Top 6 Bài soạn 'Số phận con người' của M.Sô-lô-khốp lớp 12 đặc sắc

I. Giới thiệu về Sô-Lô-Khốp

Bài 1 (trang 124 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Nét mới trong truyện ngắn Số phận con người khi miêu tả chiến tranh vệ quốc:

- Cốt truyện và chi tiết thể hiện rõ bút pháp hiện thực táo bạo của Sô lô- khốp, tôn trọng tính chân thật

+ Tác phẩm không tạo ra cái kết viên mãn, để đi tới kết thúc có hậu mà mở ra nhiều khó khăn, trở ngại để tìm kiếm hạnh phúc

+ Tác giả miêu tả chân thực chiến tranh, bộ mặt thật của nó là đau khổ, chết chóc

+ Tác giả tạo ra nhiều tình tiết nghệ thuật, để thể hiện chiều sâu tính cách nhân vật

- Nhân vật

+ Xây dựng nhân vật là những người bình dị, thậm chí nhỏ bé trong các mối quan hệ phức tạp, đa dạng, tiêu biểu cho số phận con người trong chiến tranh

+ Tác giả ví con người như hai hạt cát côi cút, bị bão tố thổi bạt tới những miền hoang

+ Từ hoàn cảnh đau khổ làm nổi bật con người với tính cách kiên cường, hồn hậu, đó là những người vĩ đại

Bài 2 (trang 124 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Khi tới miền đất mới, Xô- cô – lốp bắt tay vào tìm việc để có tiền nuôi nấng Vania. Ông xin lái xe người ta không nhận, chật vật tìm việc cuối cùng ông tự mình dùng số tiền dành dụm bấy lâu mở trang trại nhỏ, cả hai cha con dốc lòng dốc sức làm việc. Những người hàng xóm mới của ông thấy thương cho sự côi cút của hai cha con nên cũng giúp hai cha con. Dần dần, hai cha con không phải lo lắng tới chuyện cơm áo, Xô-cô-lốp xin cho Vania đi học, vì thương cha nên cậu luôn nỗ lực học tập. Cuối cùng, Xô-cô-lốp cũng chờ được ngày thấy đứa con Vania bé bỏng năm nào trưởng thành, hai cha con sống hạnh phúc bên nhau.

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Tác giả

Sô Lô khốp (1905 – 1984).
Ông xuất thân trong một gia đình lao động vùng sông Đông Nga.
Ông là người tích cực trong mọi hoạt động và được phong tặng nhiều danh hiệu như anh hùng lao động , viện sĩ viện hàn lâm.
Ông nhận được giải thưởng như: giải thưởng lê nin, giải thưởng quốc gia, giải thưởng nô ben văn học.
Các tác phẩm của ông luôn phản ánh một cách chân thực cuộc sống hiện thực nước Nga.
Tác phẩm tiêu biểu: Sông Đông êm đềm, đất vỡ hoang, số phận con người.

2. Tác phẩm

Hoàn cảnh sáng tác: tác phẩm được viết từ khi chiến tranh thế giới kết thúc năm 1957, tinh thần dân chủ tràn ngập nước Nga. Đồng thời khi đó văn học nghệ thuật đi sâu vào thâm nhập tìm hiểu đời sống số phận con người.
Thể loại: tiểu thuyết anh hùng ca.
Tác phẩm thể hiện cái nhìn về cuộc sống và chiến tranh một cách toàn diện, chân thực. Sự đổi mới cách miêu tả nhân vật khám phá tính cách Nga và khí phách anh hùng, nhân hậu của người lính Xô -viết. Sự thật táo bạo được nhà văn tôn trọng trong từng câu văn, câu viết, từng chi tiết từng hình ảnh. Ông dám nói lên sự thật cay đắng, khắc nghiệt. Ông coi sứ mệnh cao cả của nghệ thuật là nói về người lao động, người nhân dân.

3. Tóm tắt tác phẩm

Câu chuyện kể về cuộc đời và số phận của anh lính lái xe An-đrây Xô-cô-lốp.

