Buzz
1. Bài soạn 'Xã trưởng - Mẹ Đốp' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 4
Câu 1. Hãy lập bảng dưới đây liệt kê các từ ngữ, hình ảnh xuất hiện trong lời thoại của hai nhân vật khi họ nói về công việc thường ngày của mình và của đối phương. Dựa vào bảng, nêu nhận xét về thái độ, quan điểm của từng nhân vật:
Về xã trưởng
Về mẹ Đốp và gia đình
Xã trưởng
- Tại dân vi tổng lí
Quốc pháp có công cầu
Ơn dân xã thuận bầu
Tôi đứng đầu hàng xã
- Đi ra mõ
- Làm việc của mõ có tương đương gì?
Mẹ Đốp
- Làng chửa được ngồi
- Thầy bảo con đi rao mõ
- Mộc đạc vang lừng/Kim Thanh sắc nét
- Bất phận danh tài túc/Vô chế lệnh dân tòng.
- Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt/Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi.
- Mõ tôi cả tiếng lại dài hơi/Một xã cử bầu chẳng phải đùa/Mộc đạc vang lừng hòa cả xã.
Câu 2. Các yếu tố hài hước trong đoạn trích được tạo ra từ những thủ pháp nào? Hãy tưởng tượng khi diễn viên chèo nhập vai mẹ Đốp, họ sẽ sử dụng những cử chỉ và hành động như thế nào?
- Yếu tố hài hước thể hiện qua ngôn ngữ đơn giản, mộc mạc: đốp chát, bố cháu, chửa, con mẹ Đốp, tốt nái…
- Khi diễn viên chèo hóa thân thành mẹ Đốp, họ sẽ dùng các cử chỉ, hành động: nhanh nhẹn, hoạt bát; giọng nói vang, đều.
Câu 3. Mẹ Đốp thuộc kiểu nhân vật nào trong các loại nhân vật chính của chèo cổ? Theo bạn, sự xuất hiện của mẹ Đốp và kiểu nhân vật này trong kịch bản chèo có ý nghĩa gì đối với việc truyền tải tư tưởng và triết lý dân gian?
- Mẹ Đốp thuộc kiểu nhân vật: hề (gây cười).
- Sự xuất hiện của mẹ Đốp và kiểu nhân vật này trong kịch bản chèo có vai trò quan trọng trong việc truyền tải tư tưởng, triết lý dân gian: Đại diện cho giai cấp bị trị tìm cách phê phán, chỉ trích giai cấp thống trị.
* Bài tập sáng tạo: Vẽ một bức tranh hoặc dựng một cảnh lấy cảm hứng từ vở chèo Quan Âm Thị Kính.
2. Bài soạn 'Xã trưởng - Mẹ Đốp' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 5
Tóm tắt nội dung
Vở chèo nổi bật mối quan hệ giữa xã trưởng và mẹ Đốp.
Câu 1
Liệt kê các từ ngữ và hình ảnh trong lời thoại của hai nhân vật khi nói về công việc thường ngày của họ và của người còn lại:
Hình ảnh (trang 132, SGK Ngữ Văn 10, tập một)
Dựa vào bảng trên, hãy nêu nhận xét về thái độ và quan điểm của hai nhân vật.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ văn bản.
- Chú ý lời thoại của xã trưởng và mẹ Đốp khi nói về công việc của nhau.
Lời giải chi tiết:
Về xã trưởng
Về mẹ Đốp và gia đình
Xã trưởng
- Tại dân vi tổng lí
Quốc pháp có công cầu
Ơn dân xã thuận bầu
Tôi đứng đầu hàng xã
- Đi rao mõ.
- Làm cái thứ mõ có giá trị gì?
Mẹ Đốp
- Các cụ chửa được ngồi.
- Thầy bảo con đi rao mõ.
- Mộc đạc vang lừng
Kim thanh sắc nét.
- Bất phận danh tài túc
Vô chế lệnh dân tòng.
- Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt
Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi.
- Mõ tôi cả tiếng lại dài hơi
Một xã cử bầu chẳng phải đùa
Mộc đạc vang lừng hòa cả xã.
Nhận xét:
* Về xã trưởng:
- Xã trưởng: Tự mãn khi được chọn làm lí trưởng, coi mình trên tất cả mọi người.
- Mẹ Đốp: Phê phán, châm chọc xã trưởng.
* Về mẹ Đốp và gia đình:
- Xã trưởng: Thể hiện sự khinh miệt, coi thường những người có địa vị thấp hơn mình.
