Buzz
1. Bài viết về 'Buổi học cuối cùng' số 1
I. Tác giả: An-phông-xơ Đô-đê (1840 - 1897)
- Quê quán: Nimes, miền Nam nước Pháp
- Cuộc đời:
Tuổi thơ khó khăn khi cha phá sản và bố mẹ ly hôn
Ông bắt đầu sự nghiệp ở Paris khi mới 12 tuổi
- Sự nghiệp sáng tác:
Bắt đầu sáng tác từ 14 tuổi, đồng hành với nghệ thuật suốt cuộc đời
Các tác phẩm nổi tiếng: Thằng nhóc con, Những lá thư từ cối xay của tôi, Fromont cháu trẻ và cụ Riler, Tartarin vùng Tarascon...
II. Tác phẩm Buổi học cuối cùng
1. Xuất xứ
Tác phẩm nằm trong tuyển tập Truyện kể ngày thứ hai của An-phông-xơ Đô-đê.
2. Bối cảnh
Truyện diễn ra sau chiến tranh Pháp – Phổ, khi An-dát và Lo-ren nhập vào Phổ. Trường học ở vùng An-dát buộc học tiếng Đức. Câu chuyện kể về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp.
3. Thể loại
- Truyện ngắn
4. Phương thức biểu đạt
- Kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm
5. Ngôi kể
- Ngôi thứ nhất, xưng tôi
- Tăng tính chân thực, sống động và truyền cảm
6. Tóm tắt nội dung
Buổi học cuối cùng ở An-dát, cậu học trò Phrăng thấy tiếc nuối và hối hận vì đã bỏ lỡ những khoảnh khắc quý báu trong việc học tiếng Pháp. Thầy Ha-men nói những lời cuối cùng và viết lên bảng: 'NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM'.
III. Trả lời câu hỏi
Câu 1 (trang 54 sgk ngữ văn 6 tập 2):
Câu chuyện diễn ra tại lớp học ở vùng An-dát sau chiến tranh Pháp- Phổ.
- Tên tác phẩm: Buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp.
Câu 2 (trang 54 sgk ngữ văn 6 tập 2)
Truyện được kể theo lời nhân vật Phrang, ngôi thứ nhất.
- Nhân vật khác: bác phó rèn Oát-sto, cụ Hô-de, bác phát thư, thầy giáo Ha-men...
- Nhân vật thầy Ha-men ấn tượng, yêu nước và sâu sắc.
Câu 3 (trang 49 sgk ngữ văn 6 tập 2)
Buổi học cuối cùng có những biểu hiện khác lạ:
+ Nhiều người đứng trước bảng dán cáo thị
+ Lớp học trang trọng, thầy Ha-men dịu dàng
+ Sự hiện diện của cụ Hô-de, bác phát thư và người dân làng
=> Báo hiệu buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp.
Câu 4 (trang 55 sgk ngữ văn 6 tập 2)
Phrang từng ngại học tiếng Pháp, nhưng buổi học cuối cùng đã thay đổi suy nghĩ và cảm xúc của cậu.
- Khi không thuộc bài, Phrang hối hận
+ Ước mơ đọc tiếng Pháp 'thật to, dõng dạc, không vi phạm lỗi'
+ Sách tiếng Pháp là 'người bạn cố tri'
+ Thầy Ha-men dạy dễ hiểu, Phrang yêu mến thầy
=> Buổi học cuối cùng thay đổi tư duy và tình cảm của Phrang.
Câu 5 (trang 55 sgk ngữ văn 6 tập 2)
Thầy Ha-men được miêu tả qua trang phục, giọng nói và hành động.
+ Lễ phục của thầy Ha-men
+ Thái độ dạy dỗ, ân cần của thầy
+ Lời nói về tình yêu nước và tiếng Pháp
+ Hành động xúc động khi kết thúc buổi học
=> Thầy Ha-men là người yêu nghề, yêu tiếng mẹ đẻ và yêu nước.
Câu 6 (trang 55 sgk ngữ văn 6 tập 2)
Một số câu so sánh tạo hình ảnh sinh động trong truyện:
+ Lớp học như vỡ chợ vang ra
+ Những tờ mẫu treo trước bàn như lá cờ
+ Dân làng ngồi lặng lẽ
=> So sánh tăng cường tính hình ảnh và cảm xúc của đối tượng.