Trong những năm nội chiến, Xô-cô-lốp tham gia Hồng quân. Nạn đói xảy ra, gia đình anh bị chết. Anh phải làm nhiều nghề để kiếm sống và đã xây dựng được một gia đình hạnh phúc. Chiến tranh chống phát xít bùng nổ, anh ra trận, bị bắt làm tù binh, bị tra tấn. Khi trốn thoát về được với Hồng quân thì anh mới biết vợ và hai con gái đã bị bom sát hại trước đó hai năm. Anh tiếp tục chiến đấu và đúng vào ngày chiến thắng, con trai của anh đã hi sinh. Sau chiến tranh, anh xuất ngũ và làm lái xe cho một đội vận tải. Gặp bé Va-ni-a (mồ côi cha mẹ), anh nhận nó làm con.Cuộc sống của anh từ đó thêm khó khăn song đã ấm áp hơn. Anh phải nén chịu, giấu đi những mất mát đau đớn của thể xác và tinh thần để bé Va-ni-a được hạnh phúc. Một lần gặp rủi ro, anh bị thu bằng lái xe. Sau sự việc đó, anh lại cùng con đến Ka-sa-rư để kiếm sống.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Trang 124 sgk ngữ văn 12 tập 2

Hoàn cảnh và tâm trạng của An-đrây Xô-cô-lốp sau khi chiến tranh kết thúc và trước khi gặp bé Va-ni-a được miêu tả như thế nào?

Bài làm:
Hoàn cảnh:
Chiến tranh kết thúc An -đrây Xô -lô -cốp:
Chịu trăm ngàn cay đắng: “Tôi đã chôn chân trên đất người... cuối cùng của tôi”.
Không vợ con, không nhà cửa, không hi vọng, không trở về quê hương.
Trở thành người lang thang, ăn nhờ ở đậu, chìm trong men rượu để trốn tránh quá khứ.
Như vậy, chiến tranh tước đoạt tất cả những gì quý giá nhất: quê hương, gia đình, tình yêu thương, niềm hi vọng của người lính.
Diễn biến
Tâm trạng anh vỡ tung, mất hồn, rơi vào nỗi đau cùng cực, âm thầm chịu đựng. Sống như người lao động bình thường. Tìm đến rượu để giảm và quên hết nỗi đau, anh bế tắc không giải thoát được. Những giọt nước mắt: nỗi đau không thể diễn tả bằng lời. Tinh thần và thể chất dường như đổ sụp, trở nên như người mất hồn. Nỗi buồn đau, mất mát im đậm trên gương mặt anh “cặp mắt nguội lạnh lúc nào cũng buồn thê thảm”, vò xé trái tim anh “ trái tim tôi đã suy kiệt, đã bị chai sạn vì đau khổ”.
Chiến tranh hết anh trở về làm một người lao động bình thường nhưng vì đau khổ anh tìm đến rượu để quên nỗi đau. Những giọt nước mắt những nỗi đau không bao giờ nguôi trong lòng anh.

Câu 2: Trang 124 sgk ngữ văn 12 tập 2
Việc An-đrây Xô-cô -lốp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi tác động lớn lao đến hai cha con như thế nào? Tâm hồn ngây thơ và lòng nhân hậu của An-đrây Xô-cô-lốp được biểu hiện như thế nào? Điểm nhìn của người kể chuyện có giống điểm nhìn của nhân vật không?
Bài làm:
Việc An- đrây Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a tác động lớn đến cả hai nhân vật
Giữa lúc đang lâm vào tâm trạng buồn đau, bế tắc Xô - cô - lôp gặp bé Va - ni - a cũng là một nạn nhân đáng thương của chiến tranh. Qua việc nhận nuôi bé Va - ni - a làm con nuôi, sự ngây thơ tin tưởng, tình cảm gắn bó quyến luyến của bé đã phần nào xoa dịu trái tim đã “suy kiệt”, “chai sạn” vì đau khổ của Xô - cô - lôp. Anh đã lại có những “niềm vui không lời nào tả xiết”. Trở thành nơi nương tựa, che chở cho bé, điều đó đem lại cho anh niềm vui và hạnh phúc.
Tâm hồn ngây thơ của bé Va - ni - a và lòng nhân hậu của An - đrây Xô - cô - lôp được biểu hiện:
Với Va - ni - a: Khi được nhận làm con, Va - ni - a vô cùng sung sướng và xúc động, cậu vô cùng vui vẻ, hồn nhiên, gắn bó, quyến luyến chẳng rời người bố: áp sát vào người, ôm chặt lấy cổ, áp chặt má, bố đi vắng thì “khóc suốt từ sáng đến tối”.Đó là sự sung sướng, ngạc nhiên và hạnh phúc.
Với Xô - cô - lôp: anh đã thương cảm với số phận Va - ni - a: không cha, không mẹ, không nơi nương tựa vì thế quyết định nhận Va - ni - a là con và rồi chăm sóc chu đáo như con đẻ. Anh đã âm thầm chịu đựng những đau khổ vì sợ Va - ni - a đau khổ. Có cậu bé, anh thấy mình như được hồi sinh, anh thấy mọi thứ như bắt đầu trở nên “êm dịu hơn". Như vậy, chính lòng nhân ái đã giúp anh vượt qua cô đơn. Tình cảm giữa họ là tình cảm chân thành thắm thiết của hai người đều phải chịu những mất mát lớn trong chiến tranh. Họ gặp nhau một cách ngẫu nhiên nhưng khi gặp nhau họ lại khăng khít với nhau, yêu thương nhau, bù đắp cho nhau.
Điểm nhìn của An - đrây Xô - cô - lôp hoàn toàn trùng khớp với điểm nhìn của tác giả: “Cái chính ở đây là phải biết kịp thời quay mặt đi. Cái chính ở đây là đừng làm tổn thương trái tim em bé, đừng để cho em thấy những giọt nước mắt đàn ông hiếm hoi nóng bỏng lăn trên má anh”. Đó là điểm nhìn chan chứa yêu thương, hướng tới cuộc sống bình yên, tâm hồn trong sáng của trẻ thơ, mang đậm giá trị nhân đạo.

