Top 6 bài viết xuất sắc về 'Mùa thu Trùng Khánh và tiếng hát hạt dẻ' (Ngữ văn 7 - SGK Chân trời sáng tạo)

I. Tác giả văn bản 'Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát'

- Y Phương, tên thật là Hứa Vĩnh Sước, sinh năm 1948.

- Quê quán: Huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng.

- Phong cách nghệ thuật: Các tác phẩm của ông phản ánh vẻ đẹp chân thực, trong sáng và mạnh mẽ, với cách diễn đạt giàu hình ảnh từ góc nhìn của người miền núi.

- Tác phẩm nổi bật: Người Núi Hoa, Thơ Y Phương, Đàn Then, Tiếng hát tháng Giêng,...

II. Tìm hiểu tác phẩm 'Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát'

• Thể loại:

'Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát' là một tản văn.

• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Văn bản 'Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát' trích từ 'Tháng Giêng – tháng Giêng một vòng dao quắm'.

• Phương thức biểu đạt:

Văn bản sử dụng các phương thức biểu đạt: tự sự, biểu cảm, và nghị luận.

• Người kể chuyện:

Văn bản được kể theo ngôi thứ nhất.

• Tóm tắt văn bản 'Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát':

Hạt dẻ Trùng Khánh thường tròn đều, đôi khi có hạt méo mó. Chúng bắt đầu chín vào cuối tháng Tám âm lịch, khi chín vỏ hạt dẻ chuyển màu nâu và tía. Hạt dẻ còn tươi có thịt chắc và giòn. Hạt dẻ nhái bán quanh năm, còn hạt dẻ Trùng Khánh chỉ có vào mùa thu. Cốm trộn hạt dẻ là món đặc sản nổi tiếng của Trùng Khánh. Tác giả cảm nhận rằng khu rừng hạt dẻ rất tuyệt vời và mong nó trở thành điểm tham quan. Hạt dẻ Trùng Khánh thơm ngon nhờ vào công chăm sóc của người trồng – những người sống hồn nhiên và không tính toán.

• Bố cục bài 'Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát':

Bài viết có 3 phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “cũng có hạt dẻ Trùng Khánh bày bán”: Giới thiệu về hạt dẻ Trùng Khánh.

- Phần 2: Tiếp đến “rừng dẻ đang độ ngọt bùi”: Tình cảm yêu mến của tác giả với hạt dẻ Trùng Khánh và khu rừng hạt dẻ.

- Phần 3: Còn lại: Hạt dẻ Trùng Khánh được trồng bởi những người miền núi hồn nhiên và chân chất.

• Giá trị nội dung:

Tác giả bày tỏ sự trân trọng và yêu mến đối với hạt dẻ Trùng Khánh. Hạt dẻ Trùng Khánh được xem là tuyệt vời nhất, không nơi nào sánh bằng, nhờ bàn tay chăm sóc của những người sống chân thành và không bon chen.

• Giá trị nghệ thuật:

- Tản văn giàu cảm xúc, thể hiện suy nghĩ của tác giả về hạt dẻ Trùng Khánh.

- Ngôn ngữ tinh tế, sống động, đầy hình ảnh và chất trữ tình.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm 'Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát'

• Hạt dẻ và rừng hạt dẻ Trùng Khánh:

Đặc điểm của hạt dẻ Trùng Khánh:

- Hạt dẻ Trùng Khánh được xem là “số một”, không nơi nào có thể so sánh.

- Thường thì hạt dẻ Trùng Khánh “tròn đều”, đôi khi có hạt méo mó.

- Hạt dẻ chín vào “cuối tháng Tám âm lịch”.

- Khi chín, vỏ hạt dẻ có “màu hỗn hợp” nâu và tía.

- Khi còn tươi, thịt hạt dẻ “rắn chắc” và “giòn tan”.

- Phân biệt: “Hạt dẻ nhái” bán quanh năm, trong khi hạt dẻ Trùng Khánh chỉ có vào mùa thu.

+ Hạt dẻ nhái không thối dù mang đi xa.

+ Hạt dẻ Trùng Khánh thật, vỏ cứng, dày và nhiều lông măng.

- Cốm trộn hạt dẻ là món đặc sản của Trùng Khánh.

Khu rừng hạt dẻ Trùng Khánh:

- Tác giả bày tỏ mong muốn:

+ Các quan chức văn hóa du lịch địa phương xem xét việc biến rừng hạt dẻ thành địa điểm tham quan.

+ Tác giả cảm thấy “tuyệt vời” khi đi dạo trong khu rừng hạt dẻ.

→ Tác giả là người yêu quê hương sâu sắc, trân trọng món quà giản dị của quê mình: hạt dẻ Trùng Khánh.

