Top 6 Dàn ý phân tích tác phẩm 'Cảnh ngày hè' của Nguyễn Trãi đẳng cấp

I. Mở bài: Giới thiệu về tác giả, tác phẩm

• Tác giả Nguyễn Trãi, nhà thơ tài năng của dân tộc, đã góp phần quan trọng cho văn hóa nước nhà.
• Bài thơ 'Cảnh ngày hè' của ông là một tác phẩm xuất sắc trong thơ ca Việt Nam, tôn vinh vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm hồn yêu nước.

II. Thân bài

• Hoàn cảnh sống của Nguyễn Trãi trong những ngày ẩn mình:
  • “Rồi”: Từ cổ có nghĩa là rảnh rỗi, nhàn hạ
  • “Ngày trường”: Những khoảnh khắc rảnh rỗi trong ngày dài
  • Hóng mát: Thời gian thư thái, tận hưởng những khoảnh khắc bình yên.

=> Tâm hồn an nhàn, thảnh thơi của Nguyễn Trãi được lời thể hiện. Đây là những giây phút quý báu giữa cuộc sống bận rộn của nhà thơ.

• Bức tranh cảnh ngày hè rực rỡ:
  • Cây hòe xanh tươi, đậy bóng mát trải khắp không gian
  • Thạch lựu đỏ rực làm nổi bật vẻ đẹp của mùa hè
  • Hương sen thoang thoảng theo làn gió

=> Cảnh ngày hè tràn ngập sức sống, tinh tế và nhạy cảm, lấy đi tâm hồn của Nguyễn Trãi.

• Vẻ đẹp cuộc sống:
• Cảnh đời làng quê hiện lên qua từng hình ảnh:
• Những từ láy tượng thanh như đùn đùn, lao xao, dắng dỏi... mô tả chân thực âm thanh của làng quê, tạo nên bức tranh sinh động, ồn ào và tràn đầy sức sống.
• Nguyễn Trãi kết hợp từ Hán Việt và thuần Việt để tạo ra vẻ đẹp trang trọng và gần gũi.

=> Cuộc sống hiên ngang, đầy năng lượng, và âm thanh hứng khởi.

=> Thiên nhiên và con người cùng tạo nên bức tranh tràn đầy sức sống, tâm hồn lạc quan và yêu đời.

• Nhà thơ cảm nhận ngày hè qua thị giác và thính giác:
  • Những chi tiết như tán lá xanh, màu đỏ của thạch lựu, tiếng ve hòa quyện tạo nên hình ảnh sống động.
  • Hương sen thoang thoảng qua gió làm tăng thêm vẻ tinh tế của ngày hè.

=> Ngày hè hiện lên qua mắt và tai nhà thơ, lôi cuốn tâm hồn ông vào vẻ đẹp tinh khôi của thiên nhiên.

• Tình yêu nước và nhân dân:
• Ông ước mơ về cuộc sống bình yên, sung túc cho dân làng như cây đàn 'Ngu cầm' của vua Nghiêu Thuấn trong thần thoại Trung Hoa.
• Nguyễn Trãi mong muốn hòa mình vào vẻ đẹp của quê hương, gửi gắm tình cảm sâu sắc và lòng yêu nước.
• Thể hiện mong muốn về một cuộc sống an lành, hạnh phúc không chỉ cho quê hương mà còn cho cả đất nước.

=> Nguyễn Trãi, dù sống yên bình, vẫn không ngừng lo lắng và ước mơ vì sự phồn thịnh của dân tộc.

• Nghệ thuật thơ ca:
• Nguyễn Trãi sử dụng giọng điệu trữ tình, bút pháp tả sinh động, kết hợp thất ngôn xen lục ngôn.
• Ngôn ngữ phong phú, đa dạng với sự kết hợp linh hoạt giữa Hán Việt và thuần Việt.
• Các điển tích, điển cố, và thao tác nghệ thuật tạo nên bức tranh sống động và gần gũi với độc giả.

III. Kết bài

Nhấn mạnh tình yêu thiên nhiên và lòng nhân ái của Nguyễn Trãi, lấy ví dụ từ cây đàn 'Ngu cầm' để diễn đạt ước mơ về một đất nước hồng phúc và thịnh vượng.

I. Mở bài

• Nhà thơ Nguyễn Trãi nổi tiếng với nhiều tác phẩm, trong đó có bài thơ “Cảnh ngày hè”. Bài phân tích sẽ làm nổi bật cái đẹp, giá trị của tác phẩm này.
• Bài thơ được sáng tác khi Nguyễn Trãi về ở ẩn, miêu tả mùa hè ở quê nhà và nỗi lòng của ông.

