Top 6 Bài văn phân tích Dưới bóng hoàng lan (Ngữ văn 10) hay

Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, cũng là một nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam những năm 1930 - 1945. Tuy sáng tác không nhiều nhưng những tác phẩm văn chương của Thạch Lam lại thấm đượm những giá trị nhân văn sâu sắc, những câu chuyện của đời sống vô cùng bình dị được nhà văn đưa vào tác phẩm với những điểm nhấn tạo thành những tác phẩm có giá trị, có sức hấp dẫn đặc biệt đối với bao thế hệ độc giả xưa - nay. Để tìm hiểu về phong cách, tư tưởng của nhà văn Thạch Lam, ta có thể phân tích thông qua truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan”.

“Dưới bóng hoàng lan” là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của Thạch Lan, cốt truyện nhẹ nhàng, khung cảnh làng quê gần gũi nhưng người đọc vẫn cảm nhận được những cái độc đáo, mới lạ mà nhà văn Thạch Lam mang đến, đó chính là hương vị của con người, của tình người. Những tình cảm ngỡ như đơn sơ, giản dị nhưng lại vô cùng thầm kín, có sức lay động mạnh mẽ đến tâm thức, trái tim của người đọc, người nghe.

Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” viết về nhân vật Thanh thông qua một lần trở về quê hương, thăm bà, gặp lại những người anh luôn yêu thương, tôn trọng. Truyện ngắn còn là một khung cảnh đơn sơ, giản dị nhưng đầy chất thơ, thấm đượm hương vị của tình người. Thanh vốn mồ côi cha mẹ từ nhỏ, người thân yêu duy nhất của Thanh đó là bà, tuổi thơ của Thanh là một cuộc sống vất vả nhưng luôn tràn đầy hơi ấm, tình yêu, sự chở che của người bà. Do đó, với chàng thanh niên ấy mà nói, người bà vừa là người cha, người mẹ, cũng là người thân duy nhất của anh.

Từ khi Thanh lên thành phố công tác thì ngôi nhà vốn neo người của bà cháu anh càng trở nên hoang vắng, quạnh quẽ hơn “Yên tĩnh quá, không một tiếng động nhỏ trong căn vườn, tựa như bao nhiêu sự ồn ào ngoài kia đều ngừng lại trên bậc cửa”, dù xa nhà một thời gian dài nhưng mỗi lần trở về thăm quê thì ngôi nhà ấy vẫn chẳng có sự đổi thay nào, tựa như tình yêu thương nơi người bà vậy “ …cảnh tượng gian nhà cũ không có gì thay đổi, cũng y như ngày chàng đi khi xưa”. Sự tĩnh lặng của căn nhà bỗng gợi lên trong Thanh biết bao tư vị, khiến anh “…trở nên nghẹn họng”.

Chỉ qua những dòng đầu tiên của tác phẩm thôi nhưng chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy ở Thanh một tình yêu quê hương da diết, một thứ tình cảm gắn bó thiêng liêng với ngôi nhà, mà trên tất cả là với người bà mà anh rất mực yêu thương, kính trọng. Vì vậy mà mỗi lần về thăm quê, Thanh không tránh khỏi cảm giác bồi hồi, mừng rỡ, đó là thứ tình cảm của một người con xa quê khi được trở về nơi mái nhà thân yêu, nơi quê hương mình được sinh ra, được lớn lên “…Khi Thanh từ giã cái bức nóng của phố xã, bước chân vào ngôi nhà mát rượi của bà, gặp lại những gì thương mến sau hai năm xa cách. Sự chăm sóc ân cần của bà, hương ngọc lan dịu ngọt phảng phất đâu đây đem đến chàng sự nhẹ nhõm….” Đó là sự nhẹ nhõm của tâm hồn con người luôn yêu quê, hướng về quê hương.

