Top 6 bài soạn về 'Sự hình thành sinh vật trên Trái Đất' (Ngữ văn 6 - SGK Kết nối tri thức) tốt

I. Tác giả

- Nguyễn Quang Riệu (1932 - 2021)

- Nhà vật lý thiên văn gốc Việt nổi tiếng thế giới, làm việc chủ yếu tại Cộng hòa Pháp.

II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm

1. Thể loại: Văn bản thông tin
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: 

Trích từ Bầu trời tuổi thơ, 2002.

• Tóm tắt: 

Trái Đất hình thành cách đây 4,6 tỷ năm với nhiều giả thuyết khác nhau về nguồn gốc sự sống. Nước là dung môi có khả năng hòa tan các phân tử, dẫn đến sự hình thành sự sống. Các vi sinh vật nhỏ li ti sống trong những suối nước nóng sâu dưới đáy biển có thể là nguồn gốc của sự sống trên Trái Đất.

• Bố cục: 

Gồm 2 phần: 

- Phần 1 (Từ đầu đến …vật lí, hóa học và sinh học): Giới thiệu về nguồn gốc sự sống

- Phần 2 (Còn lại): Nguồn gốc sự hình thành các sinh vật

• Giá trị nội dung: 

Văn bản trình bày những tranh luận về quá trình hình thành Trái Đất: khí quyển, vi sinh vật, phản ứng hóa học,...

• Giá trị nghệ thuật: 

Văn bản đa phương tiện, kết hợp các kiến thức hóa học, địa lý,...

III. Tìm hiểu chi tiết về tác phẩm

• Sự sống trên Trái Đất

Khí quyển và nguồn gốc sự sống Trái Đất

- Khí quyển khi Trái Đất mới hình thành (cách đây 4,6 tỷ năm) gồm H2, NH3, CH4, H2O (hơi nước).

- Một số ý kiến cho rằng khí quyển nguyên thủy có thể tạo ra các phân tử hữu cơ trong tế bào, như nhà hóa học Min-lơ đã chứng minh cách đây nửa thế kỷ.

- Ý kiến khác cho rằng bụi từ sao chổi và thiên thạch mang vi sinh vật đến hành tinh.

→ Vấn đề nguồn gốc vẫn còn tranh luận.

Quy trình tạo ra sự sống trên Trái Đất

- Nước là dung môi hòa tan các phân tử, dẫn đến sự hình thành sự sống.

- Dưới ánh sáng Mặt Trời, khí carbonic kết hợp với nước để tạo thành glucose và oxy. Oxy bốc lên khí quyển và duy trì sự sống trên Trái Đất. Sự hô hấp của sinh vật và sự cộng sinh giữa động vật và thực vật nhờ vào quy trình này.

- Vi sinh vật phát triển trong các điều kiện khắc nghiệt, được nuôi dưỡng bằng các chất từ lòng Trái Đất. Các nhà khoa học cho rằng sinh vật trên Trái Đất có thể có nguồn gốc từ vi sinh vật sống dưới đáy biển.

Từ mượn đã được sử dụng khá nhiều trong văn bản. 

- Một số từ mượn như: hi-đrô, a-mô-ni-ắc, mê-tan, a-xít-a-min, các-bô-níc, glucose, oxy,….

- Từ glucose có thể thay thế bằng từ đường.  Vì từ đường được sử dụng phổ biến hơn.

• Cảm xúc và suy nghĩ 

- Lo lắng về sự sống của Trái Đất có thể bị đe dọa nghiêm trọng.

- Nhận thức cần bảo vệ môi trường hơn.

1. Tác giả và tác phẩm

- Tác giả: Nguyễn Quang Riệu (1932 – 2021) là nhà vật lý thiên văn nổi tiếng gốc Việt, hoạt động chủ yếu tại Cộng hòa Pháp.

- Tác phẩm: Trích từ Bầu trời và tuổi thơ, NXB Giáo dục, 2002.

2. Một số vấn đề cần lưu ý

Câu 1. Nội dung của văn bản cung cấp thêm thông tin gì về sự sống trên Trái Đất?

Văn bản mang đến những hiểu biết về nguồn gốc sự sống và quy trình hình thành sự sống trên Trái Đất.

