Top 6 bài viết về 'Tự đánh giá: Nắng trưa bồi hồi' (Ngữ văn 6 - SGK Cánh diều) xuất sắc

Kiến thức văn học
Trạng ngữ
- Trạng ngữ là phần bổ sung trong câu, cung cấp thông tin về thời gian, địa điểm, nguyên nhân, mục đích, phương tiện, cách thức, hoặc điều kiện của sự việc được nêu ra trong câu.
- Một câu có thể chứa nhiều trạng ngữ.
Truyện ngắn
- Là thể loại văn xuôi ngắn gọn, với ít nhân vật và tình tiết đơn giản. Các chi tiết và ngôn từ trong truyện thường rất súc tích.

* Đề tài:
- Là chủ đề hoặc lĩnh vực mà nhà văn chọn để viết trong tác phẩm.
Ví dụ: Đề tài lịch sử, gia đình, mái trường, Bác Hồ, cách mạng, v.v.

* Chủ đề:
- Là vấn đề cốt lõi được nêu ra trong văn bản, phản ánh sự quan tâm và nhận thức của nhà văn về cuộc sống.
Ví dụ: Chủ đề bài thơ Đêm nay Bác không ngủ là lòng kính trọng của bộ đội đối với lãnh tụ và tình yêu thương vô bờ bến của lãnh tụ dành cho chiến sĩ và dân công trong kháng chiến.

* Các ngôi kể trong tác phẩm văn học:
Ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba
- Ngôi thứ nhất: Người kể xưng “tôi”, là một nhân vật trong câu chuyện.
Tác dụng của ngôi thứ ba:
+ Cho phép người kể diễn tả câu chuyện một cách linh hoạt và khách quan về các sự việc xảy ra với nhân vật.
- Ngôi thứ ba: Người kể không xuất hiện trong câu chuyện và sử dụng tên của các nhân vật.
Tác dụng của ngôi thứ nhất:
+ Giúp kể lại câu chuyện từ góc nhìn của chính mình, làm cho lời kể chân thực và cảm xúc hơn.
+ Tạo sự gần gũi và đồng cảm với nhân vật.
+ Dễ dàng bộc lộ cảm xúc và phản ứng của nhân vật trước các sự kiện.
+ Thể hiện sự tự nhận xét và đánh giá của nhân vật về cảm xúc và suy nghĩ của mình, làm nổi bật chủ đề của truyện.
* Phương thức biểu đạt chính của thể loại truyện ngắn: tự sự

Câu hỏi:
Ghi vào vở chữ cái đứng trước phương án trả lời đúng cho mỗi câu hỏi (từ câu 1 đến câu 9) :
Câu 1: Văn bản 'Nắng trưa bồi hồi' thuộc thể loại truyện gì?
A. Truyện đồng thoại
B. Truyện ngắn
C. Truyện truyền thuyết
D. Truyện cổ tích
Trả lời:
B. Truyện ngắn
(Là một tác phẩm văn xuôi ngắn gọn, với ít nhân vật và tình tiết phức tạp, ngôn từ rất súc tích).
Câu 2: Văn bản Nắng trưa bồi hồi viết về đề tài gì?
A. Thiên nhiên
B. Thời tiết
C. Gia đình
D. Bạn bè
Trả lời:
C. Gia đình
(Gia đình của Thủy)
Câu 3: Văn bản Nắng trưa bồi hồi giống ba truyện đã học (Bức tranh của em gái tôi, Điều không tính trước và Chích bông ơi) là đều tập trung ca ngợi điều gì?
A. Tài năng
B. Lòng nhân hậu
C. Tình bạn
D. Bảo vệ môi trường
Trả lời:
B. Lòng nhân hậu
(Bức tranh của em gái tôi: Tôn vinh lòng nhân hậu của Thủy đối với anh trai
Điều không tính trước: Lòng nhân hậu của Nghi trong việc duy trì tình bạn đẹp.
Chích bông ơi!: Ca ngợi lòng nhân hậu của Khìn và pa với động vật).

