- - Bài thơ 'Ông đồ' của Vũ Đình Liên thể hiện sự tiếc thương với sự suy tàn của nền Nho học.
- - Hình ảnh ông đồ già xuất hiện mỗi Tết với bút mực và giấy đỏ trên phố đông người qua.
- - Người ta thuê ông viết chữ, thể hiện sự trân trọng và ngưỡng mộ tài năng của ông.
- - Nét chữ của ông được so sánh với phượng múa, rồng bay, thể hiện sự tinh tế và cao quý.
- - Ông đồ trở thành biểu tượng văn hóa truyền thống trong lòng người dân Việt Nam.
- - Bức tranh thơ về ông đồ là sự kết hợp tinh tế giữa học thức và nghệ thuật.
Sự giảm sút của nền Nho học đã mang theo đau thương cho một đám đông. Hình ảnh của ông đồ trong bài thơ 'Ông đồ' của Vũ Đình Liên là một dấu vết của vẻ đẹp không bao giờ quay lại. Nó đã in sâu vào tiềm thức của mọi người và vẫn còn tồn tại, đặc biệt là đối với những người gìn giữ tình cảm hoài niệm với quá khứ như Vũ Đình Liên. Khi giá trị của chữ nghĩa thánh hiền không còn được tôn trọng, bị đẩy ra khỏi các khu vực cao quý, nó trở thành một món hàng… con người mới thực sự cảm nhận được giá trị của nó, thấy hụt hẫng và xót xa trước sự lụi tàn của ánh hào quang đã tỏa sáng một thời. Sự chuyển động liên tục của hoa đào, ông đồ, mực tàu, giấy đỏ tạo nên một không gian văn hóa đặc biệt trong những dịp Tết đến, xuân về. Tuy nhiên, lòng chạnh lòng khi thấy ông đồ phải tồn tại trên con đường mưu sinh của mình. Hình bóng già nua, thương tâm hay là một đạo học sắp suy tàn? Trớ trêu thay, nơi ông có thể giữ gìn vẻ đẹp văn hóa, nơi ông có thể kiếm sống lại là “bên phố đông người qua”. Hình ảnh của sự lẻ loi, cô độc như một cảm giác bất lực trước thực tế khắc nghiệt. Trong cuộc sống nhanh chóng, hình ảnh ông đồ đang mài mực bút giữa chợ đời làm nổi bật tài năng và tâm huyết của một cuộc đời ngay giữa cuộc sống hối hả:
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay.
Đó là lời thoại cuối cùng của một thời đại, là hình ảnh đau lòng trong cuộc chiến không trả thù, như ánh sáng cuối ngày rực rỡ, phát sáng khi ngày đã gần cạn. Sự đông đúc, chen chúc để sở hữu một bức tranh, một câu đối mới là điều đau đớn nhất. Trong từng người, có ai thực sự cảm thấy tiếc nuối cho sự suy giảm thảm hại của Chữ Thánh Hiền - một giá trị tinh thần đặt ngang hàng với giá trị vật chất?
Trong hai khổ đầu tiên, hình ảnh của ông đồ trong quá khứ đầy vinh quang được tác giả biểu lộ lòng tôn kính và ngưỡng mộ, qua hình ảnh của ông đồ, Vũ Đình Liên cũng diễn đạt sự kính trọng đặc biệt đối với những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Trình bày minh họa
Minh họa bằng hình ảnh2. Tài liệu tham khảo số 3
Bước vào phong trào Thơ mới như là một làn gió tươi mới, Vũ Đình Liên để lại dấu ấn sâu sắc với bài thơ 'Ông đồ' - một tác phẩm đong đầy sự hoài niệm, niềm cảm kích với những giá trị truyền thống của dân tộc. Trong từng dòng thơ, chúng ta không thể không cảm nhận sự thương cảm với hình ảnh của những ông đồ - những di tích đáng thương của một thời kỳ đã qua. Hai khổ đầu của bài thơ vẽ nên bức tranh của ông đồ già, trong thời kỳ Nho học lúc còn được coi trọng:
'Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc khen ngợi tài
Hoa tay thảo những nét
Như rồng múa phượng bay'
Ông đồ, những người từng thi cử không thành và trở về quê hương dạy chữ thánh hiền cho trẻ thơ, mặc dù không nổi tiếng nhưng vẫn là những con người tài năng, nơi có chữ nghĩa thánh hiền, những người được mọi người kính trọng và yêu quý.
