1. Bài viết 'Thực hành viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm' số 1
I- Từ sự kiện và nhân vật đến đoạn văn tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm
Đề số 1: Tình huống vô tình làm vỡ một lọ hoa đẹp
Viết đoạn văn tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm:
- B1: Sự kiện chính là vô tình làm vỡ lọ hoa.
- B2: Sử dụng ngôi thứ nhất khi kể chuyện.
- B3: Xác định thứ tự diễn biến sự kiện:
+ Lọ hoa bị vỡ vào thời điểm nào, ở đâu.
+ Mô tả cách lọ hoa vỡ.
+ Quá trình dọn dẹp mảnh vụa.
- B4: Xác định yếu tố miêu tả và biểu cảm cần sử dụng.
+ Mô tả hình dáng lọ hoa trước khi vỡ.
+ Mô tả hình dáng lọ hoa sau khi vỡ.
+ Biểu cảm và suy nghĩ sau sự việc.
- B5: Viết thành đoạn văn dựa trên các điểm trên.
Đề số 2: Trải nghiệm giúp bà cụ qua đường trong lúc đông người và xe cộ
- B1: Chọn sự kiện chính - giúp bà cụ qua đường khi có nhiều xe và người.
- B2: Sử dụng ngôi thứ nhất (hoặc ngôi thứ ba) khi kể chuyện.
- B3: Xác định thứ tự diễn biến sự kiện:
+ Hoàn cảnh gặp bà cụ muốn qua đường (địa điểm, thời gian).
+ Quá trình giúp đỡ bà cụ qua đường.
+ Tâm trạng của bà cụ và cảm xúc của em sau sự kiện.
- B4: Xác định yếu tố miêu tả và biểu cảm cần sử dụng.
+ Mô tả dáng đi và nét mặt của bà cụ.
+ Miêu tả bối cảnh đông người và nhiều xe cộ qua lại.
+ Cảm xúc và suy nghĩ khi giúp bà cụ qua đường.
- B5: Viết đoạn văn dựa trên các điểm trên.
Đề số 3: Nhận món quà bất ngờ vào dịp sinh nhật hoặc ngày lễ, tết.
- Bữa tiệc sinh nhật với sự tham gia của gia đình và bạn bè.
- Phòng được trang trí đẹp và ấm cúng (miêu tả).
- Quà tặng khiến em hạnh phúc và biết ơn mọi người (miêu tả, biểu cảm).
- Cây nến thắp sáng, em ước mơ trong tiếng hát chúc mừng.
- Khi mở mắt, anh trai về nhà bí mật để chúc mừng (miêu tả, biểu cảm).
- Cảm xúc và hành động của em khi nhận quà (biểu cảm).
Bài tập thêm
Bài 1 (trang 84 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)
Kịch bản ông giáo báo tin bán chó với vẻ mặt và tâm trạng đau khổ.
- Lão Hạc hàng ngày sang báo tin bán con Vàng với vẻ mặt đau đớn, thể hiện tình yêu thương chân thành.
- Tôi cảm thấy thương lão khi lão cố giữ vẻ vui vẻ nhưng không giấu được nét buồn.
Bài 2 (trang 84 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)
- Đoạn văn của Nam Cao kết hợp miêu tả và biểu cảm ở:
'Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậng nước, tôi muốn ôm choàng lấy lão òa lên khóc.
… Lão hu hu khóc.'
- Nhờ sự kết hợp giữa miêu tả và biểu cảm, tác giả:
+ Mô tả đặc sắc hình ảnh lão Hạc và tâm trạng phức tạp của nhân vật.
+ Truyền đạt rõ nét nỗi đau và dằn vặt tới tột cùng cảm xúc khi phải bán 'cậu Vàng'.
+ Tạo nên hai lớp biểu cảm: của nhân vật 'tôi' và của lão Hạc.
2. Bài viết 'Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm' số 3
1. Xây dựng đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm từ những sự việc và nhân vật
a) Chọn một trong các sự việc và nhân vật cho trước dưới đây để viết một đoạn văn tự sự có kết hợp với miêu tả và biểu cảm:
(1) Em trót làm vỡ một lọ hoa đẹp.
(2) Em giúp đỡ một người cao tuổi qua đường vào lúc xe cộ đi lại rất đông.
(3) Trong ngày sinh nhật (hoặc lễ, tết) em bất ngờ nhận được một món quà rất thú vị.
Gợi ý:
Xác định đối tượng kể: sự việc và nhân vật;
Lựa chọn ngôi kể: ngôi thứ nhất – “tôi” hoặc “em”;
Sắp xếp thứ tự các sự việc theo diễn biến câu chuyện;
Xác định nội dung miêu tả và biểu cảm trong đoạn văn sẽ viết;
Viết thành đoạn văn.
2. Trong vai ông giáo, hãy viết một đoạn văn kể lại chuyện lão Hạc sang báo tin sau khi bán chó với vẻ mặt và tâm trạng đau khổ.
Gợi ý: Ở đây không đặt ra yêu cầu phải viết giống như lời văn của Nam Cao. Bằng lời văn của mình, chú ý khắc hoạ hình ảnh và tâm trạng đau khổ của lão Hạc trong sự việc báo tin bán chó.
Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm
3. Phân tích sự kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả và biểu cảm trong đoạn trích sau:
“Hôm sau lão Hạc ghé nhà tôi. Ngay khi nhìn thấy tôi, lão báo ngay:
– Cậu vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
– Cụ đã bán à?
– Bán rồi! Họ vừa bắt xong.
Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậng nước, tôi muốn ôm lão và khóc. Bây giờ tôi không xót xa năm quyển sách của tôi như trước nữa. Tôi chỉ thương lão Hạc. Tôi hỏi:
– Chú Vàng đã đi rồi à?
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những nếp nhăn tụ lại, tạo ra những dấu vết chảy nước mắt. Đầu lão nghiêng về một bên và miệng móm mém, lão khóc như con nít. Lão hu hu khóc…”
(Trích từ Lão Hạc, Nam Cao)
Gợi ý:
Hình ảnh lão Hạc được mô tả như thế nào?
Tâm trạng đaukhổ của lão sau khi bán chó được tác giả thể hiện như thế nào?
Thái độ của người kể chuyện là gì?
Việc kết hợp miêu tả và biểu cảm trong lời kể có hiệu quả nghệ thuật như thế nào?