Top 6 bài soạn xuất sắc về 'Một năm ở Tiểu học' (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo)

A. Soạn bài Một năm ở Tiểu học ngắn gọn:

Hướng dẫn đọc

Câu 1 (trang 123 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

'Một năm ở Tiểu học' kể lại chuỗi sự kiện do tác giả là người kể chuyện.

Câu 2 (trang 123 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

Những sự việc diễn ra trong quá khứ gắn liền với thời thơ ấu của nhân vật “tôi” là sự kiện thật.

Câu 3 (trang 123 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

Nhân vật xưng “tôi” là người kể chuyện từ ngôi thứ nhất, đồng thời là nhân vật chính và là hình ảnh của tác giả Nguyễn Hiến Lê ngoài đời thực.

Câu 4 (trang 123 SGK Ngữ văn 6 tập 1):

Trả lời:

Văn bản kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả và biểu cảm.

B. Tóm tắt nội dung khi soạn bài Một năm ở Tiểu học:

I. Tác giả

• Cuộc đời

- Nguyễn Hiến Lê (1912 - 1984)

- Quê quán: Làng Phương Khê, phủ Quảng Oai, tỉnh Sơn Tây (nay thuộc xã Phú Phương, huyện Ba Vì, Hà Nội).

- Ông là học giả, nhà văn, dịch giả, nhà ngôn ngữ học, nhà giáo dục và hoạt động văn hóa độc lập nổi bật của Việt Nam.

- Xuất thân từ gia đình Nho học.

• Sự nghiệp văn học

Các tác phẩm nổi bật của ông gồm:

- Hương sắc trong vườn văn (2 tập) - 1962

- Đại cương văn học sử Trung Quốc (3 tập) - 1955

- Cổ văn Trung Quốc - 1966

- Chiến Quốc sách – 1968,…

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh ra đời, xuất xứ:

- Trích từ chương IV trong hồi ký Nguyễn Hiến Lê, xuất bản năm 1993.

1. Thể loại: Hồi ký
2. Bố cục:

- Đoạn 1 (Từ đầu đến “ở trước bụng”): Hoàn cảnh gia đình nhân vật.

- Đoạn 2 (Tiếp theo đến “đổi cuốn khác”): Tuổi thơ và các trò chơi của nhân vật “tôi”.

- Đoạn 3 (Phần còn lại): Những suy nghĩ của nhân vật về quá trình đã trải qua.

• Tóm tắt:

Tác phẩm kể về thời gian học tiểu học của nhân vật “tôi”. Cha mất, mẹ không biết chữ nên không kiểm soát việc học của nhân vật. Ngoài giờ học, nhân vật thường đi chơi với trẻ trong xóm đến giờ cơm mới về. Một lần bị mẹ bắt quả tang và bị đánh. Mùa đông, khi không thể ra ngoài, nhân vật ở nhà đọc truyện cho cả nhà nghe. Dù năm học đó có vẻ bỏ phí, nhưng nhân vật cảm thấy có lợi về thể chất, sự nhanh nhẹn và hiểu biết thêm về đời sống trẻ em.

• Giá trị nội dung:

Mặc dù 'Một năm ở Tiểu học' không tập trung vào việc học, nhưng nhân vật hồi tưởng về thời thơ ấu vui vẻ. Điều này có thể làm mất thời gian học, nhưng cũng mang lại những lợi ích về thể chất và tính cách cho nhân vật.

• Giá trị nghệ thuật:

- Hồi ký sử dụng biện pháp tu từ như câu hỏi tu từ và liệt kê.

- Thể loại hồi ký kết hợp giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm với giọng văn trữ tình, giúp thể hiện rõ nét chủ đề của văn bản.

I. Tác giả

- Nguyễn Hiến Lê (1912 – 1984) là một học giả vĩ đại, nhà văn, dịch giả, nhà ngôn ngữ học và nhà giáo dục, với những đóng góp quan trọng trong nhiều lĩnh vực văn hóa độc lập tại Việt Nam. Ông đã tham gia biên soạn và dịch thuật ở nhiều thể loại khác nhau.

- Quê quán: Làng Phương Khê, phủ Quảng Oai, tỉnh Sơn Tây (hiện nay là xã Phú Phương, huyện Ba Vì, Hà Nội).

- Xuất thân từ một gia đình Nho học, ông đã theo học tại Hà Nội, bắt đầu từ trường Yên Phụ rồi lên trường Bưởi.