- Mẹ Đốp: Tôn trọng công việc của mình vì mẹ Đốp cũng được dân bầu chọn.
Câu 2
Yếu tố hài hước được tạo ra từ những thủ pháp nào? Khi diễn viên chèo nhập vai mẹ Đốp, họ sẽ dùng những cử chỉ và hành động như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản.
Lời giải chi tiết:
- Yếu tố hài hước được tạo ra từ:
+ Từ đồng âm ''bằng'': “Bố cháu trẩy tỉnh lĩnh băng rồi ạ/ Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì?
+ Ngôn ngữ giản dị, đậm chất miền quê: đốp chát, bố cháu, chửa, Đốp với chát cái gì.
- Khi diễn viên chèo hóa thân thành mẹ Đốp, họ sẽ dùng cử chỉ, hành động nhanh nhẹn, hoạt bát, giọng nói vang, đều.
Câu 3
Mẹ Đốp thuộc kiểu nhân vật nào trong các kiểu nhân vật chính của chèo cổ? Theo bạn, sự xuất hiện của mẹ Đốp và kiểu nhân vật này trong kịch bản chèo có tác dụng như thế nào đối với việc chuyển tải tư tưởng và triết lý dân gian?
Phương pháp giải:
Chú ý nhân vật mẹ Đốp.
Lời giải chi tiết:
- Mẹ Đốp thuộc kiểu hề (nhân vật hài hước, gây cười).
- Sự xuất hiện của mẹ Đốp và kiểu nhân vật này trong kịch bản chèo làm cho vở chèo thêm hấp dẫn với các tình huống vui nhộn, tạo tiếng cười. Từ đó, tư tưởng và triết lý dân gian được truyền tải hiệu quả hơn.
Bài tập sáng tạo
Vẽ một bức tranh hoặc dựng một hoạt cảnh lấy cảm hứng từ vở chèo Quan Âm Thị Kính.
Phương pháp giải:
Tùy theo khả năng sáng tạo cá nhân.
Lời giải chi tiết:
Ví dụ:
3. Phân tích vở 'Xã trưởng - Mẹ Đốp' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - phiên bản 6
I. Thông tin về tác phẩm Xã Trưởng – Mẹ Đốp
- Biên soạn bởi Hà Văn Cầu và Hà Văn Trụ (chủ biên)
II. Khám phá tác phẩm Xã Trưởng – Mẹ Đốp
- Thể loại: Chèo
- Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- Trích từ vở chèo “Quan Âm Thị Kính” - Phương thức biểu đạt: tự sự
- Tóm tắt:
Vở chèo nổi bật sự xung đột giữa xã trưởng và mẹ Đốp. Một bên là quản lý xã, một bên là vợ của người đi rao mõ. Cả hai tranh cãi về việc thị Mầu mang thai trước khi cưới, dẫn đến sự căng thẳng giữa họ ngày càng tăng.
Bố cục:
- Phần đầu: Cuộc tranh cãi giữa xã trưởng và mẹ Đốp về thái độ của xã trưởng.
- Phần sau: Cuộc tranh cãi giữa xã trưởng và mẹ Đốp về thái độ của mẹ Đốp.
Giá trị nội dung:
- Mẹ Đốp, đại diện cho tầng lớp bị trị, luôn tìm cách chỉ trích, chế giễu giai cấp thống trị là Xã trưởng, tạo ra tiếng cười hóm hỉnh, sâu cay, châm biếm qua những hành động kém cỏi, vô nhân đạo của giai cấp thống trị.
Giá trị nghệ thuật:
- Xây dựng các nhân vật đặc sắc với tình huống phong phú, làm nổi bật tính cách của nhân vật.
III. Phân tích chi tiết tác phẩm Xã Trưởng – Mẹ Đốp
Nhân vật xã trưởng
- Được giao nhiệm vụ đi rao mõ
- Đặt câu hỏi như: “Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì?”
=> Xã trưởng là nhân vật phản diện, thể hiện sự khinh bỉ rõ rệt đối với những người thấp kém hơn mình.
- “Tại dân vi tổng lí
Quốc pháp hữu công cầu
Ơn dân xã thuận bầu
Tôi đứng đầu hàng xã”
=> Xã trưởng tự mãn, cho rằng mình được chọn làm lí trưởng là sự đồng thuận của người dân, tự coi mình như vua.
