Top 6 Phân tích hai khổ cuối bài thơ 'Bếp lửa' của Bằng Việt (Ngữ văn 9) xuất sắc

Từ những ký ức về tuổi thơ, người cháu đã chiêm nghiệm về cuộc đời của bà. Bà đã dành cả đời để nhóm bếp lửa, giữ cho ngọn lửa luôn ấm áp và sáng rực trong gia đình:

Cuộc đời bà trải qua bao nắng mưa
Chục năm đã trôi qua, đến bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấm áp, nồng nàn.

Bà là hình mẫu của sự cần cù, giàu đức hi sinh. Bếp lửa mà bà nhóm mỗi sáng không chỉ là bằng rơm rạ mà còn là ngọn lửa từ chính trái tim bà, từ sự sống, yêu thương và lòng tin. Từ bếp lửa quen thuộc, người cháu nhận ra những điều “kì diệu” và “thiêng liêng”. Ngọn lửa do chính tay bà nhóm lên đã nuôi lớn tuổi thơ cháu: “Nhóm dậy cả tâm tình tuổi thơ”. Bà âm thầm chịu đựng, hi sinh để: “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố”. Vì thế, đứa cháu cảm nhận được trong bếp lửa bình dị có nỗi vất vả, gian lao của bà.

Nhóm niềm yêu thương từ khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới để sẻ chia vui.

Bài thơ diễn tả hình ảnh người bà gắn bó với bếp lửa, thể hiện vẻ đẹp tần tảo, hi sinh và yêu thương con cháu. Từ “bếp lửa”, tác giả chuyển đến hình ảnh “ngọn lửa”:

Rồi sớm chiều lại bếp lửa bà nhóm
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin kiên trì…

Người cháu ngày xưa giờ đã trưởng thành và đi xa. Trước mắt là những “niềm vui trăm ngả”, “có khói trăm tàu”, “có lửa trăm nhà”, một thế giới rộng lớn với bao điều mới lạ. Nhưng đứa cháu vẫn luôn tự hỏi: “Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?”. Mỗi ngày đều tự hỏi “Sớm mai này” là cháu luôn nhớ về bà, hình ảnh người bà luôn ấm áp và nâng đỡ cháu trong hành trình cuộc sống.

Bằng Việt đã tạo ra hình tượng “bếp lửa” vừa mang ý nghĩa thực tế vừa tượng trưng. Giọng điệu tâm tình trầm lắng, giàu suy tư đã làm lay động lòng người đọc. Bài thơ 'Bếp lửa' của Bằng Việt như một triết lý thầm kín. Những điều đẹp đẽ của tuổi thơ xứng đáng được trân trọng và sẽ nâng đỡ con người suốt hành trình dài rộng của cuộc đời. Bằng Việt đã thể hiện lòng yêu thương và biết ơn bà sâu sắc. Lòng biết ơn chính là biểu hiện cụ thể của tình yêu quê hương, đất nước khi đã xa.

Bằng Việt là một trong những nhà thơ nổi bật trưởng thành từ thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Thơ của ông thường mang âm điệu sâu lắng và cảm xúc tinh tế, thu hút người đọc. Bài thơ 'Bếp lửa', sáng tác năm 1963 khi ông đang học Luật ở nước ngoài, thể hiện tình cảm sâu sắc giữa bà và cháu qua những hồi tưởng chân thành và cảm động của tác giả. Sự cảm động này đặc biệt rõ nét ở hai khổ thơ cuối.

Khổ thơ đầu diễn tả những suy ngẫm của cháu về cuộc đời vất vả của bà:

Lận đận đời bà biết bao nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm

Tác giả nhấn mạnh cuộc sống của bà vẫn đầy khó khăn, thiếu thốn, bà luôn dậy sớm, chăm chỉ vì con cháu. Những vần thơ thể hiện tình cảm sâu nặng của cháu đối với bà. Bà dậy sớm để nhóm lên ngọn lửa:

Nhóm bếp lửa ấm áp nồng nàn
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt ngào
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ

Điệp từ “nhóm” lặp lại bốn lần, liên kết với hành động nhóm bếp của bà. Bà nhóm lửa không chỉ để sưởi ấm mà còn để luộc khoai, sắn cho cháu, để nấu nồi xôi gạo mới, và tạo nên những kỷ niệm tuổi thơ đẹp đẽ cho cháu. Bếp lửa không chỉ là công cụ mà còn là phần tâm hồn của bà, ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống tinh thần của cháu. Bếp lửa là biểu tượng của sự chăm sóc, tình yêu thương và tinh thần đoàn kết. Từ đó, nhà thơ khái quát:

Ôi kì diệu và thiêng liêng - bếp lửa!