Hạt dẻ Trùng Khánh thơm ngon được trồng bởi những người miền núi

- Người Trùng Khánh “sống lâu” nhờ môi trường sinh thái của rừng dẻ và không khí trong lành ở vùng núi cao.

- Người miền núi ở đây sống “hồn nhiên”, “không tính toán”, “không bon chen”, “không thù hận”, “không si mê tiền bạc”,...

- Hạt dẻ Trùng Khánh thơm ngon nhờ bàn tay của những con người chân chất, hồn nhiên đó.

→ Tình cảm trân trọng của tác giả đối với những người trồng hạt dẻ Trùng Khánh.

* Chuẩn bị đọc

Câu 1 (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Bánh đậu xanh là đặc sản nổi tiếng của Hải Dương. Từ những hạt đậu xanh nguyên chất, qua bàn tay khéo léo của người thợ, những chiếc bánh đậu xanh ra đời, gói trọn tình yêu và hương sắc quê hương. Màu vàng nhạt như nắng, hương thơm dịu dàng, vị bùi của đậu xanh, ngọt ngào của đường kính, béo ngậy của mỡ phần... khiến bánh đậu xanh quyến rũ người thưởng thức bởi sắc, hương, vị.

* Trải nghiệm cùng văn bản

• Tưởng tượng: Em hình dung thế nào về cảnh được tả trong đoạn văn này?

Cảnh được mô tả ở đây thể hiện sự phong phú của hạt dẻ Trùng Khánh. Hạt dẻ nhiều đến tràn đầy, như mưa rơi, mang vẻ đẹp như “bản nhạc mùa thu”.

• Suy luận: Đoạn văn gợi cho em suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên là sự gắn bó, gần gũi và hòa hợp. Thiên nhiên và con người như những tri kỷ, đồng hành cùng nhau suốt cuộc đời.

* Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính: Nét đẹp đặc trưng của “sản vật” dẻ Trùng Khánh. Một vẻ đẹp phong phú, tràn đầy sức sống, mang hơi hướng lãng mạn và thơ mộng. Mỗi vùng đất đều có sản vật riêng để “những người con ở đó” tự hào và trân trọng.

Câu 1 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm và cảm xúc của tác giả về hạt dẻ, rừng dẻ quê hương là:

- Trên toàn quốc, không đâu có hạt dẻ ngọt và thơm như Trùng Khánh.

- Cái đó thì ...vẫn.

- Cốm trộn hạt dẻ là món quý hiếm, dùng để đãi người quan trọng.

- Hạt dẻ rơi rụng như mưa màu nâu. Đó là bản nhạc mùa thu không thể quên ở quê tôi.

- Đó là điểm du lịch đầy màu sắc và hương vị của tình yêu.

- Thật tuyệt vời khi được dạo chơi trong khu rừng dẻ lãng mạn.

- Rừng dẻ nhẹ nhàng ngân vang như bản nhạc mùa lá đỏ.

- Nắng chiều quê tôi tỏa sáng vàng như mật bao phủ rừng dẻ.

Câu 2 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Cảm nhận về cái tôi của tác giả Y Phương: Một cái tôi tinh tế, nhạy cảm với cái nhìn độc đáo và mới lạ, chứa đựng sự say mê và rung động trước cảnh vật thiên nhiên và sản vật tinh túy của đất trời.

Câu 3 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Chủ đề của văn bản là: Nét đẹp đặc trưng của “sản vật” dẻ Trùng Khánh.

- Xác định dựa vào:

+ Nhan đề của văn bản.

+ Từ ngữ và hình ảnh trong văn bản.

+ Các ý, câu, đoạn được triển khai trong văn bản.

Câu 4 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Một số đặc điểm của tản văn được thể hiện trong văn bản là:

- Vẻ đẹp của đặc sản Trùng Khánh được kể và miêu tả chi tiết: hạt dẻ và rừng dẻ.

- Những nét chấm phá bộc lộ trực tiếp suy nghĩ, tình cảm, và cảm xúc tự hào về vẻ đẹp của sản vật.

- Chất trữ tình rõ nét với sự giao hòa giữa thiên nhiên và con người.

- Ngôn ngữ tinh tế, sống động, đầy hình ảnh và chất trữ tình.

Câu 5 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Sau khi đọc văn bản, em nhận thấy vẻ đẹp của thiên nhiên và sản vật mà đất trời ban tặng cho Trùng Khánh. Một vẻ đẹp phong phú, tràn đầy sức sống, mang âm hưởng lãng mạn và thơ mộng. Mỗi vùng đất đều có sản vật đặc trưng để “những người con ở đó” cảm thấy tự hào và trân trọng. Những cảm xúc này được thể hiện rõ qua ngôn từ trong văn bản. Đọc văn bản, em càng cảm thấy tự hào và trân trọng các sản vật quê hương đất nước của mình.

