Buzz
1. Bài tham khảo số 1
Nhà thơ Hoài Vũ quê gốc ở Quảng Ngãi. Trong những năm tháng kháng chiến chống Mĩ, ông tích cực tham gia hoạt động văn học ở miền Nam. Các sáng tác của ông thường lọt vào "mắt xanh" của nhiều nhạc sĩ. Trong đó, tiêu biểu nhất là tác phẩm "Đi trong hương tràm". Với những đặc sắc về nội dung và hình thức nghệ thuật, bài thơ đã để lại ấn tượng sâu đậm cho độc giả.
Đúng như tên nhan đề, xuyên suốt trong "Đi trong hương tràm" là hình ảnh hoa tràm tỏa hương. Mỗi lần nhân vật trữ tình nhắc đến "hương tràm", hình bóng "em" sẽ xuất hiện. Có thể nói, hương tràm gắn bó sâu sắc với "em", trở thành biểu tượng chính của tác phẩm.
Đọc bài thơ, ta thấy đây giống như lời độc thoại kéo dài không dứt. Lời độc thoại ấy được cất lên từ cảm xúc thương nhớ da diết của nhân vật trữ tình, người xưng "anh". Những hồi ức sâu xa, những nỗi buồn mênh mông gắn liền với hình ảnh hoa tràm cứ thế được gợi ra. Trước hết, ta bắt gặp cảnh tượng:
"Em gửi gì trong gió trong mây
Để sáng nay lên Vàm Cỏ Tây
Hoa tràm e ấp trong vòm lá
Mà khắp trời mây hương tỏa bay!"
Tác giả đã cảm nhận sự vật bằng các giác quan. Từ hình ảnh thiên nhiên, người "anh" khéo léo gửi gắm tâm sự riêng tư của bản thân tới "em". Mở đầu là "gió", "mây" rồi "hoa tràm" và "vòm lá". Sau những lớp lá xanh tươi, hoa tràm đang e ấp, thẹn thùng khoe sắc. Hoa mang trong mình vẻ đẹp thanh khiết, tinh khôi. Càng ngắm nhìn cảnh vật quanh mình, nhân vật trữ tình càng cảm thấy bồi hồi. Dường như, những điều thầm kín tự sâu trong nỗi lòng đã hòa với cảnh vật "Mà khắp trời mây hương tỏa bay!". Giờ đây, toàn bộ không gian, thời gian, sự vật đã thấm đẫm nỗi nhớ thương của con người. Cảm xúc ấy tiếp tục được khắc họa qua:
"Dù đi đâu dù xa cách bao lâu
Dù gió mây kia đổi hướng thay màu
Dù trái tim em không trao anh nữa
Một thoáng hương tràm cho ta bên nhau"
Điệp từ "dù" lặp đi lặp lại ở đầu ba câu thơ chính là lời khẳng định, "tuyên thệ" cho tấm lòng chung thủy trong tình yêu của "anh". Dù vạn vật đổi thay, dù lòng "em" không thể trao cho "anh" nhưng chắc chắn một điều, tình cảm đôi ta vẫn mãi trường tồn. Một lần nữa, hình ảnh "hoa tràm" lại xuất hiện bên cạnh hình bóng "em". Phải chăng, hương tràm chính là dư vị ngọt ngào của một mối tình dở dang? Phải chăng, tình yêu ấy được bao bọc bởi "một thoáng hương tràm" kia?
Cô đơn đứng giữa thế gian rộng lớn, nhân vật trữ tình không khỏi cảm thấy xót xa, hụt hẫng:
"Gió Tháp Mười đã thổi, thổi rất sâu
Có nỗi thương đau có niềm hi vọng
Với cách ngắt nhịp khác nhau 5/3, 4/3, giọng thơ chậm rãi, hai câu thơ đầu như muốn nhấn mạnh vào nỗi đau trong lòng con người. Nỗi đau ấy giống cơn gió thổi sâu, xoáy sâu vào tâm trạng "anh". Nó biến tình yêu đôi ta thành sự xót xa nhưng đồng thời, tạo nên sức mạnh nâng đỡ và cổ vũ con người hãy sống xứng đáng với tình cảm ấy.