Câu 7 (trang 55 sgk ngữ văn 6 tập 2)
Thầy Ha-men nói về giá trị lớn của tiếng nói dân tộc.
- Tiếng Pháp là vũ khí quý báu
- Giữ vững tiếng nói là giữ chìa khóa tự do
- Yêu quý, giữ gìn tiếng nói là biểu hiện lòng yêu nước sâu sắc.
III. LUYỆN TẬP
Câu 1: Tóm tắt
Buổi học cuối cùng ở An-dát, cậu học trò Phrang tiếc nuối và hối hận vì đã bỏ lỡ những khoảnh khắc quý báu trong việc học tiếng Pháp. Thầy Ha-men nói những lời cuối cùng và viết lên bảng: 'NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM'.
Câu 2: Miêu tả thầy Ha-men hoặc cậu bé Phrang trong buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp.
Gợi ý: Trọng tâm vào trang phục, giọng nói, thái độ… của thầy Ha-men (nếu là miêu tả thầy Ha-men).
Hoặc tập trung vào hành động, thái độ, suy nghĩ... của cậu bé Phrang khi chứng kiến thầy Ha-men phải từ bỏ những giờ lên lớp (nếu là miêu tả cậu bé Phrang). Đoạn văn cần tập trung vào những nét tiêu biểu có thể làm nổi bật được tính cách của đối tượng.
3. Bài giảng về 'Buổi học cuối cùng'
MỤC HẠN CHẾ CHÍNH:
1. Nhà văn:
An-phông-xơ Đô-đê (1840 – 1897).
Là một tác giả người Pháp, nổi tiếng với nhiều tuyển tập truyện ngắn.
2. Tác phẩm:
Buổi học cuối cùng
Sinh đời sau cuộc chiến tranh Pháp – Phổ năm 1870-1871, nước Pháp thất bại và chịu mất vùng An-đát và Lo-ren, giữa biên giới Phổ. Phổ trước đó là một nước chủ nghĩa lãnh thổ của Đức. Do đó, ở hai vùng này, việc giảng dạy bằng tiếng Pháp bị cắt đứt.
3. Tóm tắt tác phẩm:
Đây là câu chuyện về một buổi sáng thường lệ, cậu bé Phrăng đi học. Trên đường, cậu chú ý đến những thay đổi không bình thường. Khi đến lớp, không khí trang trọng hơn bao giờ hết. Thầy Ha-men mặc trang phục lễ phục và giảng bài cuối cùng một cách cảm động. Buổi học kết thúc với sự xúc động của thầy và dòng chữ trên bảng 'Nước Pháp muôn năm'.
4. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Câu 1: Trang 54 sgk ngữ văn 6 tập 2
Bài viết xoay quanh hoàn cảnh và thời gian sau chiến tranh Pháp – Phổ năm 1870 - 1871, khi nước Pháp thất bại và phải nhường vùng An-dát cho nước Phổ. Theo chỉ thị của chính phủ Phổ, trường học ở đây không được giảng dạy bằng tiếng Pháp nữa. Câu chuyện diễn ra tại một trường làng thuộc vùng An-dát của nước Pháp. Tên của truyện 'Buổi học cuối cùng' ám chỉ buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp, không phải là buổi học cuối cùng trong năm học.
Câu 2: Trang 55 sgk ngữ văn 6 tập 2
Câu chuyện được kể qua góc nhìn của nhân vật chính, cậu bé Phrăng, trong ngôn ngữ ngôi thứ nhất. Cách diễn đạt này tạo ra ấn tượng riêng biệt, giúp hiển thị tâm trạng và suy nghĩ của nhân vật. Ngoài cậu bé Phrăng, nhân vật chính khác là thầy giáo Ha-men. Có một số nhân vật phụ như cụ Hô-de, các học trò, và dân làng. Thầy Ha-men là người để lại ấn tượng sâu sắc nhất với sự nghiêm túc và tình yêu nước Pháp.
