Top 6 Bài viết 'Ánh trăng' của Nguyễn Duy lớp 9 tuyệt vời

Cấu trúc:

- Phần 1 (2 khổ đầu): Kỷ niệm về thời thơ ngây bên vầng trăng trong những ngày khó khăn

- Phần 2 (3 khổ tiếp): Sự xa lạ của vầng trăng trong cuộc sống thành thị

- Phần 3 (những khổ còn lại): Sự thức tỉnh và nhận ra giá trị của vầng trăng

Hướng dẫn viết bài

Câu 1 (trang 157 sgk ngữ văn 9 tập 1)

Bài thơ chia thành ba phần:

- Phần 1 (hai khổ đầu): Vầng trăng gắn bó với những kỷ niệm thơ ấu trong cảnh khó khăn

- Phần 2 (3 khổ thơ tiếp): Cuộc gặp gỡ đầy bất ngờ với vầng trăng, làm thức tỉnh con người

- Phần 3 (2 khổ cuối): Sự thức tỉnh và nhận ra giá trị của vầng trăng. Bước ngoặt ở khổ thơ thứ 4 khi tác giả bày tỏ cảm xúc khi đối mặt với vầng trăng, nhìn nhận lại bản thân, chính là chủ đề quan trọng của tác phẩm

- Bài thơ không tuân theo thời gian tuyến tính, mà nhân vật thể hiện sự nhớ về quá khứ từ hiện tại

Câu 2 (trang 157 sgk ngữ văn 9 tập 1)

a, Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ chứa đựng nhiều ý nghĩa:

+ Vầng trăng là biểu tượng của thiên nhiên, không gian trời

+ Vầng trăng là người tri kỷ, gắn bó mật thiết với con người trong những thời kỳ khó khăn

+ Vầng trăng mang đến sự trong sáng, tốt đẹp, chiếu sáng những góc khuất, làm thức tỉnh con người

b, Khổ thơ cuối cùng là biểu tượng của vầng trăng, là nơi chứa đựng tâm huyết và triết lý

+ Vầng trăng thủy chung, không thể phai nhòa, tượng trưng cho quá khứ tốt đẹp, nguyên vẹn

+ Vầng trăng là chứng nhân của tình nghĩa, nghiêm túc, sự im lặng nhắc nhở nhà thơ và mọi người

+ Con người có thể vô tình quên mất những tình cảm thiên nhiên, quá khứ vẹn nguyên, hồn hậu, bao dung

Câu 3 (trang 157 sgk ngữ văn 9 tập 1)

Kết cấu tác phẩm độc đáo:

+ Bài thơ như một câu chuyện, theo dõi sự phát triển qua thời gian, gắn bó với thiên nhiên và thân thiết với vầng trăng

+ Quá khứ gian khó nhưng gần gũi với vầng trăng, khi về thành phố, sống với tiện nghi, con người lãng quên quá khứ.

+ Tình huống tạo nên sự bất ngờ khi con người gặp lại vầng trăng, con người giật mình tỉnh thức, tự nhìn nhận lại sự vô tình, thờ ơ của mình

+ Giọng điệu thơ chậm rãi, nhịp nhàng theo lời kể, lúc lại suy tư. Tất cả đều góp phần quan trọng để thể hiện cảm xúc sâu sắc của nhân vật trữ tình

Câu 4 ( trang 157 sgk ngữ văn 9 tập 1)

- Bài thơ được viết năm 1978, ba năm sau khi bình minh chiến tranh. Người lính trở về thành phố

+ Cuộc sống trong thời bình với đầy đủ tiện nghi, con người quên mất những ngày gian khổ của quá khứ

- Bài thơ là một lời nhắc nhở về thái độ và tình cảm đối với quá khứ khó khăn, về tình nghĩa

- Lời nhắc nhở thế hệ sau cần giữ vững thái độ biết ơn và tôn trọng những người đã đi trước, mang lại thành công và hạnh phúc cho thế hệ hiện tại

Luyện tập

Bài 1 (trang 157 sgk ngữ văn 9 tập 1)

Hãy cảm nhận sâu sắc bài thơ

Bài 2 (trang 157 sgk ngữ văn 9 tập 1)

