Top 6 phân tích ấn tượng về khổ thơ đầu của bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt (Ngữ văn 9)

Bằng Việt bắt đầu sự nghiệp thơ ca từ những năm 60 của thế kỉ XX. Ông là một nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Thơ của ông thể hiện vẻ đẹp trong sáng, mềm mại như những bức tranh lụa; đồng thời rất sâu lắng và cảm động khi viết về kỉ niệm tuổi thơ, thời học trò và tình cảm gia đình. Bài thơ 'Bếp lửa' là một tác phẩm tiêu biểu, thể hiện đặc trưng phong cách nghệ thuật và sự nghiệp của Bằng Việt. Được sáng tác năm 1963, khi tác giả đang học luật tại Liên Xô, đây là tập thơ đầu tay của ông, sau được đưa vào tuyển tập 'Hương cây - Bếp lửa' cùng với Lưu Quang Vũ. Bài thơ giúp người đọc cảm nhận tình cảm giản dị nhưng sâu sắc giữa bà cháu, đầy cảm động và thiêng liêng.

Bài thơ mạch cảm xúc được dẫn dắt từ hồi tưởng về quá khứ đến hiện tại, từ những kỉ niệm đến những suy ngẫm sâu sắc. Điều này được thể hiện qua hình ảnh bếp lửa quê hương và hình ảnh người bà. Từ đó, người cháu (chính là Bằng Việt) bộc lộ nỗi nhớ về những kỉ niệm thời thơ ấu và sự yêu thương, chăm sóc của bà. Đồng thời, bài thơ thể hiện lòng biết ơn và sự kính trọng đối với bà, gia đình và quê hương.

Đặc biệt là hình ảnh 'bếp lửa' - nguồn cảm hứng của nỗi nhớ và hồi tưởng về người bà yêu quý. Ở phương xa, người cháu luôn nhớ về quê nhà, nơi có gia đình, bà và những kỉ niệm tuổi thơ. Dòng cảm xúc hồi tưởng được khơi dậy từ hình ảnh 'bếp lửa' thân thương:

Một bếp lửa chập chờn trong sương sớm
Một bếp lửa ấm áp, nồng nàn
Cháu thương bà giữa nắng mưa không ngừng.

Hình ảnh bếp lửa 'chập chờn trong sương sớm' mang đậm tính chân thực, gợi ra hình ảnh một bếp lửa lấp lánh trong làn sương khói buổi sớm. Những đốm than đỏ rực được nhóm lên bằng đôi tay dịu dàng, tận tụy của bà, tạo nên sự ấm áp và quý giá. Bếp lửa cũng luôn hiện diện trong tâm trí, trong nỗi nhớ của nhà thơ, gợi nhớ và trân trọng. Điều này gợi lên nỗi nhớ của người cháu về bà, người đã nhóm lửa mỗi sáng sớm:

Cháu thương bà trong những ngày nắng mưa.

Cụm từ 'trong những ngày nắng mưa' diễn tả sự cần cù, hy sinh và vất vả của bà. Từ 'thương' là tình cảm chân thành, xuất phát từ trái tim, bao gồm sự yêu mến, sẻ chia và lòng kính trọng, biết ơn sâu sắc của người cháu đối với bà của mình.

Như vậy, với ba câu thơ mở đầu, Bằng Việt đã thể hiện nỗi nhớ da diết về bếp lửa quê hương và bà. Đây là phần dạo đầu thể hiện nỗi nhớ và định hướng cảm xúc cho toàn bài thơ. Bài thơ chính là tâm tư và nỗi nhớ của người cháu về bếp lửa, bà và những kỉ niệm bên bà.

Được cùng với Lê Anh Xuân, Lưu Quang Vũ, Phạm Tiến Duật, Bằng Việt là một trong những nhà thơ nổi bật của thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Những bài thơ của ông phản ánh sâu sắc khó khăn của đất nước và vẻ đẹp của những con người bình dị trong thời kỳ đau thương. Bài thơ Bếp lửa, viết năm 1963 khi tác giả đang học luật tại Liên Xô, thể hiện nỗi nhớ quê và tâm tư của người xa xứ. Đặc biệt, nỗi nhớ được thể hiện rõ trong đoạn đầu của tác phẩm.