Thiên nhiên cao rộng, trống trải tiếp tục được tác giả phác họa qua câu thơ:
"Bầu trời thì cao, cánh đồng thì rộng
Hương tràm bên anh, mà em đi đâu"
"Bầu trời", "cánh đồng" là những thứ luôn tồn tại vĩnh hằng trong đất trời, là đại diện cho sự rộng lớn, mênh mông. Đối diện với hai không gian này, nhân vật trữ tình không khỏi cảm thấy lẻ loi, hiu quanh. Nếu trước kia, anh có "hương tràm", có "em" cạnh bên thì bây giờ, anh lại một mình bơ vơ với "hương tràm". Giống như bầu trời và cánh đồng, hương tràm vẫn luôn hiện hữu, duy chỉ có "em" là không. Câu hỏi tu từ "Hương tràm bên anh, mà em đi đâu" vừa là lời độc thoại mà nhân vật trữ tình tự hỏi mình, vừa là câu hỏi tha thiết mà "anh" hướng tới "em". Sau tất cả, nỗi ám ảnh nghịch lí còn - mất, nỗi ám ảnh về sự cô đơn đã khắc sắc trong tâm trí nhân vật trữ tình.
Cuối cùng, vượt lên mọi thứ, người "anh" mạnh mẽ bày tỏ tấm lòng của bản thân:
"Dù đi đâu và xa cách bao lâu
Anh vẫn có bóng em, giữa bóng tràm bát ngát
Anh vẫn thấy mắt em trên lá tràm xanh mắt
Anh vẫn nghe tình em trong hương tràm xôn xao."
Câu thơ "Dù đi đâu và xa cách bao lâu" tiếp tục được nhắc lại lần thứ hai đã nhấn mạnh vào tình cảm sắt son, bền chặt của nhân vật trữ tình. Dù thời gian, khoảng cách có cách trở xa xôi thì "anh" mãi nhớ tới "em". Điệp từ "anh vẫn" đặt ở đầu câu giống như lời hứa, lời thề về tình yêu mà anh dành cho em. Tất cả những gì gắn với mối tình tinh khôi của đôi ta sẽ luôn vĩnh hằng. Giờ đây, hình bóng "em" đã hóa thân vào bóng tràm, lá tràm và hương tràm, biến thành loài cây mãi tươi tốt, xanh tươi và nảy nở theo thời gian. Để rồi, mỗi lần nhìn thấy cây tràm, "anh" lại nghĩ đến "em" và kỉ niệm đôi ta. Như vậy, tình yêu giữa "anh" và "em" là bất tử, không gì chia cắt.
Bằng hình ảnh thơ gần gũi, thân thuộc; ngôn ngữ trong sáng, mộc mạc, nhà thơ Hoài Vũ đã dựng lên một bức tranh thiên nhiên có hương tràm là hình ảnh trung tâm. Thông qua đó, khéo léo bộc lộ tình cảm nhớ thương sâu sắc của nhân vật trữ tình. Ngoài ra, việc sử dụng thành công biện pháp điệp ngữ "dù", "anh vẫn" cũng góp phần diễn tả cảm xúc, tâm trạng ở người "anh".
Với bốn khổ thơ ngắn gọn, "Đi trong hương tràm" dễ dàng đi sâu vào tâm trí nhiều độc giả. Đọc bài thơ, ta cảm nhận được cái dư vị sâu lắng của một tình yêu dang dở, của một mối tình không trọn vẹn. Mong rằng, những vần thơ da diết trong tác phẩm sẽ luôn tỏa sáng rực rỡ theo dòng chảy thời gian.
3. Bài tham khảo số 2
“Đi bước trong hương tràm” của Hoài Vũ là một trong những tác phẩm thơ đặc sắc, ghi lại những cảm xúc sâu sắc của nhân vật trước nỗi nhớ đầy da diết. Mỗi bước chân là một hồi tưởng về người con gái, và hương tràm là ký ức không thể phai nhòa. Bài thơ mang đến cho độc giả không gian thơ mộng, hòa mình trong những kỷ niệm và tình yêu chân thành.