Câu 3: Trang 124 sgk ngữ văn 12 tập 2
An-đrây Xô-cô-lốp đã vượt lên nỗi đau và sự cô đơn như thế nào (khó khăn trong đời thường, chiêm bao ám ảnh và nỗi đau khôn nguôi)?
Bài làm:
Cuộc đời cô đơn, đau khổ với những khó khăn chồng chất của An - đrây Xô - cô - lôp đã được miêu tả hết sức sinh động, chân thực:
Những khó khăn trong việc chăm sóc bé Va - ni- a. Rồi những rủi ro trong công việc như xe của anh quét nhẹ phải con bò nên anh bị tước bằng, bị mất việc, phải đi phiêu bạt để kiếm sống. Bên cạnh đó, thể chất anh cũng yếu dần đi “trái tim tôi đã suy kiệt, đã chai sạn vì đau khổ”. Nỗi ám ảnh anh không dứt, hầu như đêm nào thức giấc gối “cũng ướt đẫm nước mắt”. Anh đã và đang phải gánh chịu những nỗi đau không gì bù đắp nổi, thời gian cũng không xoa dịu được vết thương trong lòng.
Sức mạnh vượt qua khó khăn: Nhờ vào tấm lòng nhân hậu, lòng yêu thương con người, nhân hậu và bản lĩnh kiên cường, lòng dũng cảm. Anh là tiêu biểu cho số phận và vẻ đẹp tâm hồn nước Nga.

Câu 4: Trang 124 sgk ngữ văn 12 tập 2
Nhận xét về thái độ kể chuyện. Ý nghĩa lời trữ tình ngoại đề ở cuối tác phẩm
Bài làm:
Ta có thể thấy rõ truyện ngắn Số phận con người được xây dựng theo lối truyện lồng trong truyện, ở đây có hai người kể chuyện một là An-đrây Xô-cô-lốp và thứ hai là tác giả. Thái độ của người kể chuyện: sự tin tưởng vào một thế hệ tương lai qua hình ảnh chú bé Va - ni- a: “ Nghĩ rằng người Nga đó, con người có ý chí kiên cường, sẽ đứng vững được và sống bên canh bố, chú bé kia khi lớn lên sẽ có thể đương đầu với mọi thử thách...”.
Lời trữ tình ngoại đề: là lời giã bài cảm xúc của nhà văn với bạn đọc: “Hai con người côi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ... nếu như Tổ quốc kêu gọi”. Thể hiện ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm: Tác giả bày tỏ khâm phục và tin tưởng ở tính cách Nga kiên cường. Đồng thời, nhắc nhở và kêu gọi sự quan tâm của xã hội đối với nhân cách con người và góp tiếng nói lên án chiến tranh phi nghĩa.

Câu 5: Trang 124 sgk ngữ văn 12 tập 2
Theo anh(chị), qua đoạn trích này, Sô-lô-khốp nghĩ gì về số phận con người?
Bài làm:
Suy nghĩ của Sô-lô-khốp về số phận con người:
Số phận con người” tập trung khám phá nỗi bất hạn của con người trong chiến tranh. Tuy viết về những đau thương mất mát trong chiến tranh khốc liệt, tác giả vẫn giữ vững niềm tin ở tính cách Nga kiên cường cũng như lòng tin ở cuộc sống. Sô­ lô­ khốp thông báo trước muôn vàn khó khăn và trở ngại mà con người phải vượt qua trên con đường vươn tới tương lai và hạnh phúc. Ông tin tưởng rằng: Con người vượt qua bất hạnh bằng tình yêu thương và lòng nhân ái. Tác giả tin tưởng vào tương lai của nước Nga.