Bếp lửa, tuy giản dị, nhưng lại vô cùng quý giá và thiêng liêng vì luôn gắn liền với bà, người giữ và truyền lửa. Bếp lửa không chỉ được nhóm từ nhiên liệu bên ngoài mà còn từ ngọn lửa trong lòng bà, trở thành phần không thể thiếu trong tâm hồn cháu và biểu hiện của tình nghĩa dân tộc. Mười lần nhắc đến bếp lửa trong bài thơ đồng nghĩa với mười lần nhắc đến bà, người mà cháu mãi yêu thương và biết ơn dù ở xa.

Giờ cháu đã xa nhà. Có khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, vui vẻ khắp nơi
Nhưng vẫn không quên nhớ nhung
Sớm mai bà nhóm bếp lên chưa?

Dù sống ở nơi xa, cháu vẫn không thể quên bếp lửa của bà và luôn tự hỏi: “Sớm mai bà nhóm bếp lên chưa?”. Đây không chỉ là câu hỏi mà còn là lời khẳng định rằng cháu không bao giờ quên bà và bếp lửa, vì đó là nguồn cội và ký ức quan trọng của tuổi thơ cháu. Bài thơ, viết khi tác giả đang du học ở Liên Xô, thể hiện nỗi nhớ về bếp lửa, về gia đình và quê hương. Như Ilya Erenburg đã viết: “Tình yêu nhà, yêu làng xóm, yêu quê hương... trở thành tình yêu tổ quốc.”

Bài thơ “Bếp lửa” kết hợp tinh tế giữa biểu cảm, tự sự và trữ tình với nhiều hình ảnh ẩn dụ đặc sắc. Tình cảm bà cháu trong thơ là tình cảm thiêng liêng, cảm động, với những hi sinh lặng lẽ của bà. Bà là mái ấm bao bọc tuổi thơ của cháu trước khó khăn. Dù cháu đã trưởng thành, xa bà, vẫn nhớ và yêu bà với lòng biết ơn sâu sắc. Ngọn lửa bà trao đã trở thành ngọn lửa trường tồn, gợi lên tình cảm đẹp về gia đình, quê hương, và đất nước.

Hai khổ thơ cuối cùng của bài thơ 'Bếp lửa' gợi lại những ký ức về bà, người đã trải qua bao khó khăn vất vả. Hình ảnh bà trở thành phần không thể thiếu trong tâm hồn người cháu, nhắc nhở cháu về sự hy sinh và tình cảm ấm áp của bà dù có ở xa quê hương. Những kỷ niệm về bà, về ngọn lửa bếp trong ký ức cháu sẽ mãi là động lực và nhắc nhở cháu không quên quê hương.

Lận đận đời bà mưa nắng dãi dầu
Mấy chục năm qua, giờ vẫn như thế

.........

'Giờ cháu đã xa quê, nơi đâu cũng có khói
Có lửa ấm áp ở mọi nơi, niềm vui rộng khắp
Nhưng cháu vẫn không thể quên, vẫn luôn nhớ:
- Sớm mai này bà đã nhóm lửa chưa?...'

Trong mỗi cuộc đời, ký ức về tuổi thơ hồn nhiên luôn giữ một vị trí thiêng liêng, là nguồn động viên to lớn trong suốt hành trình cuộc sống. Bằng Việt cũng có những kỷ niệm quý báu từ những năm tháng bên bà, cùng bà bên bếp lửa thân thuộc. Những cảm xúc ấy được thể hiện sâu sắc trong bài thơ 'Bếp lửa' của ông.

Đến hiện tại, dù cách xa bà nửa vòng trái đất, Bằng Việt vẫn luôn hướng lòng về bà:

'Dù cháu đã đi xa, khói lửa ngập tràn
Có lửa ở khắp nơi, niềm vui lan tỏa
Nhưng cháu vẫn luôn nhớ và nhắc nhở:
- Sớm mai này bà đã nhóm lửa chưa?...'

Khoảng cách địa lý không thể làm mờ đi tình cảm sâu sắc của hai bà cháu, và những kỷ niệm về bếp lửa đã trở thành nguồn ấm áp trong lòng tác giả. Bếp lửa chính là nguồn cội, nơi nuôi dưỡng tuổi thơ và hình thành nên con người của cháu.

