Buzz
1. Mẫu bài soạn 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa' (Ngữ văn 7 - SGK Cánh diều) - phiên bản 4
1. Giới thiệu tác giả
- Xuân Quỳnh:
- Sinh năm 1942, mất năm 1988, tên đầy đủ là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh.
- Quê ở An Khê, gần thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội).
- Được biết đến như một trong những nữ thi sĩ xuất sắc nhất Việt Nam, nổi tiếng với thơ tình yêu.
- Thơ của bà thường miêu tả tình cảm chân thành, giản dị trong cuộc sống gia đình và sự mơ mộng của trái tim phụ nữ.
- Được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2011.
- Các tác phẩm nổi bật: Chồi biếc (1963), Hoa dọc chiến hào (1968), Lời ru trên mặt đất (1978), Chờ trăng (1981), Tự hát (1984); Và các tác phẩm cho thiếu nhi: Mùa xuân trên cánh đồng (1981), Bầu trời trong quả trứng (1982)...
- Bài thơ 'Tiếng gà trưa' được sáng tác trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, lần đầu tiên xuất hiện trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968).
- Một số kỷ niệm đáng nhớ với người thân, như chuyến du lịch cùng nhau, bữa cơm đoàn viên ngày Tết…
2. Phân tích bài thơ
Câu 1. Đọc nhanh bài thơ và chỉ ra dòng thiếu năm tiếng. Các khổ thơ có số dòng giống nhau không?
- Dòng thiếu năm tiếng: “Tiếng gà trưa”.
- Số dòng trong các khổ thơ không đồng đều.
Câu 2. Xác định vần và nhịp của bài thơ.
- Vần được gieo linh hoạt: xa - ta, trắng - nắng, tới - mới, quốc - thuộc.
- Nhịp thơ chủ yếu là 2/3 hoặc 3/2.
Câu 3. Những hình ảnh và kỷ niệm từ “tiếng gà trưa” được gợi lên là gì?
- Hình ảnh:
- Gà mái mơ - mình hoa đốm trắng, gà mái vàng - lông óng ánh như nắng.
- Bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả để bán lấy tiền mua sắm cho cháu.
- Mùa đông đến, bà lo lắng đàn gà có thể chết vì lạnh.
- Kỷ niệm: Người cháu tò mò xem gà đẻ trứng, bị bà mắng “Gà đẻ mà mày nhìn/Rồi sau này lang mặt” khiến cháu lo lắng.
Câu 4. Những từ diễn tả cảm xúc của người cháu là gì?
Cảm xúc của người cháu được diễn tả là hạnh phúc và yêu thương.
Câu 5. Các dòng thơ có cấu trúc tương tự trong khổ thơ cuối là gì?
- Vì lòng yêu Tổ quốc
- Vì xóm làng thân thiết
- Vì tiếng gà cục tác
3. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Cảm xúc chủ đạo trong bài thơ Tiếng gà trưa là gì? Cảm xúc này được gợi từ đâu? Người xưng “cháu” trong bài thơ là ai?
- Cảm xúc chính trong bài thơ là nỗi nhớ.
- Cảm xúc này được khơi gợi từ tiếng gà trưa.
- Người xưng “cháu” là người chiến sĩ xa nhà.
Câu 2. Dòng thơ “Tiếng gà trưa” xuất hiện bao nhiêu lần trong bài thơ? Dòng thơ này gợi lại những hình ảnh và kỷ niệm gì? Bạn ấn tượng với hình ảnh nào nhất? Tại sao?
- Dòng thơ “Tiếng gà trưa” lặp lại ba lần.
- Nó gợi lại hình ảnh và kỷ niệm tuổi thơ của người cháu:
- Hình ảnh: Gà mái mơ, gà mái vàng; bà khum soi trứng, lo lắng mùa đông; bà chắt chiu từng quả trứng để mua sắm cho cháu.
- Kỷ niệm: Người cháu nhìn gà đẻ trứng, bị bà mắng.
- Ấn tượng với hình ảnh bà khum soi trứng, chắt chiu để mua sắm cho cháu, vì nó thể hiện tình yêu thương và sự hy sinh của bà.