Là người lính may mắn trở về sau trận chiến, tôi được thưởng thức niềm vui của hòa bình, độc lập. Sống ở thành phố, nơi tiện nghi phồn thịnh, nhà cửa sầm uất, cho đến một ngày khi ánh sáng đèn tắt, tôi mở cửa sổ, bỗng dưng tôi và vầng trăng tình nghĩa năm xưa đối mặt với nhau. Tôi sửng sốt, ngạc nhiên trước vẻ đẹp không tì vết của vầng trăng ngày xưa. Tôi hồi tưởng lại những ngày thơ ấu đầy khó khăn, những tháng ngày chiến tranh gian khổ, và vầng trăng luôn bên cạnh tôi như một người bạn đồng hành. Còn tôi, trong cuộc sống hiện đại, tiện nghi, đã lãng quên đi quá khứ của mình. Bây giờ, mọi sự hối hận dường như đã quá muộn. Tôi giật mình, tự nhìn nhận lại bản thân, và nhìn nhận lại những ngày tháng mình đã lãng quên quá khứ.

Tác giả

- Nguyễn Duy, tên khai sinh Nguyễn Duy Nhuệ, sinh năm 1948, quê ở làng Quảng Xá, nay thuộc phường Đông Vệ, thành phố Thanh Hoá. Năm 1966, Nguyễn Duy gia nhập quân đội, tham gia chiến đấu ở nhiều chiến trường với binh chủng Thông tin. Sau năm 1975, ông chuyển về làm báo Văn nghệ giải phóng. Từ năm 1977, Nguyễn Duy là đại diện thường trú báo Văn nghệ tại Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 2007, ông nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

- Nguyễn Duy từng đoạt giải Nhất cuộc thi thơ của báo Văn nghệ năm 1972 - 1973. Ông trở thành biểu tượng trong lớp nhà thơ trẻ thời chiến và tiếp tục sáng tác. Tập thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy đã đoạt giải A của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1984.

Tác phẩm

- Bài thơ này được sáng tác khi tác giả sống tại một chung cư cao tầng ở quận ba, thành phố Hồ Chí Minh, năm 1978. Lúc ấy chiến tranh đã kết thúc ba năm, những người chiến sĩ và đồng đội của tác giả đang thích nghi với cuộc sống hòa bình, mỗi người mang theo nhiều cảm xúc, tâm trạng và tính cách khác nhau. Đó là nguồn cảm hứng cho bài thơ Ánh trăng.

Đọc - hiểu văn bản

Câu 1 - Trang 157 SGK

Em nhận xét gì về cấu trúc của bài thơ?

Ánh trăng kết hợp giữa tự sự và trữ tình. Trong sự diễn biến thời gian, sự kiện nào là bước ngoặt, giúp tác giả thể hiện cảm xúc, và chủ đề của tác phẩm?

Trả lời

Bài thơ chia thành ba đoạn:

• Khổ 1 - khổ 3: Vầng trăng tình nghĩa từ quá khứ đến hiện tại.

• Khổ 4: Vầng trăng xuất hiện khi điện tắt.

• Khổ 5, khổ 6: Ánh trăng gợi lại nhiều ký ức.

Bài thơ như một câu chuyện được kể theo trình tự thời gian. Cảm nghĩ trữ tình của nhà thơ thể hiện qua tự sự. Hồi nhỏ, gần gũi với thiên nhiên, nhớ mãi về vầng trăng tình nghĩa. Trở lại thành phố, vầng trăng như người xa lạ.

Trong diễn biến thời gian, ở khổ thơ 4, việc đèn điện tắt, đột ngột vầng trăng tròn là điểm quan trọng giúp tác giả thể hiện cảm xúc và chủ đề của bài thơ. Vầng trăng tròn làm hồi tưởng về những kí ức ân tình...

Câu 2 - Trang 157 SGK

Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ mang nhiều ý nghĩa. Hãy phân tích điều đó. Khổ thơ nào thể hiện rõ nhất ý nghĩa biểu tượng của vầng trăng, mang theo sâu sắc triết lý của tác phẩm ?

Trả lời

- Trong thành phố đầy ánh đèn, người ta ít khi chú ý đến ánh trăng. Ở tình huống đặc biệt, vầng trăng mới thực sự làm nổi bật.