'Một bếp lửa chập chờn trong sương sớm
Một bếp lửa ấm áp, nồng nàn
Cháu thương bà biết bao nắng mưa!'

Những năm tháng tuổi thơ đầy ắp kỷ niệm, với những người đã trở thành ký ức không thể quên. Nỗi nhớ bà của đứa cháu xa quê gợi lại hình ảnh bếp lửa gần gũi, thân thương. Bếp lửa không chỉ là nơi sưởi ấm mà còn là biểu tượng của tình thương và sự hy sinh của bà. Dù đã xa, hình ảnh bếp lửa vẫn luôn hiện diện trong lòng cháu, gợi nhớ về những ngày tháng vất vả nhưng đầy ắp yêu thương.

Những kỷ niệm tuổi thơ hiện về trong tâm trí cháu. Những năm tháng chiến tranh gian khổ và nạn đói tàn khốc hiện lên rõ nét. Dù sống trong hoàn cảnh khó khăn, cháu vẫn không thể quên hình ảnh khói bếp và những dòng nước mắt. Đó là những ký ức không dễ phai mờ, tạo nên những cảm xúc mạnh mẽ trong lòng cháu.

'Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy đói kém mòn mỏi
Bố đi đánh xe, ngựa gầy khô xác
Cháu chỉ nhớ khói làm cay mắt
Nhớ lại giờ sống mũi vẫn còn cay!'

Bố gầy gò vì công việc, bà và cháu bên bếp lửa, dù khó khăn nhưng vẫn giữ vững niềm hy vọng. Những ký ức về khói bếp và sự hy sinh của bà vẫn sống mãi trong lòng cháu, dù đã trưởng thành. Nỗi nhớ về bà và những tháng ngày bên bếp lửa tạo nên một ký ức sâu sắc và đầy cảm xúc.

'Tám năm ròng, cháu cùng bà nhóm lửa
Tiếng tu hú kêu trên cánh đồng xa'

Khác với nhiều đứa trẻ hiện nay, tuổi thơ của cháu gắn liền với bếp lửa và những tháng năm chiến tranh. Dù khó khăn, ký ức bên bà vẫn là những kỷ niệm đẹp nhất. Lời thơ như một nhật ký đầy yêu thương từ cháu gửi đến bà:

'Khi tu hú kêu, bà có còn nhớ không?
Bà thường kể chuyện về những ngày ở Huế.
Tiếng tu hú sao mà thiết tha!
Mẹ và cha bận công tác không về
Cháu ở với bà, bà dạy cháu học
Bà chăm sóc, dạy dỗ cháu từng ngày'

Tiếng tu hú gợi nhớ về mùa màng bội thu và sự ấm no. Bà đã thay cha mẹ chăm sóc cháu trong những năm tháng khó khăn. Tình yêu thương vô bờ của bà thể hiện qua việc chăm sóc và dạy dỗ cháu, dù cuộc sống còn nhiều khó khăn và thiếu thốn.

'Nhóm bếp lửa, nghĩ về sự khó nhọc của bà
Tu hú ơi! Sao không về cùng bà?
Kêu mãi trên cánh đồng xa xôi?'

Bằng lời thơ chân thành, Bằng Việt đã gợi lại những kỷ niệm sâu sắc và thể hiện tình cảm sâu đậm giữa bà cháu. Những hình ảnh và cảm xúc trong bài thơ phản ánh lòng biết ơn và tình yêu thương vô hạn của người cháu dành cho bà.

Những kỉ niệm tuổi thơ thường để lại dấu ấn sâu đậm trong mỗi người. Có thể là hình ảnh người mẹ dịu dàng, người cha nghiêm khắc, hoặc người bà yêu quý. Đối với Bằng Việt, hình ảnh người bà chăm sóc tận tụy là kỉ niệm đáng nhớ nhất. Bếp lửa, hiện diện bên bà, đã trở thành nguồn cảm hứng cho bài thơ trữ tình: Bếp lửa.