Câu 3: Trang 55 sgk ngữ văn 6 tập 2
Vào buổi sáng của buổi học cuối cùng, cậu bé Phrăng nhận thấy sự thay đổi trên đường đến trường, trong trường, và trong lớp học. Những biểu hiện này là dấu hiệu cho buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp. Có nhiều người đứng trước bảng thông báo trên đường. Trường không còn ồn ào như mọi ngày, mà 'Bình lặng như một buổi sáng chủ nhật'. Trong lớp, không khí trang trọng, thầy Ha-men mặc trang phục lễ phục, và có sự hiện diện của cụ Hôde và nhiều người dân làng ở cuối lớp.
Câu 4: Trang 55 sgk ngữ văn 6 tập 2
Phrăng, ban đầu không thích học tiếng Pháp, nhưng khi nghe thầy Ha-men thông báo đây là buổi học cuối cùng, thái độ của cậu đã thay đổi. Phrăng cảm thấy sốc ban đầu, sau đó tiếc nuối vì chưa học đủ, và cuối cùng là ân hận về sự lười biếng. Cậu cảm thấy thân thiết với các sách tiếng Pháp như 'người bạn cố tri' và thích thú với bài giảng của thầy Ha-men. Thầy Ha-men đã thể hiện tình yêu sâu sắc đối với nước Pháp và tạo ra ấn tượng mạnh mẽ trong lòng Phrăng.
Câu 5: Trang 55 sgk ngữ văn 6 tập 2
Nhân vật thầy Ha-men được miêu tả chi tiết trong buổi học cuối cùng. Thầy mặc bộ lễ phục với chiếc áo xanh lá cây lụa mịn và mũ đen thêu. Thái độ của thầy đối với học sinh là dịu dàng, kiên nhẫn. Thầy coi tiếng Pháp như vũ khí và chìa khóa của chốn lao tù. Khi buổi học kết thúc, thầy Ha-men xúc động, nghẹn ngào, và viết lên bảng dòng chữ to: 'Nước Pháp muôn năm'. Thầy Ha-men gây ấn tượng với sự yêu nghề, tận tâm, và lòng yêu nước sâu sắc.
Câu 6: Trang 55 sgk ngữ văn 6 tập 2
Trong truyện, có nhiều câu văn sử dụng phép so sánh, giúp làm tăng tính hình tượng và gợi cảm trong lời văn. Ví dụ: 'Tiếng ồn ào như vỡ chợ.' hoặc 'Mọi sự đều bình lặng y như buổi sáng chủ nhật.' Các hình ảnh này thể hiện không khí buổi học cuối cùng và tâm trạng của nhân vật.
Câu 7*: Trang 55 sgk ngữ văn 6 tập 2
Trong truyện, thầy Ha-men nói về giá trị của tiếng nói trong cuộc chiến tranh và đấu tranh cho tự do. Câu nói này nhấn mạnh sức mạnh của tiếng nói dân tộc trong việc giữ vững độc lập. Đồng thời, nó làm nổi bật giá trị của việc bảo toàn tiếng nói trong bối cảnh khó khăn, như một chìa khóa giúp thoát khỏi 'lao tù'.
Luyện tập
Bài tập 2 - trang 56 SGK Ngữ Văn 9 tập 2
Viết đoạn văn miêu tả nhân vật thầy Ha-men hoặc cậu bé Phrăng trong buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp. Đoạn văn mô tả Phrăng thể hiện sự phấn khích, chuyển động và sự hồi hộp của cậu trong buổi học cuối cùng.
3. Tác phẩm 'Buổi học cuối cùng' số 2
Trả lời câu 1 (trang 54 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):
Chuyện về Buổi học cuối cùng diễn ra trong bối cảnh đặc biệt của thời kì sau chiến tranh Pháp - Phổ. Trường làng ở vùng An-dát trở nên quan trọng khi chính quyền Phổ yêu cầu ngừng dạy tiếng Pháp. Tác giả chọn tên truyện là Buổi học cuối cùng để làm nổi bật sự quay đầu lịch sử và nhấn mạnh giá trị quý báu của việc học tiếng Pháp.