Câu 4: Trong văn bản, câu nào sau đây là lời nhân vật?
A. Em định chạy sang nhà Vi chơi một lúc.
B. Thuỷ quay vào nhà.
C. Thế con phải làm gì ạ?
D. Ánh mắt của ba cười cười.
Trả lời:
C. Thế con phải làm gì ạ?
(Câu hỏi của Thủy đối với mẹ)
Câu 5: Trong văn bản, câu nào sau đây là lời người kể chuyện?
A. Con.. thì con vẫn là con của má ạ!
B. Má con vất vả quá.
C. Má để con dắt xe ra..
D. Thuỷ tấm tức, chảy nước mắt.
Trả lời:
D. Thuỷ tấm tức, chảy nước mắt.
(Người kể chuyện mô tả cảm xúc của Thủy khi bị mẹ trách)
Câu 6: Ôi, ba! Thuỷ không ngờ. Ba thật là.. tình cảm. Ba đã nói 'hộ' cho má những điều mà má chưa nói với em.. Thì ra.. Em không còn bé nữa [..] Như thế là má chưa già. Như thế là em đã lớn.
Các câu văn trên chủ yếu khắc họa nhân vật Thuỷ ở phương diện nào?
A. Hình dáng
B. Tâm trạng
C. Hành động
D. Ngôn ngữ
Trả lời:
B. Tâm trạng
(Tâm trạng bất ngờ, tự hào, cảm kích và biết ơn của Thủy đối với ba)
Câu 7: Trong văn bản Nắng trưa bồi hồi, người kể chuyện là ai?
A. Người kể xưng 'tôi' và là nhân vật trong truyện
B. Người kể xưng 'chúng tôi' và là nhân vật trong truyện
C. Người kể mang tên một nhân vật trong truyện
D. Người kể không tham gia vào câu chuyện
Trả lời:
D. Người kể không tham gia vào câu chuyện
(Người kể theo ngôi thứ ba, không tham gia vào câu chuyện mà đứng ngoài để kể)
Câu 8: Câu nào sau đây có trạng ngữ?
A. Chiều hôm qua, nhà có khách.
B. Nắng đổ chang chang.
C. Thuỷ không đi nữa.
D. Nắng trưa bồi hồi.
Trả lời:
A. Chiều hôm qua, nhà có khách.
(Trạng ngữ chỉ thời gian, đứng đầu câu)
Câu 9: Phương án nào nêu đúng nhiệm vụ của trạng ngữ đã xác định được ở câu hỏi 8?
A. Chỉ thời gian
B. Chỉ mục đích
C. Chỉ địa điểm
D. Chỉ phương tiện
Trả lời:
A. Chỉ thời gian
(Trạng ngữ: Chiều hôm qua - chỉ thời gian)
Câu 10: Viết đoạn văn (khoảng 4 - 6 dòng) tóm tắt nội dung truyện Nắng trưa bồi hồi.
Trả lời:

Truyện 'Nắng trưa bồi hồi' kể về Thủy. Vào chiều hôm qua, cô Hoa từ Hội Phụ nữ đến thăm mẹ Thủy, nhưng chỉ có Thủy ở nhà. Thủy mời cô uống nước và rồi trở lại học bài. Khi mẹ về và biết chuyện, bà đã trách Thủy vì cư xử không đúng. Thủy cảm thấy bị đối xử không công bằng và trở nên giận dỗi. Khi bố Thủy về và nghe câu chuyện từ mẹ, ông đã trò chuyện với Thủy về sự vất vả của mẹ. Sáng hôm sau, khi Thủy thấy mẹ lo lắng với công việc nhà, Thủy cảm thấy thương mẹ nhiều hơn. Dù định sang nhà Vi chơi, nhưng khi thấy công việc mẹ chưa kịp làm, Thủy quyết định ở lại giúp mẹ.

Đọc văn bản Nắng trưa bồi hồi (SGK Ngữ văn 6 tập 2 trang 84, 85, 86, 87) và trả lời các câu hỏi.

NẮNG TRƯA BỒI HỒI

- Thuỷ ơi! Má đi nhé!

Thông thường, khi má gọi như vậy, Thuỷ chỉ cần đáp “dạ” rồi tiếp tục học. Nhưng hôm nay thì khác. Em vội vàng đứng dậy. Ngoài trời nắng như đổ lửa, chiếc nón cũ chỉ che được một bên vai của má. Những cánh hoa trên chiếc áo của chị Hạnh đã phai màu, dính mồ hôi và trở nên thẫm hơn trên lưng má.

- Để con dắt xe cho má nhé...

Khoảng không gian trước ngõ xanh thẳm, nắng đổ xuống như trút. Con đường nhựa trải dài thẳng tắp, không có bóng cây. Bao nhiêu năm qua, mỗi ngày má đều đạp xe trên con đường đó. Sao hôm nay em mới nhận ra điều đó?...

- Thôi, để má tự đi. Con vào học đi, không có nắng đâu.