“Em gửi gì trong gió trong mây
…
Anh vẫn nghe tình em trong hương tràm xôn xao…”
Bài thơ không chỉ là hồi ký về mối tình chân thành mà còn là đoạn đối thoại với quá khứ. Nhà thơ kể lại những kí ức về một chiến sĩ hi sinh và hình ảnh của cô giao liên, tạo nên bức tranh sống động về thời chiến. Hương tràm là biểu tượng của tình yêu và lòng trung hiếu, là sợi liên kết vững chắc giữa những tâm hồn xa cách.
Bài thơ mê đắm trong lời độc thoại, là cảm xúc đặc biệt về tình yêu, nhớ thương và lòng trung hiếu. Những hồi ức, những kí ức như là những bức tranh tĩnh lặng, kể lên một câu chuyện tình lãng mạn, nhưng đầy ý nghĩa. Hương tràm không chỉ là hình ảnh vật thể, mà còn là biểu tượng của cái đẹp, sự sống và tình yêu bền vững.
“Em gửi gì trong gió trong mây
Ðể sáng nay lên Vàm Cỏ Tây
Hoa tràm e ấp trong vòm lá
Mà khắp nơi mây hương toả bay!”
Bài thơ là cuộc trò chuyện giữa người sống và người đã khuất, qua gió, mây, hoa tràm và lá. Tất cả đều được hình tượng hóa thành những điều tinh tế và thơ mộng, làm nổi bật nét đẹp của tình yêu và sức mạnh tâm hồn trước mất mát.
“Gió Tháp Mười đã thổi, thổi rất sâu
Có nỗi thương đau có niềm hy vọng”
Thơ trở nên rất hiện thực khi nói về sự chống chọi với thực tại, nỗi đau và hy vọng. Gió Tháp Mười thổi sâu là biểu tượng cho những khó khăn, nhưng cũng là nguồn cảm hứng mạnh mẽ. Bài thơ không chỉ là tưởng nhớ về người yêu đã mất, mà còn là sự tôn vinh những người hi sinh cho đất nước.
Dù tình yêu đã mất, bầu trời và cánh đồng vẫn tồn tại vĩnh cửu. Hương tràm bên anh là niềm tin và hy vọng trong bức tranh tâm hồn. Thông qua những dòng thơ tưởng như đơn giản, nhưng sâu sắc, tác giả đã lưu giữ lại một khoảnh khắc tình yêu đẹp đẽ, giao hòa giữa trái tim sống và những kí ức bất tử.
“Dù đi đâu và xa cách bao lâu
Anh vẫn có bóng em giữa bóng tràm bát ngát
Anh vẫn thấy mắt em trên lá tràm xanh mát
Anh vẫn nghe tình em trong hương tràm xôn xao…”
Bài thơ kết thúc với một cam kết về sự bền vững của tình yêu. Bóng em, mắt em và hương tràm vẫn tồn tại, không bao giờ phai nhòa. Thơ là một lời thề về tình yêu bất diệt, làm cho độc giả cảm nhận được vẻ đẹp và ý nghĩa của mối quan hệ trọn vẹn.
“Anh vẫn … Anh vẫn thấy … Anh vẫn nghe …”
Những lời thề cuối cùng là sự hồi sinh cho tình yêu, là nguồn động viên và hy vọng không ngừng. Bài thơ để lại ấn tượng về một tình yêu vượt thời gian và không gian, làm cho độc giả chìm đắm trong không gian tâm linh và nghệ thuật của tình yêu trường tồn.
Ánh mắt tinh tế của Hoài Vũ lạc vào sâu trong lá tràm, biến mọi thứ liên quan đến 'em' thành hình ảnh của Tràm. Tràm không chỉ là cây cỏ mà còn là linh hồn của 'em'. Bài thơ ngập tràn trong hương tràm, lá tràm, và gió tràm. Tràm không chỉ là cây cỏ, mà còn là 'em'. Xứ Tháp Mười chẳng qua lại trở thành xứ tràm - xứ của 'em'!