Nhân vật mẹ Đốp
- “Mộc đạc vang lừng
Kim thanh dóng dả
- Bất phận danh nhi tài túc
Vô chế lệnh nhi dân tòng
- Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt
Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi”
=> Mẹ Đốp châm chọc chức xã trưởng.
- “Các cụ chửa được ngồi
Thầy sai con đi rao mõ”
=> Mẹ Đốp dùng từ ngữ để ca ngợi nghề của mình và khẳng định sự trân trọng từ dân chúng, còn về chồng, dùng từ thẳng thắn để mô tả thành tựu của chồng.
=> Sử dụng từ đồng âm ''bằng''; ''Bố cháu trẩy tỉnh lĩnh băng rồi ạ/ Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì''. Những từ ngữ mộc mạc, chân chất đặc trưng của làng quê: đốp chát, bố cháu, chửa, con mẹ Đốp, tốt nái.
Câu 1: Liệt kê những từ ngữ, hình ảnh trong lời thoại của hai nhân vật khi họ nói về công việc của mình và của người kia. Nhận xét về thái độ, quan điểm của hai nhân vật.
Trả lời:
Nói về xã trưởng
Nói về mẹ Đốp và chồng
Xã trưởng
- “Tại dân vi tổng lí
Quốc pháp hữu công cầu
Ơn dân xã thuận bầu
Tôi đứng đầu hàng xã”
- “Đi rao mõ
- Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì?”
Mẹ Đốp
- “Các cụ chửa được ngồi
Thầy sai con đi rao mõ”
- “Mộc đạc vang lừng
Kim thanh dóng dả
- “Bất phận danh nhi tài túc
Vô chế lệnh nhi dân tòng”
- “Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt
Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi”
Nói về xã trưởng
- Xã trưởng: tự hào về việc mình được chọn làm lí trưởng, coi mình như vua của xã.
- Mẹ Đốp: chỉ trích, châm chọc chức xã trưởng.
Nói về mẹ Đốp và chồng
- Xã trưởng: thể hiện sự khinh bỉ, coi thường những người thấp kém hơn mình.
- Mẹ Đốp: ca ngợi nghề của mình, khẳng định sự trân trọng từ dân chúng và sử dụng từ ngữ thẳng thắn để nói về chồng.
Câu 2: Các yếu tố hài hước trong vở chèo được tạo ra từ thủ pháp nào? Khi diễn viên chèo nhập vai mẹ Đốp, họ sẽ sử dụng cử chỉ, hành động ra sao?
Trả lời:
- Thủ pháp nghệ thuật
Sử dụng từ đồng âm “bằng” như trong câu: “Bố cháu trẩy tỉnh lĩnh băng rồi ạ/ Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì”.
Các từ ngữ giản dị, mộc mạc, đặc trưng của làng quê như: đốp chát, bố cháu, chửa, con mẹ Đốp, tốt nái.
- Khi diễn viên chèo đóng vai mẹ Đốp, họ sẽ thể hiện cử chỉ chân chất, nhanh nhẹn và tinh nghịch.
Câu 3: Mẹ Đốp thuộc kiểu nhân vật nào trong chèo cổ? Sự xuất hiện của mẹ Đốp có tác dụng gì trong việc truyền tải tư tưởng và triết lý dân gian?
Trả lời:
Mẹ Đốp thuộc kiểu hề, là nhân vật hài hước, gây cười. Mẹ Đốp đại diện cho tầng lớp nhân dân bị trị, thường xuyên chỉ trích, châm chọc giai cấp thống trị như Xã trưởng, tạo ra tiếng cười sâu cay và hóm hỉnh qua những hành động ngu dốt, vô nhân đạo của họ. Sự xuất hiện của mẹ Đốp và các nhân vật hề trong chèo giúp hình tượng hóa các quan điểm, triết lý dân gian, làm cho việc truyền tải trở nên dễ hiểu và hiệu quả hơn.
4. Soạn bài 'Xã trưởng - Mẹ Đốp' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 1
Thể loại
- Chèo là một loại hình nghệ thuật sân khấu truyền thống của Việt Nam, mang đậm tính quần chúng và được coi là đặc trưng của các lễ hội với sự kết hợp giữa ngôn ngữ đa âm, đa nghĩa và lối diễn đạt giàu hình tượng, trữ tình.
- Chèo ra đời từ thế kỷ 10 dưới triều đại nhà Đinh, khi vua Đinh Tiên Hoàng trị vì. Kinh đô Hoa Lư (Ninh Bình) được coi là cái nôi của sân khấu chèo, do bà Phạm Thị Trân, một nghệ sĩ tài năng trong cung đình, sáng lập và được vua phong chức Ưu Bà để truyền dạy nghề múa hát.