Câu 3. Những hình ảnh và chi tiết nào giúp hiện lên chân dung người bà? Từ đó, bạn cảm nhận thế nào về người bà và tình cảm giữa bà và cháu?
- Người bà hiện lên qua những hình ảnh:
Có tiếng bà mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Bà lo đàn gà chết
Mong trời đừng sương muối
Ôi cái quần dài
Ống rộng quét đất
Cái áo cánh mỏng
Đi qua nghe sột soạt
- Người bà hiện lên với vẻ đẹp giản dị và tần tảo, tình cảm bà cháu chân thành và sâu sắc.
Câu 4. Tại sao chúng ta thường nghĩ về những người thân khi xa nhà hoặc gặp khó khăn?
Chúng ta nghĩ về người thân khi xa nhà hoặc khó khăn vì họ là nguồn động viên và yêu thương vững chắc, luôn chia sẻ và hỗ trợ trong mọi hoàn cảnh.
2. Bài soạn 'Khám phá vẻ đẹp bài thơ Tiếng gà trưa' (Ngữ văn 7- SGK Cánh diều) - mẫu 5
Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 88, SGK Ngữ Văn 7 tập 1)
Tác giả đặc biệt chú ý đến yếu tố hình thức nào trong khổ thơ?
Lời giải
- Tác giả chú ý đến âm thanh của tiếng gà “cục…cục tác” trong khổ thơ này.
Câu 2 (trang 88, SGK Ngữ Văn 7 tập 1)
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là gì?
Lời giải
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là việc sử dụng các cảm giác tương đồng để tạo ra hình ảnh.
Câu 3 (trang 89, SGK Ngữ Văn 7 tập 1)
Nhịp thơ của đoạn này có điểm gì nổi bật?
Lời giải
Nhịp thơ đặc biệt ở chỗ, dù mỗi dòng có năm tiếng nhưng cách ngắt nhịp lại khác nhau.
Câu 4 (trang 89, SGK Ngữ Văn 7 tập 1)
Tại sao Đinh Trọng Lạc coi khổ thơ này là hay nhất và cảm động nhất?
Lời giải
Khổ thơ được Đinh Trọng Lạc đánh giá cao vì thể hiện sâu sắc ý chí kiên cường của người chiến sĩ và tình cảm chân thành của người cháu đối với bà và Tổ quốc.
Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7 tập 1)
Nội dung chính của văn bản nghị luận Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là gì? Nhan đề của văn bản liên quan thế nào đến nội dung chính?
Lời giải
- Nội dung chính là khám phá vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa.
- Nhan đề phản ánh đúng nội dung nghị luận của văn bản.
Câu 2 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7 tập 1)
Bài thơ Tiếng gà trưa được phân tích theo trình tự nào? Mỗi khổ thơ có những chi tiết và hình ảnh gì nổi bật?
Lời giải
Phân tích theo trình tự từng khổ thơ, mỗi khổ đều nêu rõ những chi tiết và hình ảnh nổi bật như âm thanh, nhịp điệu và cảm xúc.
Câu 3 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7 tập 1)
Cho một ví dụ về ý kiến, lý lẽ và bằng chứng trong bài viết mà bạn thấy độc đáo và sâu sắc.
Lời giải
Ví dụ độc đáo là việc tác giả chỉ ra rằng sáu dòng thơ tạo thành một câu đơn với nhịp điệu khác nhau, tạo nên sự suy tưởng cho bài thơ, cho thấy sự cảm nhận sâu sắc của Đinh Trọng Lạc.
Câu 4 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7 tập 1)
Tác giả làm nổi bật nội dung bài thơ qua việc phân tích hình thức nghệ thuật như thế nào? Hãy dẫn chứng từ văn bản.
Lời giải
Tác giả phân tích kỹ lưỡng các yếu tố nghệ thuật như lặp âm, kết cấu sóng đôi, và nhịp điệu trong từng đoạn để làm nổi bật nội dung bài thơ.
Câu 5 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7 tập 1)
Mục đích của văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là gì? Các phần trong văn bản làm rõ mục đích đó như thế nào?