Bóng dáng của 'em' hiện hữu giữa những bóng tràm rợp bóng. Anh vẫn cảm nhận thấy ánh mắt của 'em' trên những chiếc lá tràm xanh mát. Tiếng yêu thương của 'em' vẫn vang vọng trong hương tràm, làm xôn xao lòng anh…”
'Em' là bóng tràm. 'Em' là đôi mắt trên lá tràm. 'Em' là hương tràm. Và vì vậy, dễ hiểu tại sao trong bốn khổ thơ, mỗi khổ đều đề cập đến gió tràm, mây tràm, hương tràm, lá tràm... Điều này làm cho bài thơ chìm đắm trong cái hương tràm huyền bí.
Khổ thứ nhất: “Khắp trời mây hương tỏa bay”, khổ thứ hai: “Một thoáng hương tràm cho ta bên nhau”, khổ thứ ba: “Hương tràm bên anh mà em đi đâu?”, khổ thơ thứ tư: “Anh vẫn nghe tình em trong hương tràm xôn xao”. Mỗi khổ thơ là một thế giới hương tràm, một màu sắc của hương tràm. Và mỗi khổ cũng là tâm trạng của nhân vật trữ tình 'anh'. Tất cả đều đắm chìm trong hương tràm, trong 'tình em'. Ngay từ khổ thứ nhất, sự đắm say đã bắt đầu:
“Hoa tràm e ấp trong vòm lá
Khắp trời mây hương tỏa bay”
Không có sự đắm say, không có sự chìm đắm trong cái hương tràm ấy, làm thế nào từ bông hoa tràm trong vòm lá có thể thấy trời mây hương tràm tỏa bay như vậy! Tuy nhiên, sự đắm say chỉ là bước đầu tiên của chuỗi tâm trạng của 'anh'.
Đó chỉ là sự đắm say với cảnh đẹp, với lá tràm, bóng tràm thực tế. Khổ thứ hai, tâm trạng bắt đầu theo đuổi theo hướng của hương tràm. Sau những “Dù” thất vọng và đau khổ, đến “Một thoáng hương tràm cho ta bên nhau”.
Từ bông hoa tràm có thể “cho ta bên nhau” qua “một thoáng hương tràm” mà không cần 'em', liên tưởng ở đây đã chuyển hướng sâu vào tâm tư. Và như một quy luật của tâm lý, khi đụng đến những gì thuộc về tâm tư, tâm trạng sẽ chuyển từ sự đắm say sang nỗi đau.
Đắm say càng sâu, nỗi đau càng găm sâu, càng siết chặt. Điều này thể hiện rõ trong câu thơ phũ phàng “Hương tràm bên anh, mà em đi đâu” như muốn phá hủy tất cả những ảo tưởng của không gian tràm trước đây. Nhưng có lẽ vì tình yêu chân thành, không gian tràm không thể bị phá vỡ. Và đến khổ cuối, cảm xúc “Anh vẫn nghe tình em trong hương tràm xôn xao” trở thành tưởng tượng siêu việt!
“Gió Tháp Mười đã thổi thổi rất sâu
Có nỗi thương đau có niềm hi vọng
Không gian thơ ở đây được phân định thành hai chiều không gian rõ ràng: Một chiều không gian thực tại với những cây tràm, bông tràm, lá tràm và “xa cách”, và “đổi hướng thay màu”, và “không trao anh nữa”, và thương đau… Một chiều không gian của tâm thức, tiềm thức với bóng tràm, hương tràm, mắt tràm, mây tràm, 'hy vọng', và 'cho ta bên nhau'…
Có lẽ vì chiều không gian thứ hai này và sự chung tình của 'anh' mà tạo nên không gian chung của bài thơ, mơ màng và ảo tưởng. Điều này làm cho từng câu chữ lung linh trong cái không gian này.
Nắm bài thơ “ Đi trong hương tràm” của Hoài Vũ, nhạc sĩ Thuận Yến đã sáng tạo nên giai điệu da diết, mặn mà, chấn động lòng người:
Dù đi đâu dù xa cách bao lâu.
Dù gió mây kia đổi hương thay màu.
Dù trái tim em không trao anh nữa.
Một thoáng hương tràm cho ta bên nhau.
