Top 6 bài viết xuất sắc về 'Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức)

Trước khi tìm hiểu bài về Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân

Câu 1 (trang 137 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Khi nghe cụm từ “con rối”, bạn nghĩ ngay đến điều gì? Giải thích lý do.

Lời giải

Khi nghe “con rối”, tôi liên tưởng đến những người không có chính kiến, bị điều khiển bởi người khác và chỉ làm theo sự sắp đặt của họ, không có quyền lực hay hiểu biết thực sự.

Câu 2 (trang 137 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Bạn biết gì về rối nước? Những điều bạn còn thắc mắc và muốn tìm hiểu thêm về loại hình nghệ thuật này là gì?

Lời giải

Tôi biết múa rối nước là một nghệ thuật dân gian, các nghệ nhân điều khiển rối từ phía sau cánh gà và rối được thả nổi trên mặt nước.

Tôi thắc mắc làm thế nào nghệ nhân điều khiển rối từ phía sau cánh gà.

Đọc hiểu bài về Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân

Câu 1 (trang 137 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Đoạn chữ in đậm này là sa-pô của văn bản. Nêu các chức năng chính của sa-pô.

Lời giải

- Các chức năng của sa-pô:

+ Hoàn thiện tiêu đề

+ Tóm tắt nội dung

+ Chứng minh tính thời sự

+ Nêu rõ hoàn cảnh

+ Thông báo bố cục

+ Thu hút người đọc

Câu 2 (trang 137 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Trò rối nước ở Việt Nam xuất hiện từ khi nào?

Lời giải

Trò múa rối nước ở Việt Nam không có mốc thời gian cụ thể, nhưng theo truyền thuyết, nó đã hình thành từ thế kỉ XI – XII.

Câu 3 (trang 138 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Đặc điểm của không gian biểu diễn múa rối nước là gì?

Lời giải

- Nhà rối (thủy đình) trên mặt ao làng với kiến trúc mái chùa cong, mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,... tạo nên sân khấu sinh động.

- Hiện nay, thủy đình được dựng trong các nhà hát và khu du lịch sinh thái với sân khấu là hồ nhân tạo.

Câu 4 (trang 138 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Con rối trong trò rối nước được chế tác và điều khiển như thế nào?

Lời giải

- Chế tác: Con rối được làm từ gỗ sung, tạo hình ngộ nghĩnh.

- Điều khiển: Người điều khiển sử dụng hệ thống sào kết hợp với dây ở phần thân dưới để điều khiển con rối.

Câu 5 (trang 138 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Việc bảo tồn, phát triển rối nước có điểm gì chung với bảo tồn, phát triển các nghệ thuật cổ truyền khác?

Lời giải

- Duy trì qua các hoạt động biểu diễn ở làng xã và khắp cả nước.

- Phát triển không chỉ là mở rộng địa điểm, số lượng suất diễn mà còn là sự sáng tạo để phát huy giá trị của nghệ thuật múa rối.

Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Tóm tắt các thông tin chính của văn bản.

Lời giải

Văn bản trình bày về nghệ thuật múa rối nước cổ truyền với các thông tin chính:

- Múa rối nước hình thành từ thế kỉ XI - XII.

- Được biểu diễn trong hội làng, lễ Tết, và sau này là các sân khấu, nhà hát.

- Tạo hình và kỹ thuật biểu diễn đã thay đổi theo không gian, nhưng nghệ nhân vẫn giữ được bản sắc truyền thống.

- Sự khác biệt giữa rối nước và rối cạn.

- Múa rối nước trong bối cảnh xã hội hiện đại 4.0.

Câu 2 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Tìm thông tin trong văn bản chứng minh múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt”.

Lời giải

- Sự hình thành: Thường biểu diễn trong hội làng và lễ Tết, khi người dân có thời gian rảnh rỗi.

- Không gian và chất liệu biểu diễn: Nhà rối trên ao làng với kiến trúc mái chùa, mành tre, cờ phướn, và âm thanh cần thiết như đàn, hát, trống, kèn, pháo.

Câu 3 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Đặc điểm cách triển khai thông tin trong văn bản và phân tích mức độ thuyết phục của nó.

Lời giải

Thông tin trong văn bản được triển khai theo từng yếu tố của nghệ thuật múa rối nước, tạo thành chuỗi liên tục giúp người đọc nắm được thông tin về bộ môn này, gồm:

- Nguồn gốc

- Không gian và thời gian biểu diễn

- Tạo hình và kỹ thuật biểu diễn

- Các loại hình múa rối: rối nước và rối cạn

- Những khó khăn trong bối cảnh xã hội 4.0

Cách triển khai này rõ ràng và mạch lạc, có sức thuyết phục cao đối với người đọc.

Câu 4 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nhận xét về phần sa-pô của văn bản và cách viết sa-pô cho văn bản thông tin.

Lời giải

- Sa-pô hoàn thiện tiêu đề, làm rõ chủ đề và góc độ bài viết, thu hút người đọc bằng từ khóa.

- Sa-pô khơi gợi ý tưởng chung của bài viết. Có thể viết bằng một hoặc nhiều câu, cần khái quát để người đọc hiểu nội dung phần thông tin phía dưới.

Câu 5 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nếu bổ sung thông tin về các câu chuyện trên sân khấu rối nước, bạn sẽ bổ sung gì?

Lời giải

Nếu bổ sung thông tin, tôi sẽ nêu những vở múa rối nước nổi tiếng như Bật cờ, Múa rồng, Em bé chăn trâu, và các nhà hát múa rối hiện nay như Nhà hát múa rối Thăng Long, Nhà hát múa rối Trung ương, Nhà múa rối nước Rồng Vàng.

Câu 6 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nêu cảm xúc và suy nghĩ của bạn về rối nước và nghệ thuật cổ truyền của dân tộc.

Lời giải

Nghệ thuật dân gian là linh hồn văn hóa của dân tộc, mỗi vùng miền có sắc thái và giá trị riêng. Dù thời đại 4.0 phát triển khiến khán giả ít tiếp xúc với nghệ thuật truyền thống, giá trị của chúng vẫn vô giá, phản ánh chân thực đời sống văn hóa của người Việt xưa. Các loại hình nghệ thuật dân gian Việt Nam là di sản văn hóa phi vật thể cần bảo tồn và phát triển.