Luyện tập
Bài tập 1: Luyện tập trang 124 sgk ngữ văn 12
Tìm cái mới của truyện ngắn Số phận con người trong miêu tả cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của nhân dân Liên Xô.
Bài làm:
Cái mới của truyện ngắn Số phận con người trong việc miêu tả cuộc chiến tranh vệ quốc của nhân dân Liên Xô
Ông miêu tả cuộc chiến tranh trong bộ mặt thật của nó, trong đau khổ , chết chóc, máu me: Nhân vật chính trong tác phẩm là Xô cô lốp, một anh binh nhì trong Hồng quân, đại diện của hàng triệu người lính bình thường, gánh trên vai toàn bộ gánh nặng của cuộc chiến tranh. Xô cô lốp phải vượt qua bao gian khổ của thời chiến cũng như thời bình. Đó là người anh hùng vô danh, là chiến sĩ kiên cường với 1 trái tim nhân hậu
Tài nghệ của tác giả còn được thể hiện ở cách kể chuyện, tả cảnh, chọn lọc chi tiết, vẽ chân dung và dõi theo tâm trạng nhân vật. Sự ngưỡng mộ và cảm thông của nhà văn được gửi gắm qua phong cảnh, cách mô tả, và lời nói trữ tình ngoại đề của người kể chuyện.

Bài tập 2: trang 124 sgk ngữ văn 12 tập
Tưởng tượng và viết một đoạn văn về cuộc sống tương lai của hai bố con An-đrây Xô-cô-lốp
Bài làm:
Mới đó mà đã qua mười năm cậu bé Va-ni-a bé nhỏ ngày nào đã lớn trở thành chàng thanh niên khỏe mạnh. Cậu đã trở thành một nhà báo lớn làm cho tòa soạn Mat-xcơ-va. Cậu luôn dành thời gian đi khắp nước Nga để giúp đỡ những em nhỏ mồ côi và gặp khó khăn trong cuộc sống. Mặc dù công việc bận rộn nhưng cậu luôn dành thời gian chăm sóc bố An-đrây Xô-cô-lốp. Hai cha con sẽ dành cho nhau vào cuối tuần cùng nhau ân tối, đi câu , trượt tuyết và ngắm hàng bạch dương trắng xóa. Về phần An-đrây Xô-cô-lốp, mặc dù đã có tuổi nhưng ông vẫn khỏe lắm, ông dành thời gian chăm sóc vườn, làm từ thiện viết văn.

Câu 1 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

* Hoàn cảnh đau thương của Xô-cô-lốp:

+ Mất gia đình, mất quê hương vì chiến tranh, anh chìm trong cảm giác cô đơn và đau khổ.

+ Cuộc sống trở nên vô nghĩa, anh trải qua những thăng trầm, chìm đắm trong men rượu để tránh nhìn nhận quá khứ.

+ Tình yêu, hi vọng, và niềm tin tan biến, để lại một tâm hồn vỡ nát.

* Tâm trạng:

+ Rơi vào nỗi đau cùng cực, mất mát lớn và sự cô đơn.

+ Hành trình tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống, vượt qua nỗi đau bằng những giọt nước mắt không thể diễn tả bằng lời.

=> Anh là biểu tượng sống đẹp trong khó khăn, là tấm gương sáng với tinh thần phi thường và lòng nhân hậu.

Câu 2 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

- Việc Xô - cô - lốp nhận nuôi bé Va - ni - a tạo ra điểm đảm bảo lớn đối với cả hai:

+ Họ tìm lại ý nghĩa sống và niềm vui qua tình yêu thương, sự chăm sóc của nhau.

+ Sống hạnh phúc, tràn đầy niềm vui và hy vọng, họ thấy hạnh phúc khi có nhau.

+ Tình yêu và sự chăm sóc giúp họ vượt qua những tổn thương, đau khổ từ chiến tranh.

- Tâm hồn thuần khiết của Va - ni - a và lòng nhân ái của Xô - cô - lốp:

* Va - ni - a:

+ Hạnh phúc và xúc động khi có một gia đình mới.

+ Sự trong sáng, hồn nhiên của trẻ thơ qua những hành động và tình cảm với Xô - cô - lốp.

+ Những dấu hiệu của sự quay trở lại hạnh phúc, niềm tin.

