Buzz
1. Bài soạn tham khảo số 4
Câu 1 (trang 59 sách Ngữ văn 10 Tập 1):
- Đáp án đúng là D
- Hoàn cảnh ảnh hưởng đến tâm trạng và cách nói của Ra-ma, Xi-ta:
+ Tâm trạng và ngôn ngữ của Ra-ma:
• Ra-ma phải vừa thể hiện tình cảm cá nhân vừa giữ hình ảnh một đức vua vĩ đại, thể hiện sự xót xa cho vợ nhưng vẫn phải giữ vững bổn phận của mình.
• Những lời của Ra-ma không hoàn toàn thể hiện cảm xúc thật của chàng.
+ Tâm trạng và ngôn ngữ của Xi-ta:
• Với vai trò là vợ Ra-ma, hoàng hậu, Xi-ta cảm thấy xấu hổ và đau đớn khi bị tổn thương danh dự.
• Xi-ta tỏ ra khiêm nhường trước Ra-ma.
• Ban đầu, Xi-ta dùng xưng hô thân mật “chàng” – “thiếp”, sau đó chuyển sang ngôn ngữ trang trọng hơn như “Hỡi Đức vua!... Người..”.
• Xi-ta quyết định chứng minh sự trong sạch của mình bằng cách bước vào lửa.
Câu 2 (trang 59 sách Ngữ văn 10 Tập 1):
- Theo Ra-ma, chàng chiến đấu và tiêu diệt quỷ Ra-va-na để bảo vệ danh dự của người anh hùng khi Ra-va-na cướp vợ chàng.
- Ra-ma từ chối Xi-ta vì danh dự không cho phép một người anh hùng chấp nhận vợ đã có quan hệ với kẻ khác và cả sự ghen tuông cá nhân.
- Những từ ngữ lặp đi lặp lại trong lời Ra-ma cho thấy sự kiên quyết và tâm trạng của chàng.
+ Ra-ma nhấn mạnh sự rõ ràng trong lời nói của mình.
+ Điều này cũng thể hiện sự lúng túng và bối rối của chàng.
Câu 3 (trang 59 sách Ngữ văn 10 Tập 1):
- Sự khác biệt giữa phẩm hạnh của Xi-ta và những người phụ nữ tầm thường:
+ Sự khác biệt giữa điều lệ thuộc vào số mệnh và quyền lực người khác với những gì trong khả năng của nàng:
+ Sự lệ thuộc vào quyền lực người khác: bản thân nàng.
+ Những gì trong khả năng của nàng: chứng minh lòng trung thực, dũng cảm và sự trong sạch qua thử thách lửa.
- Vai trò của thần A-nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Thần tượng trưng cho sự bất tử, điều hành cõi người trong văn hóa Ấn Độ.
+ Lời cầu khấn của Xi-ta cho thấy niềm tin vào sự bảo vệ và chứng minh của thần Lửa.
+ Thần lửa là biểu tượng quan trọng trong tín ngưỡng Ấn Độ, mang lại sức mạnh siêu nhiên.
Câu 4 (trang 59 sách Ngữ văn 10 Tập 1):
- Phản ứng của công chúng khi Xi-ta bước vào lửa:
+ “Các phụ nữ bật khóc nức nở.”
+ “Cả loài Rắc-sa và loài Va-na-ra đều khóc than vang trời.”
⇒ Công chúng cảm thấy đau xót và thương cảm cho Xi-ta, họ muốn giúp đỡ nhưng không thể hành động.
- Cảnh Xi-ta bước vào lửa khiến người xem cảm phục trước lòng dũng cảm của nàng.
2. Bài soạn mẫu số 5
Câu 1 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a.
D. Tất cả các đối tượng nêu trên.
b.