Khởi đầu bài thơ là hình ảnh bếp lửa:

Một bếp lửa chập chờn trong sương sớm
Một bếp lửa ấm áp và nồng nàn.

Ba từ “một bếp lửa” như một điệp khúc, gợi lại hình ảnh quen thuộc trong mỗi gia đình nông thôn Việt Nam. Bếp lửa ấm áp giữa không khí lạnh lẽo của buổi sớm, không chỉ là ngọn lửa hiện thực mà còn là hình ảnh lấp lánh trong tâm trí của người cháu đang ở xa. Bếp lửa gợi nhớ sự chăm sóc ân cần của bà, tạo nên cảm xúc sâu sắc trong lòng người cháu.

Cháu thương bà biết bao nắng mưa.

Chữ “thương” trong câu thơ thể hiện tình cảm chân thành của cháu dành cho bà. Bà vất vả trong mọi điều kiện thời tiết, và cháu luôn nhớ về bà với sự kính trọng và yêu thương sâu sắc, khi nghĩ về những gian khổ mà bà đã trải qua.

Như vậy, hình ảnh bếp lửa ở phần đầu bài thơ không chỉ hiện lên rõ nét trong khoảnh khắc hiện tại mà còn lưu lại trong ký ức xa xôi của tác giả. Bếp lửa là hình ảnh gợi nhớ về bàn tay chăm sóc của bà, và vị nồng đượm của khói bếp vẫn sống mãi trong tâm trí của cháu.

Tuổi thơ gắn liền với vô vàn kỷ niệm bên gia đình, bạn bè và những cảm xúc chân thành. Những tác phẩm văn học thường lấy cảm hứng từ tình cảm thiêng liêng đó, như tình vợ chồng, tình mẹ con, tình đồng chí, và tình yêu quê hương đất nước.

Bằng Việt đã sáng tác bài thơ Bếp Lửa với tình cảm sâu lắng dành cho bà khi du học tại Liên Xô năm 1963. Bài thơ khắc họa cuộc sống khó khăn nhưng đầy ắp tình yêu thương và sự chăm sóc của bà trong những ngày cha mẹ vắng mặt, với niềm hạnh phúc bên bếp lửa ấm áp.

'Một bếp lửa chập chờn trong sương sớm

..........

Cháu thương bà biết bao nắng mưa'

Hình ảnh bếp lửa trong ba câu thơ đầu được tái hiện qua điệp khúc “một bếp lửa” và từ láy “chập chờn”, gợi lên một không gian giản dị nhưng ấm áp. Ngọn lửa từ bếp gợi nhớ kỷ niệm về bà và tình yêu thương của bà dành cho cháu. Bà chăm sóc và nuôi dưỡng cháu, hình ảnh bà như ánh lửa ấm áp mỗi buổi sáng. Những khó khăn mà bà trải qua làm nổi bật nỗi nhớ của cháu. Bài thơ thể hiện sự kính trọng và tình yêu thương vô bờ bến của tác giả dành cho bà, và kỷ niệm về bà luôn sống mãi trong lòng cháu.

Trong trái tim tác giả, hình ảnh bà luôn thiêng liêng và đọng lại một vùng trời yêu thương, với câu “cháu thương bà” mang ý nghĩa sâu sắc.

Trong hành trình cuộc sống, chúng ta thường gặp phải những thử thách và gian truân. Chính trong những khoảnh khắc khó khăn ấy, những giá trị tinh thần quý báu và sâu sắc nhất sẽ lộ diện. Những giá trị này, những ký ức ấy chính là nguồn động viên giúp chúng ta vượt qua mọi trở ngại. Bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt đã chiếu sáng chân lý giản dị ấy. Hình ảnh “bếp lửa” trong thơ đã gợi nhớ về những năm tháng sống bên bà, cùng bà thắp lên ngọn lửa ấm áp của tuổi thơ, để bạn đọc qua các thế hệ có thể cảm nhận được một bản trường ca về tình bà cháu.