Các trang văn của Thạch Lam luôn vậy, nhẹ nhàng, giản dị nhưng lại có sức lay động đến bình dị. Theo bước chân Thanh, người đọc như được hòa nhập làm một với nhân vật, cùng trải qua bao trạng thái, cảm xúc, từ bồi hồi, mừng rỡ đến hạnh phúc ngập tràn khi gặp lại người bà. Chỉ một câu nói của bà “Đi vào trong nhà không nắng cháu” khiến cho người đọc xúc động khôn nguôi, sự quan tâm dù rất nhỏ bé nhưng lại thể hiện được tình cảm, tấm lòng bao la của người bà đối với Thanh, luôn quan tâm đến cháu từ những thứ nhỏ nhặt nhất.

Vì vậy mà dù đã khôn lớn, trưởng thành nhưng khi ở bên bà Thanh luôn cảm thấy mình như một đứa nhỏ, được yêu thương, chăm sóc bởi bà: “Thanh đi bên bà, người thẳng, mạnh, cạnh bà cụ gầy còng. Tuy vậy, chàng cảm thấy chính bà che chở cho chàng, cũng như những ngày chàng còn nhỏ”. Thế mới nói tình cảm gia đình, mà ở đây là tình bà cháu thật vĩ đại, thiêng liêng, nó làm cho con người ta cảm thấy nhỏ bé, tâm hồn như được trở về tuổi thơ để đón nhận từng cử chỉ, từng quan tâm của những người mà ta yêu quý nhất.

Trở về thăm nhà sau hai năm xa quê, gặp lại bà, được nhận những yêu thương, quan tâm của bà, Thanh có cảm giác như được trở về với tuổi thơ “…tất cả những ngày thuở nhỏ trở lại với chàng”. Sự xa cách của thời gian cũng không thể làm đổi thay những cảnh vật ngôi nhà, càng không tác động được đến thứ tình cảm thiêng liêng, bền vững của tình bà cháu “…Thanh vắng nhà đã gần hai năm nay, vậy mà chàng có cảm giác như vẫn ở nhà tự bao giờ. Phong cảnh vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tịch mịch và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ”.

Tình yêu nhẹ nhàng giữa Thanh và Nga cũng khiến cho người đọc cảm thấy xúc động bởi nó trong sáng, lại rất đáng yêu, qua những đoạn đối thoại của Thanh và Nga, lời yêu chưa từng được nói ra nhưng ta vẫn có thể cảm nhận được bao nhiêu tình ý chứa trong đó. Sự nhẹ nhàng, tinh tế khi Thanh cài lên mái tóc Nga bông hoa hoàng lan, theo tôi đó chính là khoảnh khắc lãng mạn, tinh tế của đôi lứa. Dù sau đó Thanh vẫn tiếp tục phải lên đường, Nga ở lại, mỗi năm lại tự cài lên mái tóc của mình bông hoa hoàng lan như khi Thanh đang ở bên cạnh. Tình yêu chưa lời ngỏ, chuyện tình chưa đi được đến hồi kết nhưng sự nhẹ nhàng của tình yêu ấy cũng đủ để lay động biết bao tâm hồn.

Chất thơ của truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” còn được thể hiện rõ nét qua nhân vật người bà. Người bà tuy xuất hiện không hẳn nhiều nhưng qua vài chi tiết, những hành động, những lời nói quan tâm ta có thể cảm nhận trọn vẹn được tình cảm bao la của người ba dành cho người cháu yêu thương của mình. Từ lời quan tâm “Đi vào trong nhà không nắng cháu” đến lời thúc giục cháu đi rửa mặt rồi nghỉ ngơi “ Con rửa mặt đi, rồi đi nghỉ không mệt. Trời nắng thế này mà con không đi xe ư?….”. Sợ cháu mệt, bà sửa gối chiếu, dùng phất trần để phủi bụi trên giường, bà giục cháu nghỉ ngơi còn mình thì xuống bếp nấu ăn vì sợ cháu đói.

Người bà quan tâm từng việc nhỏ nhặt nhất của người cháu. Đối với Thanh khi ở bên bà lúc nào cũng có cảm giác được che chở, được quan tâm thì đối với bà, người cháu dù có lớn khôn đến đâu thì với bà lúc nào cũng là một đứa nhỏ cần được yêu thương, chăm sóc: “ …Ở đấy, bà chàng lúc nào cũng sẵn sàng chờ đợi để mến yêu chàng”. Tình yêu thương của bà giản dị nhưng thật thiêng liêng, cao quý biết bao!