Trả lời câu 2 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):
Người kể chính là Phrăng, học sinh lớp thầy Ha-men. Bằng cách kể từ góc nhìn của Phrăng, truyện tập trung vào những trải nghiệm, cảm xúc và ý nghĩ của cậu trong buổi học cuối cùng. Thầy Ha-men và những nhân vật khác xuất hiện nhưng Phrăng là người tạo nên ấn tượng mạnh mẽ nhất.
Trả lời câu 3 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):
Vào sáng hôm buổi học cuối cùng, Phrăng cảm nhận những thay đổi khác lạ. Trên đường đến trường, cảnh báo dọc đường và không khí trong lớp đều tạo ra một bức tranh đầy ẩn số. Cảm giác lo lắng và tò mò của Phrăng là dấu hiệu cho một sự kiện quan trọng sắp diễn ra.
Trả lời câu 4 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):
Trong buổi học cuối cùng, ý nghĩ và tâm trạng của Phrăng trải qua sự biến động lớn. Từ sự ngạc nhiên đến ân hận, cậu nhận ra giá trị của việc học tiếng Pháp. Sự nhận thức sâu sắc về ý nghĩa của việc học và lòng yêu nước trở nên rõ ràng hơn. Phrăng hiểu sâu hơn về lời nhắc nhở của thầy Ha-men và ý thức về giữ gìn tiếng nói trong bối cảnh lịch sử khó khăn.
Trả lời câu 5 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):
Thầy Ha-men được miêu tả tinh tế trong buổi học cuối cùng. Trang phục trang trọng, thái độ nhẹ nhàng và lời giảng sâu sắc của ông tạo ra ấn tượng mạnh mẽ. Hình ảnh của ông trong khoảnh khắc cuối cùng của buổi học để lại ấn tượng đặc biệt trong trái tim của Phrăng.
Trả lời câu 6 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):
Hình ảnh so sánh trong truyện là những điểm nhấn quan trọng. Tiếng ồn ào như chợ vỡ, cảnh bình lặng như buổi sáng chủ nhật và hình ảnh thầy Ha-men đứng lặng im trên bục tạo nên những hình ảnh sống động và sinh động. Những so sánh này làm phong phú ngôn ngữ và giúp độc giả hiểu sâu hơn về tâm trạng của Phrăng.
Trả lời câu 7 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):
Lời của thầy Ha-men về giữ gìn tiếng nói như chìa khóa chốn lao tù là một tuyên bố mạnh mẽ về tầm quan trọng của ngôn ngữ trong việc bảo vệ độc lập quốc gia. Thầy Ha-men khuyến khích học sinh yêu quý và trau dồi tiếng nói của mình, vì đó không chỉ là di sản quý báu của họ mà còn là công cụ quyết định sự tự do của dân tộc.
LUYỆN TẬP
Trả lời câu 1 (trang 56 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):
Buổi học cuối cùng là một bức tranh tuyệt vời về thời kì đặc biệt sau chiến tranh. Phrăng, học trò của thầy Ha-men, trải qua những biến cảm xúc từ ngạc nhiên đến tiếc nuối. Buổi học cuối cùng không chỉ là sự kết thúc của một khoảnh khắc mà còn là sự kết nối sâu sắc với quá khứ và tình yêu quý đối với tiếng Pháp.
Trả lời câu 2 (trang 56 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):
Viết về thầy Ha-men và Phrăng trong buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp là một cách sáng tạo. Phrăng, với những biểu hiện từ ngạc nhiên đến tiếc nuối, tạo nên hình ảnh của một học sinh nhạy bén. Thầy Ha-men, với trang phục trang trọng và giọng điệu nồng nàn, để lại ấn tượng mạnh mẽ và là người đưa ra những lời nhắc nhở quan trọng.
4. Bài giảng về 'Buổi học cuối cùng' số 5
Tìm hiểu về tác giả và tác phẩm
1. Tác giả
- An-phông-xơ Đô-đê (1840 – 1897) là một nhà văn người Pháp, được biết đến với nhiều tập truyện ngắn nổi tiếng.
- Văn chương của ông nhẹ nhàng, trong sáng, diễn đạt cảm xúc về những nỗi đau và tình yêu, đặc biệt là tình yêu quê hương, đất nước.