- Vầng trăng là biểu tượng của thiên nhiên tươi mới, là người bạn thân thiết từ thời thơ ấu đến chiến tranh. Sự xuất hiện đột ngột của vầng trăng gợi lại nhiều ký ức về thiên nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu. Nhưng vầng trăng cũng là vẻ đẹp vĩnh cửu của cuộc sống.

- Vầng trăng biểu tượng cho quá khứ, đặc biệt là tình nghĩa. Hơn nữa, trăng còn là biểu tượng của vẻ đẹp bình dị và lâu dài trong cuộc sống.

Câu 3 - Trang 157 SGK

Nhận xét về cấu trúc, giọng điệu của bài thơ. Những yếu tố này ảnh hưởng như thế nào đến việc thể hiện chủ đề và tạo nên sức truyền cảm của tác phẩm?

Trả lời

- Ba khổ thơ đầu, nhịp điệu tự nhiên, nhẹ nhàng theo lời kể.

- Ở khổ 4, giọng thơ thay đổi, như sự ngỡ ngàng trước vầng trăng. Giọng điệu tâm tình qua thể thơ ngắn.

- Giọng thơ tận hưởng cảm xúc (khổ 5) rồi suy tư sâu sắc (khổ 6).

Giọng thơ đóng góp vào sự kết hợp hài hòa giữa phương thức tự sự và trữ tình.

Câu 4 - Trang 157 SGK

Xác định thời điểm sáng tác Ánh trăng, kết nối với cuộc đời Nguyễn Duy để nói về chủ đề của bài thơ. Theo em, chủ đề này liên quan đến đạo lý, lẽ sống của dân tộc Việt Nam như thế nào?

Trả lời:

Ánh trăng không chỉ là câu chuyện cá nhân của tác giả mà còn mang ý nghĩa lớn đối với một thế hệ đã trải qua nhiều gian khổ trong chiến tranh, sống với tình nghĩa, và bây giờ được trải qua cuộc sống hiện đại. Bài thơ cũng gợi lên những câu hỏi về thái độ với quá khứ, những người đã ra đi và với bản thân mình.

Luyện tập

Yêu cầu: Hãy tưởng tượng mình là nhân vật trữ tình trong bài Ánh trăng, diễn đạt những cảm xúc trong bài thơ dưới dạng một bài tâm sự ngắn.

Gợi ý trả lời:

- Về quá khứ: sự kết nối sâu sắc giữa nhân vật và vầng trăng.

- Sự thay đổi trong cuộc sống hòa bình là gì?

- Sự kiện nào làm 'tôi' nhận thức về những sai lầm của mình.

- Bài học và ý nghĩa cho bản thân và những người khác.

Ghi nhớ bài Ánh trăng

Với giọng điệu tự nhiên, hình ảnh phong phú, Ánh trăng của Nguyễn Duy là một lời nhắc nhở về những năm tháng gian khổ, những ký ức về cuộc sống giữa thiên nhiên và tình nghĩa, góp phần củng cố tinh thần 'uống nước nhớ nguồn' và lòng trung hiếu đối với quá khứ.

Đáp án câu 1 (trang 157 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1):

Em nhận xét về cấu trúc bài thơ như thế nào? Bài thơ 'Ánh trăng' của Nguyễn Duy kết hợp giữa lời kể tự sự và tình cảm trữ tình. Trong quá trình diễn biến thời gian, sự kiện nào được tác giả nhấn mạnh để bày tỏ cảm xúc và thể hiện chủ đề của tác phẩm?

Đáp án chi tiết:

Cấu trúc bài thơ chia thành ba phần:

- Phần 1 (Khổ thơ 1 đến khổ thơ 3): Tả về vầng trăng và tình nghĩa từ quá khứ đến hiện tại.

- Phần 2 (Khổ thơ 4): Sự kiện ngoại lệ khi đèn điện tắt, vầng trăng xuất hiện, là bước ngoặt quan trọng để tác giả thể hiện cảm xúc.

- Phần 3 (Khổ thơ 5 và khổ thơ 6): Bày tỏ cảm xúc trữ tình và suy tư sâu sắc về quá khứ và hiện tại.

