Top 6 Bài viết 'Cách thực hiện bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí' lớp 9 xuất sắc

I. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

a, Các đề từ 1, 3, 10 là đề có mệnh lệnh. Các đề còn lại đều là đề mở, không có mệnh lệnh. Tất cả đều đề cập đến một vấn đề thuộc phạm đời sống tinh thần, đạo đức

b, Một vài vấn đề tương tự:

- Lòng nhân ái

- Đố kị, ghen ăn tức ở

- Bệnh dối trá

II. Cách thực hiện bài viết 'Cách thực hiện bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí'

1. Tìm hiểu đề và tìm ý

2. Lập dàn ý

3. Viết bài

4. Đọc lại bài viết và sửa chữa

Luyện tập

Lập dàn ý: 'tinh thần tự học'

1. Mở bài

Giới thiệu phương pháp tự học là một trong những con đường học tập hiệu quả, ngoài phương pháp nghe giảng.

2. Thân bài

∗ Giải thích khái niệm:

- Tự học nghĩa là tự mình vạch ra kế hoạch, tự mình đặt ra biện pháp để giúp cho việc học tốt hơn.

- Tự học là việc tự tiếp nhận kiến thức, xử lí thông tin, tiếp thu tri thức

∗ Chứng minh:

Thực tế có nhiều tấm gương tự học, làm nên đại sự: Mạc Đĩnh Chi tự học đỗ Trạng Nguyên, Bác Hồ tự học văn hóa, tự học ngoại ngữ…

∗ Phản biện: Những kẻ lười học, xem việc là khổ sở, bắt buộc nên chán học, lười học

∗ Bình luận:

+ Việc tự học ở nhà của học sinh chủ yếu: soạn bài, làm bài tập, chuẩn bị bài mới…

+ Người học lên kế hoạch cho mình thời gian, địa điểm, nội dung học

+ Tự học giúp học sinh có thể tự trải nghiệm, tự khám phá kiến thức và chủ động hơn trong việc tiếp nhận kiến thức

+ Tự học là cơ sở thể hiện năng lực tư duy sáng tạo, biết sắp xếp công việc khoa học

+ Học sinh có biện pháp tự học có thể làm chủ chính bản thân mình

3. Kết bài

- Tinh thần tự học giúp nâng cao kiến thức, tự làm chủ lấy mình, tự đặt ra kế hoạch trong học tập

A. HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU BÀI

I. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường.

Đề 2: Đức tính trung thực.

Đề 3: Hút thuốc lá có hại.

Đề 4: Suy nghĩ từ câu ca dao:

Công cha như núi Thái Sơn,

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Đề 5: Lòng biết ơn thầy, cô giáo.

1. Các đề bài trên có điểm giống nhau là đều yêu cầu người viết trình bày suy nghĩ của mình về một vấn đề tư tưởng hoặc đạo lí như: đạo lí “uống nước nhớ nguồn”, đạo lí về lòng biết ơn thầy, cô giáo, đức tính trung thực,…

2. Một vài đề bài tương tự:

Suy nghĩ từ câu ca dao:
Nhiễu điều phủ lấy giá gương,

Người trong một nước thì thương nhau cùng.

Đức tính chuyên cần.
Tinh thần yêu nước của thế hệ trẻ Việt Nam ở thế kỉ XXI.

II. Cách thực hiện bài viết 'Cách thực hiện bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí'

Muốn làm tốt bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí, ngoài các yêu cầu chung đối với mọi loại văn như tìm hiểu kĩ đề bài, phân tích sự việc, hiện tượng để tìm ý, lập dàn ý, viết bài và sửa chữa sau khi viết, cần chú ý vận dụng các phép lập luận giải thích, chứng minh, phân tích, tổng hợp.

Dàn bài chung của bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí gồm ba phần:

Mở bài: Giới thiệu vấn đề tư tưởng, đạo lí cần bàn luận.
Thân bài:
+ Giải thích, chứng minh nội dung vấn đề tư tưởng, đạo lí.

+ Nhận định, đánh giá vấn đề tư tưởng, đạo lí đó trong bối cảnh của cuộc sống riêng, chung.

Kết bài: Kết luận, tổng kết, nêu nhận thức mới, tỏ ý khuyên bảo hoặc tỏ ý hành động.
Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để giải thích, đánh giá và đưa ra được ý kiến của người viết.

B. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

Lập dàn bài cho đề 7, mục I, SGK: Tinh thần tự học.