- Ông là tác giả của nhiều tác phẩm nổi tiếng như 'Một thời niên thiếu', 'Những cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Tactaranh ở Taraxcông',...
2. Tác phẩm
- Truyện 'Buổi học cuối cùng' đặt bối cảnh sau cuộc chiến tranh Pháp – Phổ năm 1870 – 1871, khi Pháp thất bại và hai vùng An-dát và Lo-ren giáp biên giới với Phổ bị sáp nhập vào nước Phổ. Truyện kể về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp tại một trường làng thuộc vùng An-dát.
- Câu chuyện được chia thành 3 phần: Đoạn 1 (từ đầu đến '… vắng mặt con'); Đoạn 2 (tiếp đến '… buổi học cuối cùng này'); Đoạn 3 (phần còn lại) mô tả cảnh kết thúc buổi học.
3. Tóm tắt truyện
Câu chuyện về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp đầy xúc động giữa thầy trò và người dân ở vùng đất bị chiếm đóng bởi quân Phổ. Phrăng, một cậu bé ham chơi, truyền đạt không khí đặc biệt của buổi học, nơi tình yêu quê hương được thể hiện mạnh mẽ.
Buổi sáng đó, Phrăng đến lớp như mọi ngày, nhưng mọi thứ trở nên kỳ lạ. Thầy Ha-men ăn mặc trang trọng, không có lời quở mắng, và người dân ngồi cuối lớp. Cuối buổi học, thầy Ha-men viết lên bảng dòng chữ tôn vinh tình yêu quê hương: 'Nước Pháp muôn năm'.
Đọc - hiểu
1 - Trang 54 SGK
Câu chuyện diễn ra trong bối cảnh, thời gian, địa điểm nào? Tên truyện 'Buổi học cuối cùng' có ý nghĩa gì?
Trả lời
Câu chuyện xảy ra tại lớp học ở vùng An-dát của Pháp sau chiến tranh, khi việc dạy tiếng Pháp bị cấm bởi quân Phổ. Tên truyện nói lên ý nghĩa của buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp tại đây.
2 - Trang 55 SGK
Truyện được kể theo lời của nhân vật nào, thuộc ngôi thứ mấy? Còn những nhân vật nào khác và ai để lại ấn tượng mạnh nhất?
Trả lời
– Truyện được kể từ góc độ của Phrăng, ngôi thứ nhất.
– Có nhiều nhân vật như phó rèn Oát-stơ, cụ già Hô-de, bác phát thư, thầy Ha-men và các học sinh.
– Ấn tượng nhất là thầy Ha-men, người có tình yêu lớn với nghề giáo và đất nước, truyền đạt tình cảm mạnh mẽ.
3 - Trang 55 SGK
Trong buổi học cuối cùng, Phrăng nhận thấy có điều gì khác biệt trên đường đi, ở trường, và trong lớp học? Những dấu hiệu này báo hiệu điều gì?
Trả lời
– Trên đường đi: nhiều người đứng trước bảng cáo thị, bác phó rèn nói lời kỳ lạ. Ở trường: yên tĩnh lạ thường. Trong lớp: thầy Ha-men ăn mặc trang trọng, không mắng mỏ, có nhiều người dân ngồi cuối lớp.
– Dấu hiệu của một sự kiện buồn: không còn dạy tiếng Pháp nữa.
4 - Trang 55 SGK
Tâm trạng, ý nghĩ (đặc biệt là với việc học tiếng Pháp) của Phrăng thay đổi như thế nào trong buổi học cuối cùng?
Trả lời
– Trước khi biết là buổi học cuối: Phrăng ham chơi, lười học.
– Khi nghe thông báo: hối tiếc, ân hận vì lười học.
– Khi thầy gọi lên đọc: xấu hổ, ước mình đọc tốt hơn.
– Kết thúc buổi học: buồn bã, xúc động, tăng tình yêu với tiếng Pháp.
5 - Trang 55 SGK
Thầy Ha-men được miêu tả như thế nào trong buổi học cuối cùng? Tìm chi tiết về trang phục, thái độ với học sinh, những lời nói về việc học tiếng Pháp, và hành động khi buổi học kết thúc.
Nhận xét về nhân vật thầy Ha-men.