II. Thân bài

1. Bức tranh miền quê yên bình

• Nguyễn Trãi sau khi về quê sống ẩn dật, tận hưởng cuộc sống bình dị, thanh bình.
• Câu thơ mở đầu với từ “Hóng mát” thể hiện phong thái thư thả, cuộc sống yên ả của ông.

• Bức tranh mùa hè rực sáng với cây hòe, thạch lựu, hồng liên được mô tả sống động và sinh động.
• Những câu thơ về chợ cá, tiếng ve, làng quê, thể hiện tình cảm mong manh, giản dị của Nguyễn Trãi.

2. Lý tưởng của cuộc đời Nguyễn Trãi

• Nguyễn Trãi mơ ước về cuộc sống thịnh vượng, hạnh phúc cho nhân dân.
• Mượn điển tích vua Nghiêu, vua Thuấn, Nguyễn Trãi hy vọng đất nước luôn bình an, dân chúng no đủ.

III. Kết luận

• Bài thơ “Cảnh ngày hè” không chỉ là bức tranh thiên nhiên tươi đẹp mà còn là lời thổ lộ tâm tư, tình cảm của Nguyễn Trãi với quê hương, đất nước.

I. Mở bài

• Giới thiệu về Nguyễn Trãi - một cây đại cổ thụ của văn học trung đại Việt Nam. Tác giả của nhiều tác phẩm chữ Hán và chữ Nôm.
• Quốc âm thi tập - tác phẩm chữ Nôm xuất sắc, đặc trưng của Nguyễn Trãi. Chú trọng vào thể thơ Đường luật, làm nổi bật con người và tâm hồn của ông.
• Khái quát về bài thơ “Cảnh ngày hè” - một trong những tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trãi trong Quốc âm thi tập.

II. Thân bài

1. 6 câu thơ đầu: Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống

• Giới thiệu về hoàn cảnh đặc biệt của tác giả.
• Mô tả bức tranh thiên nhiên với hòe lục, thạch lựu hiên, hồng liên trì. Sử dụng ngôn từ mạnh mẽ gợi lên sức sống căng tràn.
• Mô tả cuộc sống với âm thanh của chợ cá và tiếng ve, tạo nên bức tranh sống động, tươi vui.

=> Tác giả thông qua giác quan và tình yêu thiên nhiên, tạo nên bức tranh đẹp của cuộc sống hè.

2. 2 câu thơ còn lại: Vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ

• Nguyễn Trãi ước mơ có cây đàn của vua Ngu Thuấn để cầu mong “dân giàu đủ”.
• Việc mượn điển tích cây đàn này thể hiện chí hướng cao cả, khao khát áp dụng tri thức để hướng dẫn cho sự phồn thịnh của đất nước.

III. Kết bài

Đánh giá giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ: Sử dụng thể thơ Đường luật, hình ảnh thơ độc đáo để chúng ta cảm nhận vẻ đẹp của cảnh ngày hè. Đồng thời, làm nổi bật tâm hồn yêu thiên nhiên và tình yêu nước của Nguyễn Trãi.

I. Mở bài

• Giới thiệu tác phẩm Cảnh ngày hè.
• Ví dụ: Trong thế giới văn hóa Việt Nam, Nguyễn Trãi được biết đến như một nhà thơ vĩ đại với tác phẩm nổi tiếng Cảnh ngày hè. Bài thơ không chỉ là một bức tranh thiên nhiên mà còn là tâm hồn của một nhà thơ lớn.

II. Thân bài

1. Bức tranh thiên nhiên và con người vào ngày hè

• Con người hòa mình vào thiên nhiên, tận hưởng sự thanh bình và an nhàn.
• Bức tranh thiên nhiên mùa hè rực rỡ, tràn ngập sức sống.
• Đời sống thanh bình, êm ấm dưới bức tranh nắng hè.

2. Niềm khát khao cao đẹp của tác giả

• Tác giả đắm chìm trong vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè.
• Khát khao cống hiến tài trí cho đất nước, cho dân tộc, thể hiện sự cao đẹp của tâm hồn.

III. Kết bài

• Nhận định về bài thơ Cảnh ngày hè.
• Ví dụ: Bài thơ Cảnh ngày hè không chỉ là một bức tranh sinh động về thiên nhiên mà còn là tấm lòng cao cả của Nguyễn Trãi, nguyện ước đem tài trí mình cống hiến cho sự thịnh vượng của đất nước.

I. Khám phá về Nguyễn Trãi

• Giới thiệu một số đặc điểm của Nguyễn Trãi
  • Nguyễn Trãi (1380 - 1442) – nhà chính trị, văn hào kiệt xuất, để lại dấu ấn to lớn trong văn hóa và tư tưởng Việt Nam.

