Top 6 Bài soạn 'Thứ tự kể trong văn tự sự' lớp 6 đáng đọc

I. Khám phá thứ tự kể trong văn tự sự

Câu 1. Trình bày sự kiện ông lão đánh cá và con cá vàng:

Một ông lão nghèo đi đánh cá và kéo lên con cá vàng. Con cá xin ông tha mạng và hứa trả ơn.

Ông lão kể cho vợ, bị mắng và bắt đi xin cá vàng.

Mụ muốn máng lợn, rồi nhà lớn, rồi nhất phẩm phu nhân, rồi nữ hoàng.

Con cá giận, lấy lại tất cả và ông lão về nhà thấy vợ ngồi bên túp lều rách nát.

- Sự kiện diễn ra theo trình tự thời gian.

+ Đặc điểm chung của truyện dân gian.

+ Mục đích làm nổi bật lòng tham của mụ vợ.

Câu 2. Thứ tự ngược: bắt đầu từ hậu quả xấu rồi mới là nguyên nhân.

+ Tăng cường tính ấn tượng, gây chú ý cho người đọc.

II. Thực hành

Bài 1 (trang 98 sgk ngữ văn 6 tập 1)

- Trình tự ngược: từ thực tại đến quá khứ, qua góc nhìn của “tôi”.

- Sử dụng ngôi thứ nhất.

- Hồi tưởng làm tăng ấn tượng về kỉ niệm giữa “tôi” và Liên.

Bài 2 (trang 99 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Mở bài: Giới thiệu hoàn cảnh, lần đầu tiên đi chơi xa (từ thực tại đến hồi tưởng).

Thân bài:

- Lần đầu đi chơi xa là khi nào?

- Đến đâu? Biển, núi, thành phố hay làng quê?

- Những cảnh đẹp gặp trong chuyến đi?

- Kỉ niệm ấn tượng nhất?

- Điều gì khiến ấn tượng và nhớ mãi?

Kết bài: Cảm xúc sau chuyến đi xa

I. Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự

Bài 1 trang 97 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Em hãy tóm tắt các sự việc trong truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng và cho biết các sự việc trong truyện được kể theo thứ tự nào? Kể theo thứ tự đó tạo nên hiệu quả nghệ thuật gì?

Trả lời

– Ông lão đánh cá và bắt được cá vàng hứa trả ơn.

– Mụ vợ đòi ông lão mang cá vàng đổi cái máng lợn mới, cá nhà đẹp, làm nhất phẩm phu nhân, làm nữ hoàng, cuối cùng làm Long Vương.

– Các sự việc được sắp xếp theo thứ tự tăng tiến, thể hiện sự tham muốn vô độ của mụ vợ và dẫn đến kết cục bi tráng cho ông lão và mụ vợ.

Bài 2 trang 97 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Đọc bài văn về thằng Ngỗ bị chó cắn và trả lời câu hỏi:

– Ngỗ bị chó cắn và kêu cứu, nhưng không ai giúp đỡ.

– Thằng Ngỗ từng chơi xỏ người dân với trò giả vờ cháy nhà để lừa gạt.

– Sự việc được kể theo thứ tự ngược, bắt đầu từ hậu quả xấu (Ngỗ bị chó cắn) rồi lần lượt lý giải nguyên nhân (Ngỗ trò chơi xỏ người dân).

II. Luyện tập

Bài 1 trang 99 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Đọc câu chuyện về chuyến đi xa của em và trả lời câu hỏi:

– Lần đầu em được đi chơi xa và những điều thú vị em trải nghiệm.

– Tâm trạng và sự phấn khích của em trong chuyến đi.

– Sự việc được kể ngược, bắt đầu từ kết quả vui vẻ của chuyến đi (trở thành bạn thân với Liên) rồi lần lượt giải thích nguyên nhân (ban đầu ghét Liên).

Bài 2 trang 99 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Cho đề văn: “Kể câu chuyện lần đầu em được đi chơi xa”.

– Mở bài: Lý do chuyến đi và chuẩn bị.

– Thân bài: Mô tả hành trình, cảm nhận và trải nghiệm.

– Kết bài: Suy nghĩ về chuyến đi và mong ước.

Ghi nhớ

Khi kể chuyện, thứ tự sự việc có thể được sắp xếp để tạo nên hiệu quả nghệ thuật hoặc làm tăng sự hấp dẫn cho người đọc.