Bài thơ kết hợp nhuần nhuyễn giữa cảm xúc, miêu tả, tự sự và bình luận. Sự thành công của bài thơ nằm ở việc sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh người bà, tạo nên điểm tựa cho mọi kỷ niệm và cảm xúc về bà. Nó thể hiện lòng kính trọng và biết ơn đối với bà, gia đình, quê hương và đất nước.

Đọc xong bài thơ, nhắm mắt lại, bạn sẽ tưởng tượng ngay hình ảnh bếp lửa rực rỡ và dáng bà lặng lẽ bên cạnh. 'Hình ảnh ấy hiện lên rõ nét, sống động như một tác phẩm nghệ thuật vậy...'

Bài thơ 'Bếp lửa' sẽ mãi sống trong lòng bạn đọc nhờ sự truyền cảm sâu sắc, khơi dậy tình cảm đẹp đẽ đối với gia đình và những người đã tô điểm cho tuổi thơ của ta.

Bài thơ 'Bếp lửa' của Bằng Việt, sáng tác năm 1963 khi tác giả đang du học ngành Luật, thể hiện sâu sắc tình cảm bà cháu qua những hồi tưởng chân thành và cảm động. Sự gắn bó này được thể hiện rõ qua hai khổ cuối của bài thơ.

Hình ảnh bếp lửa xuất hiện mười lần trong bài thơ, mỗi lần là một lần nhắc đến bà. Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn truyền lửa, ngọn lửa thiêng của sự sống và niềm tin cho các thế hệ sau. Tác giả thể hiện lòng quý trọng và biết ơn sâu sắc với bà qua hình ảnh này, gắn liền với những khó khăn và vất vả của bà:

“Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa

…

Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm

Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi”.

Cụm từ “ấp iu nồng đượm” được lặp lại hai lần, nhưng không còn là “một bếp lửa” mà là “nhóm bếp lửa”. Dù cuộc đời bà lận đận, bà vẫn giữ ngọn lửa không chỉ của hiện tại mà còn của tình yêu thương và sự ngọt ngào. Bếp lửa trở thành biểu tượng của tình cảm gia đình và hy vọng. Bằng Việt thốt lên:

“Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa”.

Âm điệu thơ mạnh mẽ như tình cảm dâng trào vào bãi biển xanh thẳm lòng bà. Dù đang ở xa, Bằng Việt luôn hướng về bà, và đoạn thơ cuối vẫn thể hiện tình cảm nhớ thương và biết ơn sâu sắc:

“Giờ cháu đã đi xa.
Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?”

Tác giả, dù trưởng thành và sống xa xứ, vẫn không quên tình cảm với bà. Câu hỏi tu từ khép lại bài thơ khéo léo, nhắc nhở tác giả nhớ về ngọn lửa quê hương và người bà. Hình ảnh bếp lửa vừa cụ thể, vừa khái quát, trở thành biểu tượng của tình cảm bà cháu, sưởi ấm tâm hồn tác giả. Bếp lửa bình dị nhưng đầy xúc động.

Rời xa bà để đến với thế giới mới, tình cảm giữa hai bà cháu vẫn ấm áp lòng tác giả trong mùa đông lạnh giá của nước Nga. Đứa cháu ngày xưa, giờ trưởng thành, luôn nhớ về góc bếp và tình yêu thương bà đã nuôi dưỡng từ thuở nhỏ.

Người cháu trưởng thành, dù đối diện với “niềm vui trăm ngả”, “khói trăm tàu”, “lửa trăm nhà”, vẫn không ngừng hỏi: “Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?”. Mỗi ngày, câu hỏi ấy là sự nhớ nhung bà, nâng đỡ và ấm lòng cháu trên hành trình cuộc sống.

Khổ thơ cuối cùng của “Bếp lửa” biểu lộ triết lý sâu sắc: Những gì thân thiết nhất của tuổi thơ luôn có sức mạnh nâng bước con người trong suốt hành trình cuộc đời. Tình yêu đất nước bắt nguồn từ lòng yêu quý ông bà, cha mẹ, từ những điều giản dị và gần gũi nhất.