• Giới thiệu về bài thơ Cảnh ngày hè
  • Bài thơ Cảnh ngày hè – một tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Trãi, phản ánh vẻ đẹp độc đáo của ngày hè và tình yêu thiên nhiên, đất nước, con người.

II. Nội dung chính

1. Tổng quan về bài thơ Cảnh ngày hè

• Hoàn cảnh sáng tác:
  • Bài thơ ra đời trong giai đoạn Nguyễn Trãi không được vua tin dùng như trước.
  • Cảnh ngày hè là bài thơ số 43 trong Bảo kính cảnh giới (gương báu răn mình), mục vô đề của Quốc âm thi tập.

2. Phân tích và cảm nhận về bài thơ

Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người trong ngày hè

• Thiên nhiên tràn đầy sức sống, cảnh đẹp tươi mới, rực rỡ
  • 'hoa hòe, thạch lựu, hồng liên' -> Hình ảnh thơ đơn giản, gần gũi, quen thuộc.
  • Màu sắc: màu xanh cây hòe, màu đỏ thạch lựu, màu hồng của hồng liên -> những màu sắc tươi tắn, rực rỡ, tràn đầy năng lượng.
  • Các động từ mạnh: đùn đùn, giương, phun, tiễn -> Thể hiện trạng thái sống của cảnh vật: dù là cuối ngày nhưng sức sống bức tranh vẫn tràn đầy, bùng nổ.

=> Tác giả sử dụng hình ảnh thơ gần gũi, quen thuộc, có sự sáng tạo, khác biệt với thơ Đường.

• Cuộc sống con người náo nhiệt, sôi động
  • Âm thanh:
  • Tiếng ve dường như là tiếng đàn.
  • Tiếng chợ cá xô bồ -> Âm thanh của cuộc sống yên bình.

=> Âm thanh sôi động, dân dụ gắn với cuộc sống đời thường thể hiện rõ nhịp sống an lành, hạnh phúc của nhân dân.

• Hình ảnh: chợ cá ngư phủ làng, lầu tịch dương

=> Bức tranh cảnh ngày hè kết hợp hài hòa giữa màu sắc và âm thanh, giữa cảnh vật và con người:

• Cảnh vật ngày hè rực rỡ màu sắc, sự phối hợp màu độc đáo giữa màu đỏ của hoa lựu trước hiên với cây hòe xanh mát cùng với âm thanh của tiếng ve, của chợ cá tạo nên không gian tràn đầy sức sống.
• Trong không gian cảnh hè ấy, hình ảnh con người hiện lên với sự sung túc, hạnh phúc trong lao động.
• Vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ
• Tình yêu thiên nhiên say đắm:
  • Cảm nhận qua thị giác: những tán lá xanh cây hòe, màu đỏ rực của thạch lựu, hình ảnh người dân làng chài mỗi buổi sáng và bóng người kéo lưới buổi chiều tà.
  • Cảm nhận qua thính giác: tiếng ve râm ran trong không gian, tiếng chợ cá hối hả.
  • Cảm nhận qua khứu giác với hương sen thoang thoảng theo làn gió.

=> Tác giả đắm chìm trong vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè. Tâm hồn nhà thơ Nguyễn Trãi hòa mình vào thiên nhiên, là người yêu đời, yêu cuộc sống.

• Ước nguyện và tình yêu nước sâu sắc:
• “Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng
• Dân giàu đủ, khắp đòi phương”
• Ung dung, tự tại, không mong muốn vướng mắc vào những vấn đề lớn nhưng vẫn luôn ghi nhớ đến dân, đến nước.

=> Tác giả khao khát đóng góp tài năng của mình cho đất nước, cho dân tộc

• Nguyện ước có cây đàn của vua Ngu Thuấn để hát ca, mang lại cuộc sống an lành, phồn thịnh, hạnh phúc cho nhân dân mọi miền đất nước.

=> Tấm lòng yêu thương nhân dân. Nguyện vọng cao quý về một cuộc sống bình yên, hạnh phúc cho toàn dân

=> Luôn nhìn thấy, Nguyễn Trãi luôn mong muốn mang lại cuộc sống đầy đủ hạnh phúc cho nhân dân. Đó là tình yêu cuộc sống, tình yêu con người và trách nhiệm đối với dân và đất nước.

III. Tổng kết

• Xác nhận giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
• Nội dung: Thể hiện tình yêu thiên nhiên, tình yêu cuộc sống và khao khát xã hội phồn thịnh, nhân dân đầy đủ, đất nước thịnh vượng của nghệ sĩ tận tâm vì nước, vì dân.
• Đặc sắc nghệ thuật: Sáng tạo vận dụng thể thơ Đường, xen kẽ câu 6 chữ và câu 7 chữ; ngôn ngữ thơ giản dị, trong trẻo, gần gũi với ngôn ngữ hàng ngày; kỹ thuật mô tả cảnh và tình thể hiện rõ nét của văn học trung đại.
• Ý kiến cá nhân về bài thơ.