Bài thơ như một câu chuyện được kể theo trình tự thời gian, kết hợp giữa lời kể và tình cảm trữ tình. Sự kiện đặc biệt ở khổ thơ 4, khi vầng trăng xuất hiện sau khi đèn tắt, là điểm nhấn để tác giả bày tỏ cảm xúc và thể hiện chủ đề của tác phẩm.

Đáp án câu 2 (trang 157 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1):

Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ mang đến nhiều ý nghĩa sâu sắc. Mời em phân tích chi tiết. Trong bài thơ, khổ thơ nào thể hiện ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh vầng trăng, đồng thời có sự triết lý sâu sắc?

Đáp án chi tiết:

- Hình ảnh vầng trăng được tác giả tả mô phỏng nhiều chiều sâu ý nghĩa.

+ Vầng trăng không chỉ là biểu tượng của thiên nhiên, mà còn là ký ức về quá khứ.

+ Trăng là hình ảnh tượng trưng cho những kỷ niệm trong sáng và tình nghĩa của quá khứ.

+ Khổ thơ cuối cùng thể hiện sự vĩnh hằng và triết lý của vầng trăng, nhấn mạnh quá khứ đẹp đẽ không thể phai mờ.

+ 'Vầng trăng im phăng phắc' như một biểu tượng cho sự vững chắc và thủy chung của những kỷ niệm về quá khứ.

Đáp án câu 3 (trang 157 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1):

Nhận xét về cấu trúc và giọng điệu của bài thơ. Những yếu tố này đồng lòng thể hiện chủ đề và tạo nên sức truyền cảm của tác phẩm như thế nào?

Đáp án chi tiết:

* Cấu trúc:

- Cấu trúc bài thơ được xây dựng hài hòa với ba phần chính, mỗi phần tập trung trình bày một giai đoạn quan trọng của câu chuyện.

- Sự kiện bất ngờ ở khổ thơ 4 là điểm nhấn để tạo nên sự chuyển đổi trong cảm xúc và thể hiện rõ chủ đề.

- Sự biến đổi của giọng điệu từ khổ thơ 5 đến khổ thơ 6 giúp tạo ra không khí trầm lắng, sâu sắc, làm nổi bật sự truyền cảm của tác phẩm.

* Giọng điệu:

- Giọng điệu của bài thơ thay đổi linh hoạt, từ lời kể tự nhiên đến giọng thơ thiết tha và trầm lắng, góp phần làm nổi bật cảm xúc và chủ đề.

- Nhịp thơ trôi chảy tự nhiên, nhịp nhàng theo lời kể, tạo sự dễ tiếp cận và hiểu đồng cảm với tâm trạng của nhân vật.

Đáp án câu 4 (trang 157 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1):

Xác định thời điểm sáng tác bài thơ Ánh trăng, liên kết với cuộc đời của Nguyễn Duy để phân tích chủ đề của bài thơ. Theo em, chủ đề đó có sự liên quan gì đến triết lý, lẽ sống của dân tộc Việt Nam?

Đáp án chi tiết:

- Bài thơ được sáng tác vào năm 1978, sau thời kỳ chiến tranh. Cuộc sống của nhân vật sau những ngày gian khổ ở rừng núi đã trở về bình yên.

- Bài thơ không chỉ là câu chuyện cá nhân mà còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về thái độ đối với quá khứ, tình nghĩa, và lòng trung hiếu với đất nước.

- Bài thơ đề cao tinh thần 'Uống nước nhớ nguồn', thể hiện lòng trung hiếu, tình nghĩa với quá khứ và gốc rễ dân tộc.

Bài tập thêm

Hãy tưởng tượng em là nhân vật trữ tình trong bài Ánh trăng, và diễn đạt những suy nghĩ trong bài thơ dưới dạng một bức thư tâm sự ngắn.

Đáp án chi tiết:

Gợi ý:

- Về quá khứ: Sự gắn bó mật thiết giữa nhân vật và vầng trăng, những kỷ niệm đẹp từ tuổi thơ.

- Sự thay đổi khi hòa bình trở lại: Cuộc sống hiện đại và sự lãng quên vầng trăng.

- Bước ngoặt khi gặp lại vầng trăng: Sự hối hận và nhận thức về sự quan trọng của quá khứ.

- Rút ra bài học: Ý nghĩa của việc giữ vững tình nghĩa, tình cảm với quê hương và quá khứ.