- Năm 1934, ông tốt nghiệp Cao đẳng Công chính Hà Nội và sau đó làm việc tại các tỉnh miền Tây Nam Bộ, bắt đầu cuộc đời gắn bó lâu dài với Nam Bộ và Hòn Ngọc Viễn Đông.

- Trước và sau năm 1975, Nguyễn Hiến Lê là một nhà văn nổi tiếng, viết không ngừng và được biết đến với nhân cách cao cả.

- Tác phẩm của ông bao gồm nhiều thể loại như tiểu thuyết, triết học, lịch sử, giáo dục, chính trị, gương danh nhân, khảo luận, tùy bút, du ký, và tự luyện.

II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm

1. Thể loại: Hồi ký, thường ghi lại các sự kiện mà người viết đã trải qua hoặc chứng kiến, được sắp xếp theo thời gian và liên quan đến các giai đoạn trong cuộc đời tác giả.
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Trích từ chương IV trong Hồi ký Nguyễn Hiến Lê xuất bản năm 1993.
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự.
4. Người kể chuyện: Ngôi thứ nhất – Nguyễn Hiến Lê.
5. Tóm tắt: Mẹ của nhân vật không biết chữ và đi làm cả ngày nên không thể theo dõi việc học của nhân vật. Nhân vật thường đi học đều nhưng mải chơi với bạn bè và về muộn. Vào các ngày nghỉ, nhân vật chỉ về nhà lúc bữa cơm và tiếp tục chơi với trẻ trong xóm. Bà thì hiền từ và chỉ gọi về khi đến giờ, trong khi mẹ thì nghiêm khắc hơn, quát tháo và có khi đánh đòn. Mùa đông, nhân vật ở nhà đọc sách cho cả gia đình nghe.
6. Bố cục (2 phần):

- Phần 1 (Từ đầu đến ...cho cả bọn nghe): Ký ức về trò chơi cùng trẻ trong xóm.

- Phần 2 (Còn lại): Ký ức về gia đình.

• Giá trị nội dung: Hồi ký ghi lại những kỷ niệm đáng nhớ của thời thơ ấu và những năm tháng tiểu học của nhân vật, đặc biệt là những buổi chơi đùa với bạn bè và đọc sách trong gia đình.
• Giá trị nghệ thuật:

III. Phân tích chi tiết tác phẩm

• Ký ức về trò chơi cùng trẻ trong xóm

- Đi sớm về trễ vì mải chơi cùng bạn, như tìm cỏ gà và bắt dế.

- Tối tối, hai anh em thường chơi ở cột đồng hồ.

- Lũ trẻ cùng nhau chạy nhảy trên nền đất rộng, bắt cào cào, bươm bướm, dế, cà cuống.

- Chơi chán, ra bờ sông hóng gió và nhìn tàu thuyền, chơi hú tìm và đuổi bắt đến 9, 10 giờ tối mới về.

• Ký ức về gia đình

- Cha mất, mẹ đi làm suốt ngày để nuôi gia đình.

- Mẹ không biết chữ, không thể quản lý việc học của các con.

- Nếu chơi lâu ngoài ngõ:

+ Bà hiền từ, chỉ gọi về khi đến giờ.

+ Mẹ nghiêm khắc, quát mắng và có khi đánh đòn nếu về muộn.

- Mùa đông, ở nhà đọc truyện cho gia đình nghe và sau đó đi đổi sách khác.

Câu 1 (trang 127 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Lời giải chi tiết:

'Một năm ở Tiểu học' kể lại chuỗi sự kiện mà tác giả là người kể chuyện.

Câu 2 (trang 127 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Lời giải chi tiết:

Những sự việc trong tác phẩm đều là thật và diễn ra trong quá khứ, liên quan đến thời thơ ấu của nhân vật “tôi”.

Câu 3 (trang 127 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Lời giải chi tiết:

Nhân vật xưng “tôi” là người kể chuyện từ ngôi thứ nhất, đồng thời là nhân vật chính và hình ảnh của tác giả Nguyễn Hiến Lê trong thực tế.

Câu 4 (trang 127 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Lời giải chi tiết:

Văn bản kết hợp giữa tự sự với miêu tả và biểu cảm.

Lý thuyết:

Về tác giả

• Tiểu sử

- Nguyễn Văn Hiến (1912 - 1984)

- Quê quán: Làng Phương Khê, phủ Quảng Oai, tỉnh Sơn Tây (hiện nay là xã Phú Phương, huyện Ba Vì, Hà Nội).