* Xô - cô - lốp:

- Cảm thông với số phận của Va - ni - a và quyết định nhận nuôi.

- Chăm sóc chu đáo, tình cảm nhưng cũng chịu đựng đau khổ vì lo lắng cho Va - ni - a.

- Sự hồi sinh, cảm giác bình yên trở lại khi có Va - ni - a.

=> Tình yêu thương chân thành, sự đồng cảm giữa hai cha con là nguồn động viên mạnh mẽ.

Câu 3 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

* Vượt qua khó khăn với tinh thần trách nhiệm và nghị lực phi thường:

- Sô-phô-lốp không chấp nhận số phận, mà vận dụng trách nhiệm và nghị lực để vượt qua khó khăn.

- Tình yêu thương và trách nhiệm với Va-ni-a giúp anh thay đổi và đối mặt với cuộc sống.

- Hành trình tìm việc mới, từ bỏ rượu, và chăm sóc con là những cử chỉ chứng minh sức mạnh tâm hồn của anh.

* Sức mạnh vượt qua:

- Dựa vào lòng nhân hậu, tình yêu thương trẻ con để vượt qua mọi thách thức.

- Bản lĩnh và lòng dũng cảm trước mọi khó khăn cuộc sống đặt ra.

=> Xô-cô-lốp là biểu tượng của lòng kiên trì và lạc quan trong việc vượt qua khó khăn.

Câu 4 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

- Người kể chuyện diễn đạt sự xúc động, lòng yêu quý với tình cảm cha con và lòng nhân ái của Xô - cô -lốp.

- Trích dẫn trữ tình ngoại đề:

+ Thể hiện lòng quý mến và khâm phục trước tình cảm và lòng nhân ái của Xô - cô -lốp.

+ Hướng tới một tương lai tốt đẹp qua hình ảnh của Va - ni - a.

+ Tin vào sức mạnh và những đóng góp to lớn của thế hệ như Xô - cô -lốp và nhân dân Nga trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước.

=> Một lời nhắc nhở về sự quan tâm và trách nhiệm của cộng đồng đối với những số phận bất hạnh.

Câu 5 (124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Với Sô-lô-khốp: Mỗi người có số phận khác nhau, đau khổ và mất mát có thể đến, nhưng niềm tin và hạnh phúc vẫn tồn tại nếu con người biết chia sẻ, yêu thương và hỗ trợ nhau.

Luyện tập

Câu 1 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

- Sô-lô-khốp mô tả chiến tranh không chỉ là sự đau khổ, chết chóc, máu me, mà còn là cơ hội mới để nhìn nhận cuộc sống sau chiến tranh.

- Những nhân vật trong tác phẩm không phải anh hùng lịch sử, mà là những con người bình thường, nhỏ bé đại diện cho số phận của con người trong chiến tranh.

- Cuộc sống đau khổ của Xô-cô-lốp thể hiện sự mạnh mẽ và nhân ái của con người Nga.

- Truyện kết thúc với lời trữ tình, kêu gọi sự quan tâm và trách nhiệm đối với những số phận cá nhân.

Câu 2 (124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Cha con Sô-cô-lốp dừng chân ở một ngôi làng nhỏ, nơi họ tìm thấy niềm vui và tình yêu thương giữa những khó khăn của cuộc sống hậu chiến.

Tóm tắt

Mùa xuân 1946, 'tôi' gặp Sô-cô-lốp và nghe câu chuyện đầy xúc động về cuộc sống khó khăn và niềm tin vào con người.

...

Bố cục (3 phần)

Phần 1: Trước khi gặp nhau

Phần 2: Cuộc gặp gỡ

Phần 3: Sức mạnh của con người Nga

Nội dung chính

Xô-cô-lốp - Biểu tượng sống đẹp trong khó khăn

Kiến thức cần đạt

Trích đoạn từ tuyển tập Mi-khai-in-Sô-lô-khốp, phiên bản dịch của Nguyễn Duy Bình, NXB Cầu vồng, Mát-xcơ-va, 1987, thuộc bài học tuần 27 - Ngữ văn 12 với những mục tiêu nắm bắt sau:

- Thấu hiểu tính cách kiên cường và nhân ái của nhân vật Nga qua bút pháp táo bạo và nghệ thuật truyện ngắn của Sô-lô-khốp.

- Tin rằng ý chí và nghị lực con người có thể vượt qua mọi gian khó, nổi lên trên số phận éo le.