I. TÌM HIỂU THỨ TỰ TRONG VĂN TỰ SỰ

Trả lời câu 1 (trang 97 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Em hãy tóm tắt những sự kiện trong câu chuyện 'Ông lão đánh cá và con cá vàng' và cho biết chúng được kể theo thứ tự nào? Thứ tự này tạo ra ấn tượng nghệ thuật gì?

Lời giải chi tiết:

Nội dung câu chuyện 'Ông lão đánh cá và con cá vàng':

- Ông lão đi biển đánh cá

- Ông lão bắt được con cá vàng và thả nó, nhận lời hứa của con cá vàng.

- Mỗi lần ông lão ra biển, gặp con cá vàng và kết quả của mỗi lần.

+ Lần thứ nhất, mụ muốn cái máng lợn mới.

+ Lần thứ hai, mụ quát to hơn và đòi một cái nhà lớn

+ Lần thứ ba, mụ vợ mắng như tát nước vào mặt, bắt ông lão đi xin cho mụ làm nhất phẩm phu nhân.

+ Lần thứ tư, mụ nổi trận lôi đình đòi cá cho làm nữ hoàng.

+ Lần thứ năm, mụ đòi làm long vương và bắt cá phục vụ.

- Con cá vàng tức giận lấy lại mọi thứ đã cho, ông lão trở về và thấy mụ vợ ngồi cạnh túp lều rách nát.

Thứ tự câu chuyện tuân theo thứ tự thời gian tuyến tính.

+ Thứ tự này tăng dần theo những mong muốn tham lam của mụ vợ.

+ Điều này là đặc trưng chung của các câu chuyện dân gian.

Trả lời câu 2 (trang 97 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Đọc bài văn trang 97 - 98 SGK Ngữ văn 6 tập 1 và cho biết thứ tự thực tế của các sự kiện trong bài văn đã diễn ra như thế nào? Kể theo thứ tự này có tác dụng nhấn mạnh điều gì?

Lời giải chi tiết:

Thứ tự của các sự kiện như sau:

- Ngỗ mồ côi cha mẹ, không có người hướng dẫn, trở nên lêu lổng, hư hại, bị mọi người đẩy xa.

- Ngỗ tìm cách trêu chọc, lừa dối mọi người, làm họ mất lòng tin.

- Khi Ngỗ bị chó dại cắn, kêu cứu thì không ai đến giúp.

- Ngỗ bị chó cắn, phải bị băng bó, tiêm thuốc chống dại.

* Thứ tự kể: bắt đầu từ hậu quả xấu rồi ngược lên kể nguyên nhân. Cách kể này làm nổi bật ý nghĩa của một bài học.

II. LUYỆN TẬP

Trả lời câu 1 (trang 98 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Đọc câu chuyện trang 98-99 SGK Ngữ văn 6 tập 1 và trả lời câu hỏi:

Câu chuyện được kể theo thứ tự nào? Chuyện được kể theo ngôi nào? Yếu tố hồi tưởng đóng vai trò như thế nào trong câu chuyện?

Lời giải chi tiết:

- Thứ tự kể của câu chuyện: kể ngược, theo dòng hồi tưởng của nhân vật.

- Ngôi kể: Ngôi thứ nhất.

- Yếu tố hồi tưởng đóng vai trò như một chất keo kết nối, nối liền các sự kiện quá khứ, hiện tại hòa quyện với nhau.

Trả lời câu 2 (trang 99 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Cho đề văn: 'Kể câu chuyện lần đầu em được đi chơi xa'

Em hãy tìm hiểu đề và lập dàn bài.

Lời giải chi tiết:

* Lập dàn ý theo hai cách kể và hai ngôi kể đã học:

- Cách kể 1: Theo thứ tự thời gian.

- Ngôi kể 3: Tác giả che giấu bản thân mình.

- Cách kể 2: Đi xa, nhớ lại và kể.

- Ngôi kể 1: Tác giả sử dụng ngôi tôi.

* Phải làm rõ những điều sau:

- Lí do được đi chơi? Đi đâu? Đi với ai? Khi nào chuyến đi diễn ra?

- Những sự kiện trong chuyến đi.

- Những ấn tượng của em trong và sau chuyến đi.