Lời giải
Mục đích là làm nổi bật vẻ đẹp của bài thơ và sự kết hợp giữa tình cảm cá nhân và lý tưởng thiêng liêng của tác giả. Văn bản phân tích chi tiết để làm rõ mục đích này.
Câu 6 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7 tập 1)
Văn bản nghị luận giúp bạn hiểu thêm điều gì về bài thơ Tiếng gà trưa?
Lời giải
Văn bản giúp hiểu sâu về các biện pháp nghệ thuật và tình cảm trong bài thơ, đặc biệt là tình bà cháu và lòng yêu nước thể hiện trong ý chí chiến đấu ở khổ thơ cuối.
3. Bài soạn 'Khám phá vẻ đẹp bài thơ Tiếng gà trưa' (Ngữ văn 7- SGK Cánh diều) - mẫu 6
I. Khái quát tác phẩm Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Theo Vẻ đẹp ngôn ngữ văn học qua các bài tập đọc lớp 4,5 - NXB Giáo dục, 2002
2. Thể loại: Văn bản nghị luận
Văn nghị luận là thể loại văn được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng nào đó đối với các sự việc, hiện tượng trong đời sống hay trong văn học bằng các luận điểm, luận cứ và lập luận.
3. Bố cục
Văn bản được chia thành 4 phần:
- Phần 1 (từ đầu đến “những kỉ niệm của tuổi thơ”): Phân tích khổ thơ đầu của bài thơ Tiếng gà trưa
- Phần 2 (tiếp theo đến “cho cháu được vui sướng”): Phân tích khổ thơ thứ hai của bài thơ Tiếng gà trưa
- Phần 3 (tiếp đến “vô bờ bến của bà”): Điểm độc đáo của 6 dòng thơ
- Phần 4 (còn lại)
4. Giá trị nội dung
Văn bản giúp em cảm nhận sâu sắc hơn về vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa, nhận biết và phân tích được các biện pháp tu từ trong bài để làm rõ giá trị, sự tinh tế của một tác phẩm văn học.
5. Đặc sắc nghệ thuật
- Lí lẽ xác đáng, sâu sắc.
- Dẫn chứng cụ thể, thuyết phục.
- Ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu.
ĐỌC HIỂU
Câu 1. Yếu tố hình thức nào của khổ thơ (khổ 1) được tác giả chú ý?
Trả lời: Dòng thớ thứ tư " Cục...cục tác, cục ta" có việc lặp âm và dấu chấm lửng mô phỏng sát với tiếng gà.
Câu 2. Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là gì?
Trả lời: Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là hình thức tu từ dựa trên các đặc tính riêng biệt của sự vật nhất định. Được nhận biết bằng một giác quan tuy nhiên lại được đặc tả bằng câu từ cho các gian quan khác. Nói cách khác, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là dựa trên sự giống nhau về cảm giác.
Câu 3. Nhịp của đoạn thơ này có gì đặc biệt?
Trả lời: Nhịp của đoạn thơ này là nhịp điệu chậm rãi của độc thoại, bên trong chất đầy suy tưởng.
Câu 4. Vì sao khổ thơ này được tác giả Đinh Trọng Lạc coi là hay nhất, cảm động nhất?
Trả lời: Khổ thơ này được tác giả Đinh Trọng Lạc coi là hay nhất, cảm động nhất vì nó thể hiện quyết tâm, ý chí kiên cường của người chiến sĩ , mọi tình cảm của người chiến sĩ đối với Tổ quốc và nhân dân, của người cháu đối với ngươi bà yêu quý.
CÂU HỎI
Câu 1. Nội dung chính của văn bản nghị luận Vẻ đẹp của bài thơ "Tiếng gà trưa" là gì? Nhan đề của văn bản liên quan đến nội dung chính như thế nào?
Trả lời:
- Nội dung chính của văn bản nghị luận Vẻ đẹp của bài thơ "Tiếng gà trưa" là nói về vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa.
- Nhan đề của văn bản liên đã thể hiện rõ nội dung chính của văn bản.