- Tâm trạng và ngôn ngữ của Ra-ma:
+ Ra-ma, ở cả vai trò cá nhân và xã hội, vừa thương cảm vừa đau đớn trước sự xót xa của vợ, nhưng vẫn phải giữ hình ảnh của một đức vua anh hùng. “Khi thấy người đẹp với khuôn mặt như hoa sen và tóc xoăn đứng trước, lòng Ra-ma như bị dao cắt. Nhưng vì lo ngại tiếng xấu, chàng nói với nàng trước mặt mọi người...”. Thực ra, lời chàng nói không hoàn toàn chân thật, không phản ánh sâu thẳm trong lòng.
- Tâm trạng và ngôn ngữ của Xi-ta:
+ Xi-ta cảm thấy xấu hổ và muốn ẩn mình, “khiêm nhường đứng trước Ra-ma”, “muốn tự chôn vùi cả hình hài của mình”. Nàng đau khổ, cảm thấy bị tủi hổ và danh dự của nàng trước cộng đồng bị tổn thương.
+ Ban đầu, Xi-ta dùng xưng hô thân mật “chàng” – “thiếp”, sau đó chuyển sang ngôn ngữ trang trọng hơn như “Hỡi Đức vua!... Người..”.
+ Xi-ta quyết định chứng minh lòng trong sạch của mình bằng cách bước vào lửa: “Chị không thể sống sau những lời tố cáo sai lầm. Chồng chị đã từ bỏ chị trước mặt mọi người. Giờ đây, chị sẽ để lửa chứng minh.”. Xi-ta đã bước vào ngọn lửa và cầu xin thần lửa bảo vệ để chứng minh sự trong sạch của mình.
Câu 2 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a.
A. Danh dự của người anh hùng bị tổn thương khi Ra-va-na cướp vợ chàng.
> Theo Ra-ma, việc chàng chiến đấu và tiêu diệt quỷ Ra-va-na để cứu Xi-ta là vì danh dự của chàng bị tổn thương khi Ra-va-na cướp vợ chàng. “Ta làm điều này để bảo vệ danh dự và uy tín của dòng họ ta, để xóa bỏ vết nhục.” Ra-ma cũng khẳng định với Xi-ta rằng: “Ta không chiến đấu vì nàng.”
b.
C. Cả hai lý do trên
Ra-ma từ chối Xi-ta vì chàng nói: “Người có thể chấp nhận một người vợ từng sống với kẻ khác chỉ vì nàng là vật để yêu thương?”. Đây là vấn đề danh dự. Danh dự không cho phép một người anh hùng chấp nhận vợ đã có quan hệ với người khác. Tuy nhiên, sự ghen tuông cũng làm Ra-ma đau đớn. Chàng không thể chịu đựng khi nghĩ đến việc “Xi-ta bị quấy nhiễu bởi Ra-va-na, kẻ có ánh mắt tội lỗi nhìn nàng.”. Sự ghen tuông làm Ra-ma nghi ngờ sự trong trắng của Xi-ta: “Ra-va-na đâu thể chịu đựng lâu khi có Xi-ta trong nhà hắn.”
c.
- Ra-ma nhấn mạnh sự rõ ràng trong lời nói của mình (“phải hiểu rõ điều này...”, “Ta nói rõ không quanh co, không do dự...”). Chàng biết vai trò và trách nhiệm của mình trong xã hội. Mặc dù đau lòng và yêu thương vợ, Ra-ma phải giữ vững bổn phận, nói những lời đau đớn và tàn nhẫn trước công chúng, dù điều đó có thể làm tổn thương Xi-ta, bạn bè và anh em của chàng (“nàng có thể để ý đến… Vi-phi-sa-na cũng được”). Đồng thời, điều này thể hiện sự lúng túng và bối rối của chàng.
d.
- Khi Xi-ta bước vào giàn lửa: Ra-ma cũng chịu đựng nỗi đau lớn, cố gắng kìm nén cảm xúc vì danh dự của mình.
- Nỗi đau và sự kìm nén của Ra-ma khiến chàng trông đáng sợ: không ai trong số bạn bè dám lên tiếng hay nhìn vào chàng; lúc đó, chàng giống như thần Chết và Ra-ma vẫn giữ vững, mặc dù Xi-ta bước vào lửa, Ra-ma vẫn ngồi, mắt dán xuống đất.