1. Mở bài

Giới thiệu tinh thần tự học và nêu khái quát đặc điểm, vai trò của tinh thần tự học đối với học sinh.

2. Thân bài

a. Giải thích

Tinh thần tự học:

Hiểu theo nghĩa hẹp: là tinh thần tự giác học tập mà không cần sự nhắc nhở của thầy cô, cha mẹ.
Hiểu theo nghĩa rộng: tinh thần tự học còn được thể hiện ở chỗ tự mình khám phá, chiếm lĩnh kiến thức của nhân loại qua sách vở, báo chí.
b. Đánh giá ý nghĩa của việc tự học.

Tinh thần tự học thể hiện ý thức học tập cao của học sinh. Nó cũng thể hiện sự sáng tạo, ham hiểu biết, không ngừng vươn lên chủ động tiếp thu những tri thức có ích, làm hành trang cần thiết bước vào cuộc sống. Chỉ có nêu cao tinh thần tự học thì mới có thể nâng cao chất lượng học tập của mỗi người.
Cần có phương pháp để tự học có hiệu quả:
+ Tự đề ra cho mình kế hoạch học tập hợp lí, phù hợp với việc học tập trên lớp.

+ Chủ động tìm sách vở, tài liệu tham khảo cho từng bộ môn được học trong nhà trường nhằm nâng cao vốn hiểu biết về bộ môn đó.

+ Tạo ra thói quen ghi chép một cách khoa học những tri thức tiếp thu được qua sách vở, tài liệu hay các phương tiện truyền thông.

3. Kết bài

Tinh thần tự học là phẩm chất đáng quý đối với mỗi người, nhất là đối với hạnh phúc.
Cần phát huy tinh thần tự học để luôn tiếp cận được với tri thức mối của nhân loại.

Phần I: ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỂ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ

Duyệt các đề bài sau và đưa ra câu trả lời cho các câu hỏi.

Đề 1. Ý nghĩa từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường.

Đề 2. Triết lý Uống nước nhớ nguồn.

Đề 3. Thảo luận về tranh giành và lòng nhường nhịn.

Đề 4. Đức tính khiêm tốn.

Đề 5. Có chí thì thành công.

Đề 6. Tư duy trung thực.

Đề 7. Tinh thần tự học.

Đề 8. Tác hại của hút thuốc lá.

Đề 9. Biết ơn lòng nhân ái của thầy, cô giáo.

Đề 10. Hiểu sâu câu ca dao: Cha như núi Thái Sơn – Mẹ như nguồn nước trong nguồn chảy ra.

a) Các đề bài có điểm chung gì? Hãy chỉ ra sự tương đồng đó.

b) Mỗi bạn tự sáng tạo ra một đề bài tương tự.

Trả lời:

a) Các đề 1, 3 và 10 là những đề bài có mệnh lệnh. Các đề còn lại đều là đề bài mở không có mệnh lệnh. Tất cả đều thảo luận về các vấn đề thuộc lĩnh vực tinh thần, đạo đức.

b) Một chơi xổ số bài tương tự có thể là:

- Ý kiến của bạn về tục ngữ: Đoàn kết là sức mạnh.

- Nhận định về câu tục ngữ: công mài sắt có ngày nên kim.

- Đức tính khiêm tốn.

Phần II: CÁCH THỰC HIỆN BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ

1. Nắm vững đề bài và tìm ý.

2. Xây dựng kịch bản bài nghị sơ bộ.

3. Bắt đầu viết bài.

4. Đọc lại và chỉnh sửa nội dung.

Phần III: LUYỆN TẬP

Đặt kịch bản ý cho đề 7 trong mục I.

Đề 7. Tinh thần tự học.

a. Mở đầu:

- Trong trường học, ngoài việc học theo giáo viên, học sinh cần phải tự nghiên cứu và tự lập kế hoạch để có thể thành công.

- Một trong những biện pháp hiệu quả nhất là tự học.

b. Thân bài:

- Giải thích :

+ 'Tự học' đồng nghĩa với việc tự xây dựng lịch trình và phương pháp học tập để tối ưu hóa hiệu suất.

+ 'Tự học' không chỉ giới hạn trong giờ học mà còn là công việc ở nhà.

- Chứng minh: Có nhiều ví dụ thành công như: Mạc Đỉnh Chi tự học đỗ Trạng nguyên, Mã Lương tự học và vẽ giống thật, Bác Hồ tự học nhiều ngôn ngữ.

