Top 6 bài soạn văn 'Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự' (Ngữ văn 11 - SGK Chân trời sáng tạo) đặc sắc

1. Trước khi đọc bài Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự:

Chia sẻ những điều bạn biết về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là “Ông Già Bến Ngự”:

Phan Bội Châu nổi tiếng với trí tuệ xuất chúng từ thời thơ ấu. Lúc 6 tuổi, ông đã học Tam Tự Kinh trong vòng 3 ngày. Ở tuổi 7, ông đã đọc hiểu sách Luận Ngữ. Đến khi 13 tuổi, ông đã thi đỗ đầu huyện, thể hiện sự nhanh nhạy và học giỏi. Ngay từ nhỏ, Phan Bội Châu đã có tinh thần yêu nước. Vào năm 17 tuổi, ông viết bài Hịch Bình Tây Thu Bắc và dán lên cây đa ở làng, ủng hộ cuộc khởi nghĩa kháng Pháp ở Bắc Kỳ. Năm 19 tuổi (năm 1885), ông và bạn Trần Văn Lương cố gắng lập đội nghĩa quân Cần Vương để chống lại thực dân Pháp, nhưng nỗ lực này không thành. Cuộc sống của Phan Bội Châu khó khăn, và ông đã phải dạy học để kiếm sống, đồng thời cố gắng thi cử. Tuy nhiên, ông thi suốt 10 năm mà không đỗ, và còn phải đối mặt với cáo buộc “hoài hiệp văn tự” (mang văn tự trong áo), bị kết án “chung thân bất đắc ứng thí” (không được phép tham gia kỳ thi) suốt đời.

Năm 1896, Phan Bội Châu đã đi dạy học tại Huế. Do được quý mến và biết ơn vẻ thông minh của ông, nhiều quan lớn đã cầu xin vua Thành Thái xóa bỏ án “chung thân bất đắc ứng thí”. Với việc xóa án, ông được tham gia vào kỳ thi khoa học năm Canh Tý (năm 1900) ở trường Nghệ và đoạt Giải nguyên. Có lẽ bài làm của ông đã quá xuất sắc đến mức trường thi phải làm hai bảng, một bảng ghi tên ông với dòng chữ lớn “Giải nguyên Phan Bội Châu,” trong khi bảng còn lại ghi tên của những người thi đỗ. Bằng cách này, Phan Bội Châu đã trở nên nổi tiếng và được tôn vinh trong làng văn hoá nước Việt.

Phan Bội Châu tham gia vào phong trào Đông Du và liên kết với nhiều nhà yêu nước khác như Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý Cáp, và nhiều nhân vật khác. Ông đã chọn Hoàng thân Kỳ Ngoại Hầu Cường Để, một thành viên trong triều đình nhà Nguyễn, để lãnh đạo phong trào Cần Vương.

Năm 1904, ông tham gia vào cuộc họp tại Quảng Nam để thành lập Hội Duy Tân. Năm 1905, ông và Tăng Bạt Hổ đã sang Trung Quốc và sau đó sang Nhật Bản để tìm kiếm sự hỗ trợ tài chính cho phong trào chống Pháp mà ông đã lập. Tại Trung Quốc, ông gặp Lương Khải Siêu, người khuyên ông nên sử dụng thơ văn để khơi gợi lòng yêu nước của nhân dân Việt Nam. Ông đã viết nhiều tác phẩm quan trọng, như Việt Nam Quốc sử khảo (1909), Ngục Trung Thư, Lưu Cầu Huyết Lệ Tân Thư, Việt Nam Vong Quốc Sử, Việt Nam Quốc sử bình diễn ca (1927), và nhiều tác phẩm khác. Các tác phẩm này đã ảnh hưởng lớn đến sĩ phu trong nước và thúc đẩy nhiều thanh niên yêu nước tham gia phong trào Đông Du, xuất ngoại học tập để tìm con đường chống Pháp.

Ngày 30 tháng 6 năm 1925, Phan Bội Châu bị Pháp bắt tại Hàng Châu, và ông đã bị đưa về Hà Nội để đối diện với xét xử và bản án chung thân. Tuy nhiên, do sự phản ứng mạnh mẽ của toàn dân Việt Nam đối với quyền lực Pháp, bản án của ông đã được thay đổi thành án quản thúc tại gia. Cuối cùng, ông sống ở Bến Ngự, Huế từ năm 1926 cho đến khi ông qua đời vào năm 1940. Đúng thời điểm này, ông được gọi là “Ông già Bến Ngự.”

2. Đọc văn bản Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự:

2.1. Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn giống và khác thế nào so với những gì bạn từng hình dung về cụ trước khi đọc văn bản?

Hình ảnh của cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn rất sống động và chi tiết. Cụ được mô tả có một chòm râu phong phú, mắt đeo kính trắng, và một vòm trán cao vút tận đỉnh đầu, tất cả những đặc điểm này thể hiện sự trưởng thành và uyên bác của một nhà lãnh đạo. Hành động của cụ cũng được tả chi tiết, với bước đi thư thả, tay chống ba toong và tay trái hơi cong, thể hiện sự điềm đạm và tĩnh lặng. Ngoài ra, bàn tay của cụ được lấp dưới tà áo nâu dài, cho thấy tính kín đáo và sự dè dặt.

Mô tả về da mặt của cụ cũng rất chi tiết, với việc so sánh cụ với một vị tiên lão da mặt hồng hào. Điều này thể hiện sự tươi trẻ và khỏe mạnh của cụ, cho thấy ông đã có tuổi tác nhưng vẫn rất khỏe mạnh và sáng sủa. Tất cả những hình ảnh này tạo nên một hình ảnh ấn tượng và mạnh mẽ của cụ Phan Bội Châu, là một người lãnh đạo uyên bác và đầy tâm huyết.

So sánh với những gì bạn từng tưởng tượng về cụ trước khi đọc văn bản, hình ảnh này có thể tương tự với những tưởng tượng ban đầu của bạn về ngoại hình và phong cách của cụ Phan Bội Châu, nhưng mô tả chi tiết và sống động này cũng có thể làm cho bạn có cái nhìn rõ ràng và chi tiết hơn về cụ.

2.2. Vì sao Tuấn “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế?

Tuấn “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế vì một nguyên nhân chính – anh có cơ hội gặp gỡ và trò chuyện với cụ Phan Bội Châu, một trong những nhân vật lịch sử vĩ đại và trí thức nổi tiếng của Việt Nam. Phan Bội Châu được biết đến với đóng góp lớn cho phong trào yêu nước và độc lập của Việt Nam, và tầm ảnh hưởng của ông vượt xa biên giới quốc gia.

Việc gặp gỡ và nói chuyện với một người như cụ Phan Bội Châu có thể mang đến cho Tuấn nhiều kiến thức, sự truyền cảm, và sự khích lệ. Đây có thể coi là một trải nghiệm quý báu, đặc biệt đối với một thanh niên như Tuấn đang học hành

3. Sau khi đọc  bài Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự:

Câu 1. Tóm tắt nội dung câu chuyện được kể trong văn bản.