Dàn bài chi tiết

Mở đầu:

– Lí do của chuyến đi xa và địa điểm đến.

– Chuẩn bị cho chuyến đi và bắt đầu hành trình.

Phần chính:

1. Cảnh quan dọc theo đường đi.

– Phong cảnh, những điểm đặc sắc.

– Tâm trạng của em và thái độ của mọi người trên đường.

2. Khi đến nơi.

– Hoạt động đầu tiên.

– Kể về các hoạt động thú vị và nổi bật tiếp theo (lưu ý: chọn kể về nhiều loại hoạt động khác nhau để làm cho bài viết phong phú; sắp xếp thứ tự kể theo thời gian. Mỗi hoạt động nên được kể trong một đoạn văn có sự kết hợp giữa việc kể và mô tả cảnh vật, hoạt động,...).

3. Kết thúc chuyến đi

– Sự chuẩn bị để trở về.

– Cảnh quan, tâm trạng, và hoạt động trên đường trở về.

Kết luận:

- Sự suy ngẫm về chuyến đi.

- Những ước mơ.

I - KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG

Về thứ tự kể câu chuyện, có hai cách cơ bản :

- Thứ nhất, có thể kể các sự vật liên tiếp nhau theo trình tự thời gian, việc gì xảy ra trước kể trước, việc gì xảy ra sau kể sau, cho đến khi kết thúc câu chuyện (kể “xuôi”). .

- Thứ hai, có thể kể lại những sự việc vừa diễn ra, sau đó để cho nhân vật nhớ lại mà kể tiếp các việc đã xảy ra trước đó (kể “ngược”).

II - HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU BÀI

Câu 1. Sau khi tóm tắt lại các sự việc chính trong truyện ông lão đánh cá và con cá vàng, ta thấy câu chuyện được kể theo trình tự thời gian (kể “xuôi”). Hiệu quả nghệ thuật mà cách kể này mang lại là: Thứ tự gia tăng của lòng tham của mụ vợ ông lão đánh cá - có ý nghĩa phê phán rất rõ. Muốn thể hiện được sự gia tăng của lòng tham ấy, chỉ có thể kể theo trình tự thời gian. Đây cũng là đặc trưng chung về thứ tự kể của các truyện dân gian.

Câu 2. Câu chuyện Ngỗ bị chó cắn được kể theo thứ tự ngược (kể sự việc vừa diễn ra, trên cơ sở đó nhớ lại chuyện quá khứ ; nói cách khác bắt đầu từ hậu quả xấu (bị chó cắn mà không ai đến cứu) rồi ngược lên kể nguyên nhân (vì Ngỗ đã từng đánh lừa mọi người).

Kể theo thứ tự này có tác dụng nhấn mạnh, gây ấn tượng cho người đọc về một bài học nhớ đời, đó là: nói dối hại thân

III - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

Câu 1. Đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi (SGK, trang 98, 99)

- Em đọc kĩ câu chuyện, chú ý xem các sự việc được kể theo trình tự thời gian (trình tự xuôi) hay không theo trình tự thời gian (trình tự ngược), (kể theo dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi”)

- Muốn biết truyện được kể theo ngôi nào, em đọc lại và cho biết: Người kể tự xưng là tôi, vậy đại từ tôi thuộc ngôi thứ mấy? (ngôi thứ nhất)

- Yếu tố hồi tưởng (sự hồi tưởng, nhớ lại của nhân vật “tôi”) trong truyện có tác dụng gì đối với thứ tự kể ? (Là yếu tố có tác dụng làm cơ sở cho việc kể ngược, kể theo thứ tự ngược.)

Câu 2. Tìm hiểu đề và lập dàn bài cho đề văn: “Kể câu chuyện lần đầu em được đi chơi xa”.

SGK đã gợi ý tìm hiểu đề, tìm ý, sắp xếp ý và đã phác qua trình tự kể câu chuyện. Dựa vào phần gợi ý này, em suy nghĩ, nhớ lại, tái hiện chuyến đi chơi xa đầu tiên của mình. Trên cơ sở đó, em lập dàn bài (dự định mở đầu như thế nào, kể chuyện như thế nào (việc gì kể trước, việc gì kể sau) và kết thúc ra sao). Dàn bài mà em lập được cần cụ thể hơn, chi tiết hơn, ý phong phú hơn so với dàn bài sơ lược gợi ý trong SGK.