Bằng Việt bắt đầu sáng tác thơ từ đầu những năm 60 và thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Bài thơ “Bếp lửa” được viết năm 1963, khi tác giả 19 tuổi và đang theo học ngành Luật tại Liên Xô. Tác phẩm được trình bày theo thể thơ tự do và là một phần của tập thơ “Hương cây – Bếp lửa”, tập thơ đầu tay của Bằng Việt và Lưu Quang Vũ. Bằng sự kết hợp hài hòa giữa biểu cảm, tự sự, miêu tả và nghị luận, bài thơ đã xây dựng hình ảnh bếp lửa gắn bó với hình ảnh người bà, trở thành điểm tựa gợi mở mọi cảm xúc và suy tư về tình bà cháu.

Trong ký ức tuổi thơ, hình ảnh bếp lửa in đậm nhất trong tâm trí Bằng Việt. Bài thơ bắt đầu với hình ảnh thân thuộc và ấm áp này:

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

Ba câu thơ ngắn ngủi nhưng đã hai lần lặp lại điệp từ “một bếp lửa”. Hình ảnh “bếp lửa” là hình ảnh quen thuộc và gần gũi với mọi gia đình Việt Nam từ xưa đến nay. Từ láy “chờn vờn” không chỉ miêu tả ánh sáng lấp lánh và làn khói mỏng của bếp lửa mới nhóm sáng sớm, mà còn gợi lại bóng hình bà chập chờn trên vách. Cùng với sự mờ ảo của “sương sớm”, những ký ức ấy như ẩn hiện trong làn sương mang mùi khói, vẫn không thiếu phần ấm áp. “Ấp iu” không chỉ là sự kết hợp của ấp ủ và yêu thương mà còn gợi hình ảnh bàn tay khéo léo và tấm lòng yêu thương của người nhóm lửa. Sự “nồng đượm” không chỉ tả bếp lửa cháy ấm mà còn chứa đựng tình cảm trân trọng của tác giả đối với người đã chăm chút cho ngọn lửa ấy. Hình ảnh “chờn vờn sương sớm” – “ấp iu nồng đượm” tạo nên sự hòa phối âm thanh, làm cho câu thơ vừa nhẹ nhàng như khói bếp, vừa nặng trĩu về thời gian. Và rồi, người cháu thốt lên “Cháu thương bà biết mấy nắng mưa”, một tình cảm giản dị nhưng chứa đựng tình yêu thương vô hạn. Hình ảnh bếp lửa đã lan tỏa khắp bài thơ, trở thành điểm tựa mở ra một chân trời đầy ắp ký ức về tình bà cháu.

Hồ Cẩm Sa cũng đã bày tỏ sự đồng cảm với Bằng Việt qua những câu thơ:

'Cuộc đời tuy chất vật
Nhưng tâm hồn thảnh thơi
Bởi bóng bà luôn tỏa
Che đời cháu, bà ơi!'

Người bà hay người phụ nữ trong gia đình thường gắn liền với những điều gần gũi và thân thiết nhất. Họ là người giữ nhịp sống của tổ ấm, là nơi bình yên để trở về sau những thử thách của cuộc đời. Dù trong dáng hình khiêm nhường, họ ẩn chứa một trái tim lớn đầy lòng nhân ái, trở thành hiện thân của gia đình, quê hương và đất nước. Những câu thơ từ ngọn lửa ấm năm xưa của bà càng gợi nhắc người đọc về điều đó. Niềm kính yêu và trân trọng đối với bà đã trở thành sự gắn bó với gia đình, quê hương và đất nước, cũng như lòng biết ơn của Bằng Việt đối với cội nguồn che chở. “Bếp lửa” đã thực sự trở thành kỷ niệm ấm lòng và niềm tin thiêng liêng theo nhà thơ suốt cuộc đời.