Từng cử chỉ, hành động của bà đều khiến ta cảm động, bà luôn ân cần chăm sóc cho Thanh “Bà lại gần săn sóc buông màn, nhìn cháu và xua đuổi muỗi, gió quạt nhẹ trên mái tóc chàng”. Tuy chỉ được miêu tả qua một câu ngăn ngủi nhưng ta dường như còn cảm nhận được ánh mắt trìu mến, nụ cười ấm áp, hiền từ của người bà. Ánh mắt ấy là cả trời yêu thương, quan tâm đến đứa cháu làm cho Thanh “..cảm động ứa nước mắt”, còn đối với người đọc như được trở về với những kí ức bên người bà, mỉm cười hạnh phúc với những kỉ niệm thân yêu của chính mình.

Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” là một câu chuyện nhẹ nhàng, giản dị nhưng đầy tinh tế, sâu sắc, bởi nó mang đến cho người đọc cảm giác thư thái, nhẹ nhàng thông qua câu chuyện của Thanh. Sở dĩ nó mang lại cho con người biết bao cảm xúc yêu thương, trìu mến bởi nó khơi gợi được thứ tình cảm gắn bó, sâu kín ở mỗi người, đó là tình yêu quê hương, tình cảm gia đình, tình yêu đầu đời.

Thạch Lam, một cây bút lỗi lạc của văn xuôi Việt Nam, để lại dấu ấn sâu sắc với tác phẩm “Dưới bóng hoàng lan”. Đây không chỉ là một câu chuyện, mà là tác phẩm đậm chất triết học, làm cho người đọc phải suy ngẫm và cảm nhận sâu sắc về bi kịch của cuộc sống.

Truyện kể về Thanh, chàng trai mồ côi cha mẹ, quay về thăm nhà cũ sau nhiều năm xa cách. Đời sống đô thị hối hả khiến anh quên mất người bà già tóc bạc phơ, sống cuối đời chờ đợi anh. Tiếng gọi của bà từ bên trong nhà khiến bóng mèo rơi xuống bàn, như một bức tranh mà Thanh không kịp hiểu nổi. Nhưng ánh mắt vuốt ve con mèo, anh nhẹ nhàng cười, “Bà ơi, bà ở đâu?”

Mỗi lần trở về ngôi nhà quen thuộc, Thanh đều trải qua cảm xúc hồi hộp và động lòng. Mọi thứ đều giữ nguyên, nhưng thời gian dường như quay ngược lại, không gian lặng yên. Khung cảnh yên bình, góc nhà trầm mịch, bà vẫn hiền từ với mái tóc bạc phơ. Trong không khí bình yên, hình ảnh tươi mới hiện lên: khu vườn với con đường Bát Tràng rêu phủ, ánh sáng lọt qua cây, bức tường hoa thấp, và mùi lá non thoang thoảng.

Cảnh thiếu nữ trong tà áo trắng, mái tóc đen bồng bềnh, kề bên mái tóc bạc của bà, tạo nên bức tranh đẹp diệu khiến Thanh dao động. Anh cảm nhận sự yên bình của quê hương, nơi anh tìm thấy hạnh phúc trong tâm hồn mình. Đối với Thanh, quê hương không chỉ là nghĩa vụ mà là nơi anh bình yên nhất, tránh xa ồn ào đô thị để đắm chìm trong thiên nhiên và cảnh đẹp tinh tế.

“Quê hương mỗi người đều có một mẹ thôi.” Quê hương là nơi Thanh tìm thấy sự yên bình, là nơi anh tâm hồn được dưỡng trưởng. Trong hành trình về quê, anh nhớ những khoảnh khắc với bà và cô bé Nga hàng xóm. Câu nói nhẹ nhàng của Nga, “Ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá,” khiến anh tự hỏi về tình yêu. Văn Thạch Lam tinh tế trong những lời thân thương giản dị, khiến Thanh bất lực, vuốt nhẹ cành lan để Nga tìm hoa, trong đêm khuya, cầm tay Nga, câm nín. Những kỷ niệm về người bà dấu yêu cũng nhen nhóm trong tâm hồn chàng.

