉnh thể hiện nhất qua hình ảnh, câu thơ nào? Em hiểu thế nào về hai dòng thơ cuối bài:
Sấm cũng giảm bất ngờ
Trên hàng cây trải qua thời gian.
(Gợi ý:
- Ý nghĩa tả thực về thiên nhiên (hiện tượng sấm, hàng cây) lúc sang thu.
- Tính hình ẩn của hình ảnh (sấm: âm thanh đột ngột bất thường của môi trường, cuộc sống; hàng cây trải qua thời gian: con người đã trải nghiệm).
Trả lời
- Mùa thu được diễn đạt qua nhiều chi tiết độc đáo:
Một cảm giác bất ngờ với hương thơm của ổi
Trong làn gió se lay đều...
Và ...Thu đã về nhưng lòng bỗng như ngẩn ngơ
- Ý nghĩa hiển thị về tự nhiên (hiện tượng gió se, mây, sấm, hàng cây)
- Tính ẩn dụ của hình ảnh (sấm: âm thanh đột ngột của cuộc sống, môi trường; hàng cây trải qua thời gian: Con người đã trải qua). Hai câu thơ cuối có cách diễn đạt thực sự độc đáo:
Sấm cũng giảm bất ngờ
Trên hàng cây trải qua thời gian.
Sấm là hiện tượng tự nhiên thường gây sự bất ngờ, thường làm kinh hãi người nghe, tượng trưng cho những biến đổi lớn bất ngờ trong cuộc sống. Nói về ý nghĩa thực tế, hai câu thơ có thể hiểu là: Những tiếng sấm không còn làm kinh hãi nữa, thực sự là sấm giảm dần khi cơn mưa mùa hạ quen thuộc cũng giảm đi. Một hiện tượng có vẻ là bình thường, thậm chí có thể coi là điều dễ dàng nhưng cái đẹp của câu thơ là ở cách nói. Có điều gì đó tươi mới, ngây thơ trong cách cảm nhận và quan sát nhưng đồng thời cũng rất lão luyện, đã trải qua trong cách diễn đạt và biểu hiện. Trong hai câu này, sấm dường như còn là biểu tượng cho những biến động sôi nổi của cuộc sống. Mùa hè vẫn đầy ắp âm thanh và sắc màu, mùa thu, ngược lại, yên bình và sâu sắc hơn. Chi tiết 'sấm cũng giảm bất ngờ' cũng là một dấu hiệu cho thấy mùa thu đang đến.
Luyện tập
Đề bài: Dựa vào những hình ảnh, bố cục của bài thơ, hãy viết một đoạn văn ngắn mô tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự thay đổi của đất trời khi sang thu.
Bài mẫu:
* Theo em, đặc điểm riêng của thời điểm chuyển mùa hạ - thu được Hữu Thỉnh diễn đạt rõ nhất qua câu thơ: “Vào bài thơ, nhà thơ chợt nhận ra tín hiệu của sự chuyển mùa từ ngọn gió se (nhẹ, khô và hơi lạnh) mang theo hương ổi đang vào độ chín, trong một tâm trạng ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng qua những từ bỗng, hình như.”. Đây là hình ảnh nhân hóa, đầy tưởng tượng và sâu lắng, một giới hạn mơ hồ, vô định, tạo nên một không gian thơ mộng.* Hai câu thơ cuối:Sấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây trải qua thời gian.Ý nghĩa tả thực: tiếng sấm không còn làm ngạc nhiên nữa, thực sự là sấm giảm dần khi cơn mưa mùa hạ quen thuộc cũng giảm đi.Ý nghĩa ẩn dụ: Sấm là biểu tượng của những biến đổi lớn, đột ngột trong cuộc sống hàng ngày, “hàng cây trải qua thời gian” là những người đã có những trải nghiệm. Con người trở nên bình thản, chín chắn, trưởng thành và bình tĩnh hơn trước những cơn bão cuộc đời.