Bài 1 trang 124 Ngữ văn 12. Hoàn cảnh và tâm trạng của An-đrây Xô-cô-lốp sau chiến tranh, trước khi gặp bé Va-ni-a được mô tả thế nào?

Trả lời:

- Sau khi thoát khỏi tù binh, Xô-cô-lốp đau lòng khi biết vợ và hai con đã bị giết hại. Niềm hy vọng cuối cùng của anh là A-na-tô-li, đứa con trai yêu quý, nhưng cũng định mệnh đau buồn đã rơi vào tay kẻ thù.

Đau khổ đến mức 'người mất hồn', Xô-cô-lốp trở thành người đơn độc, lang thang, và chìm đắm trong nỗi đau bất tận.

- Rơi vào bế tắc, Xô-cô-lốp lái xe cho nông trường, tìm đến rượu để dịu bớt nỗi đau.

- Xô-cô-lốp khóc trước bé Va-ni-a, nạn nhân của chiến tranh, thể hiện nỗi đau không lời trước sự ác độc của số phận.

Bài 2 trang 124 Ngữ văn 12. Việc An-đrây nhận cậu bé Va-ni-a làm con nuôi ảnh hưởng thế nào đến tâm hồn của họ?

Trả lời:

- Việc nhận Va-ni-a như con nuôi đem lại ý nghĩa sâu sắc cho cả hai.

+ Bé Va-ni-a có mái ấm gia đình, được chăm sóc từ Xô-cô-lốp.

+ An-đrây tìm lại ý nghĩa cuộc sống và tình yêu thương từ việc chăm sóc Va-ni-a.

- Tâm hồn thuần khiết của Va-ni-a và lòng nhân ái của Xô-cô-lốp được thể hiện qua các hành động và cảm xúc:

+ Va-ni-a - mặc dù nghèo đói, ăn xin, nhưng vẫn giữ được sự trong sáng và hồn nhiên.

+ Xô-cô-lốp - nhận Va-ni-a như con đẻ, chăm sóc và yêu thương như cha ruột.

Bài 3 trang 124 Ngữ văn 12. Làm thế nào An-đrây Xô-có-lốp vượt lên trên nỗi đau và sự cô đơn?

Trả lời:

- Tinh thần trách nhiệm và nghị lực phi thường của Xô-cô-lốp giúp anh vượt qua khó khăn.

- Nhận Va-ni-a làm con nuôi mang đến thách thức nhưng cũng là nguồn động viên và ý nghĩa mới cho cuộc sống của anh.

- Mặc dù vẫn còn đau khổ về quá khứ, nhưng Xô-cô-lốp không ngừng vươn lên, thể hiện tính chân thật của con người sau chiến tranh.

Bài 4 trang 124 Ngữ văn 12. Nhận xét về thái độ của người kể chuyện và ý nghĩa lời trữ tình ở cuối truyện?

Trả lời:

- Người kể chuyện thể hiện lòng khâm phục và quý mến đối với bản lĩnh, lòng nhân hậu của Xô-cô-lốp.

- Lời trữ tình cuối cùng kêu gọi sự quan tâm và trách nhiệm của xã hội đối với những người bất hạnh.

- Tin tưởng vào tương lai qua hình ảnh của bé Va-ni-a, đặt niềm tin vào sức mạnh và cống hiến của những thế hệ Nga xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Bài 5 trang 124 Ngữ văn 12. Theo bạn, tác giả Sô-lô-khốp nghĩ gì về số phận con người?

Trả lời:

- Sô-lô-khốp thể hiện niềm tin vào sức mạnh của con người, khám phá những khía cạnh đau khổ, mất mát, nhưng vẫn giữ niềm tin và hy vọng vào hạnh phúc của cuộc sống.

- Tác giả tin rằng con người, khi đoàn kết và yêu thương nhau, có thể vượt qua mọi thách thức của số phận và tạo nên hạnh phúc.

Luyện tập

Câu 1 luyện tập trang 124 Ngữ văn 12

Yêu cầu: Phân tích cái mới trong truyện ngắn 'Số phận con người' qua miêu tả về chiến tranh vệ quốc của nhân dân Liên Xô.

Trả lời:

- Sự độc đáo của truyện là cách miêu tả chiến tranh thực tế và táo bạo của Sô-lô-khốp.

- Tác phẩm không lạc quan hóa hiện thực, mà thách thức người đọc với những khía cạnh khó khăn và gian truân mà con người phải đối mặt.

- Thông qua những tình huống nghệ thuật và chi tiết cảm xúc, tác giả làm sáng tỏ tính cách và tâm hồn của nhân vật, đặc biệt là nhân dân Nga bình thường.