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: Múa rối nước – món quà kì diệu từ đồng ruộng Việt Nam.

Lời giải

Bài tham khảo

Mẫu 1:

Múa rối nước là món quà kỳ diệu từ đồng ruộng Việt Nam, hình thành từ thời xa xưa gắn bó với nếp sống và sinh hoạt của người dân. Được tạo ra từ các nguyên liệu gần gũi như gỗ sung, với kiến trúc mái đình, và diễn ra trong không gian làng quê, múa rối nước vẫn giữ được bản sắc văn hóa dù đã vươn ra thành phố và nhà hát. Đây là bộ môn nghệ thuật đậm đà bản sắc dân tộc.

Mẫu 2:

Múa rối nước là nghệ thuật đặc sắc của văn hóa lúa nước, sáng tạo của cư dân châu thổ sông Hồng, bắt nguồn từ việc chế ngự nước. Thường diễn vào các ngày lễ hội, múa rối nước phản ánh sắc thái hội làng và gửi gắm mơ ước cuộc sống. Nghệ thuật này đã trở thành truyền thống, sánh ngang với tuồng, chèo và hòa quyện thiên nhiên, nghệ thuật, con người.

I. Khám phá tác phẩm 'Múa rối nước hiện đại phản ánh truyền thống'

1. Thể loại: Văn bản nghị luận
2. Nguồn gốc: Trích từ tạp chí Heritage, số tháng 7/2019, trang 116 - 118
3. Phương thức biểu đạt: Nghị luận
4. Tóm tắt: 

Văn bản trình bày về nghệ thuật múa rối nước và sự phát triển hiện tại của hình thức nghệ thuật này.

• Bố cục: 

- Đoạn 1: Từ đầu đến “đúc kết của nhiều thế hệ”: Sự hình thành trò rối nước.

- Đoạn 2: Tiếp theo đến “để thật tròn vai”: Đặc trưng không gian biểu diễn của múa rối nước và đặc điểm của con rối nước.

- Đoạn 3: Còn lại: Công tác bảo tồn và phát triển múa rối nước.

• Giá trị nội dung: 

- Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của nghệ thuật múa rối nước.

• Giá trị nghệ thuật: 

- Lập luận nghệ thuật sắc sảo.

- Ngôn ngữ đơn giản, trong sáng, dễ tiếp cận.

II. Phân tích chi tiết tác phẩm 'Múa rối nước hiện đại phản ánh truyền thống'

• Nguồn gốc nghệ thuật múa rối nước

- Theo truyền thuyết, múa rối nước xuất hiện từ thế kỉ XI – XII.

• Đặc điểm nghệ thuật múa rối nước

* Không gian biểu diễn đặc trưng của múa rối nước.

- Nhà rối (thủy đình) dựng trên mặt ao làng với kiến trúc mái chùa cong, mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã, tạo ra một sân khấu sống động.

- Hiện nay, thủy đình thường được xây dựng trong các nhà hát và khu du lịch sinh thái với sân khấu là hồ nhân tạo.

* Trong trò rối nước, con rối được chế tác và điều khiển như sau:

- Người điều khiển sử dụng hệ thống sào kết hợp với dây để điều khiển con rối, đứng sau bức mành (buồng trò).

- Cần kỹ năng thuần thục, phối hợp nhịp nhàng với lời thoại, âm nhạc để thể hiện thần thái nhân vật.

- Thân con rối nổi trên mặt nước, chân chìm dưới nước để giữ thăng bằng và lắp bộ điều khiển.

- Các con rối được đẽo gọt từ gỗ sung, có hình dáng ngộ nghĩnh, màu sắc rực rỡ và vui tươi.

• Việc bảo tồn và phát triển rối nước.

- Duy trì qua các buổi biểu diễn trong hội hè ở các làng xã và trên toàn quốc.

- Phát triển không chỉ bằng cách mở rộng địa điểm, tăng số lượng suất diễn mà còn qua việc sáng tạo, khai thác sâu các giá trị của nghệ thuật múa rối.

Trả lời câu hỏi

1. Phần chữ in đậm trong văn bản là sa-pô. Hãy nêu chức năng chính của sa-pô trong văn bản.

Trả lời:

Chức năng của phần sa-pô trong văn bản bao gồm:

- Hoàn thiện tiêu đề, làm rõ chủ đề và góc độ bài viết, giúp độc giả hiểu được nội dung bài viết.

- Tóm tắt thông tin chính của bài viết.

- Giải thích lý do tác giả chọn chủ đề và sự kiện cụ thể.

- Nêu bối cảnh ra đời của bài viết.

- Thông báo bố cục và phát triển thông điệp chính của bài viết cho những độc giả đọc nhanh.

2. Trò rối nước ở Việt Nam có nguồn gốc từ khi nào?

Trả lời:

Trò múa rối nước ở Việt Nam không có thời điểm ra đời cụ thể, nhưng theo truyền thuyết, nó được hình thành từ thế kỉ XI – XII.

3. Đặc trưng không gian biểu diễn của múa rối nước là gì?

Trả lời:

- Trước đây, múa rối nước được biểu diễn trên thủy đình, dựng trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong, mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã.

- Ngày nay, thủy đình thường được xây dựng trong các nhà hát và khu du lịch sinh thái với sân khấu là hồ nhân tạo.

4. Cách chế tác và điều khiển con rối trong trò rối nước như thế nào?

Trả lời:

- Chế tác: Con rối được đẽo gọt từ gỗ sung, với hình dáng ngộ nghĩnh.

- Điều khiển: Người điều khiển dùng hệ thống sào kết hợp với dây gắn ở phần thân dưới của con rối.

5. Việc bảo tồn và phát triển rối nước có điểm gì chung với bảo tồn và phát triển các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của dân tộc?

Trả lời:

Việc bảo tồn và phát triển rối nước, giống như các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác, gặp khó khăn khi nhiều loại hình nghệ thuật mới như Kpop và hiphop xuất hiện, thu hút hơn và nổi bật hơn so với múa rối nước.

Trong khi đọc

Câu 1. Trò rối nước ở Việt Nam có nguồn gốc từ khi nào?

Tương truyền, múa rối nước được hình thành từ thế kỉ XI – XII.