5. Bài viết 'Sang thu' số 4
I. Giới thiệu về tác giả
- Hữu Thỉnh (sinh năm 1942), tên thật là Nguyễn Hữu Thỉnh, tác phẩm nổi bật có thể kể đến như “Thương lượng với thời gian”, “Sang thu”, “Âm vang chiến hào”…
- Quê quán: Tam Dương- Vĩnh Phúc
- Sự nghiệp sáng tác:
+ Năm 1963, Hữu Thỉnh nhập ngũ và trở thành cán bộ tuyên huấn trong quân đội, bắt đầu sáng tác thơ.
+ Ông tham gia ban chấp hành Hội nhà văn Việt Nam các khóa III, IV, V.
+ Năm 2000, ông được bầu làm Tổng thư kí Hội nhà văn Việt Nam.
- Phong cách sáng tác: Thơ của ông giản dị, tinh tế và sâu sắc, chủ yếu tập trung vào đề tài con người và cuộc sống nông thôn.
II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Bài thơ “Sang thu” ra đời vào cuối năm 1977, thời kỳ đất nước mới thống nhất hòa bình.
2. Bố cục
- Khổ 1: Cảm nhận về thiên nhiên chuyển mình khi giao mùa hạ - thu.
- Khổ 2: Miêu tả về trời đất lúc bắt đầu thu.
- Khổ 3: Suy ngẫm về sự thay đổi của tạo vật và cuộc sống con người khi thu về.
3. Giá trị nội dung
- Bài thơ là tuyển tập những cảm xúc tinh tế, sâu sắc của tác giả về sự chuyển động của đất trời vào mùa thu. Nó là biểu hiện của tình yêu và giao cảm mạnh mẽ với thiên nhiên.
4. Giá trị nghệ thuật
- Sử dụng thể thơ năm chữ, Hữu Thỉnh tận dụng hình ảnh sống động, ngôn ngữ trong sáng và giản dị để gợi lên nhiều cảm xúc cho độc giả.
III. Đọc - Hiểu văn bản
Câu 1 trang 71 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2 : Tác giả cảm nhận sự biến chuyển của đất trời sang thu từ đâu và bằng những hình ảnh, hiện tượng nào?
Trả lời :
Bắt đầu từ hương vị của hương ổi phả vào gió se, nhà thơ như lưu giữ một khoảnh khắc tinh tế của sự chuyển giao mùa.
Câu 2 trang 71 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2: Phân tích sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ về những biến chuyển trong không gian lúc sang thu. (Gợi ý: qua hương vị, qua vận động của gió, sương, của dòng sông, cánh chim, đám mây, qua nắng, mưa, tiếng sấm. Chú ý các từ phả vào, chùng chình, dềnh dàng…)
Trả lời :
Những biến đổi của không gian thu được nhà thơ tả rất tinh tế thông qua hương vị của hương ổi, vận động của gió se, sương chùng chình, sự rời bỏ vội vã của lũ chim và hình ảnh đám mây dịu dàng chuyển mình.
Câu 3 trang 71 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2: Theo em, những hình ảnh, câu thơ nào thể hiện rõ nét nhất nét đặc sắc của thời điểm giao mùa hạ – thu? Em hiểu thế nào về hai dòng thơ cuối bài :
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Trả lời :
Nhất là hình ảnh sấm không còn làm ngạc nhiên nữa, và hàng cây đứng tuổi trải qua nhiều mùa, giống như con người vững vàng hơn trước những biến động của cuộc sống.
IV. Luyện tập (trang 72 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2)
Dựa vào các hình ảnh, bố cục bài thơ, hãy viết một đoạn văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời khi sang thu.
Bài làm mẫu:
Mỗi sự chuyển động trong tự nhiên là một điều kỳ diệu, và Hữu Thỉnh đã biểu diễn điều này một cách tuyệt vời. Mùa thu, qua bàn tay tài năng của nhà thơ, trở nên sống động và đầy cảm xúc. Hương vị của hương ổi phả vào gió, sương mỏng manh dạo quanh, lũ chim vội vã bay về phương nam để tránh rét, đám mây nghiêng nghiêng như đang chào tạm biệt mùa hạ.