I. Giới thiệu

• Chia sẻ về Nguyễn Trãi và bài thơ Cảnh ngày hè: Nguyễn Trãi - nhà văn vĩ đại và bài thơ Cảnh ngày hè - tác phẩm nổi bật thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên.
• Đưa ra khung cảnh tổng quan về thiên nhiên trong bài thơ: Một bức tranh sống động, tràn ngập năng lượng.

II. Thân bài

1. Tâm trạng ngắm cảnh của thi nhân

• Rung nhịp thơ 1-2-3, sự thoải mái, tự do như lời nói hằng ngày.
• “Rồi”: thời gian thoải mái, nhàn nhã
• “Hóng mát thuở ngày trường”: Hoạt động thư thái, nhàn tản, thoải mái trong ngày dài

=> Tâm hồn an nhàn, thư thái, nhẹ nhàng. Bức tranh thiên nhiên tương thích với tâm trạng con người.

2. Bức tranh cảnh vật

• Các yếu tố quen thuộc của mùa hè: hòe, thạch lựu, hoa sen. Cảnh vật gần gũi, bình dị, thân thuộc của mùa hè làng quê
• Miêu tả cảnh vật:
  • Màu sắc: lục, đỏ, hồng - Gam màu nóng, rực rỡ
  • Hình khối:
  • Phun – Sự sinh sôi đẩy mạnh ra bên ngoài
  • Đùn đùn – Sức sống cuộn trào, nguồn năng lượng
  • Tiễn – sự lưu luyến trước sự thay đổi của cảnh vật
  • Mùi hương: Hương thơm của hoa sen cuối mùa hạ, mùi hương đậm đà.

=> Bức tranh mùa hè cuối cùng không gây cảm giác héo úa, tàn tạ.

=> Đó là bức tranh cảnh vật mùa hè tràn ngập sức sống, đầy năng lượng, thấy rõ sự sống động cuộn trào từ bên trong.

• So sánh với bức tranh mùa hè quen thuộc của Nguyễn Du:
  • “Dưới trăng quyên đã gọi hè/Đầu tường lửa lựu lập lòe đương bông”
  • Miêu tả vẻ đẹp mùa hè rực rỡ giống nhưng Nguyễn Trãi nhận thức được vẻ đẹp sức sống bên trong cảnh vật.
  • Chỉ khi yêu thiên nhiên, Nguyễn Trãi mới có thể phát hiện những điều tinh tế như thế

3. Bức tranh cuộc sống

• Hình ảnh: ngư phủ, cầm ve, lầu tịch dương
• Là hình ảnh quen thuộc, giản dị của làng quê.
• Âm thanh cuộc sống:
  • Náo nhiệt chợ cá: Âm thanh náo nhiệt của chợ cá, không khí vui tươi, sôi động của cuộc sống làng chài
  • Rung động cầm ve: Âm thanh phổ biến của mùa hè, âm thanh náo nhiệt, sôi động, hứng khởi.
  • Sử dụng từ ngữ, cú pháp

• Các từ tượng thanh “náo nhiệt”, “rung động”: Mô tả chính xác, độc đáo âm thanh
• Phép đảo cấu trúc câu: Đặt vị ngữ lên đầu, để nhấn mạnh âm thanh.
• Bức tranh cuộc sống làng quê sôi động, tràn ngập năng lượng.
• Nguyễn Trãi yêu cuộc sống và quan tâm tới những người dân nên mới có thể phát hiện được những âm thanh, hình ảnh ấy

Kết luận:

• Nội dung:
  • Bức tranh thiên nhiên mùa hè với cảnh vật phong phú, đa dạng, màu sắc, rộn ràng âm thanh, tràn ngập năng lượng, bức tranh cuộc sống thịnh vượng, nhộn nhịp
  • Tâm hồn yêu thiên nhiên, tinh tế, nhạy cảm, đắm chìm trong cuộc sống của tác giả

• Nghệ thuật:
  • Kết hợp từ Hán Việt và thuần Việt để tạo ra bức tranh thiên nhiên vừa giản dị, gần gũi, vừa trang trọng, cổ kính.
  • Sử dụng từ tượng thanh, phép đảo cấu trúc câu
  • Giọng điệu trữ tình sâu lắng, bút pháp tả sinh động.

III. Kết bài

• Tổng kết lại vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên cảnh ngày hè
• Thể hiện suy nghĩ cá nhân: Đây là một bức tranh tuyệt vời, tinh tế, đã lòe loẹt tâm hồn tác giả. Xuân Diệu đã nói: “Lòng yêu thiên nhiên tạo vật là một kích thước để đo lường một tâm hồn.