Bằng Việt là một trong những nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Thơ của ông mang một sự tha thiết và nồng ấm sâu sắc. Dù chỉ là một âm thanh nhỏ như tiếng gà mái nhảy ổ trong nắng trưa hay một bếp lửa tỏa sáng trong sương sớm, thơ của Bằng Việt vẫn gợi ra một tình cảm sâu lắng và chân thành. Có thể thấy rằng những điều giản dị nhất thường chứa đựng những tâm tình và giá trị thiêng liêng, từ đó tạo nên những cảm xúc không thể quên. Bài thơ 'Bếp lửa' đã để lại trong lòng người đọc một dư vị ngọt ngào.

Bài thơ không chỉ gợi nhớ những kỷ niệm xúc động về bà mà còn thể hiện lòng kính yêu và biết ơn của người cháu đối với bà, gia đình, quê hương và đất nước. Hình ảnh bếp lửa đã gợi lên những kỷ niệm tuổi thơ sâu sắc nhất trong tâm trí của Bằng Việt.

Toàn bộ bài thơ là những hồi tưởng về thời thơ ấu bên bà. Bà chăm sóc, dạy dỗ và chứng kiến sự trưởng thành của cháu. Những kỷ niệm như một cuộn phim quay chậm hiện về trong tâm trí tác giả, khiến ông cảm thấy bồi hồi và xúc động. Những ký ức vẫn còn hiện hữu, và hiện tại, trong tâm trí nhà thơ, những dòng suy ngẫm với triết lý sâu xa xuất hiện:

'Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm'.

Cảm xúc 'biết mấy nắng mưa' được nhắc lại tương tự như ở khổ thơ đầu:

'Cháu thương bà biết mấy nắng mưa'

Liệu đây có phải là cách để nhấn mạnh những nỗi vất vả trong cuộc đời bà? Cuộc đời của bà được gói gọn trong hai từ 'lận đận', với bao khó khăn, vất vả, bà âm thầm chịu đựng để lo lắng và chăm sóc cho con cháu.

Đã nhiều năm trôi qua, dù chiến tranh đã lùi xa, những gian khổ vẫn chưa hết, bà vẫn giữ thói quen dậy sớm. Cuộc đời bà vẫn đầy gian nan và vất vả. Bà là người làm việc khuya dậy sớm, chịu đựng nhiều khó khăn nhất trong gia đình, nhưng cũng chính bà là người giữ lửa của tình yêu thương:

'Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ'

Từ 'nhóm' được lặp đi lặp lại như một khẳng định: bà chính là người giữ lửa tình yêu thương và hy sinh cao cả trong lòng cháu. Khi nhóm 'lửa ấp iu nồng đượm', bà dạy cháu tình yêu thương gia đình. Nhóm tình quê 'khoai sắn ngọt bùi', bà dạy cháu tình yêu thương xóm làng và quê hương. 'Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui', bà dạy cháu mở lòng với mọi người.

Bà cũng nhắc nhở cháu không bao giờ quên những năm tháng khó khăn mà hai bà cháu đã cùng trải qua. Không chỉ nhóm lửa đó ấm nồng và sáng mãi trong lòng mọi người, bà còn giáo dục, bồi đắp cho cháu cả về thể xác lẫn tâm hồn, về ước mơ và lẽ sống của 'tâm tình tuổi nhỏ'.

Bếp lửa của bà, dù khó khăn và vất vả, đã nuôi dưỡng cháu trưởng thành. Nay cháu đã du học ở Nga xa xôi, xa bà và quê hương. Cuộc đời cháu như một câu chuyện cổ tích, và bà như một bà tiên hiền hậu, nâng đỡ từng bước đi của cháu. Cháu trưởng thành từ bếp lửa của bà. Từ cuộc sống nghèo khổ, bà đã ươm mầm ước mơ cho cháu. Tất cả những gì cháu có hôm nay đều nhờ vào ngọn lửa trong bà, ngọn lửa đã giúp cháu tự tin bước vào cuộc đời rộng lớn.

Cháu không thể trưởng thành nếu không có ngọn lửa và tình yêu của bà. Bà có một sức mạnh kì diệu từ trái tim, đã thắp sáng trong cháu những tình cảm cao đẹp, giúp ước mơ của cháu bay cao và xa.

Âm điệu bài thơ dạt dào như lửa ấm, hoặc đó chính là cảm xúc đang dâng trào trong trái tim tác giả, khiến nhà thơ phải thốt lên:

'Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!'