Câu 2. Con rối trong trò rối nước được chế tác và điều khiển ra sao?

Người điều khiển sử dụng hệ thống sào kết hợp với dây gắn ở phần thân dưới để điều khiển con rối.

Câu 3. Việc bảo tồn và phát triển rối nước có điểm gì chung với bảo tồn và phát triển các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của dân tộc?

Việc bảo tồn và phát triển rối nước cũng như các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác gặp khó khăn vì sự xuất hiện của các loại hình nghệ thuật hiện đại hấp dẫn hơn.

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Tóm tắt các thông tin chính của văn bản.

Múa rối nước được hình thành từ thế kỉ XI – XII và thường biểu diễn trong các hội làng hay dịp lễ Tết. Nghệ thuật múa rối là sự kết hợp giữa nghệ thuật tạo hình và kỹ thuật biểu diễn. Múa rối nước có điểm khác biệt so với rối cạn ở việc điều khiển con rối bằng hệ thống sào và dây gắn ở phần thân dưới. Trong bối cảnh hiện đại, rối nước vẫn được duy trì và bảo tồn.

Câu 2. Tìm trong văn bản những thông tin khẳng định múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt”.

• Múa rối nước thường biểu diễn trong hội làng và dịp lễ Tết.
• Nhà rối (thủy đình) được dựng trên mặt ao làng với kiến trúc mái chùa cong cùng mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã.
• Con rối được đẽo gọt từ gỗ sung, có hình dáng ngộ nghĩnh với màu sắc rực rỡ.
• Rối nước cần các yếu tố âm thanh như tiếng đàn, tiếng hát, tiếng trống, tiếng kèn sáo để hoàn thiện.

Câu 3. Phân tích đặc điểm và thuyết phục của cách triển khai thông tin trong văn bản.

- Văn bản triển khai theo các khía cạnh: nguồn gốc, không gian và thời gian biểu diễn, tạo hình và kỹ thuật biểu diễn, các loại hình múa rối nước, bảo tồn múa rối nước.

- Cách triển khai này cung cấp thông tin đầy đủ và toàn diện nhất về chủ đề.

Câu 4. Nhận xét về phần sa-pô của văn bản và cách viết sa-pô cho văn bản thông tin nói chung.

• Phần sa-pô ngắn gọn và mở ra vấn đề cho bài viết.
• Cách viết sa-pô: Đặt ở đầu văn bản, ngắn gọn và giới thiệu nội dung bài viết.

Câu 5. Nếu được bổ sung thông tin về các câu chuyện trên sân khấu rối nước, bạn sẽ bổ sung điều gì?

Ví dụ: Giới thiệu một số vở rối nước nổi tiếng.

Câu 6. Cảm xúc và suy nghĩ của bạn về rối nước và nghệ thuật cổ truyền dân tộc.

Cảm xúc và suy nghĩ: Trân trọng, yêu thích và ý thức trách nhiệm bảo tồn và phát triển rối nước cũng như nghệ thuật cổ truyền của dân tộc.

I. Tổng quan về tác phẩm 'Múa rối nước hiện đại phản ánh truyền thống'

• Nguồn gốc

- Được đăng tải trên tạp chí Heritage, số tháng 7/2019

• Bố cục

- Phần 1: Từ đầu đến “Bắc Bộ Việt Nam”: Giới thiệu về nghệ thuật múa rối nước

- Phần 2: Tiếp theo đến “đã thay đổi nhiều”: Lịch sử và sân khấu múa rối nước

- Phần 3: Tiếp đến “thực sự hoàn hảo”: Tạo hình và kỹ thuật biểu diễn của múa rối nước

- Phần 4: Phần còn lại: Múa rối nước trong thời đại hiện đại.

• Nội dung chính

Văn bản khám phá nghệ thuật múa rối nước truyền thống với các điểm chính:

- Múa rối nước có nguồn gốc từ thế kỷ XI – XII.

- Trước đây, múa rối nước được trình diễn trong các hội làng và lễ Tết; hiện nay, nó đã được chuyển vào các sân khấu và nhà hát.

- Dù không gian biểu diễn đã thay đổi, các nghệ nhân vẫn nỗ lực giữ gìn nét truyền thống của nghệ thuật này.

- Sự khác biệt giữa múa rối nước và rối cạn.

- Múa rối nước trong bối cảnh xã hội hiện đại 4.0.

• Giá trị nội dung

- Cung cấp thông tin về nghệ thuật truyền thống múa rối nước từ nhiều khía cạnh như nguồn gốc, hoạt động, sân khấu và giá trị hiện đại của nó.

- Tôn vinh và thể hiện niềm tự hào về môn nghệ thuật truyền thống, giúp độc giả hiểu và trân trọng hơn giá trị của nó.

- Nêu rõ những thách thức mà múa rối nước phải đối mặt trong thời đại hiện đại khi nhiều hình thức giải trí mới nổi lên.

• Giá trị nghệ thuật

- Văn phong rõ ràng, mạch lạc.

- Ngôn từ phù hợp với loại văn bản thông tin.

- Trình bày thông tin một cách khách quan và dễ hiểu.

- Đáp ứng các yếu tố đặc trưng của bài viết tạp chí như nội dung, sapo, và bố cục.

Câu 1. Khi nghe từ “con rối”, bạn nghĩ ngay đến điều gì và tại sao?

Từ “con rối” gợi nhớ đến món đồ chơi quen thuộc, vì nó đã trở thành một phần của tuổi thơ nhiều người.

Câu 2. Bạn biết gì về múa rối nước và còn thắc mắc điều gì về loại hình nghệ thuật này?

• Hiểu biết: Múa rối nước là một hình thức nghệ thuật được biểu diễn dưới nước…
• Thắc mắc: Cách điều khiển con rối như thế nào…

Trong khi đọc

Câu 1. Múa rối nước ở Việt Nam có nguồn gốc từ khi nào?

Múa rối nước được hình thành từ thế kỷ XI – XII.

Câu 2. Con rối trong múa rối nước được chế tác và điều khiển ra sao?

Con rối được điều khiển bằng hệ thống sào kết hợp với dây gắn ở phần thân dưới.

Câu 3. Việc bảo tồn và phát triển múa rối nước có điểm gì chung với các loại hình nghệ thuật truyền thống khác?