Câu 3 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Sự khác biệt giữa phẩm hạnh của Xi-ta và các phụ nữ tầm thường:
- Sự khác biệt giữa điều lệ thuộc vào số mệnh của Xi-ta, quyền lực người khác và điều trong khả năng của nàng:
+ Điều lệ thuộc vào quyền lực người khác.
+ Điều trong khả năng của Xi-ta:
Nàng chọn để lửa chứng minh phẩm hạnh và lòng trung thực của mình, đó là sự dũng cảm và lòng trinh bạch.
- Vai trò của thần A-nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Thần tượng trưng cho sự bất tử, cai quản cõi người và luôn tồn tại trong văn hóa Ấn Độ. Vị thần được nhân dân tôn thờ và tin tưởng.
+ Lời cầu khấn của Xi-ta thể hiện niềm tin vào thần Lửa sẽ chứng minh lòng nàng. Thần A-nhi có vị trí quan trọng trong tín ngưỡng người Ấn Độ, là vị thần tối cao với sức mạnh siêu nhiên.
Câu 4 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Phản ứng của công chúng trước cảnh Xi-ta bước vào lửa:
+ “Các phụ nữ khóc nức nở. Cả loài Rắc-sa-xa và loài Va-na-ra cùng khóc than vang trời”: công chúng cảm thấy đau xót và thương cảm cho Xi-ta. Họ có thể muốn giúp đỡ nhưng không thể hành động.
- Cảnh Xi-ta bước vào lửa khiến người xem cảm phục vì lòng dũng cảm của nàng.
Tóm tắt
Sau chiến thắng, Ra-ma nghi ngờ lòng trung trinh của Xi-ta. Chàng ghen tuông dữ dội. Mặc dù thấy Xi-ta đau khổ, lòng Ra-ma như bị dao cắt nhưng chàng vẫn buông những lời xúc phạm vì sợ tiếng xấu. Xi-ta đau đớn như bị vòi voi quật nát. Nàng giải thích và thanh minh trong tiếng nức nở nhưng không thay đổi được Ra-ma. Cuối cùng, nàng bước vào lửa để chứng minh phẩm hạnh của mình. Mọi người, kể cả loài Rắc-sa-xa và Va-na-ra, đều khóc than trước cảnh tượng đau đớn đó.
Bố cục
Video hướng dẫn giải
Bố cục (2 phần)
- Phần 1 (Từ đầu…“Ra-va-na đâu có chịu đựng lâu”): Cơn giận dữ và diễn biến tâm trạng của Ra-ma.
- Phần 2 (Còn lại): Sự khẳng định của Xi-ta và diễn biến tâm trạng của nàng.
3. Bài soạn tham khảo số 6
Câu 1 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Sau khi chiến thắng, Ra-ma và Xi-ta hội ngộ dưới ánh mắt của mọi người.
a. Những người có mặt trong cảnh tượng đó là ai?
b. Tình huống này ảnh hưởng như thế nào đến cách nói và cảm xúc của Ra-ma và Xi-ta?
Lời giải chi tiết:
a. Phương án: D
Cuộc gặp gỡ giữa Ra-ma và Xi-ta trong không gian công cộng, với sự chứng kiến của đông đảo mọi người, đã tác động mạnh mẽ đến tâm trạng và ngôn ngữ của cả hai nhân vật.
b.
Đối với Ra-ma, chàng không chỉ là người chồng mà còn là một anh hùng và một vị vua. Chàng rơi vào tình thế khó khăn, vừa đau lòng vì vợ nhưng vẫn phải duy trì phẩm giá của một đức vua anh hùng: “Nhìn thấy người đẹp với khuôn mặt như hoa sen và những lọn tóc xoăn đứng trước, lòng Ra-ma đau đớn như bị dao cắt. Nhưng vì sợ bị chỉ trích, chàng đã phải nói với nàng trước mặt mọi người…”.