Điều đặc biệt của Thạch Lam là ông không bao giờ viết một tác phẩm không ý nghĩa. “Dưới bóng hoàng lan” không chỉ là câu chuyện buồn, mà là bi kịch âm thầm, tiên cảm về cuộc đời tác giả và hoàn cảnh đất nước. Nỗi buồn thực sự, mặc dù không thể nhận ra. Trước cổng, Thanh nhìn cây hoàng lan và các cây khác. Bác Nhân nhanh nhẹn đưa va ly cho chàng, nhắc nhở mang lời chào đến cô Nga. Mối tình không lời, không tiễn biệt, không gặp nhau lần cuối, nhưng tất cả trở thành những mảnh trời xanh tan tác, bóng chàng lay động trong lòng bể với mảnh trời xanh.

Trong “Dưới bóng Hoàng Lan,” chất thơ được thể hiện qua hình ảnh biểu tượng của cây Hoàng Lan, không chỉ là cây trong vườn nhà Thanh mà còn là hình ảnh người bà. Bà yêu thương cháu như cây lan che chở cho mối tình đầu của Thanh và Nga. Lan là chứng nhân cho tuổi thơ đẹp và những kỷ niệm ấm áp. Tác phẩm đưa độc giả trở về tuổi thơ, nhớ về quê hương thân thương.

Nhận xét về Thạch Lam từ ngòi bút của nhà văn Nguyễn Tuân đã gợi lên hình ảnh của một tâm hồn nhạy cảm và sâu sắc. Lời văn của Thạch Lam mang đậm hình ảnh, tìm tòi sáng tạo, và cách diễu thanh thoát, bình dị... Với Dưới bóng hoàng lan, ông đã tạo ra một tác phẩm không có cốt truyện rõ ràng nhưng vẫn lôi cuốn độc giả bằng lời văn đẹp và mơ mộng. Tác phẩm không chỉ thể hiện giá trị của tình cảm gia đình mà còn đánh bại không khí tĩnh lặng và bình yên của quê hương.

Câu chuyện xoay quanh cuộc trở về nhà của nhân vật Thanh, một người con đi xa. Trong không gian bình dị của ngôi nhà quê, những hình ảnh quen thuộc hiện lên trong tâm trí anh. Dưới bóng hoàng lan, anh nhớ về kí ức ấu thơ khi bên bà, và cũng là lúc anh gặp lại Nga, người bạn thuở thơ ấu. Câu chuyện không có cốt truyện cụ thể nhưng vẫn mang đến cho người đọc cảm giác thư thái và nhẹ nhàng. Văn bản thể hiện giá trị quý báu của tình cảm gia đình, và cảm nhận của nhân vật Thanh về quê hương thân thương.

Mỗi khi trở về nhà, Thanh cảm nhận sự bình yên và hạnh phúc. Khung cảnh quê hương tươi đẹp với ánh sáng lọt qua vòm cây, mùi lá non phảng phất tạo nên một không gian thanh bình. Trong khoảnh khắc đó, anh cảm nhận sự khác biệt giữa không gian bên trong và bên ngoài khu vườn. Bên trong là kí ức ngọt ngào và tình yêu thương, còn bên ngoài là sự xô bồ và hỗn loạn. Cảnh tượng ấy khiến Thanh cảm thấy tâm hồn được nâng đỡ và xoa dịu.

Trước sự ân cần của bà, Thanh cảm thấy nhỏ bé và bị che chở. Mỗi lần về nhà, anh luôn cảm nhận sự chờ đợi và yêu thương từ bà. Cảm xúc của Thanh khi trở về là tâm trạng của người con đi xa được trở về với mái ấm gia đình. Hình ảnh cây hoàng lan là một biểu tượng cho tình cảm che chở, làn hương nhẹ nhàng như tình thương của bà. Tác phẩm còn thể hiện tình cảm lứa đôi trong sáng và ngọt ngào giữa Thanh và Nga.

Những ngày ở nhà là thời gian của sự bình yên và thong thả. Thạch Lam tận dụng ngôn từ tinh tế và lối kể chuyện nhẹ nhàng để tái hiện hình ảnh quê hương, tình cảm gia đình và tình yêu thương. Tác phẩm mang đến cho độc giả một hành trình trở về tuổi thơ tươi đẹp và quê hương thân thương.