Việc bảo tồn và phát triển múa rối nước cũng như các loại hình nghệ thuật truyền thống khác đang gặp khó khăn do sự cạnh tranh với nhiều hình thức giải trí hiện đại hấp dẫn hơn.

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Tóm tắt các điểm chính của văn bản.

Múa rối nước có nguồn gốc từ thế kỷ XI – XII, thường được biểu diễn trong hội làng và lễ Tết; hiện nay đã có mặt tại các sân khấu và nhà hát. Nghệ thuật này kết hợp giữa tạo hình và kỹ thuật biểu diễn, khác biệt với rối cạn nhờ hệ thống sào và dây điều khiển. Mặc dù sống trong thời đại 4.0, múa rối nước vẫn được bảo tồn và duy trì.

Câu 2. Những thông tin nào trong văn bản cho thấy múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt”?

• Múa rối nước thường được biểu diễn trong các hội làng và lễ Tết.
• Nhà rối (thủy đình) được dựng trên ao làng với kiến trúc mái chùa cong, mành tre, cờ phướn, võng lọng…
• Con rối được chế tác từ gỗ sung với hình dạng ngộ nghĩnh và màu sắc tươi vui.
• Rối nước cần tiếng đàn, tiếng hát, trống mõ, kèn sáo và pháo để làm phong phú thêm diễn xuất.

Câu 3. Đặc điểm và mức độ thuyết phục của cách triển khai thông tin trong văn bản là gì?

- Văn bản được triển khai theo các khía cạnh: nguồn gốc, không gian và thời gian biểu diễn, tạo hình và kỹ thuật biểu diễn, các loại hình múa rối nước, và bảo tồn múa rối nước.

- Cách triển khai này giúp cung cấp thông tin một cách đầy đủ và toàn diện.

Câu 4. Nhận xét về phần sa-pô của văn bản và cách viết sa-pô nói chung.

• Phần sa-pô ngắn gọn, gợi mở vấn đề cho bài viết.
• Cách viết sa-pô: Đặt ở đầu văn bản, ngắn gọn và cung cấp cái nhìn tổng quan về nội dung bài viết.

Câu 5. Nếu bổ sung thông tin về các câu chuyện trong múa rối nước, bạn sẽ đề cập gì?

Ví dụ: Một số vở rối nước nổi tiếng.

Câu 6. Cảm xúc và suy nghĩ của bạn về múa rối nước và nghệ thuật truyền thống?

Cảm xúc và suy nghĩ: Tôn trọng, yêu thích và ý thức trách nhiệm bảo tồn và phát triển múa rối nước cũng như nghệ thuật truyền thống của dân tộc.

Kết nối đọc – viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: Múa rối nước – món quà kỳ diệu từ đồng ruộng Việt Nam.

Lời giải chi tiết:

Nghệ thuật múa rối nước từ lâu đã là viên ngọc quý trong di sản văn hóa dân tộc Việt Nam. Dù là sự kết hợp của nhiều yếu tố, nhưng múa rối nước vẫn giữ được sự kỳ diệu và hấp dẫn từ sân khấu nước, buồng trò, quân rối cho đến các yếu tố kỳ ảo như hệ thống máy điều khiển. Sân khấu nước không chỉ là nơi trình diễn mà còn là môi trường sống động hỗ trợ con rối. Dưới mặt nước, các máy điều khiển và hệ thống dây được kết nối chặt chẽ, giúp quân rối di chuyển uyển chuyển. Múa rối nước là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam, tạo nên sự khác biệt và vị thế trên toàn cầu.

Nội dung chính

Văn bản giới thiệu về nghệ thuật múa rối nước và việc bảo tồn, phát triển loại hình này.

Trước khi đọc

Câu 1 (trang 137 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Khi nghe cụm từ “con rối”, điều đầu tiên bạn nghĩ tới là gì? Vì sao như vậy?

Phương pháp giải:

     Liên hệ với thực tế, em đã được nghe cụm từ “con rối” trong những hoàn cảnh nào và cụm từ này thường được dùng để chỉ những trường hợp như thế nào.

Lời giải chi tiết:

     Khi nghe cụm từ “con rối”, điều đầu tiên em nghĩ tới là những người không có chính kiến, không biết suy nghĩ, bị người khác đứng sâu giật dây, điều khiển và chỉ làm việc theo sự sắp xếp của người khác, thực chất trong tay không có quyền hạn hay hiểu biết gì.

Câu 2 (trang 137 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Bạn đã có những hiểu biết gì về rối nước? Hãy nêu những điều bạn còn thắc mắc và muốn tìm hiểu sâu thêm về loại hình nghệ thuật này

Phương pháp giải:

     Liên hệ với thực tế và bản thân để trả lời

Lời giải chi tiết:

     Em được biết múa rối nước là loại hình nghệ thuật dân gian, các nghệ nhân sẽ ở phía sau cánh gà để điều khiển các con rối trên sân khấu và chúng đều được thả nổi trên mặt nước

     Em thắc mắc làm sao người nghệ nhân có thể điều khiển được con rối từ phía sau cánh gà.

Trong khi đọc

Câu 1 (trang 137 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Đoạn chữ in đậm này là sa-pô của văn bản. Hãy nhớ lại các chức năng thông thường của một sa-pô.

Phương pháp giải:

     Dựa vào các kiến thức đã học khi viết một văn bản thuyết minh, một văn bản thông tin hay một bài báo để nhớ lại kiến thức về sa-pô

Lời giải chi tiết:

Các chức năng của phần sa-pô trong văn bản là:

- Hoàn thiện tít (title), bằng cách nói rõ chủ đề bài viết và góc độ mà bạn lựa chọn, giúp độc giả hình dung bài viết sẽ nói gì.

- Tóm tắt thông tin, đưa ra thông tin chủ yếu của bài viết.

- Giải thích bài viết, chỉ ra tại sao tác giả chọn viết về sự kiện hay hiện tượng này

- Nêu rõ hoàn cảnh, bài viết ra đời

- Thông báo bố cục, phát triển thông điệp cốt lõi của bài viết mà trong tít đã nhắc đến. Điều này rất cần thiết với những độc giả đọc nhanh, bởi cách này rõ ràng.