Câu 2 luyện tập trang 124 Ngữ văn 12

Đoạn văn viết tiếp câu chuyện về cha con Anđrây Xô-cô-lốp: Tưởng tượng và viết một đoạn văn về cuộc sống tương lai của họ.

Trả lời:

- Sau những khó khăn và đau khổ, cuộc sống của Xô-cô-lốp và Va-ni-a dần lấy lại sức sống.

- Anh con sống hạnh phúc, với công việc ổn định và tình yêu thương từ nhau.

- Xô-cô-lốp trở thành nguồn động viên và tâm huyết cho cộng đồng xung quanh, chia sẻ câu chuyện của mình để truyền động lực cho những người khác.

- Cuộc sống tương lai của họ là minh chứng cho sức mạnh và lòng nhân ái có thể thay đổi số phận con người.

ĐỀ XUẤT ĐỌC - HIỂU

Câu 1

Mô tả tác phẩm: An-đrây Xô-cô-lốp, một chiến sĩ Hồng quân Liên Xô, đã tham gia chiến đấu chống phát xít trong Thế chiến thứ hai và phải chịu nhiều tổn thất lớn: anh bị thương, bị địch bắt, gia đình anh tan nát. Trở về cuộc sống bình thường, anh gặp Va-ni-a, một đứa trẻ mồ côi, và quyết định nhận nuôi. Tuy nhiên, số phận lại trở ngại họ khi Xô-cô-lốp gặp nhiều khó khăn trong công việc lái xe. Cuộc sống khó khăn đẩy họ rời khỏi nơi ở hiện tại để tìm kiếm may mắn mới.

Câu 2

Trong những lúc khó khăn, An-đrây Xô-cô-lốp gặp Va-ni-a, một đứa trẻ mồ côi với vẻ ngoại hình cơ bản nhưng đôi mắt long lanh. Tình cảm yêu thương giữa họ không chỉ sưởi ấm trái tim cô đơn của Xô-cô-lốp mà còn mang lại niềm vui cho cả hai. Sức mạnh của tình yêu thương giúp họ vượt qua những thử thách khó khăn.

Câu 3

Trong bối cảnh hậu chiến tranh, Xô-cô-lốp không chỉ đối mặt với nỗi đau và cô đơn của mình mà còn đảm nhận trách nhiệm cao cả với việc nuôi dưỡng Va-ni-a. Mặc dù anh gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống, nhưng tình bạn và lòng tin vào sức mạnh của con người giúp anh vượt qua mọi khó khăn.

Câu 4

Truyện lồng vào đó suy nghĩ của Xô-cô-lốp và cách tác giả thể hiện nhân vật này. Ngôn từ thô tự nhiên của Xô-cô-lốp được tác giả tái hiện chân thực, khiến độc giả cảm nhận được tính cách hồn nhiên, chân thành và dễ xúc động của nhân vật. Tác giả cũng thể hiện sự kính trọng và tôn trọng đối với nhân vật và khuyến khích sự quan tâm của xã hội đối với những số phận khó khăn.

Câu 5

Xô-cô-lốp thể hiện lòng tin mạnh mẽ vào tính cách kiên cường của con người Nga, đặt niềm tin vào khả năng vượt qua khó khăn của mình và Va-ni-a trong tương lai. Tác giả kêu gọi sự quan tâm và trách nhiệm của xã hội đối với những người gặp khó khăn, nhất là những đứa trẻ mồ côi.

THỰC HÀNH

Bài tập 1

Tác phẩm Số phận con người mở cửa sổ tâm hồn đọc giả, nhìn nhận chiến tranh không chỉ qua góc nhìn anh hùng mà còn qua những khía cạnh đau thương của những người lính và gia đình họ. Bằng cách này, tác giả tạo nên một bức tranh đầy đủ và chân thực về chiến tranh và nhân loại.

Bài tập 2

Với tưởng tượng, học sinh có thể mô tả cuộc sống tương lai của Xô-cô-lốp và Va-ni-a sau khi họ tìm kiếm may mắn mới. Có thể kể về họ xây dựng một cuộc sống mới, vượt qua khó khăn và giữ vững tinh thần lạc quan trong mọi tình huống.