Câu 2. Bài thơ Tiếng gà trưa được tác giả phân tích theo thứ tự nào? Trong mỗi khổ, người viết đã dẫn ra những chi tiết, hình ảnh gì?
Trả lời: Bài thơ Tiếng gà trưa được tác giả phân tích theo thứ tự các khổ thơ. Trong mỗi khổ, người viết đã dẫn ra những chi tiết, hình ảnh:
- Khổ 1: Chi tiết tiếng gà cục tác và hình ảnh không gian nắng trưa.
- Khổ 2: Hình ảnh ổ gà, gà và trứng.
- Khổ 5: Hình ảnh bà lo lắng đàn gà toi khi gió mùa đông tới.
- Khổ cuối: Chi tiết tiếng gà cục tác, chi tiết tiếng gọi bà cảm động.
Câu 3. Hãy dẫn ra một ví dụ về ý kiến, lí lẽ và bằng chứng được tác giả nêu lên trong bài viết mà em thấy độc đáo, sâu sắc.
Trả lời: Một ví dụ về ý kiến, lí lẽ và bằng chứng được tác giả nêu lên trong bài viết mà em thấy độc đáo, sâu sắc:
- Ý kiến: "Khổ thơ cuối cùng hay nhất, cảm động nhất, nó chứa đựng những tình cảm thiêng liêng, cao quý, sâu sắc và chân thành của tác giả và cũng là của anh chiến sĩ đang trên con đường hành quân".
- Lí lẽ và bằng chứng: "Không nén lại được tình cảm yêu quý và biết ơn đối với bà, anh chiến sĩ thốt lên tiếng gọi thật cảm động, làm cho lời nói độc thoại bên trong hiển hiện như lời đối thoại sống động."
Câu 4. Trong văn bản, tác giả rất chú trọng cách phân tích hình thức nghệ thuật (từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ,...) để làm nổi bật nội dung của bài thơ. Em hãy dẫn ra một ví dụ trong văn bản để làm rõ điều đó.
Trả lời:
Một số ví dụ trong văn bản mà tác giả rất chú trọng cách phân tích hình thức nghệ thuật làm nổi bật nội dung của bài thơ:
- Ở đoạn (1), tác giả phân tích việc lặp âm và dấu chấm lửng trong dòng thơ thứ tư của bài thơ: Cục... cục tác cục ta
- Ở đoạn (2), tác giả phân tích kết cấu sóng đôi và lặp từ vựng: này; phân tích tác dụng của việc đảo ngữ.
- Ở đoạn (3), tác giả phân tích nhịp điệu của đoạn thơ.
- Ở đoạn (4), tác giả phân tích tiếng gọi "Bà ơi" và điệp từ "Vì".
Câu 5. Mục đích của văn bản Vẻ đẹp của bài thơ "Tiếng gà trưa" là gì? Các phần trong văn bản đã làm rõ cho mục đích đó như thế nào?
Trả lời:
- Mục đích của văn bản Vẻ đẹp của bài thơ "Tiếng gà trưa" là làm rõ vẻ đẹp (nội dung và hình thức) của bài thơ Tiếng gà trưa.
- Mỗi phần trong văn bản đã làm rõ vẻ đẹp về hình thức và nội dung của từng khổ thơ của bài.
Câu 6. Văn bản nghị luận này giúp em hiểu thêm được gì về bài thơ Tiếng gà trưa đã học ở Bài 2?
Trả lời: Văn bản nghị luận này giúp em hiểu thêm được nhũng cái hay và nghệ thuật được tác giả khéo léo sử dụng trong bài thơ Tiếng gà trưa đã học ở Bài 2.
4. Bài soạn 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa' (Ngữ văn 7- SGK Cánh diều) - mẫu 1
Nội dung chính
Văn bản cung cấp cái nhìn sâu sắc về vẻ đẹp của bài thơ 'Tiếng gà trưa', giúp người đọc hiểu và phân tích các biện pháp tu từ trong tác phẩm, từ đó làm nổi bật giá trị và sự tinh tế của nó.
