Top 6 Bài văn phân tích khổ 3 bài thơ Viếng lăng Bác (Viễn Phương) (Ngữ văn 9) xuất sắc

Chủ tịch Hồ Chí Minh, người cha vĩ đại của dân tộc Việt Nam và là danh nhân văn hóa thế giới, đã dành cả đời mình để đấu tranh cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Bác qua đời khi đã 79 tuổi, để lại nỗi nhớ thương sâu sắc cho đất nước. Nhiều nhà thơ, nhà văn đã viết về Bác với lòng kính trọng và sự tiếc thương vô hạn, trong đó bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là một tác phẩm nổi bật. Bài thơ diễn tả cảm xúc của nhà thơ và người dân Nam bộ khi đến viếng lăng Bác đều cảm thấy xúc động và bồi hồi.

Khi hòa vào dòng người đến viếng lăng Bác và thấy Bác yên giấc, cảm xúc của nhà thơ càng dâng cao, được thể hiện rõ qua khổ thơ thứ ba của bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương:

“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa vầng trăng sáng dịu dàng”

Viễn Phương miêu tả Bác với phép nói giảm nhẹ, thể hiện sự bình yên và thanh thản của Bác trong giấc ngủ vĩnh hằng. Điều này cho thấy Bác là người sống có ích và hy sinh cho dân tộc, ra đi không ân hận. Dù đã về cõi vĩnh hằng, hình ảnh Bác vẫn toát lên sự bình yên và thanh thản. Bác vẫn “ngủ” mà thôi, ý nói Bác vẫn sống mãi với chúng ta.

Hình ảnh giấc ngủ của Bác gợi liên tưởng đến một ánh sáng dịu nhẹ bao quanh nơi Bác nằm, như vầng trăng, người bạn tâm giao của Bác suốt cuộc đời. Bác đã nhiều lần trò chuyện và làm thơ về vầng trăng, biểu thị tình yêu thiên nhiên và tâm hồn thi sĩ của Bác. Viễn Phương nhắc đến hình ảnh “vầng trăng” như một biểu tượng của tâm hồn cao đẹp và lãng mạn của Bác Hồ.

Nhìn thấy Bác, nỗi đau của nhà thơ không thể kìm nén:

“Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim.”

Tác giả sử dụng hình ảnh “trời xanh” để diễn tả sự vĩnh hằng của Bác. Dù biết rằng Bác đã mất, hình ảnh Bác vẫn sống mãi trong trái tim dân tộc. Nhưng nỗi đau của nhà thơ vẫn không thể xoa dịu, dù lý trí hiểu rằng Bác đã vĩnh cửu, cảm xúc trái tim vẫn đau đớn. Giáo sư Trần Đình Sử nhận xét rằng dù biết Bác sống mãi như trời xanh, nỗi đau mất mát vẫn làm trái tim đau nhói, như một tiếng khóc nghẹn ngào. Niềm tiếc thương của Viễn Phương trước Bác là không thể che giấu, dù cố gắng kìm nén nhưng lòng vẫn không ngừng đau xót.

Giáo sư Trần Đình Sử cũng cảm nhận sâu sắc về hai câu thơ trên: “Dù biết Bác đã sống mãi như trời xanh, sự mất mát vẫn không thể giấu được nỗi đau nhói trong tim. Câu thơ như một tiếng khóc nghẹn ngào.” Một con người có tâm hồn thanh tao, đã cống hiến cả đời cho nước và dân tộc, khi ra đi, niềm tiếc thương vô bờ bến khiến những người con như Viễn Phương không thể không bày tỏ nỗi đau dù đã cố gắng kiềm chế. Dù biết Bác đã trường tồn, vẫn không thể ngăn được sự đau đớn trong lòng.

Khổ thơ thứ ba trong bài thơ “Viếng lăng Bác” truyền tải một cách sâu sắc và cảm động những cảm xúc thiêng liêng nhất của nhà thơ đối với Bác Hồ. Sau những cảm xúc ban đầu, nhà thơ hướng về Bác, ngắm nhìn người với lòng xúc động sâu sắc:

“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu dàng
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim”.