Ảnh hưởng của ông đồ trong thơ của Vũ Đình Liên đi kèm với hình ảnh của những đóa hoa đào nở, một hình ảnh quen thuộc với những người sống trong những thế kỷ trước. Hoa đào là biểu tượng của sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, và chính lúc đó, ông đồ xuất hiện với giấy đỏ, bút lông và mực tàu giữa đám đông đang tấp nập mua sắm. Ông xuất hiện như một quy luật, một nét đặc trưng của dân tộc Việt mỗi dịp Tết đến xuân về. 'Mỗi năm - lại' - đó là quy luật đều đặn với sự xuất hiện của ông thầy già trên con phố, một điều quen thuộc và thân thương giữa bối cảnh hối hả của cuộc sống hàng ngày. Sự xuất hiện của ông là điều hiển nhiên, quen thuộc, trầm lặng giữa bối cảnh náo nhiệt ấy mà vẫn giữ vững sức hút với mọi người:
'Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc khen ngợi tài'
Vũ Đình Liên đã tạo ra bức tranh sống động với hình ảnh của ông thầy là tâm điểm và xung quanh là những người đứng ngắm nhìn từng dòng chữ trên giấy đỏ. Những con chữ bay bổng với những ý tố tốt lành, có lẽ là hình ảnh đẹp nhất trong kí ức mùa xuân ngày xưa. Ai cũng muốn sở hữu một đôi câu đối đỏ treo trong nhà ngày Tết, để tự hào và may mắn hơn. Mọi người đều muốn có được một chữ tốt từ ông thầy già. Đó là điều khiến ông cảm thấy quan trọng, ý nghĩa trong cuộc sống của mình. Mỗi lời khen tấm tắc, mỗi câu 'ngợi khen tài' khiến ông thầy già trở nên ấm lòng, đầy động lực để những dòng chữ bay bổng hơn 'như rồng múa phượng bay'. Mỗi người đến với ông để xin chữ là những người trân trọng giá trị văn hóa, yêu mến tài năng của ông. Thời kỳ này, ông thầy là trung tâm của mọi sự chú ý. Để thực hiện điều này, ông phải là người tài năng với những nét chữ xuất sắc, và Vũ Đình Liên đã sử dụng hai câu thơ để chứng minh tài năng của ông:
'Hoa tay thảo những nét
Như rồng múa phượng bay'
Với những người hiểu biết về thư pháp, Nho học, mỗi con chữ là một bức tranh, một tác phẩm nghệ thuật mà không phải ai cũng có thể sáng tạo nên, mà cần kiến thức uyên bác và sự khéo léo của đôi bàn tay. Hình ảnh của ông thầy khoan thai viết từng dòng chữ múa lượn trên giấy đỏ, những nét thanh, nét đậm, nét sổ vừa bay bổng lại vừa dứt khoát đẹp đẽ tới mức khiến mọi người phải kinh ngạc. Mỗi nét chữ không chỉ thể hiện sự tài năng của thầy, mà còn chứa đựng tâm tư, tinh hoa, khát vọng, lý tưởng của ông thầy. Ông thầy giai đoạn này trở thành biểu tượng văn hóa đặc sắc trong lòng người dân Việt Nam, trong giai đoạn Nho học đang phát triển rực rỡ. Đó là thời kỳ mà mỗi người đều trân trọng chữ, người gửi chữ cũng như người nhận chữ đều tôn trọng những giá trị văn hóa Nho học, góp phần phát huy nét văn hóa thanh cao, đẹp đẽ ấy.