Nguyễn Đức Quyền đã nhận xét: “Thơ của cái thuở ban đầu thường là nồng, nồng đến vụng dại. Ấy thế mà “Bếp lửa” của Bằng Việt lại đạm, đạm của thơ trẻ tạo nên một nét duyên dễ thương lạ.” Dù là một trong những tác phẩm đầu tay của nhà thơ và không tránh khỏi thiếu sót, nhưng với giọng thơ tâm tình và trầm lắng, hình ảnh bếp lửa xuyên suốt bài thơ như một sợi chỉ đỏ nối liền dòng hồi tưởng, bài thơ đã chinh phục trái tim bạn đọc nhiều thế hệ. Nếu như hình tượng con cò trong bài thơ cùng tên của Chế Lan Viên đã đi từ những câu hát ru vào cuộc đời người con với:

'Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn'

thì Bằng Việt đã kế thừa ngọn lửa của yêu thương và niềm tin nơi bà, những vần thơ của ông như một “ngọn lửa thần” mà Chế Lan Viên từng nhắc tới.

Với “Bếp lửa”, Bằng Việt đã chắt lọc từ cuộc đời những ký ức, hình ảnh đẹp nhất về người bà thân yêu để dệt nên hình tượng “bếp lửa”, thể hiện lòng kính yêu và biết ơn đối với bà, gia đình, quê hương và đất nước. Trong sâu thẳm mỗi con người, luôn có những điều thật bình dị và thân thương. Hãy trân trọng những ký ức trong trẻo, mượt mà một thời ấy, vì đó là chốn bình yên để ta tìm về khi mỏi mệt, là hành trang quý báu để mang theo suốt hành trình dài của cuộc đời. Để một ngày nào đó dừng lại giữa dòng đời bất tận, ta sẽ mỉm cười vì luôn có một “bếp lửa” soi sáng trong trái tim mình…

Mỗi người trong chúng ta đều lưu giữ những ký ức tuổi thơ trong sáng và hồn nhiên của riêng mình. Những ký ức này không chỉ là những khoảnh khắc quý báu mà còn là nguồn sức mạnh vô hình nâng đỡ chúng ta suốt cuộc đời. Đối với Bằng Việt, kỷ niệm đặc biệt chính là những năm tháng sống bên bà, cùng bà chăm sóc bếp lửa ấm áp. Bài thơ “Bếp lửa” của ông chính là minh chứng cho tình cảm sâu sắc giữa hai bà cháu.

Bằng Việt là nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Bài thơ “Bếp lửa” được viết vào năm 1963, khi ông mới 19 tuổi và đang học tập tại Liên Xô. Tác phẩm không chỉ hồi tưởng về bà và tình cảm bà cháu mà còn thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của người cháu đối với bà, gia đình, quê hương và đất nước. Hình ảnh bếp lửa đã khơi gợi những kỷ niệm yêu thương. Dù ở nơi đất khách, hình ảnh bếp lửa khiến tác giả nhớ về bà:

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

Hình ảnh “chờn vờn” gợi nhớ những ký ức lấp lánh như khói bếp. Bếp lửa không chỉ sáng lên mà còn chiếu rọi tâm hồn của đứa cháu. Đó cũng là biểu tượng của cuộc đời bà đã trải qua bao khó khăn. Dù cách xa nửa vòng trái đất, Bằng Việt vẫn cảm nhận được sự vỗ về và tình thương từ đôi tay kiên nhẫn của bà. Trong khoảnh khắc ấy, tình yêu thương bà cháu trào dâng vô hạn, như một dòng sông với con thuyền chở đầy những ký ức không thể quên. Từ đó, sức ấm và ánh sáng của tình bà cháu, cũng như của bếp lửa, lan tỏa khắp bài thơ.

Những câu thơ đã làm nổi bật hình ảnh người bà đáng quý trong lòng tác giả. Hình ảnh ấy gắn bó với bếp lửa qua một vẻ đẹp giản dị, đầy ấm áp và tình cảm, nuôi dưỡng tâm hồn suốt đời.