Không gian trong lăng yên tĩnh và thanh khiết, ánh sáng dịu nhẹ giống như ánh sáng từ vầng trăng hiền hòa. Dù biết rằng Bác vẫn mãi sống trong sự nghiệp và tâm trí của dân tộc như bầu trời xanh vĩnh hằng, nhưng nhà thơ không khỏi đau xót vì sự ra đi của Bác. Khi vào lăng, nhà thơ thấy Bác nằm trong giấc ngủ yên bình giữa một ánh sáng nhẹ nhàng, dịu dàng. Ánh sáng ấy được so sánh với ánh sáng của vầng trăng:

“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu dàng”

Ánh sáng từ những ngọn đèn trong lăng gợi cho nhà thơ hình ảnh vầng trăng. Tác giả hiểu rõ sự liên tưởng kỳ lạ này, bởi vầng trăng từng là người bạn tri kỷ của Bác. Ánh trăng đã đồng hành với Bác trong những năm tháng rừng núi và chiến đấu: “Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa” và “Trăng vào cửa sổ đòi thơ”. Trăng là bạn đồng hành, theo bước chân Bác trong mọi nhiệm vụ. Hình ảnh vầng trăng dịu dàng được nhà thơ sử dụng để tạo ra một hệ thống hình ảnh vũ trụ, ví Bác với sự bao la và rộng lớn của thiên nhiên. Mặt trời, ánh trăng và bầu trời xanh là những hình ảnh vĩnh cửu, phản ánh tình thương bao la của Bác và sự vĩ đại của con người và sự nghiệp của Người.

Nhà thơ thể hiện chân thành và sâu sắc nỗi xúc động và nỗi đau:

“Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim”

Đây là sự giật mình và mâu thuẫn giữa lý trí và cảm xúc. Lý trí hiểu rằng Bác vẫn sống mãi như trời xanh, nhưng trái tim không thể không đau xót vì sự ra đi của Bác. Đó là nỗi đau sâu thẳm từ trái tim: Bác đã mất, không thể gặp lại những đứa con miền Nam mà Bác luôn chờ đợi.

Khổ thơ thứ ba kết thúc với sự nghẹn ngào. Dù biết Bác luôn còn mãi, nhưng giờ đây Người không thể chứng kiến nền độc lập của dân tộc và cùng nhân dân tận hưởng hòa bình. Suy nghĩ về điều đó, nhà thơ không khỏi rơi nước mắt.

Hồ Chí Minh, người cha kính yêu của dân tộc, là niềm tự hào vô bờ của đất nước ta. Tuy nhiên, vào ngày 2/9/1969, người cha ấy đã để lại cho dân tộc một nỗi tiếc thương vô hạn. Năm 1976, Viễn Phương và đoàn đại biểu miền Nam đến thăm lăng Bác. Tình cảm xúc động đã thôi thúc nhà thơ viết nên bài thơ “Viếng lăng Bác”. Đọc bài thơ, độc giả cảm nhận được sự chân thành trong cảm xúc của tác giả qua khổ thơ:

“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên

Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền

Vẫn biết trời xanh là mãi mãi

Mà sao nghe nhói ở trong tim”

Bài thơ thể hiện lòng cảm xúc chân thành và nỗi tiếc thương vô hạn của nhà thơ đối với Bác. Hai khổ đầu mô tả hình ảnh hàng tre trước lăng Bác và suy nghĩ của nhà thơ về Bác. Đến khổ này, nhà thơ bộc lộ sự vĩnh hằng của Bác và cảm xúc tiếc nuối trong cuộc đời:

“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên

Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền”

Nhà thơ nhận ra nỗi đau “Bác đã ra đi sao Bác ơi”. Tuy nhiên, tác giả không tin đó là sự thật, mà tin rằng Bác chỉ đang nghỉ ngơi sau một cuộc đời dài cống hiến cho quê hương. Bác vẫn luôn ở bên chúng ta:

“Suốt cuộc đời Bác có ngủ ngon đâu

Nay Bác ngủ chúng con canh giấc ngủ”

(Chúng cháu canh giấc Bác ngủ, Bác Hồ ơi)

Hình ảnh “vầng trăng sáng” hiện lên thật đẹp và dịu dàng, vừa miêu tả ánh sáng trong trẻo, vừa gợi nhớ đến tâm hồn cao đẹp của Bác. Bác rất yêu trăng, từng gặp trăng trong những hoàn cảnh khó khăn và giờ đây, trong giấc ngủ bình yên, Bác mới thật sự hòa mình với trăng. Hình ảnh vầng trăng trở thành biểu tượng của tâm hồn cao cả và sức sống bất diệt của Hồ Chí Minh.