Đoạn văn tham khảo:

Với tôi, vầng trăng như một người bạn tri kỉ, đã chứng kiến những khoảnh khắc đáng nhớ của tuổi thơ. Khi tôi tham gia chiến tranh, vầng trăng là người bạn đồng hành chung qua những ngày đen tối. Tuy nhiên, khi hòa bình trở lại và cuộc sống hiện đại mở ra, tôi lạc quan với thế giới mới và vô tình lãng quên vầng trăng thân thương. Cho đến một ngày đèn tắt, và vầng trăng xuất hiện như một lời nhắc nhở về quá khứ. Lúc này, sự hối hận và nhận thức về giá trị của quê hương, quá khứ hiện lên trong tâm trí tôi. Bài học rút ra từ bài thơ là sự quan trọng của việc giữ vững tình nghĩa, tình cảm với quê hương và quá khứ, không bao giờ quên nguồn cội của mình.

Nội dung chính

Bài thơ Ánh trăng là một lời nhắc nhở về quá khứ, về tình nghĩa, và lòng trung hiếu với đất nước. Bằng cách kết hợp giữa lời kể tự sự và tình cảm trữ tình, tác giả đã tạo nên một câu chuyện cảm động về sự gắn bó, lãng quên và sự quay trở lại. Bài thơ cũng nhấn mạnh ý nghĩa của việc giữ vững tình nghĩa và không bao giờ quên nguồn cội của mình.

1. Vị nhân vật chính

Nguyễn Duy, sinh năm 1948, quê quán Thanh Hoá. Năm 1966, ông gia nhập quân đội, tham gia chiến đấu và làm báo Văn nghệ giải phóng. Từ 1977, Nguyễn Duy làm đại diện thường trú báo văn nghệ tại Thành phố Hồ Chí Minh. Ông được Nhà nước trao giải Nhất cuộc thi thơ của báo Văn nghệ và trở thành gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời kỳ chống Mĩ cứu nước. Tập thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy được tặng giải A của Hội Nhà văn Việt Nam.

2. Tác phẩm nổi bật

Với giọng điệu tâm tình, tự nhiên và hình ảnh giàu tính biểu cảm, Ánh trăng của Nguyễn Duy như một lời nhắc nhở về những năm tháng gian khổ của cuộc đời người lính. Bài thơ gợi lại những kỷ niệm và suy ngẫm về sự hiện đại hóa đột ngột, quên lãng nguồn gốc và ý nghĩa của mình. Trăng, như một người bạn tri âm tri kỷ, làm bật mí những khía cạnh tinh tế nhất của con người.

Câu 1: (Trang 157 - SGK Ngữ văn 9) Em nhận xét gì về cấu trúc của bài thơ Ánh trăng? Làm thế nào tác giả kết hợp giữa tự sự và trữ tình trong thơ?

Bài làm:
Bài thơ có cấu trúc độc đáo, chia thành ba phần rõ ràng. Phần đầu là kỉ niệm nhẹ nhàng về quá khứ, tiếp đến là sự lãng quên và đối mặt với vầng trăng, cuối cùng là sự suy tư và thấu hiểu về những ngày đã qua. Kết hợp giữa tự sự và trữ tình, bài thơ tạo ra một câu chuyện sâu sắc về thời gian và con người.

Câu 2: (Trang 157 - SGK Ngữ văn 9) Hãy phân tích ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong bài thơ.

Bài làm:
Hình ảnh vầng trăng là biểu tượng cho sự tri âm tri kỷ, sự đồng hành và nhắc nhở của quá khứ. Trăng đồng lòng với con người giữa những biến động của cuộc sống, làm nổi bật ý nghĩa triết học về sự bền vững và thuỷ chung.

Câu 3: (Trang 157 - SGK Ngữ văn 9) Nhận xét về giọng điệu và cấu trúc thơ, làm thế nào chúng góp phần làm nổi bật chủ đề và tạo sức mạnh truyền cảm?

Bài làm:
Giọng điệu tâm tình của bài thơ được thể hiện qua nhịp thơ nhẹ nhàng và tự nhiên. Cấu trúc ba phần với những biến động về cảm xúc tạo ra sự hài hòa và đồng nhất. Sự chuyển đổi giữa ký ức, hiện tại và suy ngẫm giúp tăng cường sức mạnh truyền đạt của tác phẩm.