- Phê phán: Những người lười học thường cảm thấy học là gánh nặng, bắt buộc nên họ ít hứng thú với việc học.

- Đánh giá:

+ Việc tự học ở nhà giúp học sinh chuẩn bị tốt trước khi vào lớp, từ đó dễ dàng theo dõi giảng bài và tham gia các hoạt động lớp hơn.

+ Học sinh tự xây dựng kế hoạch, xác định thời gian và nội dung học tập. Họ chuẩn bị trước kiến thức mới sẽ học, tạo thêm sự hứng thú trong quá trình học.

+ 'Tự học' không chỉ là cách học mà còn là cách để phát triển khả năng sáng tạo và tự quản lý công việc.

+ Học sinh tự học có nghĩa là họ có khả năng tự chủ, không phụ thuộc nhiều vào người khác.

c. Kết luận:

- Tinh thần tự học giúp học sinh nâng cao tri thức, tự chủ và chuẩn bị tốt cho tương lai.

- Tinh thần tự học là quan trọng đối với mọi người.

- Mỗi học sinh nên xây dựng biện pháp tự học cho bản thân.

Câu 1. Trong các đề bài dưới đây, có những loại đề thuộc dạng thảo luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý không? Hay đề nào là thảo luận về một sự kiện, hiện tượng đời sống?

Đề 1. Gợi ý của em về việc người bạn mới hút thuốc lá.

Đề 2. Bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy.

Đề 3. Tư duy của em khi đối mặt với một chú thương binh mù hai mắt.

Đề 4. Đức tính trung thực.

Đề 5. Tầm quan trọng của việc tự học.

Đề 6. Cảm xúc khi chứng kiến người bạn cùng tuổi bỏ học để kiếm sống bằng cách bán báo, đánh giày.

Đề 7. Tình cảm biết ơn đối với thầy (cô) giáo.

Đề 8. Tính khiêm tốn.

Đề 9. Con người trong bức tranh Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.

Trả lời:

Bài tập làm nổi bật hai loại đề lớn là thảo luận về xã hội và thảo luận văn học. Trong thảo luận xã hội, có hai dạng nhỏ: thảo luận về một sự kiện, hiện tượng đời sống và thảo luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý. Hãy xem xét lại định nghĩa và đặc điểm của cả hai dạng thảo luận này để xác định đúng.

Câu 2. Đọc đoạn văn dưới đây và trả lời các câu hỏi sau.

'Ngày nay, chúng ta thường nói về trình độ văn minh, nói về dân chủ, về công bằng, nhưng ít khi nghe thấy về tinh thần hy sinh. Thời chiến, tinh thần hy sinh là chủ đề hàng đầu. Năm 2005, toàn bộ quốc gia kỷ niệm 30 năm Ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, đồng thời là 40 năm phong trào Ba sẵn sàng. Phong trào này ban đầu được khởi xướng bởi các phụ nữ trẻ, những người vợ trẻ tại huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tây, dưới cái tên Ba đảm nhiệm. Tên gọi này rất hay, chứa đựng nhiều nhiệt huyết, nhưng vẫn ở tư duy thụ động. Đảm nhiệm có nghĩa là thay thế người khác. Sau đó, dưới sự đề xuất của Bác Hồ kính yêu, phong trào đã được đổi tên thành Ba đảm đang, mang tính chủ động tích cực hơn nhiều. Điều này chưa phải là phong trào của thanh niên nói chung mà là phong trào của phụ nữ, đa số là phụ nữ trẻ. Nữ quân nhân, thanh niên nữ xung phong cũng tham gia chiến đấu từ phong trào này. Một số người ngạc nhiên, nghĩ rằng phụ nữ là thành phần thụ động nhất trong cộng đồng, nhưng họ đã tự bật dậy, trở thành phái mạnh, phái chủ động. Hàng triệu phụ nữ tham gia trực tiếp chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Nhiều người nói về tinh thần hy sinh, như tinh thần hy sinh của 10 cô gái Đồng Lộc. Nhưng đó chỉ là các biểu tượng tượng trưng. Phải nói đến hàng vạn phụ nữ chiến sĩ, thanh niên nữ xung phong và lao động nữ không bao giờ quay về. Đó mới thực sự là sự hy sinh bản thân. Nói về sự hy sinh không tên không tuổi: hy sinh cả quê hương hồng hào, cả sự nghiệp sinh sản. Và nhiều người hy sinh cả vai trò làm vợ, làm mẹ. Hàng triệu người ở độ tuổi 50, 60 hiện nay đã để lại toàn bộ tuổi trẻ trên chiến trường.'