Chuẩn bị đọc

(trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn về sản vật đặc trưng của một vùng đất

Lời giải

Bài tham khảo số 1:

Cốm là đặc sản truyền thống của Hà Nội. Đó là món quà độc đáo của vùng đất, là thức quà của những cánh đồng xanh mướt, mang hương vị tinh khiết, giản dị và thanh tao của quê nội. Khi thưởng thức cốm, bạn phải ăn từ từ, nhấm nháp từng chút một, không được vội vàng. Cảm nhận sự tươi mát của lá non, sự ngọt ngào của cốm, và sự dịu dàng thanh nhã của thảo mộc; thêm vào đó là mùi hơi ngái của lá sen già, ủ từng hạt cốm một. Thực sự, cốm là món ăn đặc trưng, biểu trưng cho tinh hoa của đất trời. 

Bài tham khảo số 2:

Hà Nội nổi tiếng với nền ẩm thực hấp dẫn, không chỉ với du khách quốc tế mà còn cuốn hút người dân Việt Nam. Nhưng khi nhắc đến món ăn của Hà Nội, người ta thường nghĩ ngay đến phở. Phở như một biểu tượng độc đáo, đặc trưng của món ăn Hà Nội. Lý do rất đơn giản là phở Hà Nội khác biệt hoàn toàn so với các nơi khác, không thể nhầm lẫn với bất kỳ loại phở nào, dù người ta có cố gắng làm nổi bật cái biển Phở Hà Nội.

Trải nghiệm cùng văn bản Mùa thu về Trùng Khánh và những hạt dẻ hát

Câu 1 (trang 84, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Bạn hình dung như thế nào về cảnh vật được miêu tả trong đoạn văn này?

Lời giải 

Qua đoạn văn, bạn có thể hình dung được cảnh vật được miêu tả là sự phong phú của hạt dẻ Trùng Khánh. Hạt dẻ ở đây nhiều đến nỗi tràn đầy như mưa rơi, mang vẻ đẹp như một “bản nhạc mùa thu”

Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Đoạn văn gợi cho bạn suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Lời giải 

Con người và thiên nhiên có mối quan hệ gần gũi và thân thiết. Con người sống hòa hợp với thiên nhiên, mang theo những đặc điểm tốt đẹp của thiên nhiên.

Suy ngẫm và phản hồi 

Câu 1 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện cảm xúc và tình cảm của tác giả về hạt dẻ, rừng dẻ quê hương

Lời giải 

Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm và cảm xúc của tác giả về hạt dẻ, rừng dẻ quê hương:

- Nhiều người nói với tôi rằng, đi khắp đất nước, không đâu có mùi vị ngọt ngào và thơm bùi như ở Trùng Khánh.

- Cốm trộn với hạt dẻ trở thành món đặc sản sang trọng. Khi có khách, chủ nhà thường bày cốm hạt dẻ mời trà.

- Ở rừng dẻ, dù ngày không nắng, bạn vẫn thấy bóng mình dài ra trên mặt đất.

- Thật tuyệt vời khi lang thang trong một khu rừng dẻ vô cùng lãng mạn.

- Rừng dẻ như đang hát khẽ với mùa lá đỏ.

- Tôi cũng muốn mách bạn rằng, đừng dại dột bước vào khoảng sáng.

Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Đọc văn bản Mùa thu về Trùng Khánh và những hạt dẻ hát, bạn cảm nhận điều gì về cái tôi của tác giả Y Phương?

Lời giải 

Đọc văn bản Mùa thu về Trùng Khánh và những hạt dẻ hát, bạn cảm nhận được cái tôi của tác giả Y Phương:

Đó là một cái tôi tinh tế, độc đáo và nhạy cảm với sự rung động trước cảnh vật thiên nhiên, những sản vật tinh túy của đất trời

Câu 3 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Chủ đề của văn bản trên là gì? Dựa vào đâu để bạn xác định như vậy?

Lời giải 

Chủ đề của văn bản là quà tặng thiên nhiên, dựa vào nội dung của văn bản viết về hạt dẻ, một món ăn đặc trưng và độc đáo của Trùng Khánh.

Câu 4 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chỉ ra một số đặc điểm của tản văn được thể hiện trong văn bản trên

Lời giải 

Một số đặc điểm của tản văn trong văn bản:

- Cái tôi của tác giả được thể hiện chân thực và lạc quan khi nói về hạt dẻ Trùng Khánh và con người của quê hương ông.

- Giọng điệu ngợi ca, linh hoạt và độc đáo.

- Ngôn ngữ giản dị, hàm súc và lắng đọng, thể hiện cảm xúc và suy nghĩ riêng của tác giả.

Câu 5 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nhận xét cảm xúc của bạn khi đọc văn bản trên?