Nói xong, má lên xe, nắng trưa đổ đầy lưng má. Má còn bảo em vào nhà đi, kẻo nắng... Thuỷ cảm thấy nghẹn ngào ở cổ...

Chiều qua, em đã tức giận với má, cho rằng má ghét em nên hay mắng. Lúc thì vì em đưa cái này cho má chậm, lúc thì vì tìm thứ kia không thấy, như có khách đến chơi.

Chiều qua, có một cô từ Hội Phụ nữ đến gặp má. Em không hỏi tên, chỉ biết cô ngồi một lúc rồi về. Em nghĩ thế là xong và sẽ kể cho má. Không ngờ...

Vừa về đến nhà, má đã hỏi ngay:

- Khi cô Hoa đến, con đang làm gì?

Em ngạc nhiên:

- Cô Hoa nào ạ?

- Cô ở Hội Phụ nữ đến gặp má ấy!

- Má đã gặp cô rồi ạ?

- Đúng vậy. Cô ấy chê con đấy. Con đang làm gì?

- Con học bài.

- Chứ không tiếp khách?

- Dạ có. Con mời cô uống nước.

- Xong rồi, con lại học tiếp?

- Vâng ạ.

- Con cũng không hỏi cô đến có việc gì, có nhắn gì không?

- Dạ không. Cô bảo cô đợi má.

- Con để cô ngồi một mình à?

- Dạ. Con học bài.

- Vậy là có con ở nhà cũng như không có ai. Bị chê là đúng.

Thuỷ cảm thấy má hôm nay có vẻ lạ lẫm.

- Thế con phải làm gì ạ?

- Con nên ngồi cùng tiếp chuyện, hỏi xem cô có việc gì nhắn lại hoặc trả lời các câu hỏi của cô. Ai lại để khách ngồi trơ trọi như vậy bao giờ.

Thuỷ tấm tức, nước mắt lưng tròng:

- Nhưng mà... con không biết cách tiếp khách ạ! Má cứ la con mãi...

- Còn cãi hả?

Má cũng bực và để mặc em ngồi khóc và tức giận. May thay, tối hôm đó, ba về từ công tác, má không nhắc gì về em nữa và hình như ba và má có bàn về chuyện đó sau bữa cơm. Có thể là về chuyện ấy.

Buổi tối, chỉ có ba và em, ba vui vẻ nói:

- Ba và con nói chuyện một lát nhé!

Thuỷ hơi ngạc nhiên. Ánh mắt ba cười cười:

- Đây là chuyện người lớn. Không phải chuyện trẻ con đâu, con gái của ba ạ.

Thuỷ dụi đầu vào vai ba:

- Ba!

Ba xoa đầu em:

- Con có biết bây giờ con là gì của má không? Tất nhiên không phải là con trai rồi!

- Con... thì con vẫn là con của má mà.

Thuỷ lo sợ ba sắp phê bình việc tiếp khách mà má đã kể cho ba. Em cảm thấy tủi thân. Nhưng không, ba lại nói:

- Con không chỉ là con của má. Mà còn hơn thế nữa!

Em ngạc nhiên và nhìn ba. Ba âu yếm nhìn em:

- Hiện tại, đặc biệt là khi ba đi vắng, con là chỗ dựa, là trợ lý của má rồi. Con đã trưởng thành, không còn là cô bé Thuỷ nữa đâu! Má đã vất vả rất nhiều. Được hai chị em con, chị Hạnh đã về nhà chồng. Một mình má chăm sóc tất cả. Nếu con không là chỗ dựa của má, thì còn ai nữa? Cả với ba nữa. Khi vắng má, con là chỗ dựa của ba đấy!

Thật kỳ lạ. Em không nghĩ ba lại nói với em những điều như vậy. Ba nhẹ nhàng, như thì thầm chỉ với em:

- Đáng lẽ, ba phải cho con biết điều này sớm hơn để con không bị má mắng vì những chuyện lặt vặt. Những việc con làm để giúp má hôm nay thực ra là sự chuẩn bị cho con trong tương lai. Ở tuổi con bây giờ, má cũng bị bà ngoại mắng như vậy, và đó là cách bà ngoại dạy dỗ má để má trở thành má của con hôm nay. Má không ghét con, chỉ là má mắng con vì muốn con hiểu hơn mà thôi...

Ôi, ba! Thuỷ không ngờ. Ba thật là... tình cảm. Ba đã nói “hộ” cho má những điều mà má chưa nói với em...