(Theo Phạm Tiến Duật, báo Nhân dân điện tử)

Câu hỏi:

a) Theo em, đoạn văn trên bàn về một tư tưởng, đạo lí hay một sự kiện, hiện tượng đời sống? Đoạn văn đề cập đến vấn đề gì? Trong đoạn văn này, tác giả sử dụng các phép lập luận nào?

b) Những câu văn nào thể hiện quan điểm độc đáo của tác giả?

Trả lời:

Từ việc tìm hiểu các đề văn nêu trong bài tập 1 ở trên, áp dụng vào bài tập 2 để xác định đoạn văn thuộc loại thảo luận xã hội nào.

a) Vấn đề chính tác giả đề cập và thảo luận trong đoạn văn là một hiện tượng xã hội thể hiện tinh thần anh hùng. Hiện tượng xã hội ở đây là phụ nữ, thường xuyên xem là yếu đuối trong xã hội, đã đứng lên và trở thành mạnh mẽ, tự chủ. Tinh thần hy sinh là nền tảng của tinh thần anh hùng của họ. Để làm nổi bật điều này, tác giả sử dụng các phép lập luận: đối lập (giữa thời kì hiện tại và thời chiến), giải thích (về phong trào Ba đảm đang), phân tích theo lối tăng cấp (về các cấp độ hy sinh, thậm chí là sống sót để gánh chịu mất mát suốt đời là một hình thức hy sinh lớn. Đất nước hòa bình nhưng họ vẫn tiếp tục hy sinh).

b) Đề cập đến tinh thần hy sinh, tác giả có những quan điểm độc đáo và sâu sắc: cần phải hiểu sự hy sinh một cách toàn diện và sâu sắc hơn. Ý kiến này được thể hiện qua những câu cuối cùng của đoạn văn: “Người ta đã nói nhiều về sự hy sinh như sự hy sinh của 10 cô gái Đồng Lộc. Nhưng đó chỉ là các biểu tượng tượng trưng. Phải nói đến hàng vạn phụ nữ chiến sĩ, thanh niên nữ xung phong và lao động nữ không bao giờ quay về. Đó mới thực sự là sự hy sinh bản thân. Nói về sự hy sinh không tên không tuổi: hy sinh cả quê hương hồng hào, cả sự nghiệp sinh sản. Và nhiều người hy sinh cả vai trò làm vợ, làm mẹ. Hàng triệu người ở độ tuổi 50, 60 hiện nay đã để lại toàn bộ tuổi trẻ trên chiến trường.'

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I- ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ

Đề 1: Truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường - Suy ngẫm

Đề 2: Uống nước nhớ nguồn - Học theo tư tưởng

Đề 3: Tranh giành và nhường nhịn - Góc nhìn đạo lí

Đề 4: Đức tính khiêm nhường - Phản biện

Đề 5: Có chí thì nên - Lập luận

Đề 6: Đức tính trung thực - Đánh giá

Đề 7: Tinh thần tự học - Đối thoại

Đề 8: Hút thuốc lá có hại - Quan điểm cá nhân

Đề 9: Lòng biết ơn của thầy cô giáo - Nhận thức

Đề 10: Câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn- Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra - Phê phán

Câu hỏi:

a. Những điểm chung của các đề bài?

b. Mỗi em tự nghĩ ra đề bài tương tự

Trả lời:

a. Điểm chung: Tất cả đều liên quan đến tư tưởng và đạo lí. Khác biệt: Các đề 1, 3, 10 có yêu cầu cụ thể, còn lại tự do trong việc nghị luận.

b. VD:

Nhận định về tục ngữ 'Ăn quả nhớ kẻ trồng cây'
Suy ngẫm về tính trung thực trong học tập.
Đoàn kết là sức mạnh.
Tốt gỗ hơn tốt nước sơn

II- CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ

Cho đề bài: Tinh thần tự học

Các bước:

1. Tìm hiểu đề và tìm ý

2. Lập dàn bài

a. Mở bài: Giới thiệu ý nghĩa của tinh thần tự học

b. Thân bài:

Giải thích khái niệm tinh thần tự học
Đánh giá lợi ích của việc áp dụng tinh thần tự học
c. Kết bài:

Khẳng định vai trò của tinh thần tự học trong cuộc sống
Nhấn mạnh cần phải có biện pháp tự học cụ thể
3. Viết bài