Bác nằm đó, nhưng không ai tin, ta phải tự an ủi mình bằng lẽ trường cửu của cuộc đời, nhưng lòng vẫn cảm thấy nhói đau:

“Vẫn biết trời xanh là mãi mãi

Mà sao nghe nhói ở trong tim”

Dù Bác đã xa, nhưng Bác vẫn mãi là “trời xanh”, đồng hành cùng thời gian và dân tộc Việt Nam. Sự vĩnh hằng của Bác được Tố Hữu khái quát:

“Bác sống như trời đất của ta

Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa”

(Bác ơi)

Bác đã hòa mình vào thiên nhiên và quê hương Việt Nam. Tuy nhiên, lý trí vẫn nhắc nhở sự chia ly, nỗi đau nhói trong lòng nhà thơ và toàn thể dân tộc. Nỗi đau này không thể bù đắp, sự ra đi của Người làm thiên nhiên và con người tiếc thương:

“Suốt mấy hôm rày đau tiễn đưa

Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa…”

Với bốn câu thơ trong một đoạn, giọng điệu nhẹ nhàng và hình ảnh “mặt trời”, khổ thơ thể hiện sự thành kính và thiêng liêng trước sự vĩnh hằng của Bác, để lại những cảm xúc chân thành về một con người vĩ đại. Bác của chúng ta là người giàu tình yêu thương, sống cuộc đời giản dị. Đất nước mất Bác như mất người cha vĩ đại, người cha dành tình thương vô bờ bến cho nhân loại:

“Bác sống như trời đất của ta

Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa

Tự do cho mỗi đời nô lệ

Sữa để em thơ, lụa tặng già”.

Tóm lại, bài thơ thể hiện sự dâng trào cảm xúc đối với con người vĩ đại của dân tộc. Khổ thơ cuối cùng là ước nguyện được gần gũi Bác, như một lời hứa của dân tộc Việt Nam. Đọc khổ thơ cuối cùng, dư âm của bài thơ vẫn mãi ở lại trong lòng người đọc.

Bài thơ 'Viếng lăng Bác' là sự kết tinh cảm xúc sâu lắng của Viễn Phương khi lần đầu tiên từ miền Nam ra Hà Nội và vào lăng viếng Bác. Hai khổ thơ đầu thể hiện cảm xúc của tác giả khi đứng trước lăng Bác và hòa mình vào dòng người viếng lăng, còn khổ thơ thứ ba diễn tả nỗi xúc động thiêng liêng của nhà thơ khi vào trong lăng:

'Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim'.

Câu thơ đầu tiên miêu tả cảm xúc của Viễn Phương khi nhìn thấy di hài của Bác:

'Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền.'

Nhà thơ cảm nhận Bác như đang trong giấc ngủ bình yên, ánh sáng dịu nhẹ từ ngọn đèn trở thành vầng trăng tỏa sáng. Không gian trang nghiêm trong lăng Bác khiến tác giả cảm nhận Bác như đang nghỉ ngơi, không còn lo toan. Viễn Phương đã thể hiện nỗi lòng và cảm xúc của triệu triệu con tim khi đứng trước di hài của Bác.

Nhìn hình ảnh của Bác, Viễn Phương nghẹn ngào:

'Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim'.

Sự đối lập giữa 'vẫn biết' và 'mà sao' thể hiện mâu thuẫn giữa lý trí và trái tim. Lý trí hiểu rằng Bác vĩnh hằng, nhưng trái tim vẫn đau đớn khi chấp nhận sự ra đi mãi mãi của Bác. Cảm giác 'nhói ở trong tim' làm nổi bật nỗi đau không thể diễn tả hết. Những vần thơ của Tố Hữu cũng cảm nhận sự xót xa này:

'Bác đã đi rồi sao Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp nắng xanh trời.'

Hai bài thơ, dù viết ở thời điểm khác nhau, đều thể hiện nỗi đau đớn sâu sắc và chạm đến lòng người đọc.