Câu 4: (Trang 157 - SGK Ngữ văn 9) Bạn hãy xác định thời điểm sáng tác bài thơ Ánh trăng và liên kết với cuộc đời của Nguyễn Duy để phân tích chủ đề.

Bài làm:
Bài thơ được sáng tác vào năm 1978, ngay sau chiến tranh. Nguyễn Duy, trải qua những năm tháng gian khổ trong quân ngũ, muốn nhắc nhở về những giá trị của quê hương và những ngày đau thương. Chủ đề của bài thơ liên quan đến đạo lý, lẽ sống của dân tộc Việt Nam, nhấn mạnh vào ý thức về tuổi thơ, những ngày tháng nghèo khó và tri kỷ.

Luyện tập - (Trang 157 - SGK Ngữ văn 9) Nếu bạn là nhân vật trữ tình trong Ánh trăng, hãy tả cảm nghĩ của mình thành một bài tâm sự ngắn.

Bài làm:
Tuổi thơ tôi là những ngày sum họp dưới bóng trăng, nghe bà kể những câu chuyện cổ tích. Chiến tranh ập đến, tôi lên đường và quên mất về trăng. Trong thành phố, ánh đèn sáng tỏ khắp nơi nhưng không có hương vị quê hương. Đột nhiên, ánh đèn tắt, và trăng hiện hữu. Tôi đối mặt với quá khứ và nhận ra giá trị của nó. Trăng là người bạn tri kỷ, làm tôi nhìn nhận lại bản thân và tìm thấy ý nghĩa thực sự trong cuộc sống.

I. Thông tin về tác giả
- Nguyễn Duy (1948) tên thật là Nguyễn Duy Nhuệ
- Quê quán: Xã Đông Vệ huyện Đông Sơn(nay là phường Đông Vệ-Thanh Hóa)
- Sự nghiệp sáng tác:
+ Nguyễn Duy có niềm đam mê với thơ từ thời còn học cấp ba
+ Năm 1973, ông xuất sắc đoạt giải nhất cuộc thi thơ tuần báo văn nghệ.
+ Không chỉ sáng tác thơ, ông còn ghi lại những câu chuyện qua tiểu thuyết và bút ký
+ Năm 2007, Nguyễn Duy nhận Giải thưởng Nhà nước danh giá về Văn học Nghệ thuật
+ Một số tác phẩm nổi bật: “Đãi cát tìm vàng”, “Bụi”, “Mẹ và em”…
- Phong cách sáng tác: Thơ của Nguyễn Duy đậm chất triết lí, chú trọng đến sâu sắc nội tâm với những trăn trở, day dứt và suy tư.

II. Tìm hiểu về tác phẩm Ánh trăng
1. Bối cảnh sáng tác
Bài thơ “Ánh trăng” được sáng tác vào năm 1978, ba năm sau sự giải phóng toàn bộ miền Nam, Nguyễn Duy viết nó khi đang ở Thành phố Hồ Chí Minh. Nằm trong tập thơ “Ánh trăng”.
2. Kết cấu (3 phần)
- Phần 1 (3 khổ đầu): Hồi ức về vầng trăng xưa của tác giả và vầng trăng hiện tại
- Phần 2 (Khổ 4): Tình huống đột ngột làm ùa về kí ức
- Phần 3 (2 khổ cuối): Sự hối hận vì đã lãng quên vầng trăng
3. Nội dung quan trọng
Bài thơ nhắc nhở về những năm tháng khó khăn của cuộc sống lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước thân thương. Qua đó, tác giả khuyên nhủ độc giả phải giữ vững tinh thần “Uống nước nhớ nguồn”, duy trì lòng trung thành với quá khứ, nhớ về nguồn cội vốn là quan trọng và đẹp đẽ.
4. Giá trị nghệ thuật
“Ánh trăng” sử dụng thể thơ năm chữ với bố cục rõ ràng, mạch lạc. Tác phẩm kết hợp một cách hài hòa giữa trữ tình và tự sự, hình ảnh thơ vừa cụ thể, vừa sinh động, vừa sâu sắc, tạo nên giọng điệu tâm tình tự nhiên như cuộc trò chuyện của nhân vật trữ tình.