Lời giải 

Sau khi đọc văn bản, bạn sẽ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên và sản vật mà đất trời ban tặng cho mảnh đất Trùng Khánh. Đây là vẻ đẹp trù phú, đầy sức sống, lãng mạn và thơ mộng. Mỗi vùng đất đều có sản vật riêng để người dân nơi đó cảm thấy tự hào và trân trọng, cảm xúc đó cũng được thể hiện qua văn bản. Đó là niềm tự hào và vui sướng khi đặc sản quê mình được công nhận là thứ đặc sản không thể thay thế.

I. Giới thiệu về tác giả Y Phương

Nhà thơ Y Phương, tên thật là Hứa Vĩnh Sước, sinh năm 1948 tại Trùng Khánh, Cao Bằng, trong một gia đình dân tộc Tày. Ông nhập ngũ vào năm 1968 và phục vụ trong quân đội cho đến năm 1981. Sau đó, ông theo học và tốt nghiệp khóa II (1982-1986) tại Trường Viết văn Nguyễn Du. Từ năm 1986, ông về làm việc tại Sở Văn hóa Thông tin Cao Bằng, và từ năm 1991, giữ chức Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin Cao Bằng. Kể từ năm 1993, ông là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Cao Bằng và Ủy viên Ban Chấp hành, Trưởng Ban Kiểm tra Hội Nhà văn Việt Nam khóa VI.

Ông bắt đầu sự nghiệp thơ từ năm 1973, với những tác phẩm đầu tiên trên báo như 'Bếp nhà trời' và 'Dáng một con sông'. Sau hơn 30 năm sáng tác, Y Phương đã xuất bản nhiều tác phẩm, bao gồm một tập kịch: “Người của núi” (1982), 10 tập thơ như 'Người Núi Hoa' (1982), 'Tiếng hát tháng giêng' (1986), 'Lửa hồng một góc' (1987), 'Lời chúc' (1991), 'Đàn Then' (1996), 'Thơ Y Phương' (2002), cùng với hai tập song ngữ “Vũ khúc Tày” (Tủng Tày) và “Hoa quả chuông” (Bjooc ăn lình); hai tập tản văn: “Tháng Giêng - tháng Giêng một vòng dao quắm” (2009) và “Kungfu người Co Xàu” (2010). Ông đã nhận giải Nhất cuộc thi thơ của Tạp chí Văn nghệ Quân đội năm 1984 và Giải thưởng thơ của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 với tập thơ 'Tiếng hát Tháng Giêng', cũng như được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007.

II. Khái quát về tác phẩm Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát

1. Hoàn cảnh sáng tác

Trích từ “Tháng Giêng - tháng Giêng một vòng dao quắm”

2. Bố cục

Bố cục: 3 phần

- Phần 1: Từ đầu đến “cũng có hạt dẻ Trùng Khánh bày bán”: Giới thiệu về hạt dẻ Trùng Khánh

- Phần 2: Tiếp đến “rừng dẻ đang độ ngọt bùi”: Tình cảm yêu mến của tác giả dành cho hạt dẻ Trùng Khánh và khu rừng hạt dẻ.

- Phần 3: Còn lại: Hạt dẻ Trùng Khánh được trồng bởi bàn tay của những con người miền núi sống hồn nhiên, chân chất.

3. Giá trị nội dung

Cái tôi tinh tế, độc đáo và mới lạ, thể hiện sự nhạy cảm đối với thiên nhiên và những sản vật tinh túy của đất trời.

4. Đặc sắc nghệ thuật

- Ngôn ngữ giàu cảm xúc

- Lối viết hấp dẫn, thú vị

- Cách triển khai ý kiến, lý lẽ mạch lạc, rõ ràng

III. Câu hỏi vận dụng kiến thức tác phẩm Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát

Câu hỏi 1: Văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát có đề cập đến nhiều nội dung như hạt dẻ, cốm hạt dẻ, rừng cây mùa thu, du lịch Trùng Khánh, con người ở quê sống lâu và hiền hòa. Như vậy có phải là văn bản thiếu mạch lạc không? Vì sao?

Lời giải:

Văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát có nhiều nội dung như hạt dẻ, cốm hạt dẻ, rừng cây mùa thu, du lịch Trùng Khánh, và con người sống lâu hiền hòa. Điều này không phải là văn bản thiếu mạch lạc vì tác giả đã sắp xếp các ý theo một trình tự hợp lý để tạo sự tò mò và thích thú cho người đọc về hạt dẻ, với các điểm nổi bật, cách kết hợp cốm với hạt dẻ và lí do hạt dẻ Trùng Khánh ngon.

Câu hỏi 2: Đọc văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát, em cảm nhận được điều gì về cái tôi của tác giả Y Phương?