Nội dung câu chuyện trong văn bản được tóm tắt như sau: Tuấn và người bạn Quỳnh đến thăm ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự, một căn nhà tranh giản dị với ba gian. Xung quanh nhà có nhiều cây cối. Tuấn gặp cụ Phan Bội Châu, nghe cụ chia sẻ nhiều đạo lý cuộc sống và câu chuyện lịch sử. Mặc dù đã nói chuyện với Tuấn và Quỳnh, nhưng cụ Phan không quên trách nhiệm bán gạo cho bà con, thể hiện tính tận tâm và tình cảm với cộng đồng.

Câu 2. Theo bạn, câu chuyện này có ý nghĩa như thế nào trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết tác phẩm “Tuấn – chàng trai nước Việt” của Nguyễn Vỹ.

Câu chuyện này có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện mục đích viết tác phẩm “Tuấn – chàng trai nước Việt” của Nguyễn Vỹ theo các điểm sau:

– Tạo hình ảnh thực tế của cụ Phan Bội Châu: Câu chuyện cho phép độc giả thấy cụ Phan trong một bối cảnh hàng ngày, ở trong một ngôi nhà giản dị, và trong tình huống gặp gỡ cụ Phan trực tiếp. Điều này giúp xây dựng một hình ảnh sống động và thực tế về người cụ trong lòng độc giả.

– Truyền đạt đạo lý và giá trị: Cuộc trò chuyện với cụ Phan Bội Châu là cơ hội để truyền đạt những đạo lý cuộc sống và giá trị quốc gia từ người lãnh đạo có uy tín. Việc này thể hiện tầm quan trọng của cụ Phan Bội Châu trong việc truyền đạt những tư tưởng và lý tưởng cho thế hệ trẻ, đặc biệt là nhân vật chính Tuấn.

– Tạo liên kết giữa lịch sử và hiện tại: Câu chuyện giúp kết nối lịch sử với thực tế đời sống hàng ngày, giúp cho cụ Phan Bội Châu trở thành một biểu tượng thực tế của thời đại nửa đầu thế kỷ XX. Điều này nhấn mạnh vai trò quan trọng của cụ Phan trong lịch sử Việt Nam và tạo điểm nhấn về giá trị của tư tưởng và đạo lý mà ông đại diện.

Tóm lại, câu chuyện về việc gặp gỡ cụ Phan Bội Châu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh thực tế của cụ Phan, truyền đạt giá trị và đạo lý, và kết nối lịch sử với hiện tại trong tác phẩm “Tuấn – chàng trai nước Việt”.

Câu 3. Tìm hiểu về cuộc đời, con người của cụ Phan Bội Châu, lưu ý các sự kiện, tư liệu có liên quan trực tiếp đến đoạn trích Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Từ đó, liệt kê một số sự việc, chi tiết phi hư cấu (thành phần xác định) và hư cấu (thành phần không xác định). Có thể dùng mẫu bảng dưới đây (làm vào vở):

Sự việc, chi tiếtThành phần xác định (không được hư cấu)Thành phần không xác định (có thể hư cấu)Cụ Phan Bội Châu và việc cụ bị thực dân Pháp giam lỏng ở Huếx Cảm nhận của nhân vật Tuấn khi gặp cụ Phan Bội Châu: “Trông cụ không khác nào một vị tiền lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung ở dưới bóng cây”. x

Câu 4. Nêu tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu với hư cấu trong văn bản.

Việc kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu trong văn bản có những tác dụng quan trọng:

– Tăng tính thuyết phục: Khi tác giả kết hợp thông tin thực tế (phi hư cấu) với những yếu tố hư cấu, câu chuyện trở nên hấp dẫn và thuyết phục hơn. Điều này giúp độc giả tin tưởng và nhận ra tính chân thực của câu chuyện.

– Sáng tạo đa dạng: Khi tác giả kết hợp hai loại thông tin này, ông có thể sáng tạo ra nhiều tình huống và cảnh quan động, làm cho câu chuyện trở nên đa dạng và phong phú hơn. Từ đó, tác giả có nhiều tùy chọn để tạo ra câu chuyện hấp dẫn và sâu sắc hơn.

– Truyền đạt thông điệp hiệu quả: Kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu giúp tác giả truyền đạt thông điệp một cách hiệu quả hơn. Bằng cách sử dụng thông tin thực tế, tác giả có thể tạo ra một cơ sở vững chắc cho câu chuyện và sau đó sử dụng yếu tố hư cấu để tôn lên thông điệp của mình một cách tinh tế và mạch lạc.

Câu 5. Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể nào và điểm nhìn của ai? Ngôi kể và điểm nhìn ấy có ưu thế gì so với việc sử dụng các ngôi kể, điểm nhìn khác?

Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của ông được miêu tả thông qua ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của nhân vật Tuấn.

– Ngôi kể thứ ba cho phép tác giả mô tả các tình huống và cảnh quan khách quan hơn. Người đọc như đang quan sát và nghe ngóng các hành động của nhân vật từ một góc độ thứ ba.

– Điểm nhìn thông qua nhân vật Tuấn tạo ra sự kết nối mạnh mẽ giữa độc giả và nhân vật. Người đọc cảm nhận mình đang sống trong thế giới của nhân vật Tuấn và chia sẻ cảm xúc với họ.

Ưu thế của ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của Tuấn là sự kết hợp giữa khách quan và tương tác với nhân vật chính, tạo nên một trải nghiệm đa chiều cho độc giả.

Câu 6. Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự trong văn bản là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” hay không? Vì sao?

Có thể coi nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh ở Bến Ngự trong văn bản là “chứng tích thời đại đầu thế kỷ XX” vì các lý do sau:

– Thời đại đầu thế kỷ XX là một giai đoạn quan trọng trong lịch sử Việt Nam, đặc biệt là trong cuộc đấu tranh cho độc lập và tự do. Phan Bội Châu được miêu tả là một trong những nhân vật lịch sử quan trọng và có ảnh hưởng lớn trong thời kỳ này. Ông là người tiên phong trong việc thức tỉnh ý chí đấu tranh cho độc lập dân tộc, và là nhà lãnh đạo của phong trào Đông Du.

– Ngôi nhà tranh ở Bến Ngự là một biểu tượng của tinh thần yêu nước và sự đấu tranh cho độc lập dân tộc. Cách ngôi nhà được xây dựng và thiết kế độc đáo phản ánh tinh thần và triết lý sống của Phan Bội Châu, và nó trở thành một biểu tượng đậm đà của lịch sử Việt Nam trong thời kỳ đó.