- Một số vở chèo nổi tiếng bao gồm Lưu Bình - Dương Lễ, Quan Âm Thị Kính,...
Xuất xứ
Chèo Quan Âm Thị Kính
- Quan Âm Thị Kính là một trong bảy vở chèo cổ đầu tiên của nghệ thuật chèo Việt Nam, được hình thành vào khoảng thế kỷ 17 và đã trải qua nhiều biến đổi về cấu trúc, nội dung, tư tưởng và hình thức nghệ thuật vào thế kỷ 20.
- Nội dung chính: Thiện Sĩ, con của Sùng Ông và Sùng Bà, kết hôn với Thị Kính, con gái của Mãng Ông. Một đêm, khi Thị Kính đang khâu, chồng đọc sách và ngủ bên cạnh, Thị Kính thấy chồng có sợi râu mọc ngược nên cầm dao định xén. Thiện Sĩ giật mình, kêu to, cha mẹ chồng chạy vào, hiểu lầm và đuổi Thị Kính về nhà bố mẹ đẻ. Thị Kính giả trai, vào tu ở chùa Vân Tự và được đặt pháp danh là Kính Tâm. Thị Màu, con gái phú ông, vốn lẳng lơ, ve vãn Kính Tâm không thành công và mang thai với Nô, người hầu của phú ông. Bị làng bắt vạ, Thị Màu đổ lỗi cho Kính Tâm, khiến Kính Tâm bị đuổi ra khỏi chùa. Thị Màu bỏ con cho Kính Tâm nuôi. Sau ba năm, Kính Tâm để lại thư giải thích và qua đời. Sư cụ và mọi người tổ chức lễ giải oan cho Kính Tâm để nàng được siêu thoát.
- Vở chèo mang nhiều giá trị đối với nghệ thuật truyền thống của dân tộc Việt và chứa đựng nhiều bài học ý nghĩa cho cuộc sống.
Đoạn trích Xã trưởng - Mẹ Đốp
- Đoạn trích từ vở chèo Quan Âm Thị Kính, xoay quanh cuộc trò chuyện giữa xã trưởng (người quản lý xã) và mẹ Đốp (vợ của người mõ làng) về việc thông báo cho cả làng biết tin Thị Màu mang thai mà chưa kết hôn.
- Văn bản được in trong Kịch bản chèo, quyển 1, Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam - NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2014, trang 282 - 288 và 324 - 327.
Giá trị nội dung của Xã trưởng - Mẹ Đốp
- Văn bản phê phán các tầng lớp chức dịch như xã trưởng, thể hiện sự châm biếm, mỉa mai và sự tự phụ, thiếu đạo đức của họ.
- Phản ánh xã hội cổ hủ, lạc hậu với những giáo điều và quy định nghiêm ngặt qua hình phạt đối với Thị Màu.
- Thể hiện văn hóa dân gian qua ngôn từ và cách diễn đạt của các nhân vật.
Giá trị nghệ thuật của Xã trưởng - Mẹ Đốp
- Giọng điệu hài hước, châm biếm và mỉa mai.
- Thể hiện đặc trưng của sân khấu chèo qua hình tượng nhân vật, ngôn từ và cách diễn đạt.
* Hướng dẫn đọc
Nội dung chính: Đoạn trích từ vở chèo Quan Âm Thị Kính, xoay quanh cuộc trao đổi giữa xã trưởng (người quản lý xã) và mẹ Đốp (vợ của người mõ làng) về việc thông báo cho cả làng về việc Thị Màu mang thai mà chưa có chồng.
Câu 1 (trang 132 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Liệt kê những từ ngữ, hình ảnh trong lời thoại của hai nhân vật khi họ nói về công việc của mình và của người kia:
Nói về xã trưởng
Nói về mẹ Đốp và chồng
Xã trưởng
- Tại dân vi tổng lí Quốc pháp hữu công hầu..
- Đi rao mõ...
Mẹ Đốp
- làng chửa được ngồi...
- Mộc đạc vang lừng Kim thanh dóng dả...
Từ bảng trên, hãy nêu nhận xét về thái độ, quan điểm của hai nhân vật.
Trả lời:
Xã trưởng
- Tự hào về việc được chọn làm lí trưởng nhờ sự đồng thuận của dân, coi mình như là người đứng đầu.
- Châm biếm công việc của người khác và coi thường những người thấp kém hơn mình.