4. Đọc lại và sửa chữa

III- GHI NHỚ

Để làm tốt bài nghị luận về tư tưởng đạo lí, cần vận dụng lập luận, chứng minh, phân tích, tống hợp
Dàn bài chung:
Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận

Thân bài:

Giải thích, chứng minh vấn đề tư tưởng đạo lí
Nhận định, đánh giá tư tưởng đạo lí trong bối cảnh cuộc sống
Kết bài: Tổng kết, nhận thức mới và khuyến nghị hoặc hành động

Bài viết cần chọn góc độ riêng để giải thích và đưa ra quan điểm cá nhân

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

III- LUYỆN TẬP

Lập dàn bài cho đề Tinh thần tự học

Bài làm:
1. Tìm hiểu đề và tìm ý:
Đề: Nêu ý nghĩa của tinh thần tự học? Tại sao cần tự học? Lợi ích của tinh thần tự học? Có ví dụ về những người có tinh thần tự học không?

2. Lập dàn ý:
a. Mở bài:
Tinh thần tự học là chìa khóa mở cánh cửa kiến thức, giúp chúng ta trở thành người tự chủ trong học tập.
b. Thân bài:
Giải thích :
Tinh thần tự học là việc chủ động tìm hiểu kiến thức, không chỉ chờ đợi sự hướng dẫn từ người khác.
Lợi ích của việc có tinh thần tự học: Nâng cao khả năng hiểu biết, chuẩn bị tốt cho giảng dạy, phát triển tư duy sáng tạo.
c. Kết bài: Tinh thần tự học là chìa khóa quan trọng cho sự thành công trong học tập và cuộc sống.
3. Viết bài

4. Đọc lại bài viết và sửa chữa

III- GHI NHỚ

Rút kinh nghiệm từ những tấm gương thành công, nhấn mạnh ý thức về tầm quan trọng của tinh thần tự học và khuyến khích áp dụng hành động này trong cuộc sống hằng ngày.

I - KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG

- Để viết bài nghị luận về tư tưởng, đạo lí, ngoài những yêu cầu chung, cần áp dụng các phép lập luận như giải thích, chứng minh, phân tích, tổng hợp.

- Kết cấu bài:

+ Khai mạc: Giới thiệu vấn đề tư tưởng, đạo lí cần thảo luận.

+ Phần chính:

Giải thích, chứng minh về vấn đề tư tưởng, đạo lí.

Đánh giá, nhận xét về vấn đề tư tưởng, đạo lí trong ngữ cảnh cuộc sống cá nhân, xã hội.

+ Kết luận: Tóm tắt, tổng kết, nêu nhận thức mới, bày tỏ thái độ hoặc ý chí hành động.

II - HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU BÀI

1. Các đề bài có điểm tương đồng ở chỗ đều xoay quanh tư tưởng, đạo lí. Tuy nhiên, các đề 1, 3, 10 có yêu cầu cụ thể (suy nghĩ..., bàn về..., suy nghĩ...). Các đề còn lại không đặt yêu cầu, nhưng đưa ra vấn đề tư tưởng để viết văn tự do với các phép lập luận.

2. Một chơi xổ số tương tự:

- Các đề có yêu cầu :

+ Nhận định về tục ngữ : 'Ăn quả nhớ kẻ trồng cây'.

+ Suy nghĩ về đức tính trung thực.

+ Trình bày ý kiến về tục ngữ : 'Ăn cỗ đi trước, lội nước đi sau”.

- Các đề không có yêu cầu :

+ Đoàn kết là sức mạnh.

+ Có công mài sắt có ngày nên kim.

+ Tinh thần tự lực, tự cường.

III - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

Đề 7. Tinh thần tự học.

Loại đề này không yêu cầu cụ thể, nhưng người viết cần xác định là đề nghị luận về vấn đề tự học. Để giải quyết, hãy giải thích khái niệm tự học là gì ? Tự học đồng nghĩa với việc học một cách tự chủ, không chỉ chờ đợi hướng dẫn từ người khác. Điều này là quan trọng vì không ai có thể học thay bạn, tích luỹ kiến thức vì bản thân. Khi rời khỏi giảng đường, mỗi người cần tiếp tục học tập để hoàn thiện kiến thức chuyên môn và cuộc sống. Tự học là con đường quan trọng để đạt được kiến thức và hình thành nhân cách. Mỗi học sinh cần nâng cao tinh thần tự học.

Dựa trên những điểm trên, hãy lập dàn bài cho đề văn.