Câu 2 (trang 137 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Trò rối nước ở Việt Nam ra đời từ bao giờ?

Phương pháp giải:

     Đọc kĩ đoạn văn trang 137

Lời giải chi tiết:

     Trò múa rối nước ở Việt Nam không có thời gian ra đời chính xác. Tương truyền, múa rối nước được hình thành từ thế kỉ XI – XII.

Câu 3 (trang 138 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Không gian biểu diễn đặc trưng của múa rối nước

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn văn đầu trang 138

Lời giải chi tiết:

- Múa rối nước trước kia được biểu diễn trên thủy đình, dựng trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong cùng mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,…

- Ngày nay, thủy đình được dựng ngay trong các nhà hát và trong các khu du lịch sinh thái, sân khấu là hồ nhân tạo

Câu 4 (trang 138 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Trong trò rối nước, con rối đã được chế tác và điều khiển như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn văn thứ hai trang 138

Lời giải chi tiết:

- Chế tác: những con rối được đẽo gọt từ gỗ sung, tạo hình ngộ nghĩnh

- Điều khiển: người điều khiển sử dụng hệ thống sào kết hợp với dây được gắn ở phần thân dưới để điều khiển con rối

Câu 5 (trang 138 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Việc bảo tồn, phát triển rối nước có điểm gì chung với bảo tồn, phát triển các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của dân tộc?

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết:

     Việc bảo tồn, phát triển rối nước với bảo tồn, phát triển các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của dân tộc đều có điểm chung là đang gặp khó khăn trong việc đến với khán giả vì hiện nay có rất nhiều loại hình nghệ thuật mới ra đời, du nhập từ nước ngoài như Kpop, hiphop,… hấp dẫn hơn, thu hút và bắt mắt hơn. Rõ ràng, đứng trong bối cảnh của xã hội hiện đại, múa rối nước không thể cạnh tranh với những bộ môn đó.

Trả lời câu hỏi

Câu 1 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Tóm tắt những thông tin chính của văn bản.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý các thông tin chính về loại hình nghệ thuật múa rối nước

Lời giải chi tiết:

Văn bản nói về nghệ thuật múa rối nước cổ truyền với những thông tin chính sau:

- Múa rối nước được hình thành cách đây rất lâu, từ thế kỉ XI - XII

- Múa rối nước thường được biểu diễn trong hội làng, lễ Tết, sau này là các sân khấu, nhà hát

- Tạo hình và kĩ thuật biểu diễn của nghệ thuật múa rối nước, dù đã có sự thay đổi về không gian biểu diễn nhưng các nghệ nhân vẫn đang cố gắng truyền tải nét truyền thống tới khán giả

- Sự khác nhau về hai loại hình rối nước và rối cạn

- Múa rối nước trong bối cảnh xã hội hiện đại 4.0

Câu 2 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Tìm trong văn bản những thông tin cho phép khẳng định múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt”.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản, chú ý những đoạn tác giả nói về đặc trưng của múa rối nước

- Liên hệ những đặc trưng của bộ môn này với văn hóa Việt để khẳng định tính văn hóa của nó

Lời giải chi tiết:

Những thông tin cho phép khẳng định múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt” là:

- Múa rối nước bắt đầu nảy mầm, len lỏi trong long các xóm làng chiêm trũng rồi lớn dần lên giữa những sinh hoạt nhỏ bé đời thường

- Theo thời gian, múa rối nước ngày càng trở nên phổ biến và hoàn thiện thông qua những đúc kết của nhiều thế hệ

- Nơi biểu diễn múa rối nước là nhà rối (thủy đình) với lối kiến trúc mái chùa cong cong mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,…

- Những con rối được đẽo gọt từ gỗ sung, được tao hình ngộ nghĩnh với màu sắc rực rỡ, tươi vui và dân dã

- Rối nước cần tiếng đàn, tiếng hát, tiếng trống mõ, tiếng kèn sáo và cả những tiếng pháo phụ trợ để thật tròn vai

Câu 3 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Nêu đặc điểm của cách triển khai thông tin trong văn bản. Hãy phân tích mức độ thuyết phục của cách triển khai ấy.

Phương pháp giải:

- Dựa vào nội dung các thông tin trong từng phần của văn bản để tìm ra cách triển khai của tác giả

- Xem xét mức độ nhận biết, dễ hiểu của cách triển khai ấy đối với người đọc để kết luận chúng có thuyết phục hay không

Lời giải chi tiết:

Thông tin trong văn bản được triển khai theo từng yếu tố của nghệ thuật múa rối nước tạo thành một chuỗi liên tục giúp người đọc hiểu và nắm được thông tin về bộ môn nghệ thuật này, gồm các thông tin:

- Nguồn gốc

- Không gian và thời gian biểu diễn

- Tạo hình và kĩ thuật biểu diễn

- Các loại hình múa rối: múa rối nước và múa rối cạn

- Những khó khăn và thách thức của nghệ thuật múa rối nước trong bối cảnh xã hội 4.0 hiện đại

     Cách triển khai này giúp người đọc dễ dàng nhận biết và nắm được các thông tin của loại hình nghệ thuật múa rối nước, vừa rõ ràng vừa mạch lạc nên có sức thuyết phục cao đối với người đọc.

Câu 4 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Nêu nhận xét về phần sa-pô của văn bản, từ đó rút ra cách viết sa-pô cho một văn bản thông tin nói chung.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần sa-pô ở đầu văn bản, chú ý cách viết và văn phong, ngôn từ của nó

- Suy nghĩ về tác dụng của phần sa-pô với văn bản để rút ra cách viết sa-pô

Lời giải chi tiết:

     Phần sa-pô của văn bản được viết thành một đoạn văn riêng biệt, trình bày ngay đầu tiên và khác phông chữ với văn bản, có nội dung tóm tắt lại những thông tin chính của nghệ thuật múa rối nước.

     Cách viết sa-pô đối với một văn bản thông tin nói chung là:

- Phần sa-pô phải được trình bày ở đầu văn bản

- Về nội dung, phần sa-pô phải bao quát và tóm tắt được nội dung của toàn văn bản

Câu 5 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Nếu được phép bổ sung vào văn bản những thông tin về các câu chuyện được kể trên sân khấu rối nước, bạn có thể nói điều gì?