Câu 2. Văn bản sử dụng nhiều từ mượn. Đó là những từ nào? Từ nào có thể thay thế bằng từ thuần Việt hoặc từ mượn khác quen thuộc hơn? Vì sao?

• Các từ mượn như: hi-đrô, a-mô-ni-ắc, mê-tan, a-xít a-min, các-bô-níc, glucose, oxy….
• Từ glucose có thể thay bằng đường, vì từ này được sử dụng phổ biến hơn trong đời sống hàng ngày.

Câu 3. Sự sống hình thành qua một quá trình dài, nhưng việc tiêu diệt sự sống có thể chỉ diễn ra trong chốc lát. Điều này gợi cảm xúc và suy nghĩ gì?

Điều này gợi sự lo lắng về sự sống trên Trái Đất và nhấn mạnh cần có biện pháp bảo vệ hành tinh.

Các vấn đề cần lưu ý:

* Nội dung chính:

Văn bản trình bày các quan điểm khác nhau về sự hình thành của Trái Đất: khí quyển, sự xuất hiện của vi sinh vật, và các phản ứng hóa học,...

• Văn bản cung cấp thêm thông tin gì về sự sống trên Trái Đất?

Khí quyển và nguồn gốc sự sống trên Trái Đất

- Khi Trái Đất mới hình thành (cách đây 4,6 tỷ năm), khí quyển bao gồm H2, NH3, CH4, và H2O (hơi nước).

- Một số ý kiến cho rằng khí quyển nguyên thủy có thể tạo ra các phân tử hữu cơ trong tế bào, và điều này đã được nhà hóa học Min-lơ chứng minh cách đây nửa thế kỷ.

- Một số ý kiến khác lại cho rằng bụi từ sao chổi và thiên thạch đã rải mầm sống dưới dạng vi sinh vật lên hành tinh.

→ Nguồn gốc của sự sống vẫn đang là đề tài tranh luận.

Quy trình hình thành sự sống trên Trái Đất

- Nước là dung môi giúp hòa tan các phân tử và dẫn đến sự phát triển của sự sống.

- Dưới ánh sáng Mặt Trời, khí các-bon-níc kết hợp với nước tạo thành glu-cô và ô-xi. Khí ô-xi bốc lên khí quyển và duy trì sự sống trên Trái Đất. Quy trình này hỗ trợ sự hô hấp của sinh vật và sự cộng sinh giữa động vật và thực vật.

- Vi sinh vật có thể phát triển trong những điều kiện khắc nghiệt và được nuôi dưỡng bằng các chất từ lòng Trái Đất. Các nhà khoa học nghi ngờ rằng sự sống trên Trái Đất có thể bắt nguồn từ vi sinh vật sống ở đáy biển.

Các từ mượn được sử dụng nhiều trong văn bản là gì? Theo em, từ nào có thể thay thế bằng từ thuần Việt hoặc từ mượn khác dễ hiểu hơn? Vì sao?

- Một số từ mượn như: hi-đrô, a-mô-ni-ắc, mê-tan, a-xít-a-min, các-bô-níc, glu-cô, ô-xi,….

- Từ glu-cô có thể được thay thế bằng từ đường, vì đường được sử dụng phổ biến hơn trong đời sống.

Quá trình hình thành sự sống là dài, nhưng việc tiêu diệt sự sống có thể xảy ra rất nhanh. Điều này khiến em cảm thấy và suy nghĩ gì?

- Lo lắng về việc sự sống trên Trái Đất có thể bị đe dọa nghiêm trọng.

- Cảm thấy cần có trách nhiệm hơn trong việc bảo vệ môi trường.

Tóm tắt

Trái Đất hình thành cách đây 4,6 tỉ năm và có rất nhiều giả thuyết khác nhau. Vấn đề liên quan đến nguồn gốc sự sống đang được tranh luận. Nước là dung mô có khả năng hòa tan những phân tử dẫn đến sự nảy nở của sự sống. Điều đáng ngạc nhiên là sự phát hiện những vi sinh vật loại côn trùng nhỏ li ti bên cạnh những suối nước nóng bỏng chìm sâu hàng nghìn mét dưới đáy biển. Hiện nay, các nhà khoa học đang phân vân và cho rằng sinh vật trên Trái Đất có thể xuất phát từ chúng.