Chuẩn bị
(trang 87, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Đọc trước văn bản 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa' và tìm hiểu thêm các bài viết liên quan đến tác phẩm 'Tiếng gà trưa' của Xuân Quỳnh.
Phương pháp giải:
Đọc thêm: 'Tiếng gà trưa - Âm vang từ miền ký ức' (sachhay24h.com)
Đọc hiểu 1
Câu 1 (trang 88, SGK Ngữ Văn 7, tập 1):
Yếu tố nghệ thuật nào trong khổ thơ được tác giả chú trọng?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và xác định yếu tố hình thức nổi bật.
Lời giải chi tiết:
Yếu tố nghệ thuật được chú trọng là dòng thơ thứ tư với lặp âm và dấu chấm lửng mô phỏng tiếng gà một cách chân thực.
Đọc hiểu 2
Câu 2 (trang 88, SGK Ngữ Văn 7, tập 1):
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là gì?
Phương pháp giải:
Nhớ lại khái niệm ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
Lời giải chi tiết:
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là hình thức tu từ dựa trên sự tương đồng cảm giác giữa các đối tượng.
Đọc hiểu 3
Câu 3 (trang 89, SGK Ngữ Văn 7, tập 1):
Nhịp của đoạn thơ này có điểm gì đặc biệt?
Phương pháp giải:
Tìm điểm khác thường của nhịp thơ.
Lời giải chi tiết:
Nhịp thơ đặc biệt ở chỗ mặc dù sáu dòng đều có năm tiếng, nhưng mỗi dòng lại có cách ngắt nhịp khác nhau.
Đọc hiểu 4
Câu 4 (trang 89, SGK Ngữ Văn 7, tập 1):
Tại sao khổ thơ này được tác giả Đinh Trọng Lạc coi là 'hay nhất, cảm động nhất'?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và tìm dẫn chứng để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Khổ thơ này được coi là hay nhất, cảm động nhất vì nó thể hiện những tình cảm thiêng liêng và chân thành của tác giả, cũng như của người chiến sĩ đang hành quân.
CH cuối bài 1
Câu 1 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7, tập 1):
Nội dung chính của văn bản nghị luận 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa' là gì? Nhan đề liên quan như thế nào đến nội dung chính?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và xác định nội dung chính.
Lời giải chi tiết:
Văn bản nghị luận làm rõ vẻ đẹp của bài thơ 'Tiếng gà trưa' thông qua lý lẽ và dẫn chứng. Nhan đề của văn bản phản ánh trực tiếp nội dung chính này.
CH cuối bài 2
Câu 2 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7, tập 1):
Bài thơ 'Tiếng gà trưa' được phân tích theo thứ tự nào? Trong mỗi khổ, người viết đã phân tích những chi tiết gì?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và tìm dẫn chứng để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Bài thơ được phân tích theo thứ tự các khổ thơ, từ đầu đến cuối. Trong mỗi khổ, các chi tiết và hình ảnh được phân tích để làm nổi bật vẻ đẹp của bài thơ.
CH cuối bài 3
Câu 3 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7, tập 1):
Cho ví dụ về ý kiến, lí lẽ và bằng chứng trong văn bản 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa' mà bạn thấy sâu sắc.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và tìm dẫn chứng để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Ví dụ về ý kiến, lí lẽ và bằng chứng:
- Ý kiến: 'Những câu tả có kết cấu sóng đôi... để lưu ý người nghe tưởng tượng.'
- Lí lẽ và bằng chứng: 'Việc đảo 'khắp mình' lên trước 'hoa đốm trắng' làm cho bức tranh gà mái mơ trở nên đẹp lộng lẫy. So sánh 'Lông óng như màu nắng' làm bức tranh gà mái vàng trở nên rực rỡ.'
CH cuối bài 4
Câu 4 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7, tập 1):
Tác giả chú trọng phân tích hình thức nghệ thuật để làm nổi bật nội dung bài thơ. Hãy dẫn ra một ví dụ để làm rõ điều đó.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và tìm dẫn chứng để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Ví dụ: Trong phần 1, tác giả phân tích việc lặp từ và biện pháp tu từ ẩn dụ chuyển đổi cảm giác để làm nổi bật vẻ đẹp của bài thơ 'Tiếng gà trưa'.