Phương pháp giải:

- Xem lại lý thuyết về nghệ thuật múa rối nước

- Tìm hiểu những câu chuyện về sân khấu múa rối nước và dựa vào đặc điểm của loại hình nghệ thuật này để suy nghĩ xem câu chuyện nào phù hợp để bổ sung vào văn bản

Lời giải chi tiết:

Nếu được phép bổ sung vào văn bản những thông tin về các câu chuyện được kể trên sân khấu rối nước, em có thể bổ sung những vở múa rối nước nổi tiếng như Bật cờ, Múa rồng, Em bé chăn trâu, Cày cấy, Cậu ếch, Bắt vịt, Đánh cá, Vinh quy bái tổ, Múa sư tử, Múa phượng, Lê Lợi trả gươm, Nhi đồng vui chơi, Đua thuyền,… và một số nhà hát múa rối hiện nay như Nhà hát múa rối Thăng Long, Nhà hát múa rối Trung ương, Nhà múa rối nước Rồng Vàng,…

Câu 6 (trang 139 SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Từ văn bản được học, hãy nêu cảm xúc, suy nghĩ của bạn về rối nước nói riêng và nghệ thuật cổ truyền của dân tộc nói chung.

Phương pháp giải:

      Học sinh liên hệ bản thân và nêu cảm nhận của cá nhân mình

Lời giải chi tiết:

Văn bản cho em những cảm nhận tốt đẹp và mới mẻ về múa rối nước. Em cảm nhận được múa rối nước là loại hình nghệ thuật cổ truyền và lâu đời của dân tộc ta, mang nhiều những nét đặc trưng và thể hiện văn hóa của người Việt. Tuy nhiên, em cũng cảm thấy hơi buồn vì bộ môn này hiện nay không còn được chào đón như trước và đang gặp những khó khăn khi tiếp cận khán giả hiện đại, em mong mọi người và những nghệ nhân múa rối nước sẽ cố gắng bảo tồn và duy trì loại hình nghệ thuật đậm đà bản sắc này của Việt Nam.

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: Múa rối nước – món quà kì diệu từ đồng ruộng Việt Nam.

Phương pháp giải:

Dựa vào những cảm nhận của bản thân về múa rối nước qua bài học và liên hệ với thực tế

Lời giải chi tiết:

 Chắc hẳn trong mỗi chúng ta ai cũng đã từng nghe về bộ môn múa rối nước, đây là loại hình nghệ thuật được xem là món quà kì diệu từ đồng ruộng của làng quê Việt Nam. Bộ môn này hình thành từ thời xa xửa xa xưa, gắn với nếp sống, nếp sinh hoạt và cách cảm cách nghĩ của con người Việt Nam. Chúng được hình thành từ những người nghệ nhân chân chất, từ ao làng, mái đình, mái chùa cổ kính, đến cả những nguyên liệu để làm ra con rối cũng từ gỗ sung, những thứ dân dã và gần gũi với làng quê Việt Nam. Bước ra từ đồng ruộng, thôn quê, với những gì thân thuộc nhất với con người Việt Nam, ngày nay, múa rối nước đã đi vào thành phố, vào nhà hát, trung ương,… nhưng vẫn giữ được những nét đặc trưng ở nơi mà nó ra đời, vẫn là bộ môn nghệ thuật đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.

* Trước khi đọc

Câu hỏi 1 (trang 137 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): 

- HS tự trả lời

Câu hỏi 2 (trang 137 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): 

- HS tự trả lời

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

• Đoạn chữ in đậm này là sa-pô của văn bản. Hãy nhớ lại các chức năng thông thường của một sa-pô

- Các chức năng của sa-pô:

+ Hoàn thiện tiêu đề 

+ Tóm tắt nội dung

+ Chứng minh tính thời sự

+ Nêu rõ hoàn cảnh

+ Thông báo bố cục

+ Thu hút người đọc

• Trò rối nước ở Việt Nam ra đời từ bao giờ?

- Theo truyền thuyết, múa rối nước xuất hiện từ thế kỷ XI – XII

• Không gian biểu diễn đặc trưng của múa rối nước.

- Nhà rối (thủy đình) dựng trên mặt ao làng với kiến trúc mái chùa cong, mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,... tạo nên một sân khấu sống động. 

- Hiện nay, thủy đình được dựng trong các nhà hát và khu du lịch sinh thái,… với sân khấu là hồ nhân tạo.

• Trong trò rối nước, con rối đã được chế tác và điều khiển như thế nào?

- Người điều khiển dùng hệ thống sào kết hợp với dây để điều khiển con rối, đứng sau bức mành (buồng trò)

- Kỹ thuật điều khiển đòi hỏi sự khéo léo, phối hợp nhịp nhàng với lời thoại, âm nhạc, thể hiện thần thái nhân vật.

- Phần thân con rối nổi trên mặt nước, phần chân chìm dưới nước để giữ thăng bằng và lắp bộ điều khiển

- Con rối được đẽo từ gỗ sung, có hình dáng ngộ nghĩnh, màu sắc rực rỡ, dân dã

• Việc bảo tồn, phát triển rối nước có điểm gì chung với bảo tồn, phát triển các loại hình nghệ thuật cố truyền khác của dân tộc

- Duy trì bằng các hoạt động biểu diễn hội hè ở các làng xã và trên toàn quốc

- Tuy nhiên, phát triển không chỉ là mở rộng địa điểm, tăng số lượng suất diễn mà còn là tìm tòi, sáng tạo để làm phong phú và phát huy giá trị nghệ thuật múa rối.

* Sau khi đọc

Nội dung chính: 

Văn bản giới thiệu về nghệ thuật múa rối nước và sự phát triển hiện tại của loại hình nghệ thuật này.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): 

- Múa rối nước được cho là hình thành từ thế kỷ XI – XII, thường biểu diễn trong các dịp hội hè của làng xã và sau này trở thành một loại hình nghệ thuật lớn.

- Không gian biểu diễn đặc trưng: Nhà rối (thủy đình) dựng trên mặt ao làng với kiến trúc mái chùa cong, mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,... tạo nên một sân khấu sinh động. Hiện nay, thủy đình được dựng trong các nhà hát và khu du lịch sinh thái, với sân khấu là hồ nhân tạo.