– Việc miêu tả nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của ông trong văn bản không chỉ thể hiện sự quan tâm đối với lịch sử và văn hóa của Việt Nam, mà còn là việc ghi nhận và lưu giữ ký ức về một thời kỳ đầy biến động và quan trọng trong lịch sử của đất nước. Việc này giúp kế thừa và bảo tồn giá trị văn hóa và lịch sử quan trọng của Việt Nam.

Câu 7. Từ việc đọc hiểu đoạn trích, bạn hãy nêu một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí.

Từ đoạn trích, một số lưu ý cơ bản về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí là:

– Chú ý đến thời gian và địa điểm: Hiểu rõ thời gian và nơi diễn ra các sự kiện để cảm nhận sâu hơn về bối cảnh và tình huống.

– Nhận biết sự kiện đặc biệt: Tập trung vào các sự kiện quan trọng trong văn bản, những trải nghiệm của nhân vật chính hoặc những sự thay đổi quan trọng trong câu chuyện.

– Nắm vững thông tin về nhân vật: Tìm hiểu về nhân vật chính và những nhân vật phụ xuất hiện trong văn bản. Điều này giúp bạn hiểu rõ sâu hơn về mối quan hệ và tương tác giữa họ.

– Lưu ý đến ngôn ngữ: Theo dõi cách ngôn ngữ được sử dụng trong văn bản. Truyện kí có thể sử dụng ngôn ngữ đơn giản hoặc phức tạp, tùy thuộc vào tác giả và mục tiêu trong việc truyền đạt thông điệp.

– Hình dung cảnh vật và môi trường: Tìm hiểu về cách tác giả miêu tả cảnh vật và môi trường trong văn bản, để có hình ảnh rõ ràng và sống động về những gì đang diễn ra.

Điều quan trọng là hãy đọc văn bản một cách cảm xúc và tập trung vào những chi tiết quan trọng để hiểu rõ nội dung và ý nghĩa của truyện kí.

Tóm tắt nội dung 'Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự' - Mẫu số 1

Tuấn cùng bạn mình là Quỳnh đến thăm ngôi nhà tranh đơn sơ của cụ Phan Bội Châu tại Bến Ngự. Cụ Phan là người được rất nhiều người kính trọng và ngưỡng mộ, và Tuấn rất quý trọng những bài học và sách vở của cụ. Mặc dù có mật thám theo dõi, Tuấn vẫn quyết tâm đến thăm cụ. Ngôi nhà của cụ là một căn nhà tranh ba gian, giản dị và được bao quanh bởi cây cối xanh tươi. Nơi đây yên tĩnh và thanh bình, không có tiếng ồn ào. Khi đến, Tuấn không dám vào trong mà chỉ đứng ngoài nhìn. Thông qua một em bé trong nhà cụ, Tuấn biết cụ đang bán gạo cho người dân nghèo. Khi gặp cụ, Tuấn cảm thấy hồi hộp nhưng vui mừng. Cụ Phan hiện lên với dáng vẻ hiền hòa, phong thái điềm tĩnh, ung dung và giản dị. Cụ hỏi thăm về thông tin của Tuấn và Quỳnh, đồng thời chia sẻ nhiều bài học về cuộc sống và lòng yêu nước. Cụ vẫn tiếp tục bán gạo cho bà con trong khi trò chuyện. Tuấn sau đó có cơ hội quan sát ngôi nhà của cụ, nơi được trang trí với một số bức tranh. Ngôi nhà nằm trong một khu xóm nhỏ, xa khỏi sự ồn ào của kinh thành Huế và các khu chợ. Ngôi nhà thể hiện sự thanh bạch và tình yêu nước của cụ Phan. Cuộc sống của cụ thể hiện sự giản dị và lòng dũng cảm, điều này khiến Tuấn và các thế hệ thanh niên khác vô cùng ngưỡng mộ.

Tóm tắt nội dung 'Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự' - Mẫu số 2

Phan Bội Châu là một nhà cách mạng vĩ đại được nhiều người Việt Nam tôn trọng. Ông sống một cuộc đời minh bạch và cao quý vì nước vì dân. Tuấn, một thanh niên yêu mến cụ, rất muốn đến thăm cụ Phan. Khi đến, Tuấn thấy cụ đang bận bán gạo cho dân xóm. Gặp cụ Phan, Tuấn cảm thấy hồi hộp và vui mừng. Cụ Phan xuất hiện với dáng vẻ nho nhã, mặc áo trắng và cầm gậy ba toong. Cụ ân cần trò chuyện với Tuấn và Quỳnh, hỏi về việc học của họ và chia sẻ về tinh thần yêu nước. Sau đó, cụ tiếp tục bán gạo và Tuấn có cơ hội nhìn ngắm ngôi nhà của cụ. Ngôi nhà tranh ba gian của cụ, được xây dựng bằng sự đóng góp của người dân yêu quý, nằm trong xóm Bến Ngự, bao quanh bởi cây cối. Bên trong có phòng tắm và phòng đọc sách, với nhiều bức tranh trang trí. Không khí xung quanh rất yên bình, chỉ thi thoảng có tiếng bước chân. Căn nhà dù đơn sơ nhưng thể hiện sự ấm áp và gần gũi, phản ánh phong cách sống cởi mở và trí thức của cụ. Cuộc sống của cụ Phan, giản dị và tự tại, đã khiến nhiều thế hệ thanh niên Việt Nam ngưỡng mộ và học hỏi từ cụ.

Nội dung chính

Tác phẩm thể hiện lòng kính trọng sâu sắc của tác giả và toàn dân tộc đối với Phan Bội Châu – một nhà yêu nước vĩ đại.

Hãy cho biết tác giả, tác phẩm và bố cục của văn bản 'Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự'.

Đáp án:

• Tác giả:

Nguyễn Vỹ, sinh ra tại làng Tân Hội (sau đổi tên thành Tân Phong, và cuối cùng là Phổ Phong), thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi.

Ông theo học tại trường Trung học Pháp-Việt ở Quy Nhơn từ 1924-1927, sau đó bị gián đoạn vì tham gia các hoạt động chống thực dân. Ông tiếp tục học tú tài tại Hà Nội.

Vào năm 1934, ông xuất bản tập thơ đầu tay, tên là 'Tập thơ đầu', bao gồm hơn 30 bài thơ viết bằng tiếng Việt và tiếng Pháp. Tập thơ này không nhận được nhiều sự ủng hộ và bị chê bai bởi Lê Ta trên các báo.

• Tác phẩm:

- 'Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự' nằm trong tập 'Tuấn – chàng trai nước Việt'.

- Bộ sách 'Tuấn – chàng trai nước Việt' của Nguyễn Vỹ được tự xuất bản năm 1969, hiện đang được lưu giữ trọn bộ 2 cuốn tại Quán Sách Mùa Thu.