Xi-ta cũng không khá hơn. Nàng rất đau khổ khi bị buộc tội sai trái. Là vợ và là hoàng hậu, nàng không thể để danh dự của mình bị bôi nhọ. Ban đầu, nàng cố gắng khẩn cầu trong mối quan hệ vợ chồng (xưng hô chàng – thiếp), nhưng sau đó nàng chuyển sang hình thức xã hội: “Hỡi đức vua!… Người…”. Sự thay đổi này phản ánh tình trạng khó khăn của Xi-ta khi phải đối mặt với đám đông.”
Câu 2 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Theo lời của Ra-ma:
a. Ra-ma chiến đấu với quỷ Ra-va-na và tiêu diệt hắn để giải cứu Xi-ta vì lý do gì?
b. Ra-ma từ bỏ Xi-ta vì lý do gì?
c. Phân tích những từ ngữ được lặp lại trong lời nói của Ra-ma để hiểu rõ ý chí và tâm trạng của chàng.
d. Phân tích thái độ của Ra-ma khi Xi-ta bước lên giàn lửa?
Lời giải chi tiết:
a. Phương án: A
Ra-ma chiến đấu với quỷ Ra-va-na và tiêu diệt hắn để cứu Xi-ta vì danh dự của người anh hùng bị xúc phạm khi Ra-va-na cướp vợ của chàng.
b. Phương án: A
Ra-ma từ bỏ Xi-ta vì danh dự không cho phép một người anh hùng chấp nhận một người vợ đã bị kẻ khác làm nhục (“Người đã sinh trưởng… như một vật để yêu đương”).
c. Để nhấn mạnh bổn phận và danh dự, Ra-ma lặp đi lặp lại nhiều từ ngữ liên quan đến nhân phẩm, tiếng tăm, uy tín, gia đình cao quý, và dòng họ lừng lẫy của một đức vua anh hùng.
d. Khi Xi-ta bước lên giàn lửa, Ra-ma trải qua sự căng thẳng tột độ. Đây là một thử thách khủng khiếp đối với chàng vì không thể ngờ hành động của Xi-ta lại quyết liệt đến vậy. Trong tình thế “tiến thoái lưỡng nan”, không ai dám nói gì hay nhìn vào Ra-ma; chàng lúc đó trông đáng sợ như thần chết.
Câu 3 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Trong lời đáp của Xi-ta, nàng đã nhấn mạnh điều gì về:
- Sự khác biệt giữa đức hạnh của nàng và phụ nữ tầm thường?
- Sự khác biệt giữa những điều phụ thuộc vào số mệnh hoặc quyền lực của người khác và những điều trong vòng kiểm soát của nàng?
Lời giải chi tiết:
Khi bị đẩy vào bước đường cùng, Xi-ta dù đau đớn vẫn bình tĩnh đưa ra lời thanh minh xác đáng.
- Xi-ta khẳng định rằng đức hạnh và phẩm giá của nàng không thể so sánh với hạng phụ nữ thấp kém. Nàng là con của thần Đất Mẹ, và việc nàng từ bỏ cung điện nguy nga để theo chồng vào rừng chia sẻ gian nan đã đủ chứng minh phẩm hạnh của nàng.
- Thứ hai, nàng đã bị bắt cóc và quỷ vương Ra-va-na đã động chạm đến nàng khi nàng không còn sức lực, là những điều nằm ngoài tầm kiểm soát của nàng. Khi tỉnh lại, nàng đã từ chối tất cả những hành động của quỷ vương. Lý do này được chứng kiến bởi Ha-nu-man càng làm tăng tính thuyết phục của nàng.
- Cuối cùng, khi không thuyết phục được chồng, Xi-ta đã quyết định bước lên giàn lửa. Hành động và lời cầu khấn của nàng nhắm đến thần A-nhi cho thấy nàng sẵn sàng hy sinh mạng sống của mình để chứng minh đức hạnh và phẩm tiết của mình.
Câu 4 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Phân tích thái độ của công chúng và chia sẻ cảm nhận của bạn trước cảnh Xi-ta bước vào lửa?