Không giữ được trái tim trước làn gió đông vẫn thổi mạnh, nàng xuân nhẹ nhàng bước đi, giọt sương sớm rơi trên hoa đào, hoa mai nở rộ. Nghe bài thơ “Đi trong hương tràm”, hương tình yêu mãi xanh, trung thành và thánh thiện xâm chiếm tâm hồn tôi.
Chưa từng đặt chân tới Tháp Mười, chưa thấy rặng tràm xanh mát, chưa nhìn ngắm hoa tràm e ấp, cũng chưa biết hương tràm thế nào nhưng bài thơ của Hoài Vũ vẫn hiện hữu mãi trong trái tim. Có lẽ vì hương, hoa, lá tràm liên quan mật thiết đến tình yêu chân thành và thánh thiện của người con trai Nam Bộ!
“Gió Tháp Mười đã thổi thổi rất sâu
Có nỗi thương đau có niềm hi vọng
Bầu trời thì cao cánh đồng thì rộng
Hương tràm bên anh mà em đi đâu”
Hương tràm bên anh mà em đi đâu như một lưỡi dao cắt vào trái tim của nhân vật trữ tình, xuyên thấu tình yêu da diết, sâu sắc của người con trai Nam Bộ. Người đứng giữa Tháp Mười mênh mông. Bầu trời cao, cánh đồng rộng và gió thổi... trong tâm hồn.
Cơn gió Tháp Mười thổi đi đâu? Nếu lên trời thì rất cao, nếu trên cánh đồng thì rất dài, rất rộng. Rất sâu, gió thổi vào tâm trạng, vào thế giới của con người. Hai từ “Thổi” sát nhau trong câu thơ tạo ra ấn tượng đặc biệt. Có vẻ như gió cũng cần nghỉ ngơi, cần sức mạnh của nhau mới đến được 'Tháp Mười' tâm trạng!
Thiên nhiên hùng vĩ, trải rộng đến rợn người. Nhưng con người đang phải đối mặt với cơn bão trong lòng. Anh chỉ có hương tràm mà thôi, hương tràm và những kỷ niệm về một người con gái đã hy sinh. Nên 'Em' đi đâu tức là 'Em' đã hi sinh và hòa mình vào đất Mẹ.
“Trái tim em không trao anh nữa” là 'Em' sẽ không trao, chứ không phải là đổi lòng. Việc biết thêm chi tiết này khiến ta tôn trọng tình cảm chung của người con trai Nam Bộ và cảm thông trước những người con đã ngã xuống vì sự tự do độc lập của Tổ quốc.
Nhạc sĩ Thuận Yến đã phổ bài thơ 'Đi trong hương tràm' với giai điệu mới lạ, mang âm hưởng của những điệu hò dân gian Nam Bộ, âm nhạc khiến người nghe như đưa họ vào không gian rộng lớn của hương tràm.
Đi trong hương tràm qua giọng hát của NSND Thu Hiền đã chinh phục trái tim người nghe. Hoài Vũ có lẽ không mô tả quá cụ thể, quá riêng biệt về đôi trai gái, nhưng bài thơ vẫn tạo nên sự đồng đều và nhất quán. Và qua bài thơ, chúng ta nhìn thấy bao nhiêu mối tình liên kết với hương tràm, hương sen, hương lúa, hương chanh, hương bưởi... những hương của quê hương Việt Nam.
Không phải là cái chết, mà vì một lý do nào đó, họ không thể trao tình trái tim cho nhau. Nhưng họ vẫn giữ trong lòng hương thơm xưa ấy. Hương thơm nhẹ nhàng nhưng đủ để con người có thể sống hơn.
7. Tham khảo số 6
Bức tranh của ánh mắt biếc xanh như lá tràm liên tục hiện hữu trong tâm trí tôi, vô cùng cuốn hút khi đọc bài thơ này và lắng nghe bản nhạc phổ. Nó cuốn tôi vào vòng xoáy từng từ, từng chữ với tình cảm phức tạp của chàng trai đa tình và chung tình. Cái hình ảnh này chỉ xuất hiện ở cuối bài thơ, nhưng khi đọc lại, ta cảm nhận nó hiện hữu suốt bốn khổ thơ, đan xen với tình cảm đa tình và chung tình. Hoài Vũ thông minh khi đặt ánh mắt ấy vào lòng lá tràm. Mọi thứ liên quan đến 'em' từ đó trở thành Tràm.