- Ông là một học giả uy tín, nhà văn, dịch giả, nhà ngôn ngữ học, nhà giáo dục và hoạt động văn hóa độc lập tại Việt Nam.

- Xuất thân từ một gia đình Nho học.

• Sự nghiệp sáng tác

Ông đã để lại nhiều tác phẩm nổi bật như:

- Hương sắc trong vườn văn (2 tập) - 1962

- Đại cương văn học sử Trung Quốc (3 tập) - 1955

- Cổ văn Trung Quốc - 1966

- Chiến Quốc sách – 1968,…

Tác phẩm

• Tìm hiểu tổng quát

Xuất xứ

- Trích từ chương IV của Hồi ký Nguyễn Hiến Lê, xuất bản năm 1993.

Bố cục: 3 đoạn

- Đoạn 1 (Từ đầu đến “ở trước bụng”): Hoàn cảnh gia đình của nhân vật.

- Đoạn 2 (Tiếp theo đến “đổi cuốn khác”): Tuổi thơ vui chơi của nhân vật “tôi”.

- Đoạn 3 (Đoạn còn lại): Suy ngẫm của nhân vật về những trải nghiệm đã qua.

• Thể loại: Hồi ký.
• Phương thức biểu đạt: Tự sự.
• Giá trị nội dung và nghệ thuật
• Giá trị nội dung

'Một năm ở tiểu học' không chỉ kể về việc học mà còn hồi tưởng về những năm tháng vui chơi trong thời thơ ấu của nhân vật. Dù điều này có thể dẫn đến việc học bị bỏ lỡ nhiều, nhưng đối với nhân vật, đó cũng là những trải nghiệm có ích cho thể chất và tính cách.

• Giá trị nghệ thuật

- Hồi ký sử dụng các biện pháp tu từ như câu hỏi tu từ và liệt kê.

- Thể loại hồi ký kết hợp giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm (kể chuyện bằng giọng văn giàu chất trữ tình), giúp diễn tả sâu sắc chủ đề văn bản.

Em hãy đối chiếu với đặc điểm của thể loại hồi ký trong mục Tri thức đọc hiểu và hoàn tất các câu sau:

Một năm ở Tiểu học kể lại chuỗi sự việc mà tác giả là người….

Trả lời:

Một năm ở Tiểu học kể lại chuỗi sự việc mà tác giả là người kể chuyện.

Đó là những sự việc có thật diễn ra tại… gắn với quãng đời… của…

Trả lời:

Đó là những sự việc có thật diễn ra tại quá khứ, gắn với quãng đời học sinh của nhân vật “tôi”.

Nhân vật xưng “tôi”, người kể chuyện ngôi…., là… trong tác phẩm và là hình bóng của tác giả Nguyễn Hiến Lê ngoài đời.

Trả lời:

Nhân vật xưng “tôi”, người kể chuyện ngôi thứ nhất, là hình ảnh của tác giả trong tác phẩm và là hình bóng của tác giả Nguyễn Hiến Lê trong thực tế.

Văn bản có sự kết hợp giữa kể chuyện với…. và…

Trả lời:

Văn bản có sự kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả và biểu cảm.

Viết ngắn

Viết một đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) mô tả đặc điểm của một cây hoa hoặc một con vật yêu thích của em. Đoạn văn nên sử dụng ít nhất một trong số các biện pháp ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ.

Trả lời:

Đoạn văn tham khảo

Trong gia đình em, chú chó là người bạn thân thiết và gần gũi nhất. Em đặt tên chú là Bobby. Chú có dáng vẻ nhỏ nhắn, bộ lông màu xám, đôi tai dài và chiếc đuôi luôn vẫy vui vẻ. Món khoái khẩu của Bobby là khoai tây chiên. Mỗi khi em mua đồ ăn cho chú, Bobby sủa lên đầy phấn khích, dùng hai chân nhảy lên lòng em như thể đang nói lời cảm ơn. Chú rất thích đi dạo công viên cùng em vào mỗi buổi chiều, tung tăng đi lại và thỉnh thoảng đùa giỡn với những chú chó khác. Khi em đi học về, Bobby luôn chạy ra tận cửa để đón và reo lên vui mừng. Chú đã chia sẻ cùng em mọi niềm vui và nỗi buồn trong cuộc sống. Em rất yêu quý chú chó nhỏ của mình.

• Đoạn văn sử dụng phép nhân hoá: chú chó, đùa giỡn với những chú chó khác.