Bố cục

Có thể chia văn bản thành 2 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến …vật lí, hóa học và sinh học): Giới thiệu vấn đề nguồn gốc sự sống

- Phần 2 (Còn lại): Nguồn gốc sự hình thành các sinh vật

Nội dung chính

Văn bản nêu ra những tranh luận về quá trình hình thành Trái Đất: khí quyển, vi sinh vật, những phản ứng hóa học,...

Những vấn đề cần chú ý: 

* Nội dung chính: 

Văn bản nêu ra những tranh luận về quá trình hình thành Trái Đất: khí quyển, vi sinh vật, những phản ứng hóa học,...

Nội dung của văn bản cho em biết thêm điều gì về sự sống trên Trái Đất? 

Khí quyển và nguồn gốc sự sống Trái Đất

- Khí quyển khi Trái Đất vừa được hình thành (cách đây 4,6 tỉ năm) bao gồm H2, NH3, CH4, H20 (hơi nước).

- Có ý kiến cho rằng khí quyển nguyên thủy có thể tạo ra những loại phân tử hữu cơ trong tế bào → Nhà hóa học Min-lơ cách đây nửa thế kỉ đã chứng minh điều đó.

- Có ý kiến khác cho rằng bụi từ sao chổi và thiên thạch gieo rắc lên hành tinh mầm mống dưới dạng vi sinh vật.

→ Vấn đề nguồn gốc vẫn được tranh luận.

Quy trình tạo ra sự sống trên Trái Đất

- Nước là dung môi hòa tan những phân tử, dẫn đến sự nảy nở của sự sống.

- Dưới ánh sáng Mặt Trời, khí các-bon-níc kết hợp với nước biến thành glu-cô và ô-xi. Khí ô-xi bốc lên khí quyển và duy trì sự sống trên Trái Đất. Sự hô hấp của sinh vật, sự cộng sinh giữa giới động vật và thực vật được thực hiện nhờ quy trình trên.

- Vi sinh vật sinh ra và phát triển ở những điều kiện khắc nghiệt, được nuôi dưỡng bằng những vật chất phun ra từ lòng Trái Đất. Các nhà khoa học phân vân và cho rằng sinh vật trên Trái Đất có thể xuất phát từ vi sinh vật sinh sống tận dưới đáy biển.

Từ mượn đã được dùng khá nhiều trong văn bản. Đó là những từ nào? Theo em từ nào trong số đó có thể được thay thế bằng một từ thuần Việt hoặc từ mượn khác quen thuộc hơn? Vì sao? 

- Một số từ mượn như: hi-đrô, a-mô-ni-ắc, mê-tan, a-xít-a-min, các-bô-níc, glu-cô, ô-xi,….

- Từ glu-cô có thể thay thế bằng từ đường. Vì từ đường được sử dụng rộng rãi, phổ biến hơn từ glu-cô.

Sự sống được hình thành qua một quá trình dài đằng đẵng, nhưng việc hủy diệt sự sống có thể chỉ diễn ra trong chớp mắt. Điều này gợi lên trong em cảm xúc và suy nghĩ gì? 

- Lo lắng cho sự sống của Trái Đất có thể bị đe dọa nghiêm trọng. 

- Thấy mình cần phải có ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường.

1. Trước khi đọc

Câu 1 trang 82 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức

   Bạn biết những chương trình nào trên các phương tiện truyền thông, internet cung cấp nhiều thông tin thú vị và hữu ích về đời sống của các loài trên Trái Đất?

+ Thế giới động vật trên VTV2

+ Thế giới hoang dã VTV 2

+ Khám phá thế giới VTV2

+ Mười vạn câu hỏi vì sao VTV 3

Câu 2 trang 82 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức

   Trong số các tài liệu, bộ phim về các loài sinh vật mà bạn đã đọc, xem, tài liệu hoặc phim nào để lại ấn tượng sâu sắc nhất cho bạn? Tại sao?

   Trong các chương trình đã xem, tập phim về đại bàng trong series Thế giới động vật là chương trình tôi thích nhất. Vì tập phim đã đầu tư công phu, gắn camera vào chân đại bàng, giúp tôi quan sát được cuộc sống của chúng và học hỏi nhiều điều thú vị về loài động vật này.

2. Đọc văn bản

• Số lượng các loài sinh vật tồn tại trên Trái Đất và số lượng loài mà con người đã nhận diện.