Mẹ Đốp
- Đả kích xã trưởng qua những lời ca ngợi công việc của mình và sử dụng những từ ngữ thẳng thắn để mô tả công việc của chồng.
- Coi thường, châm chọc xã trưởng và những người có quyền lực.
Câu 2 (trang 132 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Yếu tố hài hước trong đoạn trích được tạo ra từ những thủ pháp nào? Khi diễn viên chèo nhập vai mẹ Đốp, họ sẽ sử dụng những cử chỉ, hành động như thế nào?
Trả lời:
+ Thủ pháp nghệ thuật
- Sử dụng từ đồng âm và các từ ngữ dân dã, mộc mạc.
+ Khi nhập vai mẹ Đốp, diễn viên sẽ thể hiện sự chân chất, nhanh nhẹn và tinh nghịch qua các cử chỉ và hành động.
Câu 3 (trang 132 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Mẹ Đốp thuộc kiểu nhân vật nào trong các kiểu nhân vật chính yếu của chèo cổ? Sự xuất hiện của mẹ Đốp và kiểu nhân vật này có tác dụng gì đối với việc truyền tải tư tưởng, triết lý dân gian?
Trả lời:
Mẹ Đốp thuộc kiểu hề, là nhân vật hài hước và gây cười. Cụ thể là hề áo ngắn, đại diện cho tầng lớp nhân dân bị trị, luôn đả kích và châm chọc giai cấp thống trị. Sự xuất hiện của mẹ Đốp giúp hình tượng hóa các quan điểm và triết lý dân gian, làm cho việc truyền tải dễ hiểu và sinh động hơn.
Bài tập sáng tạo (trang 132 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Vẽ bức tranh hoặc dựng một hoạt cảnh từ vở chèo “Quan Âm Thị Kính”
Trả lời:
5. Bài viết 'Xã trưởng - Mẹ Đốp' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 2
* Sau khi đọc:
Nội dung chính: Đoạn trích từ vở chèo Quan Âm Thị Kính miêu tả cuộc trò chuyện giữa xã trưởng và mẹ Đốp về việc rao mõ thông báo tin Thị Mầu mang thai ngoài giá thú.
Trả lời câu hỏi:
Câu 1 (trang 132 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):
Liệt kê các từ ngữ và hình ảnh trong lời thoại của xã trưởng và mẹ Đốp về công việc của họ:
Nói về xã trưởng
Nói về mẹ Đốp và chồng
Xã trưởng
- Tại dân vi tổng lí Quốc pháp hữu công hầu..
- Đi rao mõ...
Mẹ Đốp
- làng chửa được ngồi...
- Mộc đạc vang lừng Kim thanh dóng dả...
Từ bảng trên, hãy nhận xét thái độ và quan điểm của hai nhân vật.
Trả lời:
Xã trưởng
- Tại dân vi tổng lí
Quốc pháp hữu công cầu
Ơn dân xã thuận bầu
Tôi đứng đầu hàng xã
- Đi rao mõ
- Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì ?
Mẹ Đốp
- Các cụ chửa được ngồi
- Thầy sai con đi rao mõ
- Mộc đạc vang lừng
Kim thanh dóng dả
- Bất phận danh nhi tài túc
Vô chế lệnh nhi dân tòng
- Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt
Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi
- Nói về xã trưởng
+ Xã trưởng: Tự hào về bản thân
+ Mẹ Đốp: Châm chọc, chê bai
- Nói về mẹ Đốp và chồng
+ Xã trưởng: Khinh thường những người thấp kém hơn mình
+ Mẹ Đốp: Tự tin, nói về bản thân với sự tự hào.
Câu 2 (trang 132 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):
Yếu tố hài hước trong đoạn trích được tạo nên từ các thủ pháp nào? Diễn viên chèo sẽ thể hiện mẹ Đốp như thế nào?
Trả lời:
- Yếu tố hài hước được tạo bởi:
+ Từ đồng âm ''bằng'' ;''Bố cháu trẩy tỉnh lĩnh băng rồi ạ/ Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì''
+ Từ ngữ giản dị, đặc trưng quê: đốp chát, bố cháu, chửa, con mẹ Đốp, tốt nái
+ Diễn viên chèo sẽ sử dụng cử chỉ chân chất, nhanh nhẹn, tinh nghịch khi nhập vai mẹ Đốp.
Câu 3 (trang 132 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):
Mẹ Đốp thuộc kiểu nhân vật nào trong chèo cổ? Sự xuất hiện của mẹ Đốp có tác dụng gì đối với việc truyền tải tư tưởng dân gian?