Hai khổ đầu của 'Ông đồ' của Vũ Đình Liên như một lời khen ngợi, như một sự hoài cổ với những giá trị truyền thống của văn hóa Việt Nam. Mặc dù hình ảnh ông thầy không còn tồn tại, nhưng với hai khổ thơ đầu ấy, chúng ta - những thế hệ sau - lại được sống trong bức tranh của mùa Tết, với hình ảnh của ông thầy ngồi giữa đám đông, bên giấy đỏ, bút lông, nghiên mực, bình dị giữa phố đông người qua.
Hình minh hoạ
Hình minh hoạNhững ngày Tết đến, khi xuân về hân hoan khắp nơi, những tâm hồn yêu thơ dịu dàng lắng chìm trong nhịp thơ nhẹ nhàng, đầy tình người của nhà thơ Vũ Đình Liên qua bài thơ 'Ông đồ'. Bức tranh thơ được vẽ nên khi ông đồ trở thành một di tích của quá khứ. Thời kỳ Nho học trở nên áp đặt, mọi người đua nhau bám theo thời cuộc với chữ Pháp và chữ Tây.
Ảnh hưởng của ông đồ gắn liền với chuỗi thời gian, không gì có thể thay đổi:
Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua.
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa, rồng bay”.
Thời gian được đánh giá qua sự nở hoa của đào, màu sắc được tô điểm bởi sắc đỏ của giấy, nhịp sống thể hiện qua đám đông qua phố, tình cảm của con người được diễn đạt qua hình ảnh: Bao nhiêu người thuê viết, tấm tắc ngợi khen tài.
Độc đáo trên nền sáng rực rỡ, hạnh phúc đó là hình ảnh của ông đồ, người nghệ sỹ trong sự kính trọng và ngưỡng mộ của mọi người:
Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa, rồng bay.
Hoa đào nhường chỗ cho hoa tay, bàn tay tài năng của ông đồ trải dài như gấm, mỗi nét chữ như có sức mạnh phép thuật, được so sánh với phượng múa và rồng bay. Đây là hình ảnh so sánh tinh tế, giàu ý tưởng hình thành, biểu tượng hóa sự tinh tế trong ngôn ngữ của Vũ Đình Liên, miêu tả nét chữ mềm mại, linh thiêng mà tràn đầy phong cách, cao quý như phượng múa, rồng bay. Nét chữ như nhấn chìm lên giữa ánh sáng của trời xuân, vẻ đẹp của sắc đào tươi thắm. Đây là một tác phẩm hội họa, ca ngợi ông đồ, tài năng nghệ thuật.
Nhớ đến cây bút thần của Lê Mã Lương trong câu chuyện cổ Trung Quốc, nét bút đưa đến đâu, vạn vật như hồi sinh, hình thành, vẽ nên chim, công nhảy múa… Bao nhiêu tài năng, tâm huyết của ông đồ được gửi gắm trong những đường nét chữ tài hoa đó. Đây là thời kỳ phồn thịnh nhất của ông: vẻ đẹp lên ngôi, tài năng được trọng thưởng.
Hình minh hoạ
Hình minh hoạÔng đồ, hình ảnh quen thuộc mỗi khi tết đến, có nhiệm vụ chính là viết câu đối chúc tết để trang trí nhà cửa, mang lại may mắn, an lành cho năm mới. Vai trò trí thức của ông đồ đặc biệt được người dân tôn trọng.
Những hình ảnh của ông đồ xuất hiện như một quy luật:
Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua.