Lời giải chi tiết:
Cảnh Xi-ta bước vào lửa thật sự là một cảnh đầy kịch tính, vừa hùng vĩ vừa bi thương. Điều này khiến quân đội và dân chúng hai bên cùng bạn bè vô cùng xúc động (“Tất cả mọi người, từ già đến trẻ, đều đau lòng và bật khóc. Các phụ nữ kêu lên thảm thiết. Các loài Rak-sa-xa và Va-na-ra cũng khóc vang trời trước cảnh tượng này”). Cảnh tượng Xi-ta bước lên giàn lửa chính là biểu tượng rõ nét nhất của hình mẫu người phụ nữ lý tưởng trong văn hóa Ấn Độ cổ đại.
4. Bài soạn tham khảo số 1
Tóm tắt
Sử thi Ra-ma-yan-na kể về vương quốc Kô-sa-la, nơi hoàng tử Ra-ma, được lên ngôi vì tài đức, nhưng vua cha Da-xa-ra-tha đã hứa với người vợ thứ nên đày Ra-ma vào rừng và nhường ngôi cho Bha-ra-ta, con của Ka-kê-i. Ra-ma cùng vợ Xi-ta và em trai Lắc-ma-na sống ẩn dật trong rừng. Qủy vương Ra-va-na đã âm thầm bắt cóc Xi-ta nhưng nàng đã chống cự quyết liệt. Dù được tướng khỉ Ha-nu-man giải cứu, Ra-ma vẫn nghi ngờ về sự chung thủy của nàng.
Bố cục
- Phần 1 (từ đầu ... 'chịu đựng được lâu'): Ra-ma cáo buộc Xi-ta
- Phần 2 (phần còn lại): Phản ứng của Xi-ta bằng hành động và lời nói
Câu 1 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a. Đáp án đúng: D
b. Ảnh hưởng của hoàn cảnh đến tâm trạng và ngôn ngữ của Ra-ma:
+ Ra-ma phải đứng giữa vai trò của người chồng, vị vua và anh hùng, buộc phải duy trì phẩm giá và nghĩa vụ của mình dù trong lòng đau đớn vì vợ.
+ Nhìn thấy vợ với khuôn mặt như hoa sen, lòng Ra-ma như bị dao cắt.
+ Vì sợ tai tiếng, chàng phải nói những lời lạnh nhạt với nàng.
+ Những lời chàng nói không phản ánh nỗi đau thật sự của nàng.
- Xi-ta trong vai trò vợ Ra-ma và hoàng hậu:
+ Xi-ta cảm thấy xấu hổ, như muốn ẩn mình.
+ Nàng thể hiện sự khiêm nhường trước Ra-ma.
+ Nàng đau lòng, muốn tự chôn vùi thân xác vì sự sỉ nhục.
- Đau khổ của Xi-ta là sự tổn thương danh dự trước cộng đồng.
- Xi-ta thay đổi cách xưng hô từ gần gũi đến xa lạ: chàng – thiếp, Đức vua, Người - ta.
- Xi-ta bước vào lửa cầu xin thần lửa bảo vệ và chứng minh sự trong sạch của nàng.
Câu 2 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a. Đáp án A
Ra-ma tuyên bố chiến đấu với quỷ Ra-va-na để cứu Xi-ta vì danh dự của chàng bị xúc phạm (Ra-ma làm việc đó để bảo vệ nhân phẩm, xóa bỏ vết ô nhục và giữ gìn danh dự dòng tộc lừng lẫy của mình).
b. Đáp án C
Ra-ma từ bỏ Xi-ta để bảo vệ danh dự dòng tộc cao quý, dù điều đó có nghĩa là hy sinh hạnh phúc cá nhân (Một người có xuất thân cao quý như tôi không thể chấp nhận vợ từng sống trong nhà kẻ khác, đơn giản chỉ vì nàng là vật để yêu thương).