Trả lời
– Trang phục: nghiêm túc, trang trọng với áo rơ – đanh – gốt xanh lục, mũ lụa đen.
– Thái độ với học sinh: nhẹ nhàng, kiên nhẫn, không mắng mỏ.
– Lời nói về việc học tiếng Pháp: ca ngợi tầm quan trọng của tiếng nói dân tộc.
– Khi buổi học kết thúc: thầy xúc động, nghẹn ngào, viết dòng chữ tình cảm 'Nước Pháp muôn năm'.
6 - Trang 55 SGK
Hãy tìm các câu văn sử dụng phép so sánh trong truyện và cho biết tác dụng của chúng.
Trả lời
Câu văn so sánh :
– Tiếng ồn ào như vỡ chợ vang ra tận ngoài phố.
– Dân làng ngồi lặng lẽ giống như chúng tôi.
– … chẳng khác gì nắm được chìa khóa chốn lao tù.
– Những tờ mẫu … như những lá cờ nhỏ …
– … một ý thức, như thể cái đó cũng là tiếng Pháp.
* Tác dụng: tạo hình ảnh sinh động, thể hiện tình cảm của tác giả.
7* - Trang 55 SGK
Thầy Ha-men nói: “…khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khóa chốn lao tù…”. Em hiểu như thế nào và có suy nghĩ gì về lời nói này?
Trả lời
Điều này là một khẳng định về sức mạnh của tiếng nói dân tộc, nó là chìa khóa giúp giữ vững bản dân tộc và thoát khỏi ách nô lệ.
Luyện tập
1 - Trang 56 SGK
Kể tóm tắt lại nội dung truyện Buổi học cuối cùng.
Trả lời
Buổi sáng đó, Phrăng đến lớp như bình thường, nhưng mọi thứ đều kỳ lạ. Thầy Ha-men ăn mặc trang trọng, không mắng mỏ, và người dân còn đến lớp. Cuối buổi học, thầy Ha-men viết lên bảng dòng chữ tôn vinh tình yêu quê hương: 'Nước Pháp muôn năm'. Phrăng hối tiếc vì lười học, nhưng nhận ra tầm quan trọng của tiếng nói dân tộc. Buồn bã, xúc động, cậu bé rơi vào tình yêu với tiếng Pháp.
2 - Trang 56 SGK
Viết đoạn văn miêu tả nhân vật thầy Ha-men hoặc Phrăng trong buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp.
Trả lời
– Miêu tả thầy Ha-men: chú ý đến trang phục, thái độ, lời nói, hành động trong buổi học cuối.
– Miêu tả Phrăng: tâm trạng, suy nghĩ của cậu trước khi đến lớp, trong lớp, quan sát thầy và tưởng tượng…
5. Bài giảng về 'Buổi học cuối cùng' số 4
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG
Câu 1. Tóm tắt truyện
Chú bé Phrăng quyết định trốn học, chơi trễ vì muộn giờ đến lớp và không thuộc bài. Tuy nhiên, chú đã vượt qua được khó khăn đó.
Phrăng chạy vội đến lớp và trên đường, cậu nhận ra nhiều điều thú vị. Buổi học diễn ra với không khí trang trọng, thầy Ha-men mặc trang phục lễ phục và giảng bài cuối cùng một cách cảm động.
Phrăng ân hận vì đã không chuẩn bị cho buổi học quan trọng này. Thầy Ha-men ca ngợi tiếng Pháp và kết thúc buổi học bằng dòng chữ: “Nước Pháp muôn năm !”
Câu 2. Tác giả thông qua câu chuyện của Phrăng ca ngợi tình yêu tiếng Pháp, tình yêu nước Pháp của những người Pháp. Truyện thành công trong việc xây dựng hình ảnh thân thiện của thầy Ha-men và sự thay đổi tâm trạng của Phrăng.
II. HƯỚNG DẪN ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
Câu 1. Câu chuyện diễn ra ở xã An-dát, nước Pháp, sau cuộc chiến tranh Pháp-Phổ. Trường học ở đây bị đóng cửa vì lệnh của chính quyền Phổ, và buổi học cuối cùng là buổi tiếng Pháp cuối cùng.