CH cuối bài 5
Câu 5 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7, tập 1):
Mục đích của văn bản 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa' là gì? Các phần trong văn bản đã làm rõ mục đích đó ra sao?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và khái quát nội dung.
Lời giải chi tiết:
Mục đích của văn bản là phân tích vẻ đẹp của bài thơ 'Tiếng gà trưa'. Các phần trong văn bản đã chứng minh và làm rõ mục đích này bằng cách đưa ra lý lẽ và chứng cứ cụ thể.
CH cuối bài 6
Câu 6 (trang 90, SGK Ngữ Văn 7, tập 1):
Văn bản nghị luận này giúp bạn hiểu thêm gì về bài thơ 'Tiếng gà trưa' đã học ở Bài 2?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và nhớ lại bài thơ để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Văn bản giúp bạn hiểu rõ hơn về vẻ đẹp của bài thơ 'Tiếng gà trưa' và cách các biện pháp tu từ trong tác phẩm làm nổi bật giá trị và sự tinh tế của nó.
5. Đề cương 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa' (Ngữ văn 7 - SGK Cánh diều) - Mẫu 2
I. Tác giả và nội dung văn bản 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa'
- Đinh Trọng Lạc (1928 – 2000), quê Hà Nội.
II. Phân tích tác phẩm 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa'
- Thể loại: Nghị luận văn học
- Phương thức biểu đạt: Nghị luận
- Tóm tắt: Văn bản phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật trong bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh
- Bố cục:
Văn bản chia thành 4 đoạn:
- Đoạn 1: Từ đầu đến “kỉ niệm của tuổi thơ”: Phân tích vẻ đẹp của khổ thơ đầu tiên
- Đoạn 2: Từ “để cho cháu được vui sướng”: Phân tích khổ thơ thứ hai
- Đoạn 3: Từ “vô bờ bến của bà”: Nét đặc biệt trong khổ thơ thứ tư
- Đoạn 4: Còn lại: Phân tích vẻ đẹp của khổ thơ cuối
Giá trị nội dung:
- Văn bản nêu bật vẻ đẹp, nội dung và ý nghĩa sâu sắc của bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh
- Ca ngợi sự cảm nhận tinh tế và sâu sắc của Đinh Trọng Lạc.
Giá trị nghệ thuật:
- Phân tích nghệ thuật, đánh giá và bình luận chi tiết để thể hiện tình cảm thiêng liêng giữa hai bà cháu.
III. Phân tích chi tiết tác phẩm 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa'
- Phân tích khổ thơ đầu tiên:
- Anh bộ đội dừng chân bên xóm nhỏ, nghe tiếng gà nhảy ổ.
+ “Cục…cục tác cục ta” với việc lặp âm và dấu chấm lửng mô phỏng tiếng gà
+ Phép ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, lặp lại ba lần động từ nghe tạo ấn tượng như tiếng gà ngưng lại
→ Tiếng gà gợi nhớ kỉ niệm tuổi thơ.
- Phân tích khổ thơ thứ hai:
- Các câu tả với kết cấu sóng đôi và lặp từ, mở đầu bằng từ chỉ và lưu ý người nghe tưởng tượng
- Đảo từ “khắp mình” lên trước “hoa đốm trắng” làm bức tranh gà mái đẹp hơn
- So sánh “Lông óng như màu ánh nắng” làm bức tranh gà mái thêm đẹp đẽ.
→ Đưa anh chiến sĩ về với kỉ niệm bà chăm sóc, lo toan cho cháu.
- Nét đặc biệt trong khổ thơ thứ tư:
- Sáu dòng thơ tạo thành một câu đơn, phát triển với các thành phần chính và phụ tách biệt “Cứ hằng năm, hằng năm…Cháu được, quần áo mới”
→ Nhịp điệu chậm rãi, độc thoại đầy suy tưởng.
- Phân tích khổ thơ cuối cùng:
- Khổ thơ cuối cảm động nhất, chứa đựng tình cảm thiêng liêng của tác giả
- Lặp lại “vì” thể hiện ý chí chiến đấu vì Tổ quốc và nhân dân cùng kỉ niệm tuổi thơ.