Trong hành trình phát triển văn hóa Việt Nam hiện đại, Thạch Lam có mặt chỉ trong khoảng mười năm, nhưng vẫn được coi là một nhà văn với tầm vóc. Sự sự nghiệp viết lách ngắn ngủi nhưng đã để lại dấu ấn riêng trong văn hóa quê hương. Thạch Lam không theo đuổi mục tiêu lớn, ông tận hưởng việc chia sẻ những câu chuyện giản đơn, đẹp đẽ, để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí độc giả. Đọc 'Dưới bóng hoàng lan' khiến cho người đọc không thể quên những cảm xúc nhẹ nhàng, xao xuyến của Thanh và Nga trong bối cảnh êm đềm và thơm phức của hoa hoàng lan.

Văn bản xoay quanh chuyến trở về quê nhà của nhân vật Thanh - một người mồ côi sống cùng bà. Trong không khí yên bình của quê hương, hình ảnh quen thuộc hiện lên, với mùi hương hoa hoàng lan trong khu vườn và mái tóc của Nga, khiến cho chàng trai trẻ xúc động. Câu chuyện diễn ra bình lặng, nhưng 'Dưới bóng hoàng lan' là một tác phẩm đậm chất kỉ niệm, một câu chuyện tình cảm tuyệt vời giữa Thanh và Nga, và những giây phút hạnh phúc bên gia đình và quê hương thân thương.

Thanh, mồ côi từ nhỏ, có bà là người thân duy nhất. Cuộc sống của Thanh khó khăn nhưng luôn tràn ngập tình yêu, sự chở che, và nuôi dưỡng từ bà. Chuyến trở về quê là những khoảnh khắc tràn ngập hạnh phúc, là cơ hội để Thanh thấu hiểu giá trị của gia đình và quê hương. Câu chuyện không chỉ về tình cảm giữa Thanh và Nga mà còn về tình cảm thân thuộc, yêu thương giữa Thanh và bà.

Thấy lại cây hoàng lan, lá rung động dưới làn gió nhẹ, Thanh nhớ lại những ký ức của mình với cây hoàng lan, những kỷ niệm với bố mẹ đã khuất. Hình ảnh của thiên nhiên, quê hương, và sự yên bình trong trẻo đưa hồn người trở về với nguồn cảm xúc đơn giản, thơ mộng và dịu dàng. Tâm trạng của Thanh khi trở về là hạnh phúc, an ủi, và có chút melankholic. Sự trở lại này không chỉ là viễn cảnh quen thuộc mà còn là một hành trang quý báu, đầy ý nghĩa với Thanh.

'Dưới bóng hoàng lan' để lại nhiều cảm xúc, những suy nghĩ sâu sắc trong lòng độc giả, đặc biệt là với mối tình nhẹ nhàng của Thanh và Nga. Hình ảnh của cây hoàng lan đẹp đẽ và thơ mộng như một người chứng kiến cho sự trưởng thành, thay đổi của Thanh và Nga - dịu dàng, thầm lặng, ngọt ngào, như mùi hương thoang thoảng của hoa hoàng lan.

Kết thúc câu chuyện, Thanh đứng trước cây hoàng lan, gửi lời chào biệt đến Nga. Tâm trạng của Thanh xen lẫn nỗi buồn, niềm vui, nhưng ý nghĩa của Nga và Thanh dường như sẽ mãi mãi, nở rộ và thơm ngát như cây hoàng lan.

Đối với nghệ thuật, cốt truyện của 'Dưới bóng hoàng lan' đơn giản, có thể tóm tắt trong vài dòng, không cần đến những tình tiết phức tạp. Thạch Lam không cần dựa vào câu chuyện hấp dẫn để cuốn hút độc giả. Tác phẩm ngắn này tập trung vào mối quan hệ giữa các nhân vật, với lời kể chân thành của người kể chuyện, mang đến một trải nghiệm nhẹ nhàng, đẹp đẽ, nhưng đầy ý nghĩa.