Theo các nhà khoa học ước tính:

+ Trái Đất có hơn 10.000.000 loài sinh vật

+ Con người đã nhận diện khoảng 1.400.000 loài, trong đó có trên 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật

• Các yếu tố ảnh hưởng đến sự đa dạng trong từng quần xã sinh vật.

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự đa dạng trong từng quần xã bao gồm:

+ Cạnh tranh giữa các loài

+ Mối quan hệ giữa con mồi và động vật ăn thịt

+ Mức độ thay đổi của các yếu tố vật lý và hóa học của môi trường

3. Trật tự trong cuộc sống của các loài được thể hiện như thế nào?

Trả lời

Trật tự trong cuộc sống của các loài thể hiện qua:

- Vai trò của loài trong quần xã:

+ Loài ưu thế (như cây thông trong rừng thông) đóng vai trò quan trọng do số lượng lớn và hoạt động mạnh

+ Loài chủ chốt (như sư tử ở đồng cỏ hay cá sấu ở đầm nước châu Phi) kiểm soát và duy trì sự cân bằng của quần xã

- Phân bố các loài trong không gian sống, theo chiều dọc (như phân tầng thực vật trong rừng mưa nhiệt đới) hoặc chiều ngang (trải rộng theo địa hình), giúp giảm cạnh tranh và tối ưu hóa nguồn sống của môi trường.

• Những bước tiến vượt bậc của nhân loại có ảnh hưởng đến cuộc sống của các loài không?

Trả lời

Những bước tiến của nhân loại có ảnh hưởng đến cuộc sống của các loài như sau:

+ Xáo trộn sự cân bằng trong đời sống của các loài

+ Tác động tiêu cực đến các yếu tố vô sinh của môi trường

3. Sau khi đọc – Trả lời văn bản

• Nội dung văn bản cung cấp thêm thông tin gì về sự sống trên Trái Đất?

Khí quyển và nguồn gốc sự sống trên Trái Đất

- Khí quyển lúc Trái Đất mới hình thành (cách đây 4,6 tỉ năm) bao gồm H2, NH3, CH4, H2O (hơi nước).

- Một số ý kiến cho rằng khí quyển nguyên thủy đã tạo ra các phân tử hữu cơ trong tế bào → Nhà hóa học Miller đã chứng minh điều này cách đây nửa thế kỷ.

- Có ý kiến khác cho rằng bụi từ sao chổi và thiên thạch đã mang vi sinh vật đến hành tinh.

→ Vấn đề nguồn gốc sự sống vẫn còn được tranh luận.

Quy trình hình thành sự sống trên Trái Đất

- Nước là dung môi hòa tan các phân tử, dẫn đến sự hình thành sự sống.

- Dưới ánh sáng mặt trời, khí carbonic kết hợp với nước tạo ra glucose và oxy. Oxy bốc lên khí quyển và duy trì sự sống trên Trái Đất. Quy trình hô hấp của sinh vật và sự cộng sinh giữa động vật và thực vật đều nhờ vào quy trình này.

- Vi sinh vật sinh ra và phát triển trong điều kiện khắc nghiệt, được nuôi dưỡng bằng vật chất từ lòng Trái Đất. Các nhà khoa học cho rằng sinh vật trên Trái Đất có thể bắt nguồn từ vi sinh vật sống dưới đáy biển.

• Các từ mượn trong văn bản là gì? Từ nào có thể thay thế bằng từ thuần Việt hoặc từ mượn khác quen thuộc hơn? Tại sao?

- Các từ mượn như: hi-đrô, a-mô-ni-ắc, mê-tan, a-xít-a-min, các-bô-níc, glu-cô, ô-xi, …

- Từ glu-cô có thể thay thế bằng từ đường. Vì từ đường được sử dụng phổ biến hơn và dễ hiểu hơn từ glu-cô.

• Sự sống hình thành qua một quá trình dài, nhưng việc hủy diệt sự sống có thể diễn ra nhanh chóng. Điều này gợi lên trong bạn cảm xúc và suy nghĩ gì?

- Lo lắng về sự sống trên Trái Đất có thể bị đe dọa nghiêm trọng.

- Cần ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường.