- Bố cục của tác phẩm gồm:

• Phần 1 (Tuấn ở trọ...yết kiến cụ): Cuộc trò chuyện giữa Tuấn và Quỳnh.
• Phần 2 (một lát...chờ lâu): Cuộc trò chuyện giữa cụ Phan Bội Châu và Tuấn, Quỳnh.
• Phần 3 (Cụ Phan Bội Châu chống ba...sùng bái cụ): Ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu.
• Phần 4 (còn lại): Tinh thần kính trọng và lòng biết ơn đối với cụ Phan Bội Châu.

Phân tích tác phẩm 'Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự'.

Đáp án:

Phan Bội Châu là một nhà cách mạng vĩ đại được nhiều người Việt Nam kính trọng. Ông sống cả đời vì đất nước và dân tộc, đầy minh bạch và tao nhã. Vì vậy, Tuấn rất háo hức khi được đến thăm nhà cụ Phan và gặp gỡ cụ. Khi Tuấn đến, thấy cụ Phan đang bán gạo cho bà con trong xóm. Việc gặp cụ Phan đã khiến Tuấn cảm thấy hồi hộp và vui mừng. Cụ Phan hiện lên với dáng vẻ nho nhã, giản dị, với cây gậy ba toong và bộ quần áo trắng. Cụ ung dung trò chuyện với Tuấn và Quỳnh, hỏi về nơi học của họ và truyền đạt tinh thần yêu nước của dân tộc. Sau khi chỉ bảo, cụ lại tiếp tục công việc bán gạo. Tuấn đã có dịp chiêm ngưỡng ngôi nhà tranh đơn sơ của cụ Phan ở xóm Bến Ngự, được xây dựng nhờ sự đóng góp của người dân yêu quý cụ. Ngôi nhà có ba gian, xung quanh là cây cối. Bên trong có phòng tắm và phòng đọc sách của cụ, treo nhiều tranh. Không khí xung quanh rất yên tĩnh. Dù ngôi nhà đơn sơ nhưng chứa đựng sự ấm áp và gần gũi. Cụ Phan sống cuộc đời tự do, không vướng bụi trần, thường xuyên giao du với những thanh niên yêu nước khắp nơi. Chính lối sống cởi mở, tự tại của cụ khiến nhiều thế hệ thanh niên Việt Nam ngưỡng mộ và học tập theo.

* Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 80 sách Ngữ văn 11 Tập 2): Chia sẻ những điều bạn biết về cụ Phan Bội Châu, người được gọi là “Ông Già Bến Ngự”.

Trả lời:

- Cụ Phan Bội Châu (1867-1940) là một nhà cách mạng, nhà văn, và nhà giáo dục, đóng vai trò quan trọng trong phong trào Đông Du.

- Cụ Phan được gọi là 'Ông Già Bến Ngự' vì cuộc đời dài và đầy những trăn trở của ông. Dù trải qua nhiều khó khăn, cụ luôn giữ vững lý tưởng và không từ bỏ ước mơ. Cụ được nhớ đến với tinh thần kiên cường và sự quyết tâm cao cả.

* Trải nghiệm với văn bản

Suy luận: Chú ý các chi tiết mô tả ngôi nhà của cụ Phan và tâm trạng của hai học sinh Tuấn và Quỳnh khi mới bước vào ngôi nhà.

- Các chi tiết về ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu:

+ “cổng đơn sơ bằng hai trụ gỗ, trên có bảng chữ đen: Nhà đọc sách Phan Bội Châu”

+ “cổng nằm giữa hàng rào cây, luôn mở rộng”

+ “sân hẹp…thềm nhà bằng xi măng”

+ “Nhà ba gian rộng rãi, để trống”

- Các chi tiết thể hiện tâm trạng của Tuấn và Quỳnh khi mới vào nhà:

+ “không do dự… đi rón rén, giữ lễ phép”

+ “Tuấn hồi hộp tưởng sắp gặp cụ Phan”

Liên hệ: Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn khác hay giống như thế nào so với hình dung của bạn về cụ trước khi đọc văn bản?

- Hình ảnh cụ Phan qua lời Tuấn:

+ “râu dài, kính trắng, trán cao”

+ “bước đi thư thả, tay chống ba toong… - tay trái hơi cong, bàn tay giấu dưới áo dài nâu”

+ “cụ giống như một vị tiên lão, da mặt hồng hào, đi nhẹ nhàng dưới bóng cây”

= > Cụ Phan hiện lên như một nhân vật hiền hòa, phong thái ung dung, từ tốn.

- Hình ảnh cụ Phan qua lời Tuấn tương đồng với hình dung của bạn về tính cách nghiêm khắc, lạnh lùng nhưng vẫn thể hiện sự tôn kính và nghiêm trang.

Vì sao: Vì sao Tuấn “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên ở Huế?

- Vì Tuấn được gặp cụ Phan Bội Châu – người mà Tuấn ngưỡng mộ, được chiêm ngưỡng dung mạo của cụ và vinh dự trò chuyện trong ba tiếng đồng hồ, được cụ hỏi han và khuyên bảo.

* Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính:

      Văn bản kể về chuyến thăm nhà cụ Phan Bội Châu của Tuấn, cùng với những bài học và cảm nhận về cuộc sống và lòng yêu nước từ cụ.

* Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 83 sách Ngữ văn 11 Tập 2): Tóm tắt nội dung câu chuyện trong văn bản.

Trả lời:

Văn bản thuật lại chuyến thăm của Tuấn và bạn Quỳnh tới ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự vào ngày Chủ nhật, năm 1927. Thông qua một em bé trong nhà, Tuấn biết cụ Phan đang bán gạo cho người nghèo. Cụ Phan xuất hiện với dáng vẻ hiền hòa, phong thái thư thả. Cụ trò chuyện với hai cậu, chỉ dạy về cuộc sống và lòng yêu nước, đồng thời tiếp tục công việc bán gạo. Sau đó, họ được xem căn nhà đơn sơ của cụ. Căn nhà nằm ở xóm nhỏ, xa khu chợ nhộn nhịp, nhưng toát lên sự giản dị và tình yêu nước. Tuấn hiểu thêm về cuộc sống và con người của cụ Phan Bội Châu.

Câu 2 (trang 83 sách Ngữ văn 11 Tập 2): Ý nghĩa của câu chuyện trong việc thực hiện ý đồ của tác phẩm Tuấn – chàng trai nước Việt của Nguyễn Vỹ là gì?

Trả lời:

- Ngôi nhà tranh và cuộc sống của cụ Phan, cùng với các sự kiện và nhân vật khác, được mô tả một cách chân thực, phản ánh những biến đổi lịch sử và xã hội trong đời sống tinh thần và vật chất của nhân dân Việt Nam từ năm 1900 đến nay.

Câu 3 (trang 83 sách Ngữ văn 11 Tập 2): Tìm hiểu về cuộc đời và con người cụ Phan Bội Châu, và phân loại sự việc, chi tiết hư cấu và phi hư cấu trong đoạn trích Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Sử dụng bảng dưới đây:

Sự việc, chi tiết

Thành phần xác định (không được hư cấu)

Thành phần không xác định (có thể hư cấu)

Ví dụ: Cụ Phan Bội Châu và việc cụ bị thực dân Pháp giam lỏng ở Huế

Ví dụ: Cảm nhận của nhân vật Tuấn khi gặp cụ Phan: “Trông cụ không khác nào một vị tiên lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung dưới bóng cây”.