Câu 2. Phrăng kể câu chuyện từ góc nhìn cá nhân, tập trung miêu tả những thay đổi trong buổi học cuối cùng và tình cảm của mình đối với tiếng Pháp và thầy Ha-men.
Câu 3. Trong buổi học cuối cùng, Phrăng nhận thấy sự thay đổi bất thường và cảm nhận không khí trang trọng. Điều này làm cậu nhận ra giá trị quý báu của tiếng Pháp.
Câu 4. Ban đầu, Phrăng ngại học tiếng Pháp và thầy Ha-men. Tuy nhiên, qua buổi học cuối cùng, cậu thay đổi tư duy và cảm nhận sự quan trọng của việc học tiếng Pháp.
Câu 5. Thầy Ha-men được miêu tả một cách chi tiết với bộ lễ phục đặc biệt, giọng điệu dịu dàng, và tình yêu sâu sắc đối với tiếng Pháp và đất nước.
Câu 6. Sử dụng phép so sánh tạo hình ảnh sinh động, ví dụ như tiếng ồn ào như vỡ chợ, cụ già Hô-de như một xã trưởng với mũ ba sừng, và việc giữ vững tiếng nói như nắm chìa khoá chốn lao tù.
Câu 7. Câu nói của thầy Ha-men về việc giữ vững tiếng nói như nắm chìa khoá chốn lao tù làm nổi bật giá trị của tiếng nói dân tộc và lòng yêu nước.
III. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Câu 1. Để tóm tắt truyện, cần tập trung vào nhân vật Phrăng và thầy Ha-men, cũng như sự kiện chính trong buổi học cuối cùng. Mục 1 trong phần I cung cấp thông tin chi tiết để tập kể.
Câu 2. Chọn nhân vật làm trung tâm (Phrăng hoặc thầy Ha-men) và miêu tả thông qua ngoại hình, cử chỉ, lời nói, hành động hoặc tâm trạng, ý nghĩ.
6. Bài viết 'Buổi học cuối cùng' số 6
Giải câu 1, 2, 3, 4, 5 trang 29 Sách bài tập (SBT) Ngữ văn 6 tập 2.
Bài tập
1. Mấy dòng đầu truyện Buổi học cuối cùng tả những điều chú bé Phrăng nghe và thấy trên đường đi học cùng ý nghĩ của em.
2. Khi mới bước vào lớp học, điều gì làm cho Phrăng ngạc nhiên hơn cả ? Điều đó đã có tác dụng như thế nào đối với Phrăng ?
3. 'Thầy Ha-men nói với chúng tôi về tiếng Pháp, bảo rằng đó là ngôn ngữ (...) thế giới, (...) nhất, (...) nhất : phải giữ lấy nó trong chúng ta và đừng bao giờ quên lãng nó, bởi vì khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn (...) tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khoá chốn lao tù...'.
a) Hãy điền chính xác những từ còn để trống trong các ngoặc đơn.
a) Câu in nghiêng đã dùng phép so sánh. Hãy chỉ ra vế được so sánh, vế dùng để so sánh và từ so sánh.
b) Nên hiểu 'nắm được chìa khoá chốn lao tù' là gì ?
c) Về ý nghĩa câu in nghiêng, trong hai cách lí giải sau đây, em cho cách lí giải nào sâu sắc và đầy đủ hơn ?
A - Tiếng nói là công cụ giao tiếp, nhờ tiếng nói của dân tộc mới có thể dựa vào đó mà liên lạc với nhau và tổ chức đấu tranh để giành lại độc lập.
B - Dùng tiếng nói thống nhất là một đặc điểm chủ yếu của dân tộc. Giữ vững được tiếng nói thì sẽ không bao giờ quên Tổ quốc, sẽ luôn ấp ủ nhiệt tình yêu nước, từ đó sẽ dấy lên những cuộc đấu tranh giành lãnh thổ đã mất và bảo vệ được truyền thống văn hoá thiêng liêng của dân tộc.
4. Có điều gì khác thường trong những động tác và lời nói của thầy Ha-men ở cuối truyện ? Những chi tiết đó cho thấy điều gì ở thầy Ha-men ?