Nhưng Tràm đã là 'em' từ bao giờ. Bài thơ đắm chìm trong hương tràm, lá tràm, và gió tràm. Tràm không chỉ là cây cỏ, mà còn là 'em', 'em' hiện hữu trong tràm. Xứ Tháp Mười trở thành xứ tràm, xứ của 'em'! Hãy lắng nghe:
“Anh vẫn nhìn thấy bóng 'em' giữa bóng tràm bát ngát
Anh vẫn thấy đôi mắt 'em' trên lá tràm xanh mát
Anh vẫn nghe tình 'em' trong hương tràm xôn xao…”
'Em' là bóng tràm. 'Em' là đôi mắt trên lá tràm. 'Em' là hương tràm. Và vì thế, không khó hiểu khi mỗi khổ thơ đều mang đậm hơi thở của gió tràm, mây tràm, hương tràm, lá tràm... Và vì thế, 'Đi trong hương tràm' chính là đi trong tình 'em'!
Bốn khổ thơ, mỗi khổ đều ôm lấy hương tràm, tưởng như bài thơ ngập trong cái hương tràm xôn xao đó. Khổ thứ nhất: “Mà khắp trời mây hương tỏa bay”, khổ thứ hai: “Một thoáng hương tràm cho ta bên nhau”, khổ thứ ba: “Hương tràm bên anh mà em đi đâu?”, khổ thơ thứ tư: “Anh vẫn nghe tình 'em' trong hương tràm xôn xao”. Mỗi khổ thơ là một thế giới hương tràm, một sắc thái của hương tràm. Và mỗi khổ cũng là tâm trạng của nhân vật trữ tình 'anh'. Tất cả đều đắm chìm trong hương tràm, trong 'tình em'. Ngay từ khổ thứ nhất, sự đắm say đã bắt đầu:
“Hoa tràm e ấp trong vòm lá
Mà khắp trời mây hương tỏa bay”
Không có sự đắm say, không có sự chìm đắm trong cái hương tràm ấy, làm thế nào từ bông hoa tràm trong vòm lá có thể thấy trời mây hương tràm tỏa bay như vậy! Tuy nhiên, sự đắm say chỉ là bước đầu tiên của chuỗi tâm trạng của 'anh'.
Khổ thứ hai, tâm trạng bắt đầu theo đuổi theo hướng của hương tràm. Sau những “Dù” thất vọng và đau khổ, đến “Một thoáng hương tràm cho ta bên nhau”.
Từ bông hoa tràm có thể “cho ta bên nhau” qua “một thoáng hương tràm” mà không cần 'em', liên tưởng ở đây đã chuyển hướng sâu vào tâm tư. Và như một quy luật của tâm lý, khi đụng đến những gì thuộc về tâm tư, tâm trạng sẽ chuyển từ sự đắm say sang nỗi đau.
Đắm say càng sâu, nỗi đau càng găm sâu, càng siết chặt. Điều này thể hiện rõ trong câu thơ phũ phàng “Hương tràm bên anh, mà em đi đâu” như muốn phá hủy tất cả những ảo tưởng của không gian tràm trước đây. Nhưng có lẽ vì tình yêu chân thành, không gian tràm không thể bị phá vỡ. Và đến khổ cuối, cảm xúc “Anh vẫn nghe tình 'em' trong hương tràm xôn xao” trở thành tưởng tượng siêu việt!
Cái không gian thơ ở đây được chia thành hai chiều không gian rõ ràng: Một chiều thực tại với cây tràm, bông tràm, lá tràm và 'xa cách', 'đổi hướng thay màu', 'không trao anh nữa', 'thương đau'... Một chiều của tâm thức, tiềm thức với bóng tràm, hương tràm, đôi mắt tràm, mây tràm, gió tràm, 'hy vọng', 'cho ta bên nhau'...
Chính vì chiều không gian thứ hai này và sự chung tình của 'anh' khiến cho không gian chung của bài thơ không ít mơ màng, huyền bí, rực rỡ trong từng dòng chữ.