+ Chàng không chịu nổi khi nghĩ về việc Xi-ta bị “quấy nhiễu trong vạt áo của Ra-va-na”, từ ghen tuông chuyển sang nghi ngờ.
c. Những từ ngữ lặp lại trong lời nói của Ra-ma thể hiện tâm trạng của chàng:
+ Ra-ma nói một cách thẳng thắn và dứt khoát.
Câu 3 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Sự khác biệt giữa đức hạnh của Xi-ta và phụ nữ tầm thường:
- Những yếu tố ngoài tầm kiểm soát của Xi-ta, như số mệnh và quyền lực của người khác.
+ Điều nằm trong tầm kiểm soát của Xi-ta: để thần lửa chứng minh sự thủy chung, dũng cảm và trong sạch của nàng.
+ Những yếu tố phụ thuộc vào người khác: thân phận của nàng.
- Vai trò của thần A-nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Thần A-nhi tượng trưng cho sự bất tử, quyền lực và sự cai quản trong văn hóa Ấn Độ.
+ Lời cầu khấn của Xi-ta cho thấy niềm tin vào sự bảo vệ và chứng minh của thần lửa.
+ Thần lửa quan trọng trong tín ngưỡng Ấn Độ, là vị thần tối cao mang lại sức mạnh siêu nhiên.
Câu 4 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Thái độ của công chúng:
+ Dân chúng xúc động và đau xót (mọi người, từ già đến trẻ, đều đau lòng khi nhìn thấy Gia-na-ki đứng trong ngọn lửa).
+ Các phụ nữ khóc thảm thiết.
+ Các loài Rắc-xa-na và Ra-na-ra cũng khóc vang trời.
5. Bài soạn tham khảo số 2
Câu 1 (trang 59 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1):
a. Đáp án đúng: D
b.
- Ảnh hưởng của hoàn cảnh đối với tâm trạng và ngôn ngữ của Ra-ma:
+ Dù tình cảm dành cho vợ sâu đậm, Ra-ma vẫn phải giữ vững vai trò của một vị vua anh hùng, không thể để cảm xúc cá nhân chi phối.
+ Trong lời nói của Ra-ma, vai trò xã hội đã lấn át cảm xúc cá nhân.
+ Để tránh tai tiếng, Ra-ma phải phát biểu một cách lạnh lùng với Xi-ta.
- Xi-ta trong vai trò vợ và hoàng hậu:
+ Nàng không thể chấp nhận sự tổn hại danh dự một cách tồi tệ.
+ Xi-ta thay đổi cách xưng hô từ thân thiết đến xa lạ: chàng – thiếp, Hỡi đức vua, Người.
Câu 2 (trang 59 – 60 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1):
a. Đáp án A
b. Đáp án C
c. Các từ ngữ lặp lại trong lời của Ra-ma thể hiện trạng thái tâm lý: thẳng thắn, kiên quyết, nghiêm khắc.
d. Thái độ của Ra-ma khi Xi-ta bước vào lửa: vô cùng căng thẳng.
Câu 3 (trang 60 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Xi-ta khẳng định rằng đức hạnh của nàng vượt trội so với những phụ nữ tầm thường.
+ Nàng là con của thần Đất Mẹ.
+ Rời bỏ cung điện tráng lệ để theo chồng vào rừng.
+ Cự tuyệt mọi hành động của quỷ vương.
- Xi-ta phân biệt giữa những điều ngoài tầm kiểm soát và những gì nàng có thể kiểm soát:
+ Bị bắt cóc và ngất xỉu là ngoài ý muốn của nàng.
+ Trái tim và tình yêu của nàng dành cho Ra-ma hoàn toàn là sự lựa chọn của nàng.
- Vai trò của thần A-nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Thần A-nhi là vị thần linh thiêng, đóng vai trò quan trọng trong đời sống người Ấn Độ.
+ Trong lễ cưới, cô dâu chú rể thường đi quanh ngọn lửa bảy lần và đọc bảy lời thề chung thủy.
+ Lời cầu khấn của Xi-ta cho thấy niềm tin vào sự bảo vệ của thần Lửa.