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

Câu 1. Em hãy tóm tắt các sự kiện trong truyện Mèo Con và Mèo Mẹ, cho biết chúng được sắp xếp theo thứ tự nào? Thứ tự này tạo ra hiệu ứng nghệ thuật gì?

Tóm tắt các sự kiện trong truyện “Mèo Con và Mèo Mẹ”.

Mèo con mắc kẹt trên mái nhà, kêu cứu. Mèo mẹ đi tìm con. Mèo mẹ gặp mèo hàng xóm, hỏi thăm. Mèo mẹ giúp đỡ con thoát khỏi tình huống khó khăn. Chúng được sắp xếp theo thứ tự tăng dần, thể hiện sự hỗ trợ và quan tâm. Câu chuyện có sự phát triển và kết thúc vui vẻ, làm nổi bật ý nghĩa gia đình, tình mẫu tử, và tình bạn.

Câu 2. Đọc bài văn dưới đây và trả lời câu hỏi:

Cậu bé Tom đang chơi bóng trước nhà, đột nhiên bóng nảy lên và mắc kẹt trên cây cao. Tom thấy khó khăn để lấy bóng. Bà cụ hàng xóm thấy vậy, hỏi thăm tình hình và đề nghị giúp đỡ. Bà cụ lấy cầu thang và giúp Tom lấy lại bóng. Câu chuyện được kể theo thứ tự ngược lại, từ tình huống khó khăn đến sự giúp đỡ, tạo hiệu ứng bất ngờ và làm nổi bật lòng tử tế và sự chia sẻ.

Câu 3. Ghi nhớ

Khi kể chuyện, có thể sắp xếp các sự kiện theo thứ tự tự nhiên hoặc sử dụng thứ tự ngược để làm nổi bật sự phát triển của câu chuyện, làm cho độc giả chú ý và tạo ấn tượng mạnh mẽ hơn.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: (Trang 98 - SGK Ngữ văn 6 tập 1) Đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi:Em và Mai là bạn thân cùng lớp, nhưng hồi Mai mới chuyển đến trường tôi, thì không biết sao tôi lại rất ghét Mai. Có thể là vì Mai mới chuyển từ quê lên nên biết ăn mặc lịch sự, lại hay giặt giũ phơi phóng, làm cho tôi như bị kém cạnh! Tôi nhớ như in lần va chạm đầu tiên với Mai. Lần ấy, ngày đầu tiên nắng to sau một tuần mưa dầm dề, mọi người ai cũng giặt giũ, phơi phóng đầy cả sân. Khi tôi giặt xong quần áo đem phơi, thì sợi dây phơi nhà tôi đã phơi đầy áo quần của Mai. Tôi bực mình lùa một cách thô bạo áo quần của Mai vào một đầu, rồi phơi áo quần của mình vào phần dây còn lại, xong việc tôi đi vào nhà. Mai nhìn thấy nhưng không nói gì. Cô đi tìm sợi dây khác buộc làm dây phơi rồi phơi áo quần của mình lên đó. Hôm ấy, tôi cùng mẹ đi phố, nhân thế ghé thăm bà ngoại, đến chiều mới về. Không ngờ đến chiều thì trời đổ mưa to. Nhìn trời mưa tôi nghĩ, chắc áo quần của mình phơi đã ướt sạch rồi. Nhưng khi về nhà thì áo quần đã được ai thu dọn. Tôi đang đưa mắt nhìn quanh, thì Mai sang bảo, khi trời sắp mưa, cô đã kịp rút hộ vào và đem trả lại cho tôi. Nhìn xấp quần áo khô đã gấp gọn gàng, tôi thực sự ngạc nhiên và cảm động. Tôi cảm thấy mặt mình nóng bừng lên. Thì ra tôi đã nghĩ xâu cho Mai. Từ đó tôi và Mai trở thành đôi bạn thân trong khu tập thể, vui buồn có nhau...

(Tự thuật của một học sinh)

Câu hỏi: Chuyện được kế theo thứ tự nào? Chuyện kế theo ngôi nào? Yếu tố hồi tưởng đóng vai trò như thê nào trong câu chuyện?