Thì ra... Em không còn bé nữa. Có cô, bác bạn của má từng nói vui: “Trông hai má con như hai chị em vậy...”. Như vậy má vẫn chưa già. Như vậy em đã trưởng thành.

Sáng nay, em nhìn má tất bật lo việc nhà, lo cả bữa sáng cho em rồi đi học. Má có vẻ gầy hơn, có già đi so với khi em còn nhỏ. Sao em lại không nhận ra nhỉ?

Nắng trưa gay gắt.

Má đang đạp xe trên con đường không bóng cây. Thế mà sao má vẫn lo lắng khi con dắt xe cho má, sợ nắng. Có đứa con nào lại không hiểu được sự chịu đựng vô cùng của mẹ vì gia đình và con cái như vậy?

Thuỷ quay vào nhà. Em định sang chơi với bạn Vi, nhưng chợt thấy nhiều việc má chưa kịp làm...

Thuỷ không đi nữa.

Nắng trưa sao mà bồi hồi...

(PHONG THU – Những truyện ngắn hay viết cho thiếu nhi, NXB Giáo dục, 2005)

Câu 1 (trang 87 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Văn bản Nắng trưa bồi hồi thuộc thể loại truyện gì?

B. Truyện ngắn

Câu 2 (trang 87 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Văn bản Nắng trưa bồi hồi viết về đề tài gì?

C. Gia đình

Câu 3 (trang 87 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Văn bản Nắng trưa bồi hồi giống ba truyện đã học (Bức tranh của em gái tôi, Điều không tính trước và Chích bông ơi!) là đều tập trung ca ngợi điều gì?

B. Lòng nhân hậu

Câu 4 (trang 87 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Trong văn bản, câu nào sau đây là lời nhân vật?

C. Thế con phải làm gì ạ?

Câu 5 (trang 87 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Trong văn bản, câu nào sau đây là lời người kể chuyện?

D. Thuỷ tấm tức, chảy nước mắt.

Câu 6 (trang 87, 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Ôi, ba! Thuỷ không ngờ. Ba thật là... tình cảm. Ba đã nói “hộ” cho má những điều mà má chưa nói với em... Thì ra... Em không còn bé nữa [...] Như thế là má chưa già. Như thế là em đã lớn.

Các câu văn trên chủ yếu khắc hoạ nhân vật Thuỷ ở phương diện nào?

B. Tâm trạng

Câu 7 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Trong văn bản Nắng trưa bồi hồi, người kể chuyện là ai?

D. Người kể không tham gia vào câu chuyện

Câu 8 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Câu nào sau đây có trạng ngữ?

A. Chiều hôm qua, nhà có khách.

Câu 9 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Phương án nào nêu đúng nhiệm vụ của trạng ngữ đã xác định được ở câu hỏi 8?

A. Chỉ thời gian

Câu 10 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 4 – 6 dòng) tóm tắt nội dung truyện Nắng trưa bồi hồi.

Trả lời: 

Chiều hôm qua, có cô Hoa công tác ở Hội Phụ nữ tới gặp mẹ Thủy nhưng chỉ có Thủy ở nhà một mình. Thủy chỉ chào hỏi, mời nước rồi để khách ngồi một mình, còn mình ngồi học bài. Mẹ Thủy sau khi nghe chuyện đã tức giận và hai mẹ con có to tiếng với nhau. Thủy nghĩ hành động của mình không sai và rất giận mẹ. Khi bố Thủy trở về nghe được câu chuyện, ông đã phân tích cho Thủy nghe và kể cho Thủy mẹ đã vất vả và yêu thương Thủy thế nào. Thủy nhận ra được sự hi sinh của mẹ, tình thương mẹ dành cho mình và quyết định sẽ giúp đỡ mẹ nhiều việc để mẹ không bận lòng.

Câu 1 (trang 87 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Văn bản Nắng trưa bồi hồi thuộc thể loại nào?

A. Truyện đồng thoại

B. Truyện ngắn

C. Truyện truyền thuyết

D. Truyện cổ tích

Trả lời:

B. Truyện ngắn

Câu 2 (trang 87 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Văn bản Nắng trưa bồi hồi khám phá đề tài gì?

A. Thiên nhiên

B. Thời tiết

C. Gia đình

D. Bạn bè

Trả lời:

C. Gia đình

Câu 3 (trang 87 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Văn bản Nắng trưa bồi hồi giống ba truyện đã học (Bức tranh của em gái tôi, Điều không tính trước và Chích bông ơi!) đều hướng tới ca ngợi điều gì?