Lời giải:

Cái tôi của tác giả Y Phương là một cái tôi tinh tế, độc đáo và mới lạ, thể hiện sự nhạy cảm và rung động sâu sắc đối với cảnh vật thiên nhiên và những sản vật quý giá của đất trời.

Câu hỏi 3: Hãy chỉ ra một số đặc điểm của tản văn được thể hiện trong văn bản trên.

Lời giải:

Đặc điểm của tản văn trong văn bản bao gồm:

- Tính trữ tình cao với cảm nhận và tâm tư của tác giả.

- Hướng phóng túng, tự do, tập trung vào cảm xúc của tác giả.

- Ngôn ngữ bóng bẩy, súc tích, tự nhiên và trong sáng.

Câu hỏi 4: Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả về hạt dẻ, rừng dẻ quê hương.

Lời giải:

Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả về hạt dẻ, rừng dẻ quê hương bao gồm:

- Hạt dẻ Trùng Khánh có hương vị ngon ngọt, thơm bùi không nơi nào sánh bằng.

- Cốm trộn hạt dẻ là món quà quý giá, dùng để đãi những người quan trọng.

- Hạt dẻ rơi như mưa màu nâu, là bản nhạc mùa thu không thể quên.

- Điểm du lịch mang hương vị tình yêu.

- Lang thang trong khu rừng dẻ lãng mạn.

- Rừng dẻ như hát với mùa lá đỏ.

- Nắng chiều quê sánh vàng như mật bao quanh rừng dẻ.

Câu hỏi 5: Theo em, nếu thay đổi trật tự các đoạn trong Cốm Vòng thì có ảnh hưởng gì đến nội dung văn bản? Hãy thử thay đổi trật tự theo các cách khác nhau và trao đổi với các bạn ý kiến của mình.

Lời giải:

Thay đổi trật tự các đoạn trong văn bản Cốm Vòng có thể làm nội dung trở nên đứt đoạn, thiếu logic và mạch lạc. Nội dung có thể trở nên kém hấp dẫn và không tạo được sự hứng thú cho người đọc. Ví dụ, nếu đưa các công đoạn làm gốm lên trước phần giới thiệu đặc điểm của cốm, người đọc có thể không hiểu rõ điểm đặc biệt của món quà này.

Tác giả

Tiểu sử

- Y Phương (sinh năm 1948), tên thật là Hứa Vĩnh Sước.

- Quê ở Trùng Khánh, Cao Bằng, ông là người dân tộc Tày.

- Nhập ngũ năm 1968, phục vụ trong quân đội cho đến 1981, sau đó làm việc tại sở văn hóa và thông tin tỉnh Cao Bằng.

- Vào năm 1993, ông giữ chức chủ tịch Hội Văn nghệ Cao Bằng.

Sự nghiệp

• Tác phẩm tiêu biểu

“Người hoa núi”, “Lời chúc”, “Đàn then”...

• Phong cách nghệ thuật

Thơ của ông thể hiện sự mạnh mẽ, chân thật và trong sáng, phản ánh tư duy đầy hình ảnh của người dân tộc miền núi, đậm nét bản sắc vùng cao.

• Giải thưởng

Vào năm 2007, ông được trao giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật, một danh hiệu cao quý xứng đáng với những cống hiến của ông cho nền văn học nước nhà.

Tác phẩm

Tìm hiểu chung

• Xuất xứ

- Trích từ Tháng Giêng - tháng Giêng một vòng dao quắm

• Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến “…cốm trộn hạt dẻ là một thứ vật quý, dùng để khoản đãi quý nhân”): giới thiệu về hương vị và giá trị của hạt dẻ Trùng Khánh.

- Phần 2 (từ “…trên đầu mẹ có cả một rừng dẻ đang độ ngọt bùi…”): ca ngợi vẻ đẹp và giá trị văn hóa, du lịch của rừng dẻ.

- Phần 3 (phần còn lại): ý nghĩa của mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

• Thể loại: tuỳ bút
• Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm.

Giá trị nội dung, nghệ thuật

• Giá trị nội dung

Cái tôi tinh tế, độc đáo, thể hiện sự nhạy cảm với sự rung động của cảnh vật thiên nhiên, những sản vật tinh túy của đất trời.

• Giá trị nghệ thuật

- Ngôn ngữ giàu cảm xúc.

- Cách viết hấp dẫn, thú vị.

- Triển khai ý kiến, lý lẽ mạch lạc, rõ ràng.

* Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 82 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Em hãy chia sẻ trải nghiệm của mình về sản vật đặc trưng của một vùng đất.