…

Trả lời:

Tham khảo

Sự việc, chi tiết

Thành phần xác định (không được hư cấu)

Thành phần không xác định (có thể hư cấu)

Việc cụ Phan bị thực dân Pháp giam lỏng ở Huế.

Việc người dân ba kỳ góp tiền xây nhà

Chuyện mật thám theo dõi cụ Phan và những người đến thăm cụ.

Thời gian: năm 1927

…

“-Vậy sao các bạn ở Huế không đến thăm cụ?”

“– Không cần, hai đứa mình đến thăm cụ, không có gì phải lo.”

“Tuấn hoàn toàn thỏa mãn.”

Những câu nói cụ thể của nhân vật

…

Câu 4 (trang 83 sách Ngữ văn 11 Tập 2): Tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu trong văn bản là gì?

Trả lời:

- Thành phần xác định đảm bảo tính chân thực, giúp người đọc dễ dàng kiểm chứng. Thành phần không xác định tạo sự hoàn chỉnh và tính nghệ thuật cho tác phẩm, làm cho văn bản trở nên sống động và ấn tượng hơn. Tác dụng của việc kết hợp này là bảo đảm sự chân thực đồng thời tăng cường tính nghệ thuật và cảm xúc của tác phẩm.

Câu 5 (trang 83 sách Ngữ văn 11 Tập 2): Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể nào và điểm nhìn của ai? Những ưu điểm của ngôi kể và điểm nhìn này là gì?

Trả lời:

- Ngôi kể: ngôi thứ ba hạn tri.

- Điểm nhìn của nhân vật Tuấn.

+ Ngôi kể thứ ba hạn tri có ưu điểm là cung cấp cái nhìn khách quan và xác thực về hiện thực đời sống, có độ bao quát cao hơn ngôi thứ nhất. Đây là cách kể thích hợp cho truyện ký, đặc biệt là truyện ký lịch sử.

+ Điểm nhìn của Tuấn cho phép truyền tải cảm xúc và quan điểm của một nhân chứng, phản ánh ảnh hưởng của cụ Phan đối với thế hệ trẻ lúc bấy giờ, điều mà ngôi kể thứ ba không thể đạt được.

Câu 6 (trang 84 sách Ngữ văn 11 Tập 2): Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự là “chứng tích thời đại đầu thế kỷ XX” không? Tại sao?

Trả lời:

Cả nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ đều có thể được xem là “chứng tích của thời đại” vì:

- Cụ Phan là nhân vật có thật, gắn bó với bối cảnh thực tế, cuộc đời cụ là nguồn sử liệu đáng tin cậy.

- Cụ Phan và ngôi nhà của cụ phản ánh đời sống nhân cách và một giai đoạn lịch sử quan trọng của đất nước.

- Cụ Phan được miêu tả qua cái nhìn của các nhân chứng, mang đến cái nhìn chân thực và cảm xúc từ thời kỳ đó.

Câu 7 (trang 84 sách Ngữ văn 11 Tập 2): Nêu lưu ý về cách đọc văn bản thể loại truyện ký từ việc đọc hiểu đoạn trích.

Trả lời:

Đọc văn bản thể loại truyện ký cần lưu ý:

- Thời gian và địa điểm diễn ra sự kiện.

- Ngôn ngữ sử dụng có thể đơn giản hoặc nghệ thuật tùy thuộc vào mục đích tác giả.

- Hiểu rõ các nhân vật chính và phụ, cũng như sự tương tác giữa họ để hiểu sâu sắc câu chuyện.

- …

Nội dung chính

Tác phẩm thể hiện niềm kính trọng của tác giả nói riêng và của toàn dân tộc nói riêng đối với Phan Bội Châu – một nhà yêu nước lỗi lạc

Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 80, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chia sẻ những điều bạn biết về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là “Ông Già Bến Ngự”.

Phương pháp giải:

Tìm hiểu những bài viết, thông tin và kiến thức trên sách, báo, các phương tiện mạng xã hội để có những hiểu biết về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là “Ông Già Bến Ngự”. Sau đó ghi chú lại và chia sẻ cho thầy cô và các bạn trong lớp.
Lời giải chi tiết:

Những hiểu biết của em về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là “Ông Già Bến Ngự”:

- Cụ Phan Bội Châu (1867-1940) là một nhà cách mạng, nhà văn, nhà giáo dục, và là một trong những nhân vật lớn của phong trào Đông Du. Cụ Phan Bội Châu sinh ra trong một gia đình nông dân ở làng Phan Thiết, tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam. Cụ học tiếng Pháp tại trường Trung học Huế và sau đó được phong học giả của triều đình Huế.

- Cụ Phan Bội Châu được mệnh danh là "Ông Già Bến Ngự" bởi vì ông đã có một cuộc đời rất dài và đầy những trăn trở. Ông đã trải qua nhiều khó khăn trong cuộc đời của mình, nhưng vẫn luôn cố gắng và không bao giờ từ bỏ những ước mơ và lý tưởng của mình. Tuy đã trải qua nhiều thăng trầm, nhưng ông vẫn luôn được nhớ đến như một người đàn ông kiên cường, hy vọng, và quyết tâm.

- "Cái tôi" của cụ Phan Bội Châu là sự tự tin, quyết đoán, và lòng tự trọng của một con người. Tuy nhiên, ông cũng hiểu rằng "cái tôi" không phải là tất cả, và rằng một con người chỉ có thể thành công khi biết cách hợp tác và chia sẻ với những người khác. Đó là lý do tại sao ông luôn coi trọng "cái ta" - tình đoàn kết và tình yêu thương giữa các thành viên trong một cộng đồng

Trong khi đọc 1

Câu 1 (trang 80, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chú ý các chi tiết miêu tả ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu và tâm trạng của hai chàng học sinh Tuấn, Quỳnh lúc mới bước vào ngôi nhà.

Phương pháp giải:

Khai thác nội dung phần đầu văn bản, dựa vào những chi tiết, hình ảnh nổi bật để thấy được những chi tiết  miêu tả ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu và tâm trạng của hai chàng học sinh Tuấn, Quỳnh lúc mới bước vào ngôi nhà.