A. Tài năng

B. Lòng nhân hậu

C. Tình bạn

D. Bảo vệ môi trường

Trả lời:

B. Lòng nhân hậu

Câu 4 (trang 87 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Trong văn bản, câu nào là lời của nhân vật?

A. Em định chạy sang nhà Vi chơi một lát.

B. Thuỷ vào nhà.

C. Thế con phải làm gì ạ?

D. Ánh mắt của ba cười tươi.

Trả lời:

C. Thế con phải làm gì ạ?

Câu 5 (trang 87 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Trong văn bản, câu nào là lời người kể chuyện?

A. Con... thì con vẫn là con của má ai

B. Má con vất vả quá.

C. Má để con dắt xe ra...

D. Thuỷ tấm tức, chảy nước mắt.

Trả lời:

D. Thuỷ tấm tức, chảy nước mắt.

Ghi vào vở chữ cái đứng trước phương án đúng cho mỗi câu hỏi (từ câu 1 đến câu 9):

Câu 1: Văn bản “Nắng trưa bồi hồi” thuộc thể loại truyện nào?

A. Truyện đồng thoại

B. Truyện ngắn

C. Truyện truyền thuyết

D. Truyện cổ tích

Câu 2: Văn bản “Nắng trưa bồi hồi” nói về chủ đề gì?

A. Thiên nhiên

B. Thời tiết

C. Gia đình

D. Bạn bè

Câu 3: Văn bản “Nắng trưa bồi hồi” giống ba truyện đã học (Bức tranh của em gái tôi, Điều không tính trước và Chích bông ơi!) đều ca ngợi điều gì?

A. Tài năng

B. Lòng nhân hậu

C. Tình bạn

D. Bảo vệ môi trường

Câu 4: Trong văn bản, câu nào là lời nhân vật?

A. Em định sang nhà Vi chơi một lúc.

B. Thuỷ quay vào nhà.

C. Thế con phải làm gì ạ?

D. Ánh mắt của ba mỉm cười.

Câu 5: Trong văn bản, câu nào là lời người kể chuyện?

A. Con... thì con vẫn là con của má ạ!

B. Má con vất vả quá.

C. Má để con dắt xe ra...

D. Thuỷ tấm tức, rơi nước mắt.

Câu 6: Ôi, ba! Thuỷ không ngờ. Ba thật là... tình cảm. Ba đã nói “hộ” cho má những điều mà má chưa nói với em... Thì ra... Em không còn bé nữa [...] Như vậy là má chưa già. Như vậy là em đã lớn.

Các câu văn trên chủ yếu thể hiện nhân vật Thuỷ ở phương diện nào?

A. Hình dáng

B. Tâm trạng

C. Hành động

D. Ngôn ngữ

Câu 7: Trong văn bản “Nắng trưa bồi hồi”, người kể chuyện là ai?

A. Người kể xưng “tôi” và là nhân vật trong truyện

B. Người kể xưng “chúng tôi” và là nhân vật trong truyện

C. Người kể mang tên một nhân vật trong truyện

D. Người kể không tham gia vào câu chuyện

Câu 8: Câu nào sau đây có trạng ngữ?

A. Chiều hôm qua, nhà có khách.

B. Nắng đổ chang chang.

C. Thuỷ không đi nữa.

D. Nắng trưa bồi hồi.

Câu 9: Phương án nào đúng với nhiệm vụ của trạng ngữ đã xác định ở câu hỏi 8?

A. Chỉ thời gian

B. Chỉ mục đích

C. Chỉ địa điểm

D. Chỉ phương tiện

Câu 10: Viết đoạn văn (khoảng 4 - 6 dòng) tóm tắt nội dung truyện “Nắng trưa bồi hồi”.

Gợi ý:

1 -B

2 - C

3 - B

4 - C

5 - B

6 - B

7 - D

8 - C

9 - C

10.

Chiều hôm qua, cô Hoa từ Hội Phụ nữ đến thăm má Thủy nhưng chỉ có Thủy ở nhà. Thủy chỉ mời cô uống nước rồi lại vào học bài. Má Thủy biết chuyện nên đã trách em cư xử không đúng. Thủy nghĩ hành động của mình không sai, nên đã giận dỗi. Khi ba Thủy về và nghe câu chuyện từ má, ba đã ngồi trò chuyện với em. Thủy nhận ra tình yêu thương của má và cảm thấy mình đã lớn và cần có trách nhiệm hơn.