Trả lời:

Vùng đất Kinh Bắc nổi tiếng với làn điệu Quan họ. Tuy nhiên, một đặc sản khác khiến người ta không thể quên chính là bánh phu thê. Bánh này thường xuất hiện trong đám cưới và biểu trưng cho tình cảm vợ chồng bền chặt. Bánh gồm hai phần: phần vỏ dẻo, màu xanh nhạt và thơm mùi gạo; phần nhân là bột đậu xanh ngọt nhẹ, không ngán. Sự kết hợp này tạo ra một hương vị thơm ngon, khiến tôi luôn nhớ mãi và mong có dịp thưởng thức lại.

* Trải nghiệm cùng văn bản

• Tưởng tượng:Em hình dung thế nào về cảnh được tả trong đoạn văn này?

Đoạn văn gợi hình ảnh về hạt dẻ Trùng Khánh.

• Liên hệ:Đoạn văn gợi cho em suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Đoạn văn khiến tôi nghĩ đến sự gắn bó, hòa quyện, và mối quan hệ mật thiết giữa con người với thiên nhiên ở Trùng Khánh.

* Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính: Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát: Văn bản này giới thiệu vẻ đẹp của Trùng Khánh (Cao Bằng) với đặc sản hạt dẻ và rừng dẻ, qua đó thể hiện tâm tư và tình cảm của tác giả đối với thiên nhiên và con người Việt Nam.

Câu 1 (trang 85 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả về hạt dẻ, rừng dẻ quê hương.

Trả lời:

Những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm của tác giả về hạt dẻ và rừng dẻ quê hương:

- Nhiều người nói rằng không đâu ở đất nước ta có hạt dẻ thơm ngon và bùi như Trùng Khánh.

- Cốm hạt dẻ là món đặc sản sang trọng, thường được dùng để đãi khách.

- Rừng dẻ dù ngày không nắng, vẫn tạo ra những bóng hình dài trên mặt đất.

- Lang thang trong khu rừng dẻ lãng mạn thật tuyệt vời.

- Rừng dẻ nhẹ nhàng hát như đang rang bởi mùa lá đỏ đã đến.

- Lưu ý, đừng dại mà bước sâu vào những khu vực sáng.

Câu 2 (trang 85 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Đọc văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát, em cảm nhận điều gì về cái tôi của tác giả Y Phương?

Trả lời:

Đọc văn bản, tôi cảm nhận cái tôi của tác giả Y Phương rất tinh tế trong cảm nhận về hạt dẻ và rừng dẻ, thể hiện tình yêu sâu sắc và trân trọng đặc sản quê hương.

Câu 3 (trang 85 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chủ đề của văn bản trên là gì? Dựa vào đâu để xác định như vậy?

Trả lời:

- Chủ đề của văn bản là: Đặc trưng của hạt dẻ Trùng Khánh.

- Xác định dựa vào:

+ Tên văn bản.

+ Các hình ảnh sử dụng trong văn bản.

+ Các lập luận và cách triển khai ý của tác giả.

Câu 4 (trang 85 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Hãy chỉ ra một số đặc điểm của tản văn trong văn bản trên.

Trả lời:

Một số đặc điểm của tản văn trong văn bản:

- Miêu tả (hạt dẻ, rừng dẻ), kể chuyện (câu chuyện về cốm hạt dẻ).

- Tác giả bộc lộ cảm xúc trực tiếp qua lời văn (thật tuyệt vời, cảm nhận sâu sắc về sự sống).

Câu 5 (trang 85 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Nêu cảm nghĩ của em khi đọc văn bản trên.

Trả lời:

Văn bản giúp tôi cảm nhận vẻ đẹp của đặc sản và thiên nhiên Trùng Khánh - Cao Bằng. Hạt dẻ thơm ngon và rừng dẻ với sắc thái đa dạng làm nổi bật tình yêu quê hương và sự tự hào về nét văn hóa truyền thống của tác giả.

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: Em hãy chia sẻ về trải nghiệm của mình với một sản vật đặc trưng của vùng đất nào đó.

Trả lời:

Vào mùa hè năm ngoái, gia đình em đã có chuyến du lịch Hải Phòng và em đã được thưởng thức món dừa dầm nổi tiếng ở đây. Món này có sự kết hợp hoàn hảo giữa vị mát của rau câu, vị ngọt béo của nước cốt dừa và vị thanh mát của dừa tươi, để lại trong em ấn tượng sâu sắc và khó quên.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

Câu hỏi 1: Em tưởng tượng ra cảnh sắc trong đoạn văn này như thế nào?

Trả lời:

Cảnh vật trong đoạn văn được miêu tả với không khí yên bình, tĩnh lặng, hòa quyện với âm thanh của hạt dẻ rơi và tạo nên một khung cảnh thiên nhiên đẹp và thú vị. Qua đó, em cảm nhận được vẻ đẹp phong phú của hạt dẻ Trùng Khánh.