Câu thơ ngắn gọn nhưng bao quát được cả suy nghĩ và tình cảm của tác giả về hình ảnh bếp lửa gắn liền với bà - người giữ lửa, nhóm lửa, truyền lửa và xây đắp tuổi thơ cho cháu. Bà và bếp lửa đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của tác giả dù hai bà cháu đang xa nhau.

Chỉ khi sống xa gia đình và người thân, ký ức mới trở về rõ nét. Với tác giả cũng vậy.

Dù không ở gần bà và quê hương, tâm hồn người cháu vẫn luôn hướng về nơi chôn rau cắt rốn, nơi có bà lặng lẽ, cô đơn:

'Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhớ:
- Sớm mai này bà nhóm lửa lên chưa?...'

Bao năm trôi qua, đứa cháu nay đã trưởng thành, được bà và tình yêu của bà chắp cánh bay tới những phương trời xa, với cuộc sống đầy đủ và hạnh phúc. Nhưng cháu vẫn không quên bà và ngọn lửa của bà. Câu hỏi tu từ như một lời tự vấn:

'- Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?...'

Bài thơ khép lại khéo léo và ấn tượng, với một dấu chấm lửng gợi mở về một bài học đạo lý: sống thủy chung, nhân nghĩa; biết ơn và đối xử ân tình với gia đình, làng xóm, quê hương. Từ tình cảm bà cháu, bài thơ dần trở thành tình yêu quê hương và Tổ quốc. Hình ảnh 'bếp lửa' tượng trưng cho những kỷ niệm ấm áp, là niềm tin thiêng liêng và kỳ diệu, in sâu vào tâm hồn tác giả và là hành trang để cháu bước vào đời, nâng cánh ước mơ ở những phương trời xa...

Mỗi người khi trưởng thành đều mang theo hành trang đầy ắp kỷ niệm từ thời thơ ấu. Tuổi thơ của chúng ta thường gắn liền với những khoảnh khắc ngọt ngào bên người thân. Đối với nhà thơ Bằng Việt, tuổi thơ của ông gắn bó với hình ảnh người bà và chiếc bếp lửa. Những ký ức này đã trở thành nguồn cảm hứng cho bài thơ 'Bếp lửa'.

Những năm tháng chiến tranh, khi phải sống xa gia đình và cùng bà tản cư, cháu được tận hưởng sự chăm sóc và yêu thương từ bà. Trong bếp lửa, bà như một bà tiên trong câu chuyện cổ tích của cháu. Đối với Bằng Việt, bà vừa là cha, vừa là mẹ, là cả một thế giới yêu thương và nâng đỡ.

Những hồi tưởng về tuổi thơ đã khiến Bằng Việt suy ngẫm về cuộc đời hi sinh của bà, người đã giữ lửa ấm áp trong gia đình:

Bà đã trải qua bao khó khăn, mưa nắng
Mấy chục năm qua, đến giờ vẫn thế
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấm nồng tình yêu.

Bà là hình mẫu của sự chăm chỉ và hy sinh. Ngọn lửa từ bếp không chỉ là lửa vật chất mà còn là ngọn lửa của tình yêu và niềm tin. Từ bếp lửa giản dị, người cháu nhận ra bao điều kỳ diệu và thiêng liêng. Bà đã lặng lẽ chịu đựng và hy sinh để nuôi dưỡng tuổi thơ của cháu, làm cho ngọn lửa bếp trở thành biểu tượng của tình yêu và sự chăm sóc.

Nhóm niềm yêu thương với khoai sắn ngọt ngào
Nhóm nồi xôi gạo mới để sẻ chia niềm vui.

Trong bài thơ, bà và bếp lửa xuất hiện nhiều lần, thể hiện sự tần tảo và hi sinh. Từ “bếp lửa” dẫn đến hình ảnh “ngọn lửa”:

Sớm chiều bà lại nhóm bếp lửa
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn
Ngọn lửa chứa đựng niềm tin vững bầu…

Người cháu dù đã trưởng thành và rời xa, vẫn luôn hỏi: “Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?”. Dù cuộc sống có bao điều mới mẻ, hình ảnh người bà và bếp lửa vẫn là điểm tựa tinh thần vững chắc cho cháu.

Bằng Việt đã khéo léo tạo nên hình ảnh “bếp lửa” với cả ý nghĩa thực lẫn tượng trưng. Bài thơ thể hiện sự trân trọng và biết ơn sâu sắc đối với tuổi thơ và người bà. Tình yêu và lòng biết ơn bà không chỉ là tình cảm cá nhân mà còn là tình yêu quê hương và đất nước.