Buzz
1. Thời gian di chứng hậu Covid-19 kéo dài bao lâu?
Tùy thuộc vào sự tổn thương từ COVID-19 hoặc các biến chứng trong giai đoạn này, bác sĩ cần thăm dò và phối hợp với các chuyên khoa khác nhau. Các vấn đề có thể bao gồm: Thận, gan, nội tiết (đái tháo đường, suy thượng thận), tiêu hoá/dinh dưỡng (tiêu chảy, chán ăn, sụt cân…), da liễu (viêm da, loét da, rụng tóc …), các vấn đề tâm lý, rối loạn giấc ngủ, chất lượng cuộc sống, và các lo ngại về kinh tế, xã hội của bệnh nhân.
Để tóm lại, COVID-19 cấp tính được đánh giá trong vòng 1 tháng kể từ khi bệnh xuất hiện, và thêm 2 tháng theo dõi được gọi là COVID kéo dài. Nếu có triệu chứng cơ năng, thực tổn, tâm thần không giải thích được bằng nguyên nhân khác sau thời gian này, được coi là 'hậu COVID'. Đa số trường hợp 'hậu COVID' chỉ có các biểu hiện nhẹ như mệt mỏi, hụt hơi, tức ngực… Nếu COVID-19 cấp tính nặng, thì hậu COVID cũng nặng và kéo dài hơn.
Các biểu hiện của hậu COVID đa dạng, và để chẩn đoán, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng COVID-19 cấp tính và kiểm tra tình trạng khi khám để đề xuất xét nghiệm và phác đồ chẩn đoán, điều trị phù hợp.
2. Vấn đề về hơi thở
Khó thở hoặc thở khó khăn kèm theo hoạt động vận động tối thiểu là hiện tượng thường xảy ra ở những người đã nhiễm Covid-19. Đây cũng là dấu hiệu phổ biến, kèm theo ho và sốt. Dấu hiệu này cho thấy cơ thể không đủ oxy. Lượng oxy thấp ảnh hưởng đến não, tim và các cơ quan quan trọng khác trong cơ thể. Trong đại dịch COVID-19, khả năng yếu đi nhanh chóng khi không đủ oxy là một thách thức lớn mà đội ngũ y tế phải đối mặt. Virus SARS-CoV-2 âm thầm giảm lượng oxy bão hòa trong cơ thể bệnh nhân, và sau thời gian tổn thương, khó phục hồi hoàn toàn.
Khi bệnh nhân cảm thấy không hít đủ không khí từ việc thở bình thường, hoặc gặp khó khăn trong việc thở mạnh, họ đang gặp khó thở. Triệu chứng này bao gồm cảm giác tức ngực khi hít vào hoặc thở ra, khiến họ muốn hít mạnh hơn do cảm giác thiếu không khí. Chuyên gia khuyến cáo bệnh nhân nên đến cơ sở y tế ngay lập tức khi cảm thấy khó thở trong lúc làm việc hoặc nghỉ ngơi.
3. Trạng thái mệt mỏi sau Covid-19
Mệt mỏi là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi đối mặt với virus. Trạng thái này có thể kéo dài trong nhiều tuần và là một triệu chứng phổ biến sau Covid-19.
Mệt mỏi ở đây được mô tả như một cảm giác nặng nề và quá tải cả về thể chất lẫn tinh thần:
- Mệt mỏi về thể chất: Bệnh nhân cảm nhận cơ thể nặng nề, thậm chí những chuyển động nhỏ cũng tốn rất nhiều năng lượng.
- Mệt mỏi về nhận thức và tinh thần: Khi mệt mỏi, bệnh nhân khó tập trung, suy nghĩ, và trí nhớ cũng như khả năng học bị ảnh hưởng. Thậm chí việc giải quyết vấn đề đơn giản cũng trở nên khó khăn.
Trạng thái mệt mỏi có thể khiến bệnh nhân kiệt sức sau mỗi công việc và họ có thể thức dậy với cảm giác mệt mỏi như trước khi ngủ. Mức độ mệt mỏi có thể thay đổi theo tuần, ngày, hoặc thậm chí theo giờ. Bệnh nhân có thể mất hứng thú với bất kỳ hoạt động nào vì cảm giác mệt mỏi và nhận ra rằng họ sẽ kiệt sức ngay cả khi thực hiện những công việc nhỏ nhất.
4. Tình trạng Mất hoặc giảm khứu giác hoặc vị giác
Mất hoặc giảm khứu giác hoặc vị giác là một trong những vấn đề mà nhiều người phải đối mặt sau Covid-19. Bệnh nhân có thể trải qua tình trạng này sau khi ốm nặng, và nó có thể ảnh hưởng đến khả năng cảm nhận mùi vị và sự thăng hoa trong ẩm thực. Mức độ giảm cảm giác này có thể đa dạng, và một số người có thể gặp khó khăn trong việc cảm nhận mùi vị hoặc đồ ăn yêu thích của họ.
Giảm cân cũng có thể là một hậu quả của bệnh nặng, và nó có thể ảnh hưởng đến cảm giác ngon miệng và khả năng nhận biết mùi vị. Trong một số trường hợp, sự phục hồi có thể không hoàn toàn và việc luyện tập khứu giác có thể được khuyến khích, mặc dù không có phương pháp điều trị chính xác đã được chứng minh.