Câu hỏi 2: Đoạn văn gợi cho em những suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Trả lời:

Đoạn văn cho thấy con người hòa quyện với thiên nhiên một cách tự nhiên và thanh thản, tạo nên một cuộc sống không vướng bận, đầy sự hòa hợp với cảnh đẹp thiên nhiên, thể hiện sự kết hợp hoàn hảo giữa lao động của con người và vẻ đẹp tự nhiên nơi đây.

B. Bài tập và hướng dẫn giải

Câu hỏi 1: Tìm những từ ngữ và hình ảnh thể hiện tình cảm và cảm xúc của tác giả đối với hạt dẻ và rừng dẻ quê hương.

=> Xem hướng dẫn giải

Những từ ngữ và hình ảnh thể hiện cảm xúc của tác giả về hạt dẻ và rừng dẻ quê hương:

- Trên khắp đất nước, không nơi nào có hạt dẻ ngon ngọt và thơm bùi như ở Trùng Khánh.

- Cốm trộn hạt dẻ là món quý, thường được dùng để tiếp đãi khách quý.

- Hạt dẻ rơi như mưa màu nâu, tạo nên bản nhạc mùa thu đặc trưng của quê tôi.

- Đó là điểm du lịch mang đậm sắc thái và hương vị của tình yêu.

- Lang thang trong khu rừng dẻ lãng mạn quả là một trải nghiệm tuyệt vời.

- Rừng dẻ như hát vang khi mùa lá đỏ đến.

- Nắng chiều ở quê tôi vàng như mật, phủ lên rừng dẻ.

Câu hỏi 2: Đọc văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát, em cảm nhận được điều gì về cái tôi của tác giả Y Phương?

=> Xem hướng dẫn giải

Tác giả thể hiện niềm tự hào về đặc sản hạt dẻ Trùng Khánh, cho thấy cái tôi của tác giả với sự nhận thức tinh tế và đánh giá sâu sắc về sự khác biệt của hạt dẻ nơi đây so với những nơi khác. Đây là một cái tôi đầy cảm xúc và sự nhạy cảm với thiên nhiên.

Câu hỏi 3: Chủ đề của văn bản là gì? Dựa vào đâu để em xác định được như vậy?

=> Xem hướng dẫn giải

- Chủ đề của văn bản là sự tôn vinh vẻ đẹp của hạt dẻ Trùng Khánh vào mùa thu qua cái nhìn đầy tự hào của người con nơi quê hương.

- Xác định dựa vào tiêu đề của bài viết và cảm xúc, suy nghĩ của tác giả.

Câu hỏi 4: Hãy chỉ ra một đặc điểm của tản văn trong văn bản trên.

=> Xem hướng dẫn giải

Đặc điểm của tản văn thể hiện trong văn bản là: tác giả bày tỏ cảm xúc và suy nghĩ cá nhân qua ngôn từ, thể hiện rõ cái tôi của mình khi miêu tả hạt dẻ Trùng Khánh và con người quê hương.

Câu hỏi 5: Nêu cảm nhận của em khi đọc văn bản trên.

=> Xem hướng dẫn giải

Sau khi đọc văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát của Y Phương, em cảm nhận được niềm tự hào và sự yêu mến của tác giả đối với đặc sản quê hương, đồng thời nhận ra sự phong phú của văn hóa ẩm thực địa phương.

Chuẩn bị đọc

(trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn về một sản vật đặc trưng của một vùng đất

Phương pháp giải:

Chia sẻ lại trải nghiệm của bạn về đặc sản của vùng quê bạn (ví dụ: cốm, phở,...)

Lời giải chi tiết:

Ví dụ 1:

Cốm là đặc sản nổi tiếng lâu đời của Hà Nội, là món quà riêng biệt của vùng đất này, thể hiện sự thanh tao, giản dị và tinh tế của đồng quê. Khi thưởng thức cốm, bạn sẽ cảm nhận được sự tươi mới của lá non, vị ngọt của cốm, và hương thơm nhẹ nhàng từ lá sen, tất cả hòa quyện lại tạo nên một món ăn đặc sắc, thể hiện tinh hoa của đất trời.

Ví dụ 2:

Vải thiều Thanh Hà, Hải Dương, là một trong những đặc sản khiến em nhớ mãi với vị ngọt thanh và hương thơm đặc trưng. Quả vải tròn đều, căng mọng, khi ăn, từng thớ vải ngọt thanh như tan ra trong miệng. Đây là trải nghiệm tuyệt vời không thể quên trong hành trình khám phá các đặc sản vùng miền.

Trải nghiệm cùng văn bản 1

Câu 1 (trang 84, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Bạn hình dung như thế nào về cảnh được miêu tả trong đoạn văn này?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn từ “Hạt dẻ rơi rơi rơi…vừa dày vừa cứng” và nêu cảm nhận của bạn về cảnh được miêu tả

Lời giải chi tiết:

Đoạn văn miêu tả cảnh hạt dẻ Trùng Khánh phong phú, tràn ngập như mưa rơi, tạo nên một vẻ đẹp giống như “bản nhạc mùa thu”.