Câu 1: Bố cục thơ phản ánh sự kết hợp linh hoạt giữa tự sự và trữ tình. Trong sự thay đổi của thời gian và sự kiện, bước nào là điểm quan trọng để tác giả thể hiện cảm xúc, đồng thời làm nổi bật chủ đề của tác phẩm?

Trả lời:

Bố cục: Ba phần
Phần 1 (hai khổ đầu): Tưởng nhớ về quá khứ, về vầng trăng.
Phần 2 (hai khổ tiếp): Lãng quên vầng trăng khi sống trong môi trường mới và bất ngờ gặp lại vầng trăng trong bối cảnh mất điện.
Phần 3 (hai khổ cuối): Đối diện với vầng trăng và suy ngẫm về những ngày đã trôi qua.
Bước ngoặt: Sự xuất hiện đột ngột của vầng trăng khi mất điện đã đánh thức nhiều kí ức và tình cảm. Con người quên lãng theo thời gian, nhưng vầng trăng vẫn đồng hành, trung thành. => Nhân vật giật mình tự nhủ lòng => Tư tưởng chủ đề tác phẩm.

Câu 2: Hình ảnh vầng trăng trong thơ mang nhiều ý nghĩa. Hãy phân tích điều đó. Khổ thơ nào trong bài thơ tập trung nhất ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh vầng trăng, mang theo chiều sâu tư tưởng và triết lý của tác phẩm?

Trả lời:

Vầng trăng đại diện cho vẻ đẹp tự nhiên, chiếu sáng giữa đêm tối.
Trăng là biểu tượng của tình bạn trung thành, luôn ở bên, chia sẻ niềm vui và nỗi buồn.
Trăng ký ức của tuổi thơ ngọt ngào.
Là biểu tượng của lòng trung hiếu và tình cảm bền vững.
Khổ thơ cuối cùng là nơi tập trung nhất ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh vầng trăng, với chiều sâu triết lý nhất của tác phẩm.

Câu 3: Nhận xét về kết cấu và giọng điệu của bài thơ. Các yếu tố này ảnh hưởng như thế nào đến việc thể hiện chủ đề và tạo nên sức cuốn hút của tác phẩm?

Trả lời:

Kết cấu: Độc đáo, diễn biến từ quá khứ tới hiện tại, rồi trở về quá khứ để nhìn lại bản thân.
Giọng điệu: Tâm tình, trữ tình, thay đổi linh hoạt giữa hồn hảo và tĩnh lặng.
Tác dụng: Thể hiện cảm xúc sâu sắc của nhân vật trữ tình.

Câu 4: Xác định thời điểm sáng tác bài thơ Ánh trăng và kết nối với cuộc đời Nguyễn Duy để đánh giá chủ đề của tác phẩm. Theo quan điểm của em, chủ đề này có ảnh hưởng gì đến đạo lý, lẽ sống của người Việt Nam?

Trả lời:

Bài thơ được sáng tác vào năm 1978, sau ba năm kết thúc chiến tranh. Kết nối với cuộc đời Nguyễn Duy, chủ đề của Ánh trăng là một lời nhắc nhở về thời gian gian khó của những người lính.=> Khi hạnh phúc, không nên quên những ngày đau khổ, nghèo khó của chính mình. Chủ đề tác phẩm liên quan chặt chẽ đến đạo lý trung thành, lòng hiếu kính của người Việt Nam “uống nước nhớ nguồn”

[Luyện tập] Hãy tưởng tượng mình là nhân vật trữ tình trong Ánh trăng, và diễn đạt dòng cảm xúc đó thành một bài tâm sự ngắn.

Trả lời:

Cảm xúc: Tuổi thơ là những kỷ niệm đẹp với vầng trăng luôn bên cạnh, kèm theo niềm vui và buồn bên dưới ánh sáng trăng. Lớn lên, khi làm lính, gặp biết bao gian khổ, và trăng vẫn ở đó, chia sẻ cùng chúng tôi. Chiến tranh kết thúc, cuộc sống thành thị khiến tôi dần quên, trông trăng như là một đối tượng lạ. Một ngày, đột ngột mất điện, tôi nhìn thấy vầng trăng soi sáng. Kí ức trở về, tôi tự trách bản thân đã quên mất người bạn tri kỷ, trong khi trăng vẫn trung thành đồng hành. Lòng tôi tràn ngập sự hối hận và xấu hổ, hứa rằng sẽ không bao giờ lãng quên như vậy nữa.