Sự xuất hiện của ông đồ báo hiệu đến mùa xuân, gắn liền với chu kỳ thời gian luôn lặp đi lặp lại, từ “mỗi” thể hiện hình ảnh quen thuộc với mọi người, màu đỏ của giấy, màu đen của mực cùng với sự náo nhiệt của phố xá trước tết khiến không khí trở nên sôi động. Thơ nhẹ nhàng nhưng vẫn truyền đạt được niềm vui của không gian xuân đang tràn ngập, trong đó hình ảnh của ông đồ là trung tâm.
Ông đồ thảo những nét rồng bay phượng múa cho mọi người:
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa, rồng bay”.
Với tài năng của mình, ông đồ được nhiều người thuê viết, họ thể hiện lòng kính trọng, yêu mến; ông đồ trở thành trung tâm thu hút sự chú ý của mọi người. Nét chữ đẹp của ông được so sánh với những điều tinh túy và tuyệt vời nhất “như phượng múa, rồng bay”. Tác giả sử dụng hình ảnh so sánh tinh tế, giàu ý tưởng hình thành, biểu tượng hóa sự tinh tế trong ngôn ngữ của Vũ Đình Liên, miêu tả nét chữ mềm mại, linh thiêng mà tràn ngập phong cách, cao quý như phượng múa, rồng bay. Nét chữ như nhấn chìm giữa ánh sáng của trời xuân, vẻ đẹp của sắc đào tươi thắm. Đây là một tác phẩm hội họa, ca ngợi ông đồ, tài năng nghệ thuật.
Trong khổ thơ 1, 2 chính là hình ảnh của ông đồ thời xưa, ông xuất hiện làm công việc mỗi năm dịp tết để viết câu đối cho mọi người, tài năng nghệ thuật của ông được nhiều người quý trọng; đó là nét đẹp của ông đồ thời xưa.
Hình minh hoạ
Hình minh hoạBài thơ được sáng tác năm 1936 và xuất bản trên tạp chí “Tinh hoa”. Xuất hiện trong bối cảnh nền Hán học mất vị thế do ảnh hưởng của văn hóa phương Tây, bài thơ 'Ông đồ' của Vũ Đình Liên lưu giữ nét đẹp của quá khứ và sự tiếc thương. Mỗi Tết đến xuân về, hình ảnh ông đồ già xuất hiện với bút mực đỏ trên đường phố, viết những câu đối đỏ:
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua”.
Thời kì đắc ý, mỗi khi hoa đào nở rực rỡ, ông đồ cũng hiện hữu. Hình ảnh ông dưới bóng hoa đào, với thỏi mực và tờ giấy, tạo nên bức tranh sôi động. Từ “mỗi” và “lại” thể hiện sự đều đặn, tuần hoàn của thời gian.
Hoa đào và ông đồ kết hợp, tạo ra bức tranh tươi vui của ngày Tết. Màu hồng của hoa đào, màu đen của mực, màu đỏ của giấy tạo nên bức tranh sinh động. Tài năng viết chữ của ông đồ được ngợi khen, thán phục:
“Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”.
Người ta đến để thuê ông đồ viết chữ, không chỉ trọng trọng những nét chữ đẹp mà còn kính trọng ông như một nghệ sĩ. Bức tranh ông đồ với những nét chữ phóng khoáng như phượng múa, rồng bay làm hài lòng mọi người. Đây là sự trân trọng giá trị văn hóa truyền thống.
Chơi chữ không chỉ là thú vui, mà còn là cách thể hiện tầm cao của người thưởng thức. Nét chữ của ông đồ là sự kết hợp tinh tế của học thức và nghệ thuật. Ông thu hút đông đảo khách hàng, vì họ không chỉ đánh giá nét đẹp của chữ mà còn yêu thương cái đẹp ấy.
Hình minh hoạ
Hình minh hoạ
Ông đồ, biểu tượng quen thuộc trong xã hội Việt Nam thời xưa, là nhà nho không đỗ đạt làm quan, sau khi hệ thống khoa cử của Nho học bị hủy bỏ, phải đi viết chữ thuê trong những ngày tết.