- Trong múa rối nước, người điều khiển dùng hệ thống sào kết hợp với dây để điều khiển con rối, đứng sau bức mành (buồng trò). Kỹ thuật điều khiển đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng với lời thoại, âm nhạc, thể hiện thần thái nhân vật.

- Để phát triển và duy trì múa rối nước, cần không chỉ mở rộng địa điểm và số lượng suất diễn mà còn tìm tòi, sáng tạo để phát huy giá trị của nghệ thuật múa rối.

Câu 2 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): 

- Múa rối nước thường được biểu diễn trong các buổi hội làng hay lễ tết, khi bà con đã thu xếp xong việc đồng áng để cùng vui chơi.

- Không gian và chất liệu biểu diễn: 

+ Để diễn trò rối nước, người ta dựng nhà rối trên mặt ao làng với kiến trúc mái chùa cong, mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,...

+ Âm thanh và ánh sáng: cần tiếng đàn, tiếng hát, tiếng trống mõ, kèn sáo và cả tiếng pháo phụ trợ để làm tròn vai.

Câu 3 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): 

- Cách triển khai thông tin văn bản theo trình tự: nguồn gốc, đặc điểm không gian, cách biểu diễn, chế tạo rối nước và sự duy trì phát triển của loại hình nghệ thuật.

- Mỗi phần được chia thành các luận điểm rõ ràng, so sánh giữa quá khứ và hiện tại, lập luận logic và xác thực.

Câu 4 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): 

- Sa-pô giúp hoàn thiện tiêu đề bằng cách làm rõ chủ đề bài viết và góc độ xử lý, giúp độc giả hình dung nội dung bài viết và thu hút họ bằng các từ khóa.

-> Sapo có tính khơi gợi: Sa-pô đưa ra ý tưởng chung của bài báo, góc độ và giọng điệu viết.

- Cách viết sa-pô: Sa-pô có thể là một hoặc nhiều câu văn hoàn chỉnh, ngắn hoặc dài, nhưng cần khái quát để độc giả hiểu nội dung thông tin phía dưới. Sử dụng từ ngữ gợi mở và từ khóa để thu hút sự chú ý của độc giả.

Câu 5 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): 

- Múa rối nước là những bức tranh chân thực về cuộc sống nông dân trong sinh hoạt hàng ngày, từ đó nhận thức mối quan hệ giữa con người với con người và thiên nhiên, hiểu lao động, sinh hoạt, khát vọng và ước mơ về cuộc sống hạnh phúc của người nông dân vùng châu thổ sông Hồng qua lịch sử. Các tiết mục rối nước thường kể về sự tích dân gian hoặc cuộc sống người dân Việt Nam.

Câu 6 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): 

Nghệ thuật dân gian là linh hồn của nền văn hóa dân tộc. Việt Nam cũng không ngoại lệ. Mỗi vùng miền có một sắc thái riêng và mang giá trị nhân văn, thẩm mỹ đặc trưng. Tuy nhiên, thời đại 4.0 làm giảm tiếp xúc của khán giả với nghệ thuật dân gian truyền thống. Mặc dù không còn phổ biến như trước, nhưng giá trị của các loại hình nghệ thuật này là vô giá, phản ánh chân thực đời sống văn hóa của người Việt xưa. Các loại hình nghệ thuật dân gian Việt Nam cần được bảo tồn và phát triển như di sản văn hóa phi vật thể.

* Kết nối đọc – viết

Câu hỏi (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: Múa rối nước – món quà kì diệu từ đồng ruộng Việt Nam.

Đoạn văn tham khảo:

Múa rối nước là một loại hình sân khấu đặc sắc của Việt Nam, được sinh ra từ nền văn hóa nông nghiệp lúa nước của người dân châu thổ sông Hồng. Với ảnh hưởng của văn hóa phương Đông và Đông Nam Á, múa rối nước từ trò chơi dân gian đã trở thành nghệ thuật truyền thống, phản ánh sinh động đời sống nông dân. Trong tâm thức người Việt, nước là yếu tố linh thiêng, và các tập quán nông nghiệp luôn gắn liền với ao làng. Múa rối nước gắn bó chặt chẽ với nền nông nghiệp lúa nước và mối quan hệ hài hòa giữa đất và người. Đây chính là món quà kỳ diệu từ đồng ruộng Việt Nam – múa rối nước.

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 137 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Khi nghe từ “con rối”, bạn nghĩ ngay đến điều gì? Tại sao?

Trả lời:

- Khi nghe từ “con rối”, tôi lập tức nghĩ đến những con rối được các nghệ nhân điều khiển trong múa rối nước.

Câu 2 (trang 137 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Bạn đã biết gì về múa rối nước? Những điều gì bạn vẫn muốn tìm hiểu thêm về loại hình nghệ thuật này?

Trả lời:

- Tôi biết múa rối nước là một nghệ thuật dân gian, nơi các nghệ nhân đứng sau màn để điều khiển con rối nổi trên mặt nước.

- Tôi muốn hiểu rõ hơn về cách mà các nghệ nhân điều khiển con rối từ phía sau màn.

* Đọc văn bản

• Đoạn chữ in đậm là phần sa-pô của văn bản. Hãy cho biết các chức năng của phần sa-pô trong văn bản.

Các chức năng của phần sa-pô trong văn bản là:

- Xác định chủ đề và góc nhìn của tác giả, giúp người đọc hình dung nội dung bài viết.

- Tóm tắt thông tin chính của bài viết.

- Giải thích lý do tác giả chọn chủ đề và bối cảnh ra đời của bài viết.

- Thông báo cấu trúc và thông điệp chính của bài viết, đặc biệt quan trọng với độc giả đọc lướt.

• Trò rối nước ở Việt Nam ra đời từ khi nào?

- Múa rối nước ở Việt Nam được cho là bắt nguồn từ thế kỷ XI – XII.

• Không gian biểu diễn đặc trưng của múa rối nước là gì?

- Trước đây, múa rối nước diễn ra trên thủy đình xây dựng trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong và trang trí như mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,…

- Hiện nay, thủy đình thường được dựng trong các nhà hát hoặc khu du lịch sinh thái, với sân khấu là hồ nhân tạo.

• Con rối trong múa rối nước được chế tác và điều khiển như thế nào?