Tóm tắt

Mẹ của nhân vật “tôi” không biết chữ và luôn bận rộn suốt cả ngày, vì vậy không thể quản lý việc học của con. Nhân vật “tôi” không chăm chỉ học hành, thường xuyên đi học muộn vì mải mê chơi với bạn bè, thường về nhà vào lúc 9, 10 giờ tối. Những ngày nghỉ, nhân vật chỉ có mặt vào bữa cơm, còn lại là thời gian chơi đùa cùng trẻ con trong xóm. Bà thì hiền hòa và không mắng mỏ, nhưng mẹ lại nghiêm khắc, thường quát mắng và thậm chí đánh đòn khi nhân vật về muộn. Vào mùa đông, nhân vật thường ở nhà đọc sách cho cả gia đình nghe.

Bố cục

Văn bản có thể chia thành hai phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến ...cho cả bọn nghe): Những ký ức về việc chơi đùa với trẻ trong xóm.

- Phần 2 (Phần còn lại): Những ký ức liên quan đến gia đình.

Nội dung chính

Trong “Một năm ở tiểu học”, thay vì tập trung vào việc học, nhân vật “tôi” nhớ lại những khoảnh khắc vui vẻ của thời thơ ấu. Dù việc học bị bỏ lỡ, nhưng những trải nghiệm này mang lại những lợi ích nhất định về thể chất và tính cách cho nhân vật.

Một năm ở Tiểu học

* Hướng dẫn đọc

Đối chiếu với đặc điểm của thể loại hồi ký trong mục Tri thức đọc hiểu và hoàn tất các câu sau:

Câu 1. “Một năm ở Tiểu học” kể lại chuỗi sự việc mà tác giả là người….

Câu 2. Đó là những sự việc có thật diễn ra tại… gắn với quãng đời… của…

Câu 3. Nhân vật xưng “tôi”, người kể chuyện ngôi…., là… trong tác phẩm và là hình bóng của tác giả Nguyễn Hiến Lê ngoài đời.

Câu 4. Văn bản có sự kết hợp giữa kể chuyện với…. và…

*Hướng dẫn trả lời

Câu 1. Một năm ở Tiểu học kể lại chuỗi sự việc mà tác giả là người kể lại.

Câu 2. Đó là những sự việc có thật diễn ra tại quá khứ gắn với quãng đời học sinh của nhân vật “tôi”.

Câu 3. Nhân vật xưng “tôi”, người kể chuyện ngôi thứ nhất, là hình ảnh của tác giả trong tác phẩm và là hình bóng của tác giả Nguyễn Hiến Lê ngoài đời.

Câu 4. Văn bản có sự kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả và biểu cảm.

1. Tác giả và tác phẩm

• Tác giả

- Nguyễn Hiến Lê (1912 - 1984), quê ở Quảng Oai, Sơn Tây.

- Ông là học giả, nhà văn, dịch giả, nhà ngôn ngữ học, nhà giáo dục và hoạt động văn hóa độc lập tại Việt Nam.

• Tác phẩm
• Văn bản “Một năm ở tiểu học” được trích từ chương IV của hồi ký Nguyễn Hiến Lê.
• Tên văn bản do người biên soạn đặt.

2. Đọc hiểu văn bản

• Hoàn cảnh gia đình của nhân vật “tôi”

- Khi cha mất: không ai nhắc nhở việc học hành, không có sự giám sát.

- Mẹ làm việc từ sáng sớm đến tối muộn và không biết chữ, không thể kiểm soát việc học của con cái. Mẹ vẫn lo chi trả tiền học, bút, mực và sách vở cho hai anh em. Khi thấy chúng tôi chơi đùa với trẻ hàng xóm, mẹ thường quát mắng và bắt về ngay, thậm chí đánh đòn.

- Bà thì hiền lành, không bao giờ mắng mỏ, cứ đến bữa cơm lại gọi hai anh em “tôi” về nhà.

=> Hoàn cảnh gia đình thiếu cha, mẹ và bà đều vất vả, chăm sóc và nuôi dưỡng các con và cháu.

• Tuổi thơ của nhân vật “tôi”

- Không chăm sóc việc học: Đã bỏ bê việc học trong một niên khóa. Mặc dù đi học đều, không trốn học, nhưng thường về muộn vì mải mê chơi với bạn bè.