Trải nghiệm cùng văn bản 2

Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Đoạn văn gợi cho bạn suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn từ “Ở những vùng núi cao…cười sung sướng”

Lời giải chi tiết:

Đoạn văn gợi ra mối quan hệ gắn bó, hòa quyện giữa con người và thiên nhiên. Con người và thiên nhiên như những người bạn thân thiết, sống hòa hợp và đồng hành cùng nhau.

Suy ngẫm và phản hồi 1

Câu 1 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện cảm xúc của tác giả về hạt dẻ, rừng dẻ quê hương

Phương pháp giải:

Đọc đoạn văn và tìm ra các từ ngữ, hình ảnh đó

Lời giải chi tiết:

Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện cảm xúc của tác giả về hạt dẻ, rừng dẻ quê hương bao gồm:

- Không nơi nào có giống hạt dẻ ngon ngọt và thơm như ở Trùng Khánh.

- Cốm trộn hạt dẻ là món đặc biệt, dùng để đãi quý nhân.

- Hạt dẻ rơi như mưa màu nâu, tạo thành bản nhạc mùa thu không thể quên.

- Điểm du lịch mang sắc màu và hương vị của tình yêu.

- Lang thang trong khu rừng dẻ lãng mạn thật tuyệt vời.

- Rừng dẻ ngân nga như đang rang bởi mùa lá đỏ.

- Nắng chiều quê vàng như mật, bao phủ rừng vàng.

Suy ngẫm và phản hồi 2

Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Đọc văn bản Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát, bạn cảm nhận gì về cái tôi của tác giả Y Phương?

Phương pháp giải:

Nêu cảm nhận của bạn về cái tôi của tác giả

Lời giải chi tiết:

Cái tôi của tác giả Y Phương là tinh tế, độc đáo, phản ánh sự nhạy cảm với thiên nhiên và các sản vật quý báu của đất trời.

Suy ngẫm và phản hồi 3

Câu 3 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Chủ đề của văn bản trên là gì? Dựa vào đâu để bạn xác định như vậy?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản, xác định chủ đề và nêu lý do

Lời giải chi tiết:

- Chủ đề văn bản là sự say mê, tự hào của tác giả với hạt dẻ, rừng dẻ và mong muốn hòa mình với thiên nhiên.

- Xác định dựa vào bố cục văn bản:

- Phần 1 (từ đầu đến “…cốm trộn hạt dẻ là món đặc biệt, dùng để đãi quý nhân”): giới thiệu về giá trị và vị ngon của hạt dẻ Trùng Khánh.

- Phần 2 (tiếp đến “…trên đầu mẹ có cả một rừng dẻ đang độ ngọt bùi…”): ca ngợi vẻ đẹp và giá trị văn hóa, du lịch của rừng dẻ.

- Phần 3 (còn lại): ý nghĩa của mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Suy ngẫm và phản hồi 4

Câu 4 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Chỉ ra một số đặc điểm của tản văn thể hiện trong văn bản trên

Phương pháp giải:

Dựa vào phần Tri thức Ngữ văn, chỉ ra các đặc điểm của tản văn trong văn bản

Lời giải chi tiết:

Các đặc điểm của tản văn trong văn bản là:

- Chất chứa tình cảm: văn bản thể hiện sự say mê, tự hào của tác giả về hạt dẻ, rừng dẻ, bộc lộ qua việc miêu tả chi tiết màu sắc, hình dáng, mùi vị của hạt dẻ, âm thanh, màu sắc của rừng dẻ, và các khẳng định như “Giống hạt dẻ Trùng Khánh là số một, không ai sánh bằng”.

- Cái tôi của tác giả: rõ nét qua tình cảm, thái độ và suy nghĩ của tác giả.

- Ngôn ngữ: sử dụng khẩu ngữ, từ láy, văn phong gợi hình và gợi cảm.

Suy ngẫm và phản hồi 5

Câu 5 (trang 85, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nêu cảm nhận của bạn khi đọc văn bản trên?

Phương pháp giải:

Sau khi đọc văn bản, trình bày suy nghĩ của bạn

Lời giải chi tiết:

Văn bản cho thấy vẻ đẹp của thiên nhiên và sản vật mà đất trời ban tặng cho Trùng Khánh. Đây là vẻ đẹp trù phú, đầy sức sống, lãng mạn và thơ mộng. Mỗi nơi đều có đặc sản riêng, khiến người con nơi đó cảm thấy tự hào và trân trọng, điều này được thể hiện rõ qua văn bản.