5. Sự Rối loạn chức năng nhận thức
Triệu chứng suy giảm nhận thức là một trong những dấu hiệu phổ biến sau khi hồi phục từ Covid, kèm theo khó thở và mệt mỏi. Những người mắc Covid-19 nặng thường có điểm số thấp và thời gian phản hồi trong các bài kiểm tra nhận thức chậm hơn so với nhóm đối chứng. Họ trải qua sự suy giảm rõ rệt trong các khía cạnh như tốc độ xử lý, sự chú ý, trí nhớ, suy luận và lập kế hoạch. Đáng chú ý, sự suy giảm nhận thức ở những người sống sót sau mắc Covid-19 không liên quan đến các triệu chứng sức khỏe tâm thần như trầm cảm, lo lắng và PTSD tại thời điểm kiểm tra nhận thức.
Các triệu chứng nghiêm trọng liên quan đến suy giảm nhận thức sau Covid-19 bao gồm vấn đề về khả năng tập trung, 'sương mù não', trí nhớ và chức năng điều hành. Mặc dù những triệu chứng này cũng xuất hiện ở những người mắc Covid-19 nhẹ, nhưng suy giảm chức năng nhận thức như vậy phổ biến hơn ở những người mắc bệnh nặng. Nghiên cứu cho thấy những suy giảm nhận thức này vẫn tồn tại từ 6 đến 10 tháng sau khi nhiễm Covid-19 và có thể dần dần cải thiện.
6. Phương pháp hiệu quả để vượt qua triệu chứng sau Covid
Điều trị triệu chứng hậu COVID-19 ngay từ khi xuất hiện là quan trọng. Tiếp tục điều trị kiên nhẫn và lâu dài triệu chứng sau khi bệnh đã qua. Mục tiêu là giảm tổn thương và ngăn chặn tổn thương kéo dài.
Thiết lập kế hoạch phục hồi chức năng là một phần quan trọng với những bệnh nhân đã nhập viện hoặc sử dụng máy thở. Các phương pháp bao gồm vật lý trị liệu tại nơi điều trị như tập luyện cơ tay chân. Tập luyện phục hồi chức năng phổi thông qua việc thực hiện bài tập thở, sử dụng Spirometry hoặc tập thở bụng.
- Đối với triệu chứng khó thở: Bắt đầu với những bài tập đơn giản như thở sâu và thở ra chậm. Có thể thực hiện bài tập thở bất cứ lúc nào: khi ngồi, nằm, khi đi bộ, kết hợp với việc sử dụng máy thở Spirometry... Các bài tập thiền cũng giúp bệnh nhân thở chậm và sâu, cải thiện hoạt động của phổi.
- Đối với triệu chứng ho mãn tính: Nhiều bệnh nhân bị tổn thương phổi do COVID-19 sẽ ho lâu hoặc có đờm sau khi bình phục. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống ho như benzonatate, thuốc xịt proair, thuốc chống đờm mucinex hoặc các loại thuốc khác để giảm đau họng. Tuy nhiên, cần kết hợp bài tập thở và thuốc chống ho để loại bỏ ho mãn tính.
- Đối với triệu chứng mệt mỏi và suy yếu cơ bắp: Tập luyện dần dần để tăng sức mạnh và sức bền của cơ bắp tay chân, đặc biệt đối với những người trở về từ bệnh viện hoặc khoa ICU. Các bài tập tạ nhẹ kết hợp với bài tập thở có thể giúp giảm mệt mỏi. Nếu mệt mỏi kéo dài, bệnh nhân nên thăm bác sĩ chuyên khoa tim hoặc phổi để xác định nguyên nhân mệt mỏi lâu dài.
- Đối với triệu chứng đau nhức khớp: Sử dụng các loại thuốc không kê đơn như ibuprofen (nếu không có vấn đề về dạ dày hoặc thận) hoặc acetaminophen để giảm đau. Sau đó, thực hiện vật lý trị liệu để phục hồi sức khỏe của khớp đau. Đối với những người lớn tuổi, quá trình phục hồi từ đau khớp do COVID-19 có thể mất thời gian, do đó cần kiên trì trong quá trình tập luyện.
- Đối với triệu chứng mất trí nhớ, suy giảm tập trung và quên nhanh: Đọc sách, tham gia các trò chơi kích thích trí nhớ như cờ vua, học các kỹ năng mới như nấu ăn, làm bánh. Giữ cho trí não hoạt động bằng cách thúc đẩy các hoạt động phản xạ tích cực.
- Đối với triệu chứng mất khả năng mùi/vị: Thực hiện các bài tập nhắc nhở vị giác hoặc mùi để từ từ cải thiện triệu chứng này.
Bên cạnh đó, chế độ dinh dưỡng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi sau COVID-19. Bệnh nhân cần duy trì chế độ ăn đầy đủ để đạt được sự phục hồi tối ưu sau khi bệnh đã qua. Bổ sung đủ nước, chất xơ, protein, tinh bột và vitamin để hỗ trợ phục hồi tối đa các mô bị tổn thương. Kế hoạch ăn uống nên bắt đầu từ nhiều bữa nhỏ, bao gồm đủ loại rau xanh, trái cây, protein và tinh bột. Hãy nhớ duy trì việc uống nước đầy đủ, có thể kết hợp nước lọc với nước trái cây để đảm bảo cung cấp đầy đủ vitamin.