Thời gian trôi, ông đồ vắng bóng, trở thành di tích tiều tuỵ của một thời tàn. Với bút tài hoa, Vũ Đình Liên thể hiện niềm thương cảm trước sự suy tàn của nền Nho học trong bài thơ 'Ông đồ'. Bài thơ bắt đầu bằng hình ảnh quen thuộc của “ông đồ”.
Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua
Trong không khí tết vui vẻ, ông đồ già với mực tàu, giấy đỏ ngồi chờ thuê viết thơ, đối. Nét chữ của ông vẫn thu hút, mặc dù ngày nay việc bán chữ trở thành số phận không mong muốn.
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay
Melodiously described the artistic skill of the old man. People admired and praised, making the atmosphere bittersweet. These compliments, though coming from those outside the literary circle, consoled the old man in his twilight years.
Thông tin tác giả: cùng với hoa đào, mỗi năm mới một lần, giấy đỏ mực tàu và chữ thánh hiền hiện trên phố. Hãy không nghĩ về kiến thức chữ Nho, hãy nhìn vào vai trò của người bán. Đây là hai đoạn thơ vui vì chúng nói về sự đắt hàng, là cách ông đồ tồn tại trong xã hội đang thay đổi.
Hình minh hoạ
Minh họa
Mỗi Tết đến, người Việt xưa thường xin chữ để gửi những ước mong cho năm mới. Chữ nho, khó hiểu, khó viết, nhưng người có hoa tay đã làm nên những bức tranh chữ đẹp tuyệt vời.
Đầu thế kỉ XX, trên phố Hà Nội, hình ảnh cụ ông đồ nho cặm cụi viết chữ trên giấy điều để bán cho dân Thủ đô đón Tết đã in sâu vào tâm trí Vũ Đình Liên, tạo nên bức tranh thơ giản dị và sinh động:
Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Trên phố đông người qua
Cấu trúc “mỗi…lại” thể hiện sự lặp đi lặp lại trở thành quy luật quen thuộc. Hoa đào là sứ giả báo tin xuân, khiến ông đồ già xuất hiện với mực tàu, giấy đỏ bên phố nhộn nhịp người đi lại sắm Tết. Lời thơ ấm lòng với yêu thương.
Dù chỉ chiếm một góc nhỏ “trên phố”, ông đồ trở thành tâm điểm trong bức tranh thơ. Đoạn thơ giới thiệu đầy đủ không gian, thời gian, nhân vật, tạo nền cho câu chuyện tiếp theo:
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay.
Thể hiện sự thán phục, ngợi khen và trân trọng. Chữ nho là chữ thánh hiền, học chữ không chỉ kiếm sống mà để làm người, phục vụ đất nước.
Đầu thế kỉ XX, Việt Nam biến động mạnh mẽ. Học vấn Hán học giảm, khoa thi cuối cùng của triều đình làm tan vỡ giấc mộng vinh quy bái tổ của các đệ tử Khổng sư Trình.
Để sống, họ phải bán chữ như ông đồ trong thơ. Việc đánh đổi chữ thánh hiền để kiếm sống có vẻ bất đắc dĩ, nhưng tấm tắc ngợi khen của người đời là niềm an ủi cho những người bất hạnh. Họ thuê ông viết chữ, thán phục tài năng và cái đẹp của ông đồ.
Trong hai câu cuối, nhà thơ mô tả bút tài hoa của ông đồ:
Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay
Thơ gợi nhớ hình ảnh mà Đoàn Văn Cừ ghi lại trong phiên chợ tết:
Một thầy khoá gò lưng trên cánh phản
Tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân
Bức tranh chi tiết về đôi bàn tay và nét chữ của ông đồ, như 'phượng múa rồng bay'. Bạn nhìn thấy bức tranh mà ông đã gửi gắm tất cả niềm tin, khát vọng và lí tưởng của mình.
Minh họa
Hình vẽ minh họa