Lời giải chi tiết:

Những chi tiết miêu tả ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu:

- “chiếc cổng sơ sài bằng hai trụ gỗ, trên đóng ngang một tấm bảng để một dòng chữ đen: Nhà đọc sách Phan Bội Châu”

- “Chiếc cổng dựng ngay giữa một hàng rào cây, và luôn luôn mở rộng”

- “...sân hẹp…thềm nhà tô xi măng”

- “Nhà có ba gian rộng rãi, để trống”

Những chi tiết thể hiện tâm trạng của hai chàng học sinh Tuấn, Quỳnh lúc mới bước vào ngôi nhà:

- “không do dự….đi rón rén, giữ lễ phép”

- “Tuấn hồi hộp tưởng sắp sửa được trông thấy cụ Phan”

Trong khi đọc 2

Câu 2 (trang 82, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn giống và khác thế nào so với những gì bạn từng hình dung về cụ trước khi đọc văn bản?

Phương pháp giải:

Khai thác nội dung đoạn để tìm ra những chi tiết, hình ảnh miêu tả cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn, từ đó đưa ra liên hệ với hình dung của bản thân trước khi đọc văn bản.

Lời giải chi tiết:

Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn:

- “chòm râu phong phú, mắt đeo kính trắng, vòm trán cao vút tận đỉnh đầu”

- “bước đi thư thả, tay mặt chống ba toong….- tay trái hơi cong, bàn tay lấp dưới tà áo nâu dài”

- “trông cụ không khác nào một vị tiên lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung ở dưới bóng cây”

→ Qua lời kể của Tuấn, cụ Phan Bội Châu hiện lên là một người hiền tài với phong thái ung dung, từ tốn. Hơn nữa, ở cụ còn toát lên vẻ đẹp lạ kỳ, đó là vẻ đẹp của một vị tiên lão.

- Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn giống với hình dung của em về ngoại hình, phong thái của cụ. Tuy nhiên, trong tưởng tượng của em, cụ là một người với tính cách nghiêm khắc, lạnh lùng vì ông được nhớ đến là người đàn ông kiên cường, hy vọng và quyết tâm nhưng ngược lại, cụ qua lời kể của Tuấn lại vô cùng từ tốn nhưng vẫn toát lên sự nghiêm trang, tôn kính.

Trong khi đọc 3

Câu 3 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Vì sao Tuấn “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế?

Phương pháp giải:

Khai thác nội dung đoạn văn bản , tìm và chỉ ra lý do cho sự “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế của Tuấn.

Lời giải chi tiết:

Tuấn “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế vì: Cụ Phan Bội Châu - người mà Tuấn luôn noi gương, nể phục, kính trọng và dành tình cảm đặc biệt yêu quý cho nên khi được đến thăm cụ và sau khi được chiêm ngưỡng dung nhan của cụ, được vinh dự hầu chuyện trên ba tiếng đồng hồ với cụ, được cụ hỏi han khuyên bảo, Tuấn được hoàn toàn thỏa mãn.

Sau khi đọc 1

Câu 1(trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tóm tắt nội dung câu chuyện được kể trong văn bản? 

Phương pháp giải:

Sau khi đã đọc và tìm hiểu về văn bản, tóm tắt nội dung câu chuyện theo ý hiểu của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Tuấn cùng với người bạn của mình là Quỳnh đã cùng nhau đến thăm nhà cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Cụ Phan là người được rất nhiều người yêu mến và kính trọng, Tuấn rất ngưỡng mộ những bài học và sách vở do cụ Phan chỉ dạy. Bất chấp việc đến thăm cụ Phan sẽ có mật thám theo, nhưng Tuấn vẫn rất muốn đến nhà cụ để gặp cụ. Căn nhà mà cụ Phan đang ở là một căn nhà tranh ba gian, giản dị và đơn sơ. Xung quanh ngôi nhà có rất nhiều cây cối và lúc nào cũng được mở ra cho mọi người vào. Căn nhà không có tiếng người mà rất yên bình và tĩnh lặng. Tuấn đến thì không dám vào trong mà ngó xem nhưng không gặp được cụ Phan Bội Châu. Thông qua một em bé trong nhà cụ Phan, thì Tuấn biết được cụ Phan đang bán gạo cho những người dân nghèo quanh đó. Khi gặp được cụ Phan tuấn trở lên căng thẳng khi gặp người mà mình đã ngưỡng mộ từ lâu. Cụ Phan xuất hiện với dáng vẻ hiền từ, phong thái thư thả và giản dị. Cụ ung dung và thoải mái đến chỗ Tuấn và hỏi han về thông tin của hai cậu. Sau đó cụ còn chỉ dạy rất nhiều cho Tuấn về cuộc sống, về lòng yêu đất nước và biết yêu thương nhân dân. Cụ đứng nói chuyện với hai cậu nhưng vẫn không quên đi bán gạo cho bà con. Sau đó họ lại được chứng kiến rõ hơn căn nhà mà cụ Phan đang ở, qua sự chỉ dẫn của một em bé sống trong nhà của cụ. Căn nhà của cụ rất đơn sơ mộc mạc, xung quanh được treo một số bức tranh. Ngôi nhà của cụ ở trên một xóm nhỏ, xa xa là kinh thành Huế và các khu chợ đông đúc. Nhưng ngôi nhà như không vướng chút khói bụi nhộn nhịp nào mà chỉ có sự giản dị và tình yêu nước thương dân của con người nơi đây. Cả cuộc đời cụ Phan sống với nước với dân, thanh bạch và chí dũng. Chính vì thế không chỉ riêng Tuấn, mà các thế hệ thanh niên lúc bấy giờ đều vô cùng ngưỡng mộ cụ và luôn tuân theo những sự chỉ dạy của cậu.

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Theo bạn, câu chuyện này có ý nghĩa như thế nào trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết văn tác phẩm Tuấn - chàng trai nước Việt của Nguyễn Vỹ

Phương pháp giải:

Thông qua việc tìm hiểu, tóm tắt nội dung văn bản, chỉ ra ý nghĩa của câu chuyện trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết văn tác phẩm Tuấn - chàng trai nước Việt của Nguyễn Vỹ

Lời giải chi tiết:

Theo em, câu chuyện “Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự” có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết văn tác phẩm Tuấn - chàng trai nước Việt của Nguyễn Vỹ. Việc tác giả để cho nhân vật Tuấn và Quỳnh tới thăm nhà cụ Phan Bội Châu là một cách dẫn dắt câu chuyện, xây dựng tình huống thú vị, mới mẻ để từ đó truyền tải cho người đọc về các “chứng tích thời đại”(cụ Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh ở Bến Ngự). Bằng câu chuyện này, người đọc sẽ không cảm thấy bị nhàm chán, khô khan khi tiếp nhận những kiến thức về lịch sử, xã hội.

Đồng thời, câu chuyện với nội dung súc tích, ngắn gọn cùng ngôn ngữ đời thường, gần gũi sẽ thu hút sự chú ý của các độc giả trẻ, để từ đó khẳng định giá trị của tác phẩm - nơi để suy ngẫm về lịch sử dân ta.  