Bài làm:
Câu chuyện được kể theo thứ tự hiện tại kể trước, “Em và Mai là bạn thân cùng lớp”. Sau đó mới hồi tưởng về quá khứ: “Hồi Mai mới chuyển từ quê đến trường tôi...”
Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, người kể chuyện - nhân vật xưng 'tôi'.
Yếu tố hồi tưởng đóng vai trò: Hoàn tất một câu chuyện đã biết, đã xảy ra. Đồng thời giải thích vì sao hiện nay “tôi và Mai vui buồn có nhau”. Yếu tố hồi tưởng tạo nên mạch kể ngược của câu chuyện, là cơ sở hợp lí cho thứ tự đảo ngược của các sự việc.

Câu 2: (Trang 98 - SGK Ngữ văn 6 tập 1) Cho đề văn sau: 'Kể câu chuyện lần đầu tiên em được đi chơi xa'. Hãy tìm hiểu đề và lập dàn ý.
Bài làm:
Dàn ý tham khảo
A. Mở bài:
Lần đầu tiên em được đi xa trong trường hợp nào?
Giới thiệu lý do tại sao có chuyến đi chơi xa, chuyến đi đó gồm có những ai?
B. Thân bài:
Nơi xa mà em đến đó là nơi nào? (miền núi, vùng biển, nông thôn, thành thị).
Chuyến đi đó nhằm mục đích gì? (tham quan hay về nghỉ hè, thăm ông bà)
Em đã trông thấy những gì trong chuyến đi xa ấy? (con người, phong cảnh, những điều khiến em ấn tượng về nơi đó)
Chuyến đi ấy đã giúp em rút ra được bài học gì?
Tâm trạng của em qua chuyến đi ấy?
C. Kết bài:
Chuyến đi kết thúc ra sao?
Em mong ước hoặc hi vọng có được một chuyến đi như thế nào trong tương lai?

I. Khám phá về thứ tự kể trong văn tự sự

1. Đáp ứng câu 1 trang 97 SGK văn 6 tập 1

Trong câu chuyện 'Ông lão đánh cá và con cá vàng', một ông lão nghèo đi đánh cá và bắt được con cá vàng. Con cá van xin và hứa sẽ trả ơn. Ông lão kể chuyện với vợ, nhưng mụ mắng và bắt ông ra biển đòi cá vàng. Mỗi lần, mụ vợ đòi điều gì đó lớn hơn. Câu chuyện được sắp xếp theo thứ tự tăng dần, với mỗi lần ông lão ra biển, tình huống trở nên khó khăn hơn. Thứ tự này tác động để phê phán lòng tham của mụ vợ và làm nổi bật thông điệp về sự hạnh phúc trong việc đối nhân xử thế.

2. Đáp ứng câu 2 trang 97 SGK văn 6 tập 1

Thứ tự thực tế trong bài văn 'Ngỗ bị chó cắn' được kể ngược lại. Từ việc Ngỗ bị chó cắn, tiêm thuốc trừ dại, cho đến Ngỗ trêu chọc mọi người và bị xa lánh. Thứ tự kể ngược này làm tăng sự chú ý, nhấn mạnh sự kiện cuối cùng. Sự bất ngờ này làm nổi bật ý nghĩa về hậu quả của hành động của Ngỗ và cảm nhận của xã hội đối với anh ta.

III. Thực hành:

1. Đáp ứng câu 1 trang 98 SGK văn 6 tập 1:

Câu chuyện 'Tôi và Mai là bạn thân' được kể theo thứ tự hiện tại trước, sau đó hồi tưởng về quá khứ. Điều này giúp hoàn tất câu chuyện và làm nổi bật tình bạn giữa tôi và Mai. Thứ tự hồi tưởng này đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cảm xúc và ý nghĩa của câu chuyện.

2. Đáp ứng câu 2 trang 98 SGK văn 6 tập 1:

Dàn ý cho bài văn 'Chuyến đi về thăm ngoại' có cấu trúc rõ ràng. Mở bài giới thiệu về chủ đề chuyến đi về quê ngoại ở Nha Trang trong ngày chủ nhật. Thân bài mô tả về đẹp của Nha Trang, cảm nhận về không khí biển, và những trải nghiệm mới. Kết bài tóm tắt về niềm vui và kỷ niệm của chuyến đi ngắn ngủi nhưng ý nghĩa.