III. Tổng kết bài soạn Quá trình hình thành sự sống trên Trái Đất

• Giá trị nội dung bài Quá trình hình thành sự sống trên Trái Đất

  Văn bản nêu những tranh luận về sự hình thành Trái Đất: khí quyển, vi sinh vật, các phản ứng hóa học, …

• Đặc sắc nghệ thuật bài Quá trình hình thành sự sống trên Trái Đất

  Văn bản đa phương tiện kết hợp kiến thức hóa học, địa lý học, …

I. Tổng quan

•  Tác giả

Nguyễn Quang Riệu (1932 - 2021)

Nhà vật lý thiên văn gốc Việt nổi tiếng toàn cầu, sinh sống và làm việc chủ yếu tại Pháp.

• Tác phẩm: Trích Bầu trời tuổi thơ, 2002.

Tóm tắt nội dung:

Văn bản trình bày các giả thuyết về sự hình thành sinh vật trên Trái Đất. Một giả thuyết cho rằng khí thủy nguyên có thể tạo ra các phân tử hữu cơ trong tế bào. Giả thuyết khác cho rằng bụi từ sao chổi và thiên thạch đã đưa mầm sống dạng vi sinh vật lên hành tinh của chúng ta. Sự cộng sinh giữa động vật và thực vật trên Trái Đất được thực hiện nhờ tác động của Mặt Trời. Một số nhà khoa học còn cho rằng sinh vật có thể xuất phát từ vi sinh vật sống dưới đáy biển.

Bố cục:

Văn bản có thể chia thành 2 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến …vật lý, hóa học và sinh học): Giới thiệu vấn đề nguồn gốc sự sống

- Phần 2 (Phần còn lại): Nguồn gốc sự hình thành các sinh vật

II. Hiểu văn bản

• Văn bản cho biết thêm điều gì về sự sống trên Trái Đất? 

Khí quyển và nguồn gốc sự sống trên Trái Đất

- Khí quyển lúc mới hình thành (4,6 tỷ năm trước) gồm H2, NH3, CH4, H20 (hơi nước).

- Có ý kiến cho rằng khí quyển nguyên thủy có thể tạo ra phân tử hữu cơ trong tế bào → Nhà hóa học Min-lơ đã chứng minh điều này cách đây nửa thế kỷ.

- Ý kiến khác cho rằng bụi từ sao chổi và thiên thạch đã gieo mầm sự sống dưới dạng vi sinh vật lên hành tinh.

→ Vấn đề nguồn gốc sự sống vẫn đang được tranh luận.

• Quy trình hình thành sự sống trên Trái Đất

- Nước là dung môi hòa tan các phân tử, dẫn đến sự xuất hiện của sự sống.

- Dưới ánh sáng Mặt Trời, khí các-bon-níc kết hợp với nước tạo ra glu-cô và ô-xi. Khí ô-xi bốc lên khí quyển và duy trì sự sống trên Trái Đất. Sự hô hấp của sinh vật và sự cộng sinh giữa động vật và thực vật được thực hiện nhờ quy trình này.

- Vi sinh vật sinh ra và phát triển trong điều kiện khắc nghiệt, được nuôi dưỡng bằng các chất từ lòng Trái Đất. Các nhà khoa học cho rằng sinh vật trên Trái Đất có thể xuất phát từ vi sinh vật sống dưới đáy biển.

• Các từ mượn trong văn bản và các từ thay thế

- Các từ mượn như: hi-đrô, a-mô-ni-ắc, mê-tan, a-xít-a-min, các-bô-níc, glu-cô, ô-xi,….

- Từ glu-cô có thể thay bằng từ đường. Vì từ đường thông dụng và quen thuộc hơn.

• Sự sống được hình thành qua một quá trình dài, nhưng việc hủy diệt sự sống có thể xảy ra nhanh chóng. Điều này gợi cho em cảm xúc và suy nghĩ gì? 

- Lo lắng cho sự sống của Trái Đất có thể bị đe dọa nghiêm trọng.

- Nhận thức cần phải có ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường.

III. Tổng kết

• Nội dung

Văn bản thảo luận về quá trình hình thành Trái Đất: khí quyển, vi sinh vật, phản ứng hóa học,…

• Nghệ thuật

Văn bản sử dụng đa phương tiện kết hợp kiến thức hóa học, địa lý,…