'Dưới bóng hoàng lan' là một tác phẩm nghệ thuật tinh tế, là dấu ấn đặc biệt trong sự nghiệp của Thạch Lam, là một cảm xúc chân thành về tình yêu quê hương, tình cảm gia đình, và tình yêu đầu đời.

'Dưới bóng hoàng lan' của Thạch Lam là một truyện ngắn nhẹ nhàng, tinh tế mà không kém phần sâu sắc. Trong câu chuyện, nhân vật Thanh để lại ấn tượng sâu sắc với độc giả. Không chỉ có mối liên kết mạnh mẽ với quê hương, Thanh còn thể hiện tình yêu đối với gia đình và mối quan hệ đôi lứa trong sáng.

Đọc tác phẩm, có thể nhận ra Thanh mất cha mẹ từ khi còn nhỏ. Bà là người duy nhất, cũng là người yêu thương, chăm sóc, và dạy dỗ anh lớn lên. Vì vậy, tình cảm và sự nhớ mong đối với bà là rất lớn. Thạch Lam mô tả chi tiết diễn biến tâm trạng và tình cảm của nhân vật, tạo cơ hội cho độc giả để tìm thấy giá trị tốt đẹp.

Trước hết, Thanh là người có mối liên kết mạnh mẽ với quê hương. Khi anh về nhà, anh thấy yên bình, mát mẻ, và tĩnh lặng. Anh trở về với căn nhà cũ quen thuộc, từ con đường gạch Bát Tràng, bức tường hoa đến cây hoàng lan. Tất cả gợi nhớ Thanh về quê hương, khiến độc giả cảm thấy gần gũi.

Ngoài ra, Thanh yêu thương gia đình mình. Từ khi còn nhỏ, anh sống với bà, được bà chăm sóc, dạy dỗ, anh kính trọng và biết ơn người phụ nữ tốt bụng ấy. Tiếng gọi 'Bà ơi' tràn ngập cảm xúc, khiến Thanh nhớ mãi sau bao nhiêu tháng ngày xa cách. Hình ảnh của bà vẫn như ngày xưa, đưa đến cảm giác bảo vệ, che chở cho đứa cháu nhỏ. Có lẽ vì nhận được sự quan tâm đặc biệt đó mà khi nghĩ về việc bà chỉ có một mình, Thanh cảm thấy thương bà vô cùng.

Thêm vào đó, nhân vật Thanh là người tinh tế, dịu dàng trong mối quan hệ mới với cô hàng xóm. Từ thời thơ ấu, họ chơi đùa dưới bóng cây hoàng lan. Khi gặp lại nhau khi trưởng thành, tình cảm nhẹ nhàng, trong sáng nảy sinh. Thanh chú ý quan sát từng đường nét của Nga, hồi tưởng về quá khứ hạnh phúc. Anh tinh tế cúi xuống để Nga tìm hoa, không ngần ngại nắm lấy bàn tay nhỏ của cô. Dù phải xa cách, Thanh tin tưởng vào người con gái ấy. Hình ảnh Nga cài bông hoa hoàng lan lên tóc, trung thành và đợi chờ, đã in sâu trong tâm trí anh. Tình yêu chưa thể thổ lộ nhưng rõ ràng hiện hữu trong trái tim mỗi người.

Miêu tả chủ yếu thông qua hành động và diễn biến tâm trạng, nhân vật Thanh trở nên gần gũi. Cốt truyện nhẹ nhàng nhưng vẫn thành công mang đến giá trị tốt đẹp cho độc giả. Đây là câu chuyện về một người con xa xứ, với tình yêu và mối liên kết sâu sắc với quê hương. Nó liên quan đến tình cảm gia đình chân thành và mối tình đôi lứa trong sáng. Tất cả đều khiến nhân vật Thanh dễ dàng chạm vào trái tim của độc giả.

Với truyện ngắn 'Dưới bóng hoàng lan', Thạch Lam khẳng định tài năng và sự tinh tế của mình. Tác phẩm mở rộng khoảng cách giữa độc giả và nhân vật, gợi lên tình cảm chung giữa những người con xa xứ. Từ đó, truyện nhấn mạnh vị trí và giá trị vững bền của nó trong văn học Việt Nam.