I. Khám phá tổng quan

1. Tác giả

Nguyễn Duy ra đời vào năm 1948, tên thật là Nguyễn Duy Nhuệ, quê gốc Đông Vệ, Thanh Hóa.

Tham gia quân đội từ năm 1966, Nguyễn Duy dính liền với chiến trường và sau năm 1975 chuyển sang làm báo Văn nghệ giải phóng. Trở thành đại diện báo Văn nghệ tại Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 1977. Năm 2007, ông vinh dự nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

Giành giải Nhất cuộc thi báo Văn nghệ năm 1972 – 1973, Nguyễn Duy là biểu tượng của thế hệ thơ trẻ thời kỳ chống Mĩ cứu nước.

2. Tác phẩm

Bài thơ “Ánh trăng” là một phần trong tập thơ đoạt Giải A Hội nhà văn Việt Nam năm 1984, sáng tác năm 1978 tại Thành phố Hồ Chí Minh.

II. Hướng dẫn hiểu sâu bài Ánh trăng

Câu 1 trang 157 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Phân tích cấu trúc: Bài thơ được xây dựng như một câu chuyện, chia thành 3 phần:

Phần 1 (2 khổ đầu): Ký ức về thời trăng vàng thân thiết
Phần 2 (2 khổ giữa): Hiện tại, con người tàn nhẫn với vầng trăng
Phần 3 (2 khổ cuối): Hối hận khi đối diện với vầng trăng

Bước quan trọng: Sự xuất hiện bất ngờ của vầng trăng khi mất điện thức tỉnh nhiều kí ức và tình cảm, là điểm đặc biệt làm nổi bật chủ đề tư tưởng của bài thơ.

Câu 2 trang 157 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Hình ảnh vầng trăng mang đa chiều ý nghĩa:

Là vẻ đẹp tự nhiên: Trăng không chỉ là trăng mà còn là sông, bể, đồng, là phần không thể thiếu của thiên nhiên gần gũi với cuộc sống con người.

Là tuổi thơ ngọt ngào: Trăng biểu tượng cho quá khứ, thời kỳ ngọt ngào trong dòng sông tuổi thơ, là “trần trụi với thiên nhiên, hồn nhiên như cây cỏ”.

Là quá khứ chiến đấu: Ký ức về thời “hồi chiến tranh ở rừng” nơi trăng và con người gắn bó, tạo nên mối quan hệ thân tình khó phai.

Là tình nghĩa trung thành: Điều này được tập trung thể hiện ở khổ thơ cuối cùng, làm cho bài thơ sâu sắc về triết lí và tư tưởng.

Câu 3 trang 157 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Bài thơ có cấu trúc độc đáo. Như một câu chuyện, nó phản ánh sự thay đổi qua thời gian. Quá khứ hồn nhiên, gắn bó với thiên nhiên. Hiện tại, sống trong thành thị, với tiện nghi, vầng trăng trở thành người dưng. Nhưng khi mất điện, gặp lại vầng trăng, sự giật mình làm nhân vật phải nhìn lại bản thân, xem xét sự vô tình của mình với quá khứ tươi đẹp, tình nghĩa.

Giọng điệu tâm tình qua thể thơ năm chữ, nhịp tự nhiên, nhịp nhàng theo diễn biến câu chuyện. Nó làm tăng cường cảm xúc sâu sắc của người lính nhớ về chiến tranh, về quá khứ.

Câu 4 trang 157 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Thời điểm sáng tác: Xác định từ nội dung, bài thơ ra đời gần sau chiến thắng 1975.

Chủ đề: Nhắc nhở về thời gian đau thương của người lính. Liên quan đến đạo lý thủy chung, lòng hiếu kính của người Việt “uống nước nhớ nguồn”.

III. Luyện tập bài Ánh trăng

Câu 1 trang 157 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Đọc diễn cảm bài thơ.

Câu 2 trang 157 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Gợi ý: Sử dụng ngôn ngữ phù hợp và cảm xúc chân thực, logic để diễn đạt mạch bài thơ.