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tìm hiểu về cuộc đời, con người của cụ Phan Bội Châu, lưu ý các sự kiện, tư liệu có liên quan trực tiếp đến đoạn trích Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Từ đó, liệt kê một số sự việc, chi tiết phi hư cấu (thành phần xác định) và hư cấu (thành phần không xác định). Có thể dùng mẫu bảng dưới đây (làm vào vở):

Sự việc, chi tiết

Thành phần xác định (không được hư cấu)

Thành phần không xác định (có thể hư cấu)

Ví dụ: Cụ Phan Bội Châu và việc cụ bị thực dân Pháp giam lỏng ở Huế

x

Ví dụ: Cảm nhận của nhân vật Tuấn khi gặp cụ Phan Bội Châu “Trông cụ không khác nào một vị tiên lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung ở dưới bóng cây”

x

Phương pháp giải:

Tìm hiểu về cuộc đời, con người của cụ Phan Bội Châu, lưu ý các sự kiện, tư liệu có liên quan trực tiếp đến đoạn trích Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự để hoàn thiện bài tập theo bảng đã cho.

Lời giải chi tiết:

Sự việc, chi tiết

Thành phần xác định (không được hư cấu)

Thành phần không xác định (có thể hư cấu)

Sự kiện Tuấn, Quỳnh cùng mọi người gây ra cuộc bãi khóa ở Quy Nhơn và bị đuổi

x

Cụ Phan Bội Châu đứng bán vài lon gạo cho các chị nhà nghèo

           x

Cảm nhận của nhân vật Tuấn khi gặp cụ Phan Bội Châu “Tim đập mạnh”, “trông cụ không khác nào một vị tiên lão da mặt hồng hào”

x

Cụ Phan Bội Châu soạn sách với nhan đề Nam Quốc Dân tu trí và Nữ Quốc Dân tu trí

x

Cụ sống cuộc đời thanh bạch và nhàn hạ, chỉ giao du với các bạn đồng chí già, cũng rất mến bạn trẻ, lao động, trí thức, sinh viên, học sinh ở Huế và khắp Bắc Trung Nam

x

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nêu tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu với hư cấu trong văn bản

Phương pháp giải:

Từ những phân tích, chi tiết, hình ảnh phi hư cấu - hư cấu trong văn bản; nêu tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu với hư cấu trong văn bản

Lời giải chi tiết:

- Việc kết hợp giữa hai yếu tố này giúp tăng tính thuyết phục của văn bản. Các thông tin phi hư cấu được đưa vào văn bản sẽ giúp cho người đọc tin tưởng và nhận ra tính chân thực của tác giả, từ đó sẽ dễ dàng hòa mình vào câu chuyện và cảm thấy cảm xúc sâu sắc hơn.

- Việc  kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu cũng giúp cho tác giả có nhiều tùy chọn hơn trong việc sáng tác. Việc sử dụng những thông tin phi hư cấu và hiện thực trong câu chuyện hư cấu giúp cho câu chuyện trở nên đa dạng và phong phú hơn, giúp cho tác giả có thể tạo ra nhiều tình huống và cảnh quan động trước mắt của độc giả hơn

- Việc kết hợp giữa hai yếu tố này giúp cho việc truyền đạt thông điệp của tác giả được hiệu quả hơn. Với việc kết hợp giữa những thông tin thực tế và tưởng tượng, tác giả có thể truyền đạt thông điệp của mình một cách rõ ràng và tinh tế hơn, giúp cho độc giả hiểu rõ hơn về ý nghĩa và mục đích của tác giả trong việc sáng tác văn bản.

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể nào và điểm nhìn của ai? Ngôi kể và điểm nhìn ấy có ưu thế gì so với việc sử dụng các ngôi kể, điểm nhìn khác?

Phương pháp giải:

Thông qua cách xưng hô của người kể chuyện với người đọc và những chi tiết thể hiện điểm nhìn, từ đó xác định được ngôi kể và điểm nhìn, đồng thời nhận xét về ưu thế của ngôi kể và điểm nhìn đó so với những ngôi kể, điểm nhìn khác.

Lời giải chi tiết:

- Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của nhân vật Tuấn.

- Ưu thế của ngôi kể và điểm nhìn này là:

+Ngôi kể thứ ba cho phép người viết có thể mô tả những tình huống, hành động và suy nghĩ của các nhân vật một cách khách quan hơn. Người đọc sẽ có cảm giác như đang quan sát và nghe ngóng các hành động của nhân vật từ một góc độ thứ ba.

+ Điểm nhìn thông qua nhân vật Tuấn tạo ra một liên kết mạnh mẽ giữa độc giả và nhân vật, bởi vì người đọc sẽ cảm thấy như mình đang sống trong thế giới của nhân vật và trải nghiệm những cảm xúc của họ. 

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự được miêu tả trong văn bản là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” hay không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Tìm hiểu thêm về cụ Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự, từ đó có được những thông tin quan trọng nhằm kết luận đó có là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” hay không.

Lời giải chi tiết:

Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự được miêu tả trong văn bản là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” vì:

- Đầu thế kỉ XX là thời kỳ rất đặc biệt và quan trọng trong lịch sử Việt Nam với nhiều sự kiện lớn xảy ra như cuộc khởi nghĩa Yên Bái, cuộc khởi nghĩa Duy Tân, cuộc khởi nghĩa Tháng Tư, v.v. Trong thời kỳ này, Phan Bội Châu là một trong những nhân vật lịch sử quan trọng và có ảnh hưởng nhất. Ông là một trong những nhà cách mạng tiên phong của Việt Nam, là người tiên phong trong việc thức tỉnh ý chí đấu tranh cho độc lập dân tộc và là nhà lãnh đạo của phong trào Đông Du.

- Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu tại Bến Ngự cũng là một trong những tài sản văn hóa lịch sử của Việt Nam trong thế kỷ XX. Ngôi nhà tranh được xây dựng và thiết kế rất độc đáo, phản ánh tinh thần yêu nước của Phan Bội Châu và trở thành một biểu tượng của sự đấu tranh cho độc lập dân tộc Việt Nam. Việc miêu tả nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của ông trong văn bản không chỉ thể hiện sự quan tâm đến lịch sử và văn hóa của Việt Nam, mà còn là sự ghi nhận, lưu giữ lại một phần ký ức về một thời kỳ đầy biến động và quan trọng trong lịch sử đất nước.

Sau khi đọc 7

Câu 7 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Từ việc đọc hiểu đoạn trích, bạn hãy nêu một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí

Phương pháp giải:

Sau khi đã đọc và tìm hiểu về văn bản truyện kí “Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự”, đúc kết những lưu ý theo cảm nhận của bản thân khi đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí.

Lời giải chi tiết:

Từ việc đọc hiểu đoạn trích, em có một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí:

- Đọc văn bản truyện kí cần phải chú ý đến thời gian và địa điểm diễn ra các sự kiện, vì thường thì những chi tiết này sẽ ảnh hưởng đến cảm nhận của người viết.