Chuẩn bị:
Yêu cầu (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
- Đọc văn bản Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa
- Liên hệ với bài thơ Tiếng gà trưa để hiểu thêm văn bản nghị luận.
Đọc hiểu:
* Nội dung chính:
- Văn bản bàn luận về tình huống và biện pháp nghệ thuật trong bài thơ Tiếng gà trưa.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Yếu tố nghệ thuật khổ thơ được chú ý qua việc lặp âm và dấu chấm lửng mô phỏng tiếng gà ở câu “Cục… cục tác cục ta”.
Câu 2 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là biện pháp tu từ chuyển cảm giác này sang cảm giác khác.
Câu 3 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Tác dụng của các yếu tố nghệ thuật tạo nên khung cảnh gần gũi với tiếng gà từ nỗi nhớ của tác giả.
Câu 4 (trang 89 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Nhịp điệu đoạn thơ không theo nhịp nhất định mà linh hoạt nhiều nhịp như 3/2, 1/4, 2/3, chậm rãi, đầy suy tưởng.
Câu 5 (trang 89 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Khổ thơ được Đinh Trọng Lạc coi là hay nhất, cảm động nhất vì thể hiện tình cảm tác giả và lí tưởng thiêng liêng của Xuân Quỳnh.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
- Nội dung chính là bàn luận về nội dung và hình thức bài thơ Tiếng gà trưa.
- Nhan đề thể hiện rõ nội dung văn bản.
Câu 2 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
- Bài thơ được phân tích từ đầu đến cuối, dẫn ra chi tiết, hình ảnh tiêu biểu và phân tích nghệ thuật, nội dung, tâm tư của tác giả.
Câu 3 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Ý kiến, lí lẽ và bằng chứng độc đáo:
- Lí lẽ: Khổ thơ cuối cùng thể hiện tình cảm sâu sắc và ý chí chiến đấu vì Tổ quốc.
- Bằng chứng: Lời thốt cảm động và lặp từ “Vì” thể hiện ý chí chiến đấu.
Câu 4 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Tác giả chú trọng phân tích hình thức nghệ thuật để làm nổi bật nội dung bài thơ. Ví dụ: Lặp âm và ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
Câu 5 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Mục đích văn bản là làm nổi bật vẻ đẹp ngôn từ và tình cảm trong bài thơ Tiếng gà trưa, phân tích nội dung và tình cảm qua từng khổ thơ.
Câu 6 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Văn bản giúp hiểu thêm biện pháp nghệ thuật và tình cảm Xuân Quỳnh thể hiện qua từng khổ thơ, đặc biệt là tình cảm bà cháu và tình yêu Tổ quốc.
6. Bài soạn 'Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa' (Ngữ văn 7 - SGK Cánh diều) - mẫu số 3
I. Tác giả
- Đinh Trọng Lạc, quê Hà Nội.
- Nhà phê bình ngôn ngữ nổi tiếng.
II. Tác phẩm “Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa”
- Thể loại: Nghị luận văn học
- Phương thức biểu đạt: Nghị luận
- Tóm tắt: Phân tích nội dung và nghệ thuật trong bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh.
4. Bố cục tác phẩm
- Phần 1: Từ đầu ... “kỉ niệm của tuổi thơ”: Giá trị của các biện pháp tu từ.
- Phần 2: Tiếp ... “vô bờ bến của bà.”: Cách ngắt nhịp trong bài thơ.
- Phần 3: Còn lại: Hình ảnh đặc sắc.
5. Giá trị nội dung tác phẩm
- Phân tích những giá trị nổi bật về nghệ thuật và nội dung của bài thơ Tiếng gà trưa.
6. Giá trị nghệ thuật tác phẩm
- Lí lẽ sắc sảo, sâu sắc.
- Dẫn chứng cụ thể, thuyết phục.
- Ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu.
III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm
Giá trị của biện pháp tu từ trong miêu tả hình ảnh thơ
- Tác giả chú ý đến âm thanh tiếng gà ở khổ thơ đầu và so sánh với tiếng gà của Trần Đăng Khoa để làm nổi bật sự khác biệt.