6. Tạo điểm nhấn với 'Số phận con người' số 6

I- Khám phá tổng quan về truyện ngắn Số phận con người

1. Tác giả

Sô- lô- khốp, người xuất thân từ gia đình lao động ở sông Đông, Nga
Ông là một nhà văn hiện thực vĩ đại, được tặng nhiều danh hiệu cao quý
Sô- lô- khốp, người luôn phản ánh chân thật thời đại, với những hình ảnh đậm chất nhân văn và tâm lý

2. Tác phẩm

Số phận con người được viết năm 1957, mười hai năm sau chiến tranh
Tác phẩm mở ra một chân trời mới cho văn học Xô viết
Nó không chỉ là một tác phẩm anh hùng ca, mà còn là một bức tranh toàn cảnh về cuộc sống và con người

II- Soạn bài Số phận con người

Câu 1 trang 124 SGK văn 12 tập 2:

Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô- lô- cốp sau chiến tranh và trước khi gặp bé Va- ni-a:

Chịu trăm ngàn cay đắng với vết thương của chiến tranh, mất vợ và con gái do bom, con trai hy sinh

Tâm trạng tan nát, mất hồn, sống như một người lao động bình thường, tìm kiếm quên lãng qua rượu
Nước mắt rơi, làm bộc lộ nỗi đau khôn cùng

Câu 2 trang 124 SGK văn 12 tập 2:

Việc Xô- lô- cốp nhận nuôi bé Va- ni- a đã tác động mạnh mẽ đến cả hai cha con:

Xô- lô- cốp tìm thấy ý nghĩa cuộc sống và bình yên thông qua việc chấp nhận Va- ni- a làm con nuôi
Va- ni- a có được mái ấm gia đình và tình thương của cha mình
Bé Va- ni- a với khuôn mặt lấm lem, quần áo bẩn, nhưng đôi mắt sáng lạnh
Tình cảm hồn nhiên và vui sướng khi được nhận làm con nuôi

Câu 3 trang 124 SGK văn 12 tập 2:

Cách Xô- lô- cốp vượt lên trên nỗi đau và cô đơn:

Chấp nhận cuộc sống, tự nhận mình là bố của Va- ni- a, hạnh phúc với tình cha con, chăm sóc từng chi tiết cho Va- ni- a
Không để nỗi đau làm tổn thương trái tim nhỏ bé, nén lấy mọi đau khổ để tâm hồn trẻ thơ được bình yên
Hai cha con lang thang tìm kiếm việc làm sau khi Xô- lô- cốp bị mất bằng lái

Câu 4 trang 124 SGK văn 12 tập 2:

Thái độ của người kể chuyện: đồng cảm với số phận bất hạnh của hai cha con, tin tưởng vào một cuộc sống tốt đẹp hơn

Ý nghĩa lời trữ tình ngoại đề: nhắc nhở và kêu gọi sự quan tâm, trách nhiệm của xã hội đối với từng số phận cá nhân

Câu 5 trang 124 SGK văn 12 tập 2:

Cảm nghĩ của Sô- lô- khốp về số phận con người: Bạn có thể gặp nhiều đau thương và mất mát, nhưng đừng bao giờ mất đi niềm tin và hy vọng. Chỉ cần có tình yêu, chúng ta có thể vượt qua mọi khó khăn và làm dịu đi những nỗi đau

III- Luyện tập truyện ngắn Số phận con người

Câu 1 trang 124 SGK văn 12 tập 2:

Cái mới của truyện ngắn Số phận con người khi mô tả chiến tranh vệ quốc của nhân dân Liên Xô: Sô- lô- khốp không chỉ ca tụng chiến thắng mà còn hé lộ góc khuất và đau đớn chiến tranh để lại, đồng thời báo hiệu một cuộc sống khó khăn và thách thức mà con người phải đối mặt sau chiến tranh

Câu 2 trang 124 SGK văn 12 tập 2:

Tưởng tượng về cuộc sống của hai cha con Xô- cô- lốp

Sau những ngày dài đi lang thang, vượt qua nhiều con đường, hai bố con cuối cùng đã đến Ka- sa- rư. Va- ni- a vẫn là chú chim con tíu tít, luôn bên cạnh bố và dần làm quen với cuộc sống mới. Hàng ngày, Xô- cô- lốp vẫn làm việc vất vả để bảo đảm cuộc sống cho hai cha con, và nhờ có Va- ni- a, anh cảm thấy bớt hiu quạnh, tìm thấy lý do để sống. Chiến tranh đã qua đi, mất mát và đau thương không bao giờ phai nhạt, nhưng con người vẫn phải tiến về phía trước. Va- ni- a còn có một tương lai rực rỡ đang chờ đợi, và Xô- cô- lốp, người đàn ông đã trải qua nhiều sóng gió, liệu có cần những khoảnh khắc để sống cho chính bản thân mình không?