Câu 4 (trang 60 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1):
Thái độ của công chúng khi Xi-ta bước vào lửa:
+ Dân chúng cảm thấy xúc động và đau lòng.
+ Các phụ nữ khóc thương tiếc.
+ Các loài Rắc-xa-na và Ra-na-ra cũng khóc vang dội.
- Hành động tự nguyện bước vào lửa của Xi-ta thể hiện tính cách cao quý và bi tráng của sử thi.
→ Cảnh Xi-ta bước vào lửa là biểu tượng tối cao của hình mẫu phụ nữ lý tưởng trong văn hóa Ấn Độ cổ đại.
6. Bài soạn tham khảo số 3
Kiến thức cơ bản
1. Tóm tắt sử thi:
Câu chuyện xảy ra tại vương quốc Kô-sa-la, nơi vua Đa-xa-ra-tha có bốn người con từ ba bà vợ. Ra-ma, con cả, nổi bật với tài năng và đức hạnh. Mặc dù vua cha dự định nhường ngôi cho Ra-ma, bà vợ thứ Ka-kê-i ghen tị đã khơi lại ân nghĩa xưa, buộc nhà vua phải đày Ra-ma vào rừng mười bốn năm và nhường ngôi cho con của Ka-kê-i. Ra-ma cùng vợ Xi-ta và em trai Lắc-ma-na sống ẩn dật trong rừng. Khi thời gian lưu đày sắp hết, quỷ vương Ra-va-na đã bắt cóc Xi-ta và đem về làm vợ. Dù bị dụ dỗ và ép buộc, Xi-ta vẫn kiên cường chống cự. Nhờ sự trợ giúp của tướng khỉ Ha-nu-man, Ra-ma đã giải cứu Xi-ta. Tuy nhiên, Ra-ma nghi ngờ sự trong sạch của Xi-ta và không muốn nhận lại nàng. Để chứng minh lòng chung thủy, Xi-ta nhảy vào lửa và được thần lửa cứu sống vì nàng trong sạch. Ra-ma và Xi-ta trở về kinh đô, mang lại sự thái bình cho dân chúng.
2. Đoạn trích thể hiện thử thách cuối cùng của Ra-ma và Xi-ta trên con đường tìm kiếm hạnh phúc và danh vọng. Qua cách kể đầy kịch tính và nghệ thuật khắc họa tính cách tiêu biểu, tác giả đã thể hiện quan niệm của người Ấn Độ cổ đại về người anh hùng, quân vương lý tưởng và người phụ nữ lý tưởng trong xã hội.
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 59 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1): Sau chiến thắng, Ra-ma và Xi-ta đoàn tụ trước sự chứng kiến của “mọi người”.
a, Công chúng bao gồm: anh em, bạn bè của Ra-ma, đội quân khỉ Va-na-ra, quan quân, dân chúng của loài quỷ Rắc-sa-xa => Đáp án D: Tất cả các đối tượng trên
b, Ảnh hưởng của hoàn cảnh đến tâm trạng và ngôn ngữ của các nhân vật:
- Ra-ma: Trước sự hiện diện của nhiều tầng lớp xã hội, Ra-ma phải ứng xử phù hợp với vai trò là chồng, anh hùng và vua. Chàng không thể chỉ nói về cuộc chiến để cứu vợ mà còn phải nhấn mạnh lý do là để bảo vệ danh dự của dòng tộc, dù tình cảm dành cho vợ rất sâu sắc, Ra-ma vẫn phải giữ trách nhiệm của một vị vua anh hùng.
- Xi-ta: Là vợ và hoàng hậu, lời nói của Xi-ta không chỉ hướng đến Ra-ma mà còn tới toàn bộ người có mặt. Nàng phải cẩn trọng để bày tỏ lòng trung thành với chồng và giữ vững phẩm giá của một hoàng hậu.