Trả lời:
- Mẹ Đốp là kiểu nhân vật hài hước, gây cười
- Tác dụng: Gây tiếng cười đả kích, sâu cay, mỉa mai.
Bài tập sáng tạo (trang 132 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Vẽ bức tranh hoặc dựng hoạt cảnh từ vở chèo “Quan Âm Thị Kính”
Trả lời:
6. Soạn văn 'Xã trưởng - Mẹ Đốp' (Ngữ văn lớp 10 - SGK Chân trời sáng tạo) - phiên bản 3
* Tóm tắt nội dung văn bản Xã trưởng - Mẹ Đốp mô tả cuộc đối thoại giữa xã trưởng (người đứng đầu xã) và mẹ Đốp (vợ của người mõ làng) về việc thông báo trong làng về tin Thị Mầu mang thai ngoài giá thú.
* Hướng dẫn đọc
Câu 1 (trang 132 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Hãy liệt kê các từ ngữ và hình ảnh trong lời đối thoại của hai nhân vật khi họ bàn về công việc thường ngày của nhau:
Đưa ra nhận xét về thái độ và quan điểm của hai nhân vật từ bảng trên.
Trả lời:
Nói về xã trưởng
Nói về mẹ Đốp và chồng
Xã trưởng
- Tôi là người đứng đầu xã
- Đi thông báo sự việc...
- Làm cái việc này có giá trị như thế nào?
Mẹ Đốp
- Các cụ được ngồi xuống nghỉ ngơi.
- Con được sai đi làm việc này.
- Âm thanh của mõ vang xa
Tiếng mõ rõ ràng.
- Không phải danh tiếng hay tài năng
Không có lệnh thì dân không nghe.
- Muôn việc phải được sắp xếp đúng cách
Ngồi thảnh thơi một mình.
- Mõ của tôi vang xa
Một xã không thể thiếu
Âm thanh của mõ hòa cả xã.
Nhận xét:
* Nói về xã trưởng:
- Xã trưởng: tự hào về vị trí của mình, thể hiện sự ưu việt.
- Mẹ Đốp: châm chọc, chỉ trích xã trưởng.
* Nói về mẹ Đốp và chồng:
- Xã trưởng: coi thường những người có địa vị thấp hơn.
- Mẹ Đốp: tự hào về nghề nghiệp của mình.
Câu 2 (trang 132 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Những yếu tố hài hước trong đoạn trích được tạo ra bằng các thủ pháp nào? Khi diễn viên chèo vào vai mẹ Đốp, họ sẽ sử dụng những cử chỉ, hành động như thế nào?
Trả lời:
- Các yếu tố hài hước được tạo ra từ:
+ Sự chơi chữ: “Bố cháu lên tỉnh lĩnh bằng rồi/ Làm cái việc này bằng với cái gì”
+ Âm vận “ôi”: “Thánh đế lên ngôi/ Chẳng giấu gì mẹ Đốp là tôi; giấy quan về là phải báo với tôi/ Tôi chưa ra là làng vẫn yên”
+ Ngôn ngữ dân dã, xưng hô gần gũi: “con mẹ Đốp, con này, bảnh gái, mõ”
- Khi diễn viên chèo vào vai mẹ Đốp, họ sẽ thể hiện bằng cử chỉ nhanh nhẹn, hoạt bát, nói lớn và rõ ràng để thu hút sự chú ý của mọi người.
Câu 3 (trang 132 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Mẹ Đốp thuộc kiểu nhân vật nào trong các nhân vật chính của chèo cổ? Theo bạn, sự xuất hiện của mẹ Đốp và kiểu nhân vật này trong kịch bản chèo có tác dụng gì trong việc truyền tải tư tưởng, triết lý dân gian?
Trả lời:
- Mẹ Đốp là kiểu nhân vật hề, chuyên gây cười.
- Sự hiện diện của nhân vật mẹ Đốp trong kịch bản chèo giúp làm nổi bật tư tưởng, triết lý dân gian bằng cách kết hợp sự hài hước với sự sâu sắc trong lời nói và hành động của nhân vật.
Bài tập sáng tạo (trang 132 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Vẽ tranh hoặc dựng hoạt cảnh dựa trên vở chèo “Quan Âm Thị Kính”
Trả lời:
- Học sinh có thể vẽ tranh hoặc dựng hoạt cảnh theo ý tưởng của mình dựa trên nội dung vở chèo.