Trong sự chuyển động của thiên nhiên, nhà thơ như tận dụng mọi giác quan để cảm nhận, từ khứu giác và xúc giác đến thị giác. Từ đó, chúng ta như thấy hình ảnh một con người có tâm hồn nhạy cảm, yêu thiên nhiên tha thiết.
Hàng cây đứng tuổi trở thành biểu tượng cho sự vững vàng, trưởng thành của con người trước thử thách của cuộc đời. Sấm không còn làm ngạc nhiên, và đất trời như đang bắt đầu chuẩn bị cho một mùa thu mới, tràn đầy hứng khởi và năng lượng mới.
Điều này làm nổi bật nét đẹp riêng của thời điểm giao mùa hạ - thu, nơi sự chuyển biến của đất trời không chỉ là hiện thực mà còn là biểu tượng của sự trưởng thành và lạc quan trong cuộc sống.
6. Bài viết 'Sang thu' số 6
I. Tổng quan về bài thơ 'Sang thu'
1. Nhà thơ
Hữu Thỉnh là một nhà thơ tài năng, nổi tiếng với những sáng tác về mùa thu.
2. Tác phẩm
Cấu trúc:
Khổ 1 : Bắt đầu với những dấu hiệu của sự chuyển mùa.
Khổ 2 : Tả bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa.
Khổ 3 : Chứa đựng suy tư và trải lòng của nhà thơ.
II. Hiểu sâu về văn bản 'Sang thu'
Câu 1 (trang 71 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)
Biến đổi của đất trời sang thu được nhận thức từ những dấu hiệu như hương vị của hương ổi, gió thu đưa hương, dòng sông chảy êm đềnh, đám mây hình thành vẻ mùa hạ - thu, nắng cuối hạ rời bỏ cơn mưa.
Tâm trạng của nhà thơ hiện lên qua các từ ngữ như 'bỗng, hình như', là sự ngỡ ngàng và mơ hồ trước sự biến đổi tinh tế của thời gian.
Câu 2 (trang 71 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)
Sự nhạy cảm trong việc cảm nhận sự chuyển biến của không gian :
Hương vị: hương ổi, tín hiệu quen thuộc của mùa thu ở vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Cảm nhận bằng giác quan và thị giác.
Hình ảnh của thiên nhiên đang chuyển động: sông dềnh dàng, lũ chim vội vã, đám mây hạ - thu 'vắt nửa mình sang thu' (sự nhân hóa).
Câu 3 (trang 71 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)
Hình ảnh đặc sắc của thời điểm giao mùa : đám mây hạ - vắt nửa mình sang thu. Đây là một hình ảnh gợi cảm, mơ hồ và đầy liên tưởng, tạo nên sự huyền bí và thơ mộng của mùa thu. Đám mây như chiếc khăn voan mỏng nhẹ, mang lại sự dịu dàng và lưu luyến, phản ánh tâm trạng của nhà thơ.
Hai dòng thơ cuối 'Sấm cũng bớt bất ngờ - Trên hàng cây đứng tuổi'
Ý nghĩa thực tế: sấm giảm dần cùng với cơn mưa mùa hạ.
Ý nghĩa ẩn dụ: Con người, giống như hàng cây đứng tuổi, sau những biến động của cuộc sống, trở nên bình thản và chín chắn hơn.
III. Bài tập về 'Sang thu'
Câu 1 (trang 72 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)
Bài làm mẫu:
Mùa thu là nguồn cảm hứng để tạo ra những tác phẩm thơ đẹp, và Hữu Thỉnh đã thành công trong việc mô tả mùa thu ở thời kỳ chuyển mùa. Từ hương vị của hương ổi trong gió, ông mở ra một loạt các ý tưởng độc đáo về mùa thu, về đám mây, về hơi gió se lạnh, về dòng sông, cánh chim và cuối cùng là hình ảnh của hàng cây đứng tuổi. Với những cảm nhận tinh tế và sâu sắc, Hữu Thỉnh đã góp phần tạo nên một bản giao hưởng thơ thuần khiết cho bốn mùa.
