Top 7 di tích lịch sử không thể bỏ qua khi đến thăm Điện Biên Phủ

Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ nằm trên quốc lộ 279, phố 3, phường Mường Thanh, thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên. Được xây dựng từ tháng 10/2012 trên diện tích 22.000m2 và mở cửa vào ngày 5/5/2014, Bảo tàng là công trình quy mô lớn và hiện đại nhất của tỉnh Điện Biên. Bảo tàng có ý nghĩa quan trọng về lịch sử, văn hóa và kiến trúc, với nội dung trưng bày đảm bảo chất lượng và kỹ thuật, phù hợp với chiến thắng “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

Đồi A1 lịch sử là một trong những địa danh nổi tiếng nhất của Điện Biên, tọa lạc tại phường Mường Thanh, thành phố Điện Biên Phủ. Đây từng là cứ điểm chiến lược quan trọng trong chiến dịch Điện Biên Phủ, với hình dáng chữ A chạy dài theo hướng Tây Bắc - Đông Nam.

Trong chiến dịch, đồi A1 đóng vai trò then chốt, được coi như 'cuống họng' bảo vệ trung tâm chiến khu và căn hầm chỉ huy của tướng De Catries. Ngọn đồi này từng có nhiều tên gọi, bao gồm Lạng Chượng và Eliane2. Trên đỉnh đồi có hầm cố thủ, trước đây là hầm rượu vang của công sứ Pháp trước năm 1945. Sau khi chiếm Điện Biên Phủ, quân Pháp đã củng cố thành cứ điểm quân sự. Hầm được xây chắc chắn với tường gạch kiên cố, mái bê tông dày và đủ không gian cho hàng chục người trú ẩn. Đồi A1 vẫn còn dấu tích hố Bộc phá từ 960kg thuốc nổ.

Ngày nay, tại di tích này, du khách có thể trải nghiệm các hoạt động như nấu cơm chiến sĩ bằng bếp Hoàng Cầm, đẩy xe thồ chở hàng, nghe chuyện về chiến dịch Điện Biên Phủ và sinh hoạt của người lính.

Tượng đài chiến thắng Điện Biên Phủ là một tượng đài kỷ niệm trận Điện Biên Phủ năm 1954, và là tượng đài đồng lớn nhất Việt Nam. Dự án này là một phần của công cuộc trùng tu di tích Điện Biên Phủ, với vốn đầu tư 47 tỷ đồng, trong đó chi phí xây lắp cơ sở hạ tầng là 13 tỷ đồng. Đây là một công trình trọng điểm kỷ niệm 50 năm chiến thắng lịch sử.

Tượng đài thể hiện 3 người lính cùng đứng, nâng một em bé Thái và giương cao lá cờ quyết thắng. Tượng cao 16,6m, nặng 220 tấn, được làm từ đồng thau và có kết cấu bê tông bên trong. Bệ tượng cao 3,6m, được trang trí bằng đá mỹ nghệ và có cấu trúc ba tầng xếp chéo. Nhà điêu khắc Nguyễn Hải, người từng nhận giải thưởng Hồ Chí Minh, thiết kế tượng này dựa trên tác phẩm của ông trong thập niên 1960 - 1965.

Tượng đài tọa lạc trên đồi D1 ở trung tâm thành phố Điện Biên Phủ. Theo đề xuất của Viện Quy hoạch Đô thị - Nông thôn, và sau khi tham khảo ý kiến của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đồi D1 được chọn vì vị trí trung tâm khu di tích, cao khoảng 50m so với cánh đồng Mường Thanh, và có thể được nhìn thấy từ khắp thành phố.

Hầm chỉ huy De Castries là tên gọi địa phương cho Sở chỉ huy Điện Biên Phủ, cũng được gọi là Sở chỉ huy GoNo. Nó nằm ở phường Thanh Trường, thành phố Điện Biên Phủ. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, nó đóng vai trò là trung tâm chỉ huy, nằm sâu 2m dưới lòng đất và có vị trí thấp hơn so với hướng tấn công của quân ta. Đây là cơ quan đầu não của tập đoàn quân sự khổng lồ mà Pháp và Mỹ tự hào là pháo đài mạnh nhất Đông Dương.

Hầm được xây dựng chắc chắn với chiều dài 20m, rộng 8m và chia thành 4 ngăn dùng cho cả làm việc và ăn nghỉ. Xung quanh hầm có hàng rào kẽm gai gài mìn, cùng 4 xe tăng bảo vệ ở 4 hướng. Tại đây, De Castries đã tiếp đón nhiều quan chức cao cấp từ Anh, Pháp, Mỹ và hàng chục nhà báo phương Tây. Cũng ở đây, De Castries và Bộ tham mưu của ông đã lên kế hoạch để đối phó với các cuộc tấn công của quân ta.

Vào lúc 15h ngày 7-5-1954, ta ra lệnh tổng công kích tiêu diệt toàn bộ cứ điểm Điện Biên Phủ. Sau khi chiếm các cứ điểm cốt yếu, quân ta vượt cầu Mường Thanh và tiến vào Sở chỉ huy Gono. Lúc 17h30, đại đội 360 của ta bắt sống De Castries và toàn bộ Bộ chỉ huy Pháp. Lá cờ 'Quyết chiến Quyết thắng' đã tung bay trên nóc hầm, báo hiệu chiến thắng lịch sử.