- Những trò chơi mùa hè:

• Đi dạo trên bờ đê, tìm cỏ gà, bắt dế cùng bạn bè sau giờ học.
• Tối đến, cùng em trai ra chơi ở cột đồng hồ. Lũ trẻ tập trung quanh đèn, chạy nhảy, bắt cào cào, bươm bướm, dế và cả cà cuống.
• Chơi chán thì ra bờ sông, bến tàu, leo lên đống hàng hóng gió, nhìn tàu thuyền đậu san sát. Chơi hú tìm, đuổi bắt.
• Nghe tiếng rao bánh giò vào ban đêm.
• Ngày nghỉ, chỉ ở nhà vào giờ ăn cơm, còn lại ra ngõ hoặc đường Bờ Sông chơi với trẻ con trong xóm. Có đứa biết đọc chữ Quốc ngữ, khi chán chơi thì lấy truyện ra ngồi đọc.

- Vào mùa đông: Không ra ngoài được, ở nhà đọc truyện cho cả gia đình nghe; sau khi đọc xong một cuốn, cầm hai xu chạy vù tới hiệu Cát Thành ở đầu phố Hàng Gai để đổi cuốn khác.

- Khi trưởng thành nghĩ lại:

• Về việc học: Đã bỏ lỡ nhiều cơ hội, cảm thấy tiếc nuối.
• Về thể chất và tính cách: Được lợi từ việc vận động, sống giản dị và tự nhiên hơn, hiểu biết hơn so với trẻ con bình thường, cảm thấy bản thân phát triển hơn.

3. Hướng dẫn đọc

Hãy đối chiếu với đặc điểm của thể loại hồi ký trong mục “Tri thức đọc hiểu” và hoàn tất các câu sau:

(1) Một năm ở Tiểu học kể lại chuỗi sự việc mà tác giả là người tham gia.

(2) Đó là những sự việc có thật diễn ra tại quá khứ gắn với quãng đời học sinh của tác giả.

(3) Nhân vật xưng “tôi”, người kể chuyện ngôi thứ nhất, là hình ảnh của tác giả trong tác phẩm và là hình bóng của tác giả Nguyễn Hiến Lê ngoài đời.

(4) Văn bản có sự kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả và biểu cảm.

Hãy đối chiếu với các đặc điểm của thể loại hồi ký trong mục Tri thức đọc hiểu và hoàn tất các câu sau:

1. Một năm ở Tiểu học kể lại chuỗi sự việc mà tác giả là người….
2. Những sự việc này xảy ra tại… và gắn liền với quãng đời… của…
3. Nhân vật xưng “tôi”, người kể chuyện ngôi…., chính là… trong tác phẩm và phản ánh hình ảnh của tác giả Nguyễn Hiến Lê ngoài đời thực.
4. Văn bản kết hợp giữa kể chuyện với…. và…

Lời giải

1. Một năm ở Tiểu học kể lại chuỗi sự việc mà tác giả là người kể lại.
2. Đó là những sự việc có thật diễn ra trong quá khứ, gắn với quãng đời học sinh của nhân vật “tôi”.
3. Nhân vật xưng “tôi”, người kể chuyện ngôi thứ nhất, là hình ảnh của tác giả trong tác phẩm và phản ánh hình ảnh của tác giả Nguyễn Hiến Lê ngoài đời thực.
4. Văn bản kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả và biểu cảm.

Viết ngắn

Viết một đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) mô tả đặc điểm riêng của một cây hoa hoặc con vật mà bạn yêu thích. Trong đoạn văn, sử dụng ít nhất một biện pháp ẩn dụ, nhân hoá, hoặc hoán dụ.

Lời giải

Đoạn văn tham khảo:

Trong gia đình em, chú chó là người bạn thân thiết và gần gũi nhất. Em gọi chú là Bobby. Chú có kích thước nhỏ, bộ lông màu xám, đôi tai dài và chiếc đuôi luôn vẫy liên tục. Món khoái khẩu của Bobby là khoai tây chiên. Mỗi lần em mang đồ ăn về, chú lại sủa vui vẻ, nhảy lên lòng em như muốn nói lời cảm ơn. Bobby rất thích đi dạo công viên cùng em vào mỗi buổi chiều, chú nhảy nhót quanh công viên và thỉnh thoảng đùa giỡn với những chú chó khác. Khi em đi học về, Bobby luôn chạy ra tận cửa đón và reo mừng. Chú đã cùng em chia sẻ mọi niềm vui và nỗi buồn trong cuộc sống. Em rất yêu quý chú chó nhỏ của mình.