Khổ thơ này bày tỏ cảm xúc tiếc thương của Viễn Phương, vừa cảm động vừa trang trọng. Bác vẫn sống trong lòng mỗi chúng ta, vì 'trời xanh là mãi mãi'.

Khổ thơ thứ ba diễn tả cảm xúc của tác giả khi vào lăng viếng Bác, đứng trước di hài của Người. Bao nhiêu tình cảm tích lũy bấy lâu, khi gặp bóng dáng thân yêu của Bác, trào dâng cảm xúc xót xa. Hình ảnh Bác trong lăng được thể hiện rất cảm động qua hai câu thơ:

Bác nằm trong lăng giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền

Câu thơ gợi lên sự yên tĩnh, trang nghiêm và ánh sáng dịu nhẹ trong lăng. Nhà thơ cảm nhận Bác như đang ngủ trong giấc ngủ bình yên giữa thiên nhiên thơ mộng, Bác vẫn ở bên ta, như nhà thơ Hải Như đã viết:

Suốt cuộc đời Bác có ngủ ngon đâu
Nay Bác ngủ chúng con canh giấc ngủ
(Chúng cháu canh giấc Bác ngủ, Bác Hồ ơi)

“Vầng trăng sáng dịu hiền” như ánh sáng của tình thương, nâng niu Bác. Giấc ngủ của Bác là giấc ngủ trong tình yêu thương. Nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh cũng viết:

Trong lăng Bác vừa chợp nghỉ
Như sau mỗi việc làm.
Trăng ơi trăng biết thế
Nên trăng bước nhẹ nhàng.
(Trăng lên)

Vầng trăng dịu hiền cũng gợi nhớ tâm hồn cao đẹp của Bác và những vần thơ tràn ngập ánh trăng của Người. Dù cảm xúc ngưỡng mộ, nhưng nỗi đau không thể kìm nén:

Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!

“Trời xanh” như “mặt trời”, “vầng trăng” là hình ảnh vũ trụ vĩnh hằng, tượng trưng cho cái cao cả và bất diệt ở Bác. Bác vẫn mãi với non sông đất nước, như trời xanh còn mãi. Dù vậy, tình cảm xót thương không chấp nhận sự mất mát, trái tim vẫn đau nhói khi nghĩ rằng Bác không còn nữa. Nỗi đau biểu hiện cụ thể: 'Mà sao nghe nhói ở trong tim”. Đó là nỗi đau vô hạn, không gì có thể làm vơi đi. Đó là tình cảm của đứa con muộn màng bên di hài người cha.

Bác Hồ là một vị lãnh tụ vĩ đại, một người cha kính yêu của toàn thể dân tộc Việt Nam. Do đó, sự ra đi của Bác là một tổn thất vô cùng lớn lao đối với toàn dân. Nhiều bài thơ đã bày tỏ nỗi lòng nhớ thương của nhân dân Việt Nam đối với Bác. Dù là một tác phẩm ra đời muộn, nhưng bài thơ 'Viếng lăng Bác' của Viễn Phương vẫn tạo ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả, bởi đó là tình cảm của một người con miền Nam lần đầu được gặp Bác. Toàn bộ bài thơ là một sự bày tỏ tâm tình chân thành, là nỗi lòng thành kính và sâu lắng của một người con miền Nam đối với Bác Hồ. Cảm xúc chân thành của người con miền Nam được thể hiện rõ nét nhất trong khổ thơ thứ ba:

Bác nằm trong giấc ngủ yên bình
Giữa ánh trăng sáng nhẹ nhàng
Biết rằng trời xanh mãi mãi
Mà sao lòng vẫn đau xót

Bài thơ không chỉ thể hiện dòng cảm xúc mạnh mẽ của tác giả mà còn hình dung về lãnh tụ Hồ Chí Minh qua những hình ảnh vừa quen thuộc, vừa đầy sức khái quát, vừa lấp lánh gợi cảm. Với cảm xúc chân thực và ngôn từ gợi cảm, Viễn Phương đã truyền tải một chân lý: Bác Hồ vĩ đại luôn sống mãi trong lòng nhân dân chúng ta.