- Nên lưu ý đến những sự kiện đặc biệt trong văn bản, đó có thể là những trải nghiệm của nhân vật, những sự thay đổi trong cuộc sống hay tâm trạng của người viết.

- Tìm hiểu về nhân vật chính và các nhân vật phụ, cảm nhận sự tương tác giữa các nhân vật để hiểu rõ hơn về câu chuyện.

- Lưu ý đến ngôn ngữ được sử dụng trong văn bản, có thể sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu nhưng cũng có thể sử dụng ngôn ngữ phức tạp, mang tính nghệ thuật cao.

- Cần lưu ý đến hình ảnh và miêu tả của người viết để có thể hình dung được một cách chân thật nhất về cảnh vật, con người và mọi thứ xung quanh trong văn bản.

Trước khi đọc

Hãy chia sẻ những thông tin bạn biết về cụ Phan Bội Châu, vị danh nhân được gọi là “Ông Già Bến Ngự”.

Gợi ý:

- Quê quán: làng Đan Nhiễm (hiện tại là xã Nam Hòa, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An).

- Phan Bội Châu là một nhà yêu nước và nhà cách mạng tiêu biểu của dân tộc trong khoảng 20 năm đầu thế kỉ XX.

- Những tác phẩm nổi bật: Sào Nam thi tập, Văn tế Phan Châu Trinh, Phan Bội Châu niên biểu…

Đọc văn bản

Câu 1. So với hình dung trước đó của bạn, hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn có những điểm tương đồng và khác biệt gì?

- Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn:

• “râu dài và dày, mắt kính trắng, trán cao vút”
• “bước đi từ tốn, tay phải chống ba toong… tay trái hơi cong, bàn tay ẩn dưới tà áo nâu dài”
• “trông cụ như một vị tiên lão, da mặt hồng hào, đang ung dung dưới bóng cây”

=> Hình ảnh cụ Phan Bội Châu khá gần với những gì bạn đã tưởng tượng về ngoại hình và phong thái của cụ.

Câu 2. Tại sao Tuấn cảm thấy “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế?

Nguyên nhân: Tuấn đã có cơ hội gặp gỡ và trò chuyện trực tiếp với cụ Phan Bội Châu.

Sau khi đọc

Câu 1. Tóm tắt nội dung câu chuyện trong văn bản.

Tuấn cùng bạn là Quỳnh đến thăm ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự, một căn nhà tranh ba gian đơn giản. Xung quanh có nhiều cây xanh. Tuấn được gặp cụ Phan và lắng nghe những bài học quý báu về cuộc sống. Dù trò chuyện với hai cậu, cụ Phan vẫn không quên công việc bán gạo cho người dân.

Câu 2. Theo bạn, câu chuyện này có ý nghĩa gì trong việc thực hiện ý đồ và mục đích của tác phẩm “Tuấn - chàng trai nước Việt” của Nguyễn Vỹ?

Tác giả muốn nhân vật Tuấn có cơ hội gặp gỡ, trải nghiệm và ghi chép để xây dựng hình ảnh cụ Phan Bội Châu không phải chỉ là nhân vật hư cấu mà là một hình mẫu hiện thực, sinh động và là chứng tích của thời đại nửa đầu thế kỉ XX.

Câu 3. Nghiên cứu về cuộc đời và con người của cụ Phan Bội Châu, chú ý các sự kiện và tư liệu liên quan đến đoạn trích về ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự. Từ đó, liệt kê các sự việc, chi tiết phi hư cấu (thành phần xác định) và hư cấu (thành phần không xác định). Có thể dùng mẫu bảng dưới đây (làm vào vở):

Sự việc, chi tiết

Thành phần xác định (không hư cấu)

Thành phần không xác định (có thể hư cấu)

Cụ Phan Bội Châu và việc bị thực dân Pháp giam lỏng ở Huế

x

Cảm nhận của Tuấn khi gặp cụ Phan Bội Châu: “Trông cụ như một vị tiên lão da mặt hồng hào, đang thảnh thơi dưới bóng cây.”

x

Câu 4. Nêu tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu trong văn bản.

Sự kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu trong văn bản mang lại những lợi ích như:

- Tăng cường tính thuyết phục bằng cách kết hợp số liệu thực và yếu tố hư cấu trong câu chuyện và hoàn cảnh.

- Tạo ra sự chân thực và cảm hứng cho độc giả qua các câu chuyện có thật.

- Mang đến một bức tranh đa dạng và phong phú về cảm xúc và hình ảnh, làm tăng tính thẩm mỹ của văn bản.

- Khuyến khích sự sáng tạo và cách tiếp cận mới, mang lại trải nghiệm độc đáo cho độc giả.

- Kết hợp văn học và khoa học cho phép tác giả đưa ra các suy nghĩ sâu sắc hơn và giá trị ý nghĩa cho độc giả.

Câu 5. Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể nào và điểm nhìn của ai? Ngôi kể và điểm nhìn đó có ưu điểm gì so với các ngôi kể khác?

- Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của tác giả.

- Ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của tác giả giúp độc giả có cái nhìn tổng quan và khách quan hơn về nhân vật và không gian sống của cụ, đồng thời mang lại sự tự do trong việc diễn tả chi tiết và cảm nhận về nhân vật, xây dựng tình tiết và nội dung cho tác phẩm.

Câu 6. Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự trong văn bản là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” không? Vì sao?

Xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh ở Bến Ngự là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” là hợp lý vì:

- Phan Bội Châu là một nhà cách mạng, nhà văn, nhà báo, lãnh đạo phong trào Đông Du và nhiều tổ chức cách mạng, đấu tranh cho độc lập và tự do cho Việt Nam, nên cụ là nhân vật quan trọng trong các sự kiện lịch sử đầu thế kỉ XX.

- Ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự là nơi cụ sinh sống và làm việc trong những năm đầu thế kỉ XX, có giá trị văn hóa và kiến trúc lớn, và là chứng tích đáng chú ý của thời đại trong lịch sử Việt Nam.

- Do đó, việc xem cụ Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh ở Bến Ngự là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” là hợp lý và phù hợp với tầm quan trọng của các nhân vật và công trình này trong lịch sử Việt Nam.

Câu 7. Từ việc đọc hiểu đoạn trích, bạn hãy nêu một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí.

- Chú ý đến ngôn từ và phong cách viết của tác giả.

- Để ý các chi tiết mô tả nhân vật, cảnh vật và địa điểm để có cái nhìn toàn diện về tình huống.

- Hiểu cách tác giả tạo bối cảnh và trình bày nhân vật để cảm nhận đúng tình huống trong truyện.

- Đọc lướt qua toàn bộ truyện trước khi dừng lại và đọc chi tiết để hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa các nhân vật.

- Nắm rõ tình tiết của truyện, đặc biệt là các điểm nhấn để không bị phân tâm.

- Nếu có thuật ngữ hoặc từ ngữ địa phương, cần tìm hiểu để nắm bắt nội dung chính xác hơn.