5. Tên của truyện thường có liên hệ mật thiết với nội dung và chủ đề của tác phẩm. Trong ba cách lí giải tên truyện Buổi học cuối cùng dưới đây, em tán thành cách nào ?
a) Tên truyện đã khái quát được đầy đủ nội dung tác phẩm.
b) Tên truyện vừa khái quát được nội dung chủ yếu của tác phẩm lại vừa thể hiện được một cách sâu sắc chủ đề của tác phẩm.
c) Tên truyện đã thể hiện được một cách rõ ràng và trực tiếp chủ đề tác phẩm.
Gợi ý làm bài
Câu 1. Mấy dòng đầu truyện Buổi học cuối cùng cho thấy Phrăng là một chú bé ham chơi, lười học. Không chỉ vậy, Phrăng còn bị 'cám dỗ' khi thấy 'lính Phổ đang tập', không biết chúng là kẻ thù của dân tộc.
Một em bé có tính cách và nhận thức như thế mà rốt cuộc không khí đặc biệt của 'buổi học cuối cùng' đã cải biến và cảm hoá em, đã làm cho em thay đổi cơ bản về tư tưởng, tình cảm đối với đất nước, quê hương cũng như về thái độ học tập, thái độ đối với tiếng mẹ đẻ.
Câu 2. Khi mới bước vào lớp học, Phrăng ngạc nhiên về thái độ 'dịu dàng' của thầy Ha-men với mình (đáng lẽ phải quở trách vì em đến lớp muộn), về cách ăn mặc trang trọng của thầy,... song điều làm cho em ngạc nhiên nhất là thành phần dự lớp. Đây hầu như không còn là lớp học nữa mà là một cuộc họp hoặc mít-tinh, không chỉ có học sinh mà gần đủ đại diện các tầng lớp dân làng (cụ già, bác đưa thư, cụ xã trưởng). Ai cũng 'lặng lẽ', 'buồn rầu'; chi tiết đặc biệt làm cho Phrăng chú ý nhất là cụ xã trưởng Hô-de - hẳn là người đọc thông viết thạo - vẫn 'mang theo quyển tập đánh vần cũ đã sờn mép để mở rộng trên lòng, cặp kính lớn đặt ngang trang sách'.
Không khí trang nghiêm ấy đã tạo cho Phrăng một tâm thế đặc biệt, tạo cơ sở thuận lợi cho sự cho sự chuyển biến tư tưởng, tình cảm nhanh chóng của Phrăng.
Câu 3. b) - Vế được so sánh : (giữ vững) tiếng nói (của mình);
- Vế dùng để so sánh : (nắm được) chìa khoá (chốn lao tù) ;
- Từ so sánh : chẳng khác gì.
c) Nên hiểu 'nắm được chìa khoá chốn lao tù' là đập tan gông xiềng nô lệ, đánh đuổi quân xâm lược, giành lại nền độc lập, tự chủ của đất nước, dân tộc mình.
d) Cách lí giải ở mục B.
Câu 4. Em hãy đọc kĩ đoạn cuối của truyện để thấy được hoàn cảnh và những động tác, cử chỉ khác thường của thầy Ha-men.
Tiếng chuông nhà thờ điểm 12 tiếng và tiếng kèn của bọn lính Phổ đột ngột vang lên như báo hiệu giờ phút kết thúc của buổi học, cũng là giờ phút chấm dứt việc dạy và học bằng tiếng Pháp ở cả vùng. Ở vào thời điểm ấy, nỗi đau đớn, sự xúc động trong lòng thầy Ha-men đã lên tới cực điểm và bộc lộ ra những cử chỉ khác thường : người tái nhợt, nghẹn ngào, không nói được hết câu, dồn tất cả sức mạnh viết lên bảng câu 'Nước Pháp muôn năm !', rồi như đã kiệt sức, đầu dựa vào tường, giơ tay ra hiệu cho học sinh.
Qua sự khác thường trong cử chỉ, cảm xúc và hành động của thầy Ha-men, em nhận ra được điều gì ở thầy ? (lòng yêu nước, sự yêu quý tiếng nói dân tộc, nỗi đau xót trước việc tiếng Pháp bị cấm dạy trong nhà trường,...)
Câu 5. Cách lí giải ở mục b.