- Chế tác: Con rối được chạm khắc từ gỗ sung, có hình dáng vui nhộn.

- Điều khiển: Sử dụng hệ thống sào và dây gắn vào phần thân dưới, người điều khiển đứng sau màn để thao tác.

• Việc bảo tồn và phát triển rối nước có điểm gì chung với các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của dân tộc?

- Việc bảo tồn và phát triển rối nước gặp khó khăn tương tự như các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác trong việc thu hút giới trẻ.

* Sau khi đọc

Nội dung chính: Múa rối nước hiện đại và sự kế thừa truyền thống

Văn bản cung cấp thông tin về nghệ thuật múa rối nước truyền thống: lịch sử hình thành, không gian và thời gian biểu diễn, kỹ thuật và cách tạo hình con rối,… Tác giả mong muốn gìn giữ và phát triển loại hình nghệ thuật độc đáo và đậm bản sắc dân tộc này.

Câu 1 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Tóm tắt những thông tin chính của văn bản.

Trả lời:

Văn bản cung cấp các thông tin chính về nghệ thuật múa rối nước như sau:

- Múa rối nước hình thành từ thế kỉ XI – XII.

- Thường biểu diễn trong hội làng, lễ Tết, và hiện nay là các sân khấu, nhà hát.

- Dù không gian và kỹ thuật biểu diễn đã thay đổi, các nghệ nhân vẫn nỗ lực duy trì truyền thống của nghệ thuật này.

- So sánh giữa rối nước và rối cạn.

- Múa rối nước trong bối cảnh xã hội hiện đại.

Câu 2 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Tìm những thông tin trong văn bản khẳng định múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt”.

Trả lời:

Các thông tin chứng minh múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt” bao gồm:

- Múa rối nước phát triển từ các xóm làng và trở nên phổ biến qua các thế hệ.

- Nghệ thuật này đã hoàn thiện và phổ biến qua thời gian, từ các sinh hoạt đời thường đến các hình thức biểu diễn.

- Nơi biểu diễn múa rối nước là nhà rối (thủy đình) với kiến trúc đặc trưng và trang trí dân gian.

- Con rối được làm từ gỗ với hình dáng vui nhộn, màu sắc rực rỡ phù hợp với âm nhạc và nhịp điệu dân gian.

- Âm nhạc trong múa rối nước bao gồm tiếng đàn, trống, kèn, và pháo, tạo nên không khí sống động.

Câu 3 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Nêu đặc điểm của cách triển khai thông tin trong văn bản. Đánh giá mức độ thuyết phục của cách triển khai.

Trả lời:

Thông tin trong văn bản được trình bày theo từng yếu tố của nghệ thuật múa rối nước, tạo thành chuỗi liên tục giúp người đọc hiểu rõ về bộ môn này, bao gồm:

- Nguồn gốc.

- Không gian và thời gian biểu diễn.

- Tạo hình và kỹ thuật biểu diễn.

- Các loại hình múa rối: múa rối nước và múa rối cạn.

- Những khó khăn trong bối cảnh hiện đại.

→ Cách triển khai rõ ràng, mạch lạc giúp người đọc dễ dàng tiếp thu thông tin.

Câu 4 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Nhận xét về phần sa-pô của văn bản và rút ra cách viết sa-pô cho văn bản thông tin.

Trả lời:

Phần sa-pô của văn bản được trình bày rõ ràng, tóm tắt nội dung chính và đặt ở đầu văn bản, khác phông chữ với văn bản chính.

Cách viết sa-pô cho văn bản thông tin:

- Phải đặt ở đầu văn bản.

- Nội dung cần bao quát và tóm tắt toàn bộ văn bản.

Câu 5 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Nếu có thể bổ sung thông tin về các câu chuyện trên sân khấu rối nước, bạn sẽ nói gì?

Trả lời:

- Tôi sẽ bổ sung các vở múa rối nước nổi tiếng như Bật cờ, Múa rồng, Em bé chăn trâu, Cày cấy, Cậu ếch, Bắt vịt, Đánh cá, Vinh quy bái tổ,…

Câu 6 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Từ văn bản học, hãy nêu cảm xúc và suy nghĩ của bạn về rối nước và nghệ thuật cổ truyền dân tộc.

Trả lời:

- Văn bản cho tôi cảm nhận sâu sắc về múa rối nước, một loại hình nghệ thuật truyền thống của dân tộc, phản ánh văn hóa Việt Nam.

- Tôi cảm thấy tiếc vì nghệ thuật này không còn được chú ý như trước và gặp khó khăn trong việc thu hút khán giả hiện đại. Tôi hy vọng cộng đồng và nghệ nhân sẽ nỗ lực bảo tồn và phát triển nghệ thuật đặc sắc này của Việt Nam.

* Kết nối đọc – viết

Bài tập (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: Múa rối nước – món quà kỳ diệu từ đồng ruộng Việt Nam.

Đoạn văn tham khảo

Múa rối nước là một loại hình nghệ thuật độc đáo của văn hóa lúa nước, món quà kỳ diệu từ đồng ruộng Việt Nam, ra đời đồng thời với sự hình thành nền văn hóa Đại Việt. Với sự đặc sắc của mình, múa rối nước nhanh chóng trở thành một phần quan trọng của nghệ thuật truyền thống, ngang hàng với tuồng và chèo. Sân khấu múa rối nước là “độc nhất vô nhị”. Để có một buổi biểu diễn hoàn chỉnh, cần sự phối hợp tài năng của nhiều nghệ nhân, từ sáng tác, tạc quân rối, chế tạo thiết bị điều khiển đến điều khiển con rối trên sân khấu kết hợp với âm nhạc và lời ca. Mỗi công việc đòi hỏi sự đam mê và tài năng của từng nghệ nhân cùng sự đồng lòng của tập thể. Âm nhạc trong múa rối nước thường rất nhộn nhịp với các làn điệu chèo và dân ca Bắc Bộ, kết hợp với ánh sáng và khói huyền ảo. Nghệ thuật rối nước của Việt Nam đã được bảo tồn và phát triển, tham gia nhiều liên hoan quốc tế và giành nhiều giải thưởng, trở thành niềm tự hào và kiêu hãnh của quốc gia trên trường quốc tế.