Khổ thơ thứ ba tiếp tục miêu tả sự vào lăng của dòng người, nhưng khoảnh khắc này là khi tác giả được đứng trước Bác trong lăng. Cảm xúc dồn nén, chất chứa tình yêu mang lại sự tĩnh lặng về vẻ đẹp tâm hồn của Bác. Trước đó, Bác được so sánh với 'mặt trời' thì ở khổ thơ này, Bác lại được đặt bên ánh sáng 'vầng trăng'.

Bác nằm trong giấc ngủ yên bình
Giữa ánh trăng sáng nhẹ nhàng

Thực tế, ánh trăng này là một liên tưởng sáng tạo của Viễn Phương, bởi lẽ trong lăng, tâm hồn Bác luôn tỏa sáng như ánh trăng tri kỷ. Tâm hồn Bác là tâm hồn thi nhân, ánh trăng đã làm bạn với Người qua nhiều bài thơ trong thời gian bị giam cầm và kháng chiến. Vì vậy, khi Người vào 'giấc ngủ yên bình', ánh trăng dường như chiếu sáng phẩm cách thi nhân của Bác. Từ khuôn mặt Bác toát lên vẻ đẹp như giấc ngủ bình yên, giấc ngủ của một con người thanh thản vì đã hoàn thành sứ mệnh và sự nghiệp cách mạng của mình. Tác giả sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh không chỉ để giảm bớt nỗi đau trong lòng người Việt, mà còn để ca ngợi sự ra đi nhẹ nhàng và thanh thản của Bác. Không gian trong lăng Bác rực sáng như ánh sáng của vầng trăng, người bạn tri kỷ của Bác. Câu thơ gợi cảm giác trang nghiêm, khi đó mới cảm nhận được nỗi đau mất mát.

Trong khoảnh khắc thiêng liêng bên Bác, cảm giác đau đớn bất ngờ trỗi dậy trong lòng tác giả:

'Dù biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao lòng vẫn đau xót'

Tác giả nghĩ đến 'trời xanh' cũng có nghĩa là nghĩ đến thời điểm đất nước thanh bình, nhưng cũng là cách ẩn dụ về Bác hòa nhập vào vũ trụ vĩnh hằng. 'Trời xanh' là hình ảnh ẩn dụ tôn vinh lối sống đẹp của Bác. Hai dòng thơ thể hiện sự đối lập trong suy nghĩ và tình cảm. Dù mọi người biết rằng Bác vẫn sống mãi trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, nhưng sự ra đi của Bác vẫn là một mất mát lớn cho toàn dân và đất nước Việt Nam. Nỗi đau quá lớn đến mức mọi lý luận đều trở nên vô nghĩa. Ý thơ này giống như câu thơ của thiền sư Nhật Bản Ryokê Osini đã viết:

Trời xanh đón người cứu nước về
Đau lòng chúng sinh trên đường mê
Hiếm có bậc anh hùng lão luyện
Chiếc lá thu rơi giữa trời u sầu.

Nỗi đau là có thật, xuất phát từ sâu thẳm trái tim của người con miền Nam đến thăm Bác khi đất nước đã thống nhất. Đây là lần đầu tiên Viễn Phương được gặp Bác. Trong suốt thời gian đất nước chia cắt, nhân dân miền Nam kiên cường chiến đấu, ai cũng mong ngày:

'Miền Nam chiến thắng mơ ngày hội
Đón Bác vào thăm, thấy Bác cười'

Nhưng, niềm mong ước ấy không bao giờ thành hiện thực. Bác đã ra đi khi chưa thực hiện được niềm mong ước cuối cùng là vào Nam gặp mặt đồng bào, những người con vẫn ngày đêm mong mỏi được gặp Bác.

'Bác nhớ miền Nam như nhớ quê
Miền Nam nhớ Bác như nhớ cha'

Do đó, sự ra đi của Bác là một tổn thất lớn không gì có thể bù đắp cho một người con miền Nam như Viễn Phương. Ngày hội đất nước không được chứng kiến nụ cười của Bác. Khổ thơ đậm chất trữ tình, thiết tha, với giọng điệu và hình ảnh ẩn dụ đầy biểu cảm đã thể hiện tình cảm chân thành, sâu sắc của tác giả và nhân dân miền Nam đối với Bác Hồ, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc. Dù Bác đã ra đi, những phẩm chất cao đẹp, cống hiến to lớn và sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Bác sẽ mãi sống trong trái tim của hàng triệu người Việt.