→ Tiếng gà gợi sự lắng đọng, khiến người đọc cảm thấy xao xuyến.
- Bài thơ sử dụng ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, mô tả sự vật qua giác quan khác.
→ Đinh Trọng Lạc phân tích chi tiết giá trị của biện pháp tu từ, giúp người đọc hiểu rõ câu thơ.
- Kết cấu sóng đôi, lặp từ vựng: câu kể xen lẫn câu tả.
- Kết hợp đảo ngữ, so sánh.
→ Hình ảnh những con gà trở nên đẹp đẽ, tác giả giúp người đọc cảm nhận vẻ đẹp và tình cảm sâu sắc trong thơ Xuân Quỳnh.
Cách ngắt nhịp trong khổ thơ
- Đinh Trọng Lạc vận dụng hiểu biết về cấu tạo câu để phân tích nhịp điệu đặc sắc.
- Các câu thơ ngắt nhịp khác nhau thể hiện sự chậm rãi của độc thoại, chứa đựng suy tưởng, hình ảnh kỉ niệm và tình cảm yêu thương của bà.
Hình ảnh đặc sắc
- Tác giả chỉ ra hình ảnh ấn tượng, tình cảm thiêng liêng và cao quý của người cháu, tình yêu Tổ quốc, xóm làng, tình yêu bà, và kỉ niệm tuổi thơ là động lực để cháu vững bước.
Chuẩn bị
Yêu cầu:
- Đọc văn bản “Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa”.
- Vận dụng hiểu biết về bài thơ Tiếng gà trưa để hiểu văn bản nghị luận.
Đọc hiểu
Nội dung chính:
- Văn bản phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật trong bài thơ Tiếng gà trưa.
Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1: Yếu tố hình thức nào của khổ thơ được tác giả chú ý?
- Yếu tố hình thức được chú ý là âm thanh tiếng gà “cục…cục tác”.
Câu 2: Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là gì?
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là hình thức tu từ mô tả sự vật qua giác quan khác.
Câu 3: Chú ý tác dụng của các yếu tố nghệ thuật.
- Đảo khắp mình làm bức tranh gà mái mơ đẹp lộng lẫy.
- So sánh Lông gà như màu nắng làm bức tranh gà mái vàng trở nên rực rỡ.
Câu 4: Nhịp của đoạn thơ có gì đặc biệt?
- Nhịp điệu của sáu dòng thơ đều có 5 tiếng nhưng ngắt nhịp khác nhau, tạo cảm giác chậm rãi và suy tưởng.
Câu 5: Vì sao khổ thơ này được coi là hay nhất, cảm động nhất?
- Khổ thơ chứa đựng tình cảm thiêng liêng, sâu sắc của tác giả và anh chiến sĩ hành quân.
Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1: Nội dung chính của văn bản nghị luận là gì?
- Nội dung chính phân tích nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật trong bài thơ Tiếng gà trưa.
Câu 2: Bài thơ được phân tích theo thứ tự nào?
- Phân tích theo thứ tự quá khứ tới hiện tại.
Câu 3: Dẫn ra ví dụ về ý kiến, lí lẽ và bằng chứng độc đáo trong bài viết.
Lí lẽ: Khổ thơ cuối hay nhất, cảm động nhất.
Bằng chứng: “Cháu chiến đấu hôm nay… Ô trứng hồng tuổi thơ”.
Câu 4: Dẫn ví dụ về phân tích hình thức nghệ thuật.
- Điệp từ “vì” ở đầu dòng thơ thể hiện ý chí chiến đấu mạnh mẽ vì Tổ quốc và người bà yêu quý.
Câu 5: Mục đích của văn bản và cách làm rõ mục đích.
- Mục đích là phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật. Các phần văn bản làm rõ qua phân tích từng khổ thơ.
Câu 6: Văn bản giúp hiểu thêm điều gì về bài thơ?
- Hiểu thêm về nội dung, ý nghĩa và hình thức nghệ thuật của bài thơ.