Câu 2 (trang 59 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1):
a, Theo Ra-ma, chàng chiến đấu với quỷ Ra-va-na để bảo vệ danh dự của anh hùng bị xúc phạm khi Ra-va-na bắt cóc vợ chàng => Đáp án A
b, Ra-ma từ chối nhận Xi-ta vì danh dự không cho phép một anh hùng chấp nhận vợ đã từng chung chạ với kẻ khác (“Người đã sinh trưởng... một vật để yêu đương”). Tuy nhiên, thái độ này cũng phản ánh sự ghen tuông của người chồng => Đáp án C
c, Ra-ma lặp lại các từ ngữ liên quan đến tài năng và danh dự (“nhân phẩm”, “uy tín”, “tiếng tăm”, “gia đình cao quý”) trong lời nói của mình. Chàng hiểu rõ vai trò và mẫu mực xã hội để dân chúng noi theo. Dù rất đau lòng, Ra-ma vẫn phải giữ trọn trách nhiệm, phát biểu những lời nghiêm khắc và tàn nhẫn dù có thể làm tổn thương Xi-ta và những người thân thiết của chàng (“nàng có thể để tâm đến…Vi-phi-sa-na cũng được”). Cảm giác lúng túng, bối rối và không đành lòng của chàng khi phát biểu, dù với thái độ dứt khoát (“phải biết chắc điều này…”, “ta nói rõ cho nàng hay…”)
d, Khi Xi-ta bước vào lửa, Ra-ma cũng chịu một thử thách căng thẳng và bất lực, chỉ có thể đứng nhìn vợ yêu thương bước vào nỗi đau và cái chết (“Vào lúc đó, chẳng có ai trong…mắt dán xuống đất).
Câu 3 (trang 59 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Trong lời đáp của Xi-ta, nàng chuyển từ đau đớn, mất tự chủ đến bình tĩnh, lấy lại được vị thế (“Lấy tà áo lau nước mắt… nức nở, nàng nói”), những lời của nàng vừa dịu dàng, vừa mạnh mẽ và hợp lý:
+ Xi-ta khẳng định đức hạnh của mình và chỉ trích Ra-ma vì không xem xét kỹ lưỡng mà so sánh nàng với phụ nữ tầm thường: Có thể những người phụ nữ khác sẽ thay lòng khi ở trong hoàn cảnh của nàng, nhưng nàng thì không. Một phụ nữ từ bỏ cung điện để theo chồng vào rừng không thể bị coi là tầm thường.
+ Xi-ta phân biệt giữa những điều ngoài tầm kiểm soát và những gì nàng có thể kiểm soát: Việc bị bắt cóc và quỷ Ra-va-na động chạm khi nàng bị ngất là ngoài ý muốn của nàng. Trái tim và tình yêu của nàng dành trọn cho Ra-ma. Nàng cũng nhắc lại việc Ha-nu-man đề nghị cõng nàng đến gặp chồng nhưng nàng từ chối, như một chứng minh thêm cho sự trong sạch của mình.
- Thần A-nhi, thần Lửa, đóng vai trò quan trọng trong văn hóa Ấn Độ. Thần Lửa biết rõ mọi hành động của con người, và nghi lễ thử lửa được tin là kiểm chứng đức hạnh của phụ nữ. Việc Xi-ta tự thiêu và cầu khấn trước khi vào lửa là một phép thử để chứng minh sự trong sạch, thể hiện cả tính hào hùng và bi thương. Xi-ta đã nhờ thần Lửa chứng minh phẩm tiết của nàng trước mặt mọi người, mang lại cái kết đẹp cho câu chuyện.
Câu 4 (trang 59 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1):
Cảnh Xi-ta bước vào lửa tạo nên nhiều cảm xúc sâu sắc cho người chứng kiến, mọi người đều xúc động và thương xót ('Ai nấy, già cũng như trẻ đau lòng đứt ruột... Các phụ nữ bật ra tiếng kêu khóc thảm thương). Hình ảnh Xi-ta hiện lên như biểu tượng của người phụ nữ lý tưởng trong văn hóa Ấn Độ xưa.