Ngày nay, Hầm De Castries và các di tích khác trong quần thể Điện Biên Phủ đã được đầu tư tu bổ để phục vụ khách tham quan trong và ngoài nước, góp phần phát huy giá trị của chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ và giáo dục truyền thống anh hùng.

Nghĩa trang liệt sĩ Đồi A1 là nghĩa trang quốc gia thuộc tỉnh Điện Biên, nằm bên chân đồi A1, xây dựng từ năm 1958. Đây là nơi yên nghỉ của 644 anh hùng liệt sĩ hy sinh trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, phần lớn là mộ vô danh chưa xác định tên tuổi.

Nghĩa trang liệt sĩ A1 là một trong 3 nghĩa trang quốc gia của tỉnh Điện Biên, được tu bổ và nâng cấp vào ngày 2/9/1993, trở thành công trình văn hóa lịch sử với diện tích hơn 32.000 m2. Chỉ có 4 ngôi mộ có tên: Tô Vĩnh Diện, Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn, Trần Can.

Nghĩa trang liệt sĩ A1 ngày nay là chứng nhân lịch sử, nhắc nhở thế hệ trẻ noi gương và ghi nhớ công ơn các anh hùng liệt sĩ, cùng truyền thống cách mạng của cha anh. Hàng ngày, nghĩa trang mở cửa từ sáng đến tối để đón du khách trong và ngoài nước đến viếng thăm.

Đèo Pha Đin hay còn gọi là Dốc Pha Đin, là đèo núi trên quốc lộ 6, nằm giữa xã Phổng Lái, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La và xã Tỏa Tình, huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên. Nói đến Chiến dịch Điện Biên Phủ, chắc hẳn không thể bỏ qua câu thơ của nhà thơ Tố Hữu: “Dốc Pha Đin, chị gánh anh thồ” trong bài thơ “Hoan hô chiến sĩ Điện Biên”.

Đèo dài 32 km, điểm bắt đầu cách thành phố Sơn La 66 km về phía Tây, còn điểm cuối cách thành phố Điện Biên Phủ khoảng 84 km. Đèo Pha Đin ngày nay là điểm du lịch hấp dẫn của tỉnh Điện Biên, đặc biệt thu hút những người đam mê chinh phục 'tứ đại đỉnh đèo' vùng Tây Bắc (Pha Đin, Mã Pì Lèng, Ô Quý Hồ, Khau Phạ). Đèo cũng được xem là một trong những con đèo ấn tượng nhất Việt Nam cùng với Khau Phạ, Hồng Thu Mán, Ô Quy Hồ, Hải Vân và Khánh Lê.

Trong kháng chiến chống Pháp, đèo Pha Đin là tuyến huyết mạch quan trọng cung cấp vũ khí và lương thực cho Chiến dịch Điện Biên Phủ. Đèo trở thành biểu tượng của tinh thần dũng cảm với hơn 8.000 thanh niên xung phong “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Năm 1954, tướng Pháp De Castries đã cho máy bay oanh tạc đường số 6, bao gồm đèo Pha Đin, trong nỗ lực chặn tuyến tiếp vận của Việt Minh. Trên đỉnh đèo Pha Đin, vẫn còn tấm bia ghi dấu ấn lịch sử này.

Sở chỉ huy chiến dịch nằm trong rừng Mường Phăng, là nơi Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra những mệnh lệnh quan trọng quyết định chiến thắng Điện Biên Phủ. Xã Mường Phăng (TP Điện Biên) đã là địa điểm đặt Sở chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ trong suốt 105 ngày (31/1 - 15/5/1954). Trước đó, Sở chỉ huy đã được đặt tại hang Thẩm Púa (xã Chiềng Sinh, huyện Tuần Giáo) trong 32 ngày và bản Huổi He (xã Nà Tấu) trong 13 ngày. Ngày 31/1/1954, Sở chỉ huy được chuyển về Mường Phăng, cách tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ gần 30 km.

Trong khu rừng này, 70 năm trước, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Bộ chỉ huy chiến dịch đã ra những mệnh lệnh quyết định đến thắng lợi toàn mặt trận. Căn cứ nằm dọc suối nhỏ quanh chân núi Pú Đồn (diện tích rừng tự nhiên 73ha), gồm hầm hào và lán trại liên hoàn. Khu rừng bảo đảm điều kiện tác chiến, bí mật và an toàn cho Bộ chỉ huy chiến dịch.

Khu vực thông tin đóng vai trò truyền lệnh nhanh chóng, chính xác và bảo mật. Gần lán đều có hầm hào, lối thoát lên rừng nếu cần thiết. Trung tâm Sở chỉ huy là nơi làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong 105 ngày, giản dị như các lán khác trong rừng Mường Phăng, làm từ vật liệu tre, luồng, lá móc.

Đường hầm xuyên núi dài 69m, cao gần 2m, nối lán của Đại tướng Võ Nguyên Giáp với lán của Hoàng Văn Thái. Dọc đường hầm có các ngách nhỏ để đặt máy thông tin và tránh đột kích.

Lán tác chiến là nơi theo dõi tình hình chiến sự của ban tác chiến và ban quân báo. Đúng 15h chiều 7/5/1954, Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra lệnh tổng công kích toàn mặt trận, tiến công vào Sở chỉ huy của quân Pháp, bắt sống tướng De Castries